26 / 30. Beltrum I. Een landelijk gebied van nationaal belang

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "26 / 30. Beltrum I. Een landelijk gebied van nationaal belang"

Jan de Boer
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 26 / 30 Beltrum I Een landelijk gebied van nationaal belang

2 Voor de ruilverkaveling lag er rond Beltrum een wirwar van verspreid liggende, kleine en daardoor onrendabele kaveltjes. Armoede en kennisachterstand van de bevolking waren hiervan bijverschijnselen. foto rapport Wederopbouwgebied ruilverkaveling Beltrum van H+N+S Landschapsarchitecten Bij de ruilverkaveling vond schaalvergroting plaats. Toch behield Beltrum een tamelijk intiem karakter dankzij herstel en behoud van beplanting langs de vaak gekromde wegen en bij bestaande boerderijen.

foto rapport Wederopbouwgebied ruilverkaveling Beltrum van H+N+S Landschapsarchitecten Bij de ruilverkaveling vond

4 Beltrum I Het plan voor de ruilverkaveling van Beltrum I in de Achterhoek (inmiddels onderdeel van de gemeente Berkelland) uit 1950 liep vooruit op de Ruilverkavelingswet van Er was namelijk een landschapsplan opgesteld, een instrument dat pas met die wet verplicht zou worden. Het project diende diverse doelen, zowel agrarisch als maatschappelijk. Er werd naar gestreefd om de voornaamste karakteristieken van het bestaande landschap herkenbaar te houden. Voor die tijd een nieuwe werkwijze. Daarnaast was de herontwikkeling van Beltrum I een van de eerste streekverbeteringen in Nederland met als doel om maatschappelijke achterstanden te bestrijden. De ontwerper van het plan, H.W. de Vroome van Staatsbosbeheer, nam de bestaande landschappelijke structuur als uitgangspunt. Die structuur bestond uit vier deelgebieden, elk met hun eigen kenmerken, namelijk de Beltrumer es, het kampenlandschap, de jonge heideontginningen en het beekdal. Het plan van De Vroome omvate naast een ruilverkaveling een beplantingsplan dat voorzag in het aankleden van het landschap, met beplanting langs de openbare wegen, inspelend op het eigen karakter van de deelgebieden. De bestaande boerderijen werden gemoderniseerd. Ook kwamen er agrarische bedrijven bij: relatief kleinschalig en met veel diversiteit aan bebouwing. Subtiele ingrepen De uitvoering van de herstructurering met een omvang van zo n hectare vond plaats tussen 1952 en 1959, onder supervisie van de Heidemij. In samenhang met de kavelruil werd beplanting langs wegen en vooral langs erfranden uitgedund of verwijderd. Daarnaast werd de wegenstructuur aangepast en zo n 65 kilometer aan zandwegen verhard. De meeste wegen hebben nieuwe beplantingen gekregen. Deze ingrepen zijn slechts gedeeltelijk op het plan van De Vroome gebaseerd. Niet alle wijzigingen zijn precies volgens het ruilverkavelingsplan uitgevoerd. Zo werd de schaalvergroting van de kavels in sterkere mate doorgevoerd dan gepland. Dat neemt niet weg dat de essentie van de vier verschillende landschapstypen nog goed herkenbaar is: de strakke, rechtlijnige indeling van de jonge heideontginningen is nog goed te ervaren, net als het veel kronkeliger beloop van de wegen in het eslandschap en kampenlandschap. Aan het begin van de eenentwintigste eeuw vond opnieuw een ruilverkaveling plaats, maar dat was puur een papieren kwestie. De kavels bleven in hoofdzaak ongewijzigd. foto RCE De hoeve Het Nienhuis aan de Zwarteweg 5 in Door een nieuw wegtracé staan de oude bomen in een afwijkende lijn 3 Uitgedund coulisselandschap met bestaande oude boerderij (Poeldersdijk 3) 4 Restant van oude kavelgrensbeplanting (gezien vanaf de Grolseweg) 5 Een ruilverkavelingsweg in het heideontginningslandschap 6 Deze boerderij (Poeldersdijk 20) werd tijdens de ruilverkaveling nieuw gebouwd 7 Handmatig rogge maaien aan de Waterdijk, ca Klinkerweg en zandweg op de es (Abbinksweg Mentinksweg) Colofon Tekst Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed / Ontwerp en-publique.nl / Kaarten Must / Foto cover Historische werkgroep Beltrum, dhr J. Kok foto Historische werkgroep Beltrum, dhr J. Kok 7 foto Historische werkgroep Beltrum, dhr J. Kok

Er werd naar gestreefd om de voornaamste karakteristieken van het bestaande landschap herkenbaar te houden. Voor die tijd een nieuwe werkwijze.

5 Beltrum Groenlo Beltrum Groenlo Foto Siebe Swart, RCE

Vergelijkbare documenten

23 /30. De Fryske Marren Haskerveenpolder. Een landelijk gebied van nationaal belang

23 /30. De Fryske Marren Haskerveenpolder. Een landelijk gebied van nationaal belang 23 /30 De Fryske Marren Een landelijk gebied van nationaal belang Op deze luchtfoto uit 1945 zijn de smalle, naar elkaar toe lopende kavels van voor de ruilverkaveling goed zichtbaar. foto Dotka Data Het