docenten handleiding CP08 Naar het voortgezet onderwijs OGODH8-V1.1

Naar het voorgezet onderwijs CP08 Waar gaat het over? Introductie In deze praktijksituatie draait het om het doorstromings- en keuzeproces aan het eind van de basisschool. De kinderen krijgen een schooladvies en moeten een school voor voortgezet onderwijs kiezen. De algemene doelstelling van deze CP is: De kandidaat kan op adequate wijze gesprekken voeren over de schoolkeuze van het kind. De praktijksituatie kent drie cruciale handelingen met bijbehorende doelstellingen: CH1: In gesprek met leerkracht bovenbouw op eigen initiatief 1. De kandidaat kan een afspraak maken met de leerkracht van haar kind. 2. De kandidaat kan een gesprek voeren met een leerkracht over het advies van de basisschool voor voortgezet onderwijs. 3. De kandidaat kan informatie over de procedure t.a.v. de overgang van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs begrijpen. 4. De kandidaat kan een gesprek voeren over de verschillende vormen van voortgezet onderwijs en de betekenis hiervan voor de toekomst van haar kind. 5. De kandidaat kan vragen en onzekerheden t.a.v. voortgezet onderwijs verwoorden. CH2: In gesprek met leerkracht over doorstroming op uitnodiging van school. 1. De kandidaat kan een uitnodiging lezen (voor een gesprek of een informatieavond). 2. De kandidaat kan de uitslag van de CITO-toets lezen en begrijpen. 3. De kandidaat begrijpt het advies van het basisonderwijs t.a.v. voortgezet onderwijs van haar kind. 4. De kandidaat kan een gesprek voeren over de eigen verwachtingen t.a.v. voortgezet onderwijs van haar kind. CH3: In gesprek met andere ouders over schoolkeuze 1. De kandidaat kan met andere ouders praten over voortgezet onderwijs. 2. De kandidaat kan met andere ouders praten over eigen standpunten, ideeën en verwachtingen t.a.v. schooladvies en toekomstmogelijkheden van het eigen kind. 3. De kandidaat kan met andere ouders praten over het keuzeproces voortgezet onderwijs. Bewijzen De cursist verzamelt voor deze CP in het portfolio bewijzen voor de volgende drie situaties: - Ik wil informatie over het voortgezet onderwijs. Ik maak een afspraak met de leerkracht van de bovenbouw. Ik ga nar de afsprak en praat met de leerkracht. - Ik praat met de leerkracht over doorstroming naar het voorgezet onderwijs en over welke school het beste is voor mijn kind. - Ik praat met andere ouders praten over het voortgezet onderwijs. Als bewijs bij deze CP kunnen gelden: 1

- een verslag van of ingevuld bewijsformulier Gesprekken m.b.t. een gesprek op eigen initiatief rond het voorgezet onderwijs en over wensen en mogelijkheden van haar kind daaromtrent. - een verslag van of ingevuld bewijsformulier Gesprekken m.b.t. een gesprek met de leerkracht over doorstroming, het adviesgesprek. - een verslag van of ingevuld bewijsformulier Gesprekken m.b.t. een gesprek met andere ouders over het voortgezet onderwijs. - een ingevuld strookje voor het adviesgesprek met de leerkracht. KNS Deze praktijksituatie sluit aan bij de eindtermen voor Kennis van de Nederlandse Samenleving hoofdstuk 8.1 Onderwijs en opvoeding. De inburgeraar moet in grote lijnen het Nederlandse onderwijssysteem kennen en uitleg kunnen geven over de opeenvolgende schoolsoorten en toelatingsvoorwaarden. Voor zover het de overgang van basis naar voortgezet onderwijs betreft komt dit uitgebreid aan de orde in de groepsles rond deze CP. Ook over de verschillende vormen van voortgezet onderwijs verzamelen de cursisten informatie. Aandachtspunten Aan het eind van groep 8 breekt een spannende tijd aan voor kinderen en hun ouders. Er gaat veel veranderen in het leven van een kind en daardoor ook voor de ouders. Een nieuwe school, vaak verder weg van huis, verschillende leraren, nieuwe medeleerlingen, kortom een hele overgang. Maar daarvóór vindt de doorstroming plaats, het hele proces van advies en schoolkeuze, een situatie waarin veel gesprekken gevoerd moeten worden zoals het adviesgesprek en waarin veel informatie verwerkt moet worden. Deze situatie is een van de meest cruciale van alle praktijksituaties. Praten met je kind over zijn of haar dromen, wensen en toekomstmogelijkheden is altijd erg belangrijk, en zeker in deze periode. Evenals het praten met de leerkracht van het kind. Het kind zelf staat centraal in dit hele proces, maar de leerkrachten hebben een sturende rol, zij geven het advies van de school. De ouders spelen een steunende, informerende en stimulerende rol. Uit een onderzoek in Amsterdam 1 blijkt dat met name Turkse, Marokkaanse en Surinaamse kinderen vaak een lager advies krijgen dan bij hun Cito-score past. Om teleurstellingen te voorkomen is het belangrijk dat ouders zich niet pas op het laatste moment met de doorverwijzing van hun kinderen gaan bezig houden. Als je bij het gesprek voor het definitieve advies pas je verwachtingen kenbaar maakt, ben je te laat. Ook hier is het dus cruciaal om voortdurend contact met de leerkracht van je kind te onderhouden. Anderzijds is het belangrijk dat ouders goed naar hun kind kijken en van de wensen en mogelijkheden van het kind zelf uitgaan. Als ouders hun verwachtingen en ambities overplanten op hun kind, als het kind van alles opgelegd krijgt en moet waarmaken, komt het onder druk te staan en kan het nerveus en ongelukkig worden. De film bij deze CP gaat over dit onderwerp. De inburgeraar moet veel weten van het voortgezet onderwijs om samen met hun kind een passende school te vinden. De basisscholen geven informatiebijeenkomsten over de gehele procedure van doorverwijzing, CITO toets, het advies en over het voortgezet onderwijs. Alle scholen van voortgezet onderwijs houden zogenaamde open dagen, waarop de aanstaande scholieren met hun ouders informatie krijgen en rondgeleid worden. 1 Gemeente Amsterdam 'Basisschooladviezen en etniciteit' 2007 2

Ook moet men op de hoogte zijn van de totstandkoming van het advies. Het school advies bestaat uit verschillende delen, in ieder geval uit het advies van de school en de uitslag van een toets, meestal de eindtoets van Cito. Bij het advies van de school wordt niet alleen gekeken naar prestaties, maar ook naar leer- en werkhouding, motivatie en emotioneel welbevinden van het kind. De CITO- eindtoets geeft onafhankelijke informatie voor de keuze van een passend type voortgezet onderwijs. De Eindtoets Basisonderwijs is een leer- of schoolvorderingentoets. De toets meet wat een kind in vergelijking met andere kinderen in 8 jaar basisonderwijs geleerd heeft. De leervorderingen zeggen iets over de kansen op succes in de verschillende typen van het voortgezet onderwijs. Indirect zegt de score op de Cito-toets ook veel over eigenschappen die van grote invloed zijn op toekomstig schoolsucces, zoals intelligentie, leertempo, nauwkeurigheid, concentratie, motivatie en doorzettingsvermogen. Het voortgezet onderwijs in Nederland kent vier opleidingen: Praktijkonderwijs (leeftijd maximaal 18 jaar) Vmbo, inclusief lwoo (vierjarig) Havo (vijfjarig) Vwo (zesjarig) In de eerste twee leerjaren van het voortgezet onderwijs (de onderbouw) is de lesstof voor alle leerlingen grotendeels gelijk. In de door OCW vastgestelde kerndoelen is helder gedefinieerd wat alle leerlingen moeten leren. Leraren kunnen deze kerndoelen op elk niveau en voor elke leerstijl uitwerken. Dit is het gevolg van de nieuwe weten regelgeving die per 1 augustus 2006 is ingegaan. Na het vmbo kiezen leerlingen op de leeftijd van gemiddeld zestien jaar voor het middelbaar beroepsonderwijs. Gediplomeerden van de theoretische leerweg van het vmbo kunnen eveneens doorstromen naar het havo. Het havo is bedoeld als voorbereiding op het hoger beroepsonderwijs (hbo). In de praktijk stromen havo-gediplomeerden ook door naar de bovenbouw van het vwo of het middelbaar beroepsonderwijs. Het vwo is bedoeld als voorbereiding op het wetenschappelijk onderwijs (wo). Hbo-gediplomeerden kunnen eveneens doorstromen naar het wo. In de praktijk stromen vwo-gediplomeerden ook door naar het hbo. In de praktijk zien we in Nederland een toenemende segregatie in het onderwijs. We zien zwarte en witte scholen. Veel VMBO s zijn zwart, behalve de groene VMBO s (agrarisch). Belangrijk is dat ouders niet alleen op zwart en wit, maar ook op andere zaken letten bij het kiezen van een school. Bijvoorbeeld of de schoolregels passen bij hun visie op opvoeding. Misschien vinden ze de school veel te vrij. Er kunnen ook religieuze redenen zijn om een bepaalde school te kiezen. Het gaat er vooral om een school te kiezen waar het kind zich thuis voelt. Meer weten? Op internet zijn er diverse sites over het thema: www.oudersvo.kennisnet.nl.schoolkeuze en www.oudersvo.kennisnet.nl.onderwijssysteem. Ook ETV heeft een aantal programma s op dit gebied, zoals Kijk op onderwijs.tv. www.etv.nl. Wikepedia geeft uitleg over het VO, de Cito-toets e.d. (via Google). En natuurlijk zijn de websites van de plaatselijke VO-scholen van groot informatief belang. In de bijlage is een schema van het onderwijssysteem opgenomen. 3

Lessuggesties De film In deze film gaat het over de schoolkeuze van Boushra. Aisha krijgt een uitnodiging voor een gesprek met de leerkracht, Boushra roept dat ze naar het vmbo wil, Aisha is het daar volstrekt niet mee eens. 1 e ronde filmkijken Laat de cursisten naar de film kijken met de volgende kijkvraag in gedachten. Zet hem op het bord en bespreek hem na. Wat vindt Aisha de beste schoolkeuze voor Boushra? Havo of Vwo 2 e ronde filmkijken Laat de cursisten per scène naar de film kijken met de volgende kijkvragen in gedachten. Zet ze op het bord en bespreek ze na. Scène 1. Wat wil Boushra? Naar welke school wil ze en wat wil ze worden? Ze wil naar het vmbo en later kapster of modeontwerpster worden. Scène 2. Van Aisha moet Boushra naar havo of vwo. De meester moet Boushra hard aanpakken, vindt ze. Is het Gerda het met haar eens? Nee. (Ze zegt: Nou Ze vraagt: Misschien voelt ze zich onder druk gezet ) Scène 3. Aisha en de leerkracht. Behandel eventueel vooraf de woorden: boven het gemiddelde, de prestaties, je beste doen, je druk maken, hard aanpakken, de spanningen, de verwachting, zelfvertrouwen, perse, het compliment. Heeft Boushra goede cijfers? Ja, ze heeft goede cijfers. Ze zit boven het gemiddelde. Wat voor score kwam er uit de score van de entreetoets? Een vmbo-t advies. Waar heeft Boushra last van, denkt de leerkracht? Van faalangst. Denkt de leerkracht dat Boushra naar het vwo kan? Ja. Als ze weer zelfvertrouwen heeft. Als de faalangst beter is. Begrijpt Aisha wat de leerkracht bedoelt? Ja. Ze begrijpt het heel goed Scène 4. Doet Aisha wat de leerkracht gezegd heeft? Ja, ze geeft Boushra een compliment. Laat eventueel de film in fragmenten zien. Bespreek dan specifieke begripsvragen van de cursisten, leg woorden en zinnen uit. 3 e ronde film kijken Nadat de cursisten de film tweemaal hebben bekeken, kunt u in een derde kijkronde dieper op de inhoud ingaan. Bespreek de vragen: - Wat voor soort school wil Aisha voor haar dochter, waarom wil zij dat? - Wat wil Boushra zelf en waarom wil zij dat? 4

- Vindt u dat Aisha op een goede manier met haar dochter omgaat? - Vindt u dat de leerkracht op een goede manier met Aisha praat? Is hij duidelijk? Klopt het wat hij zegt? - Denkt u dat Boushra straks wel naar havo of vwo kan? De praktijk De volgende lessuggesties zijn voorbereidende opdrachten bij de praktijkopdrachten. (voor praktijkopdrachten en suggesties ter evaluatie, zie Praktijkboek ) De eerste lessuggestie kunt u al gebruiken voordat de cursisten zijn begonnen met de e-learning. 1. Groepsgesprek: praten over het voorgezet onderwijs (algemene voorbereiding op praktijkopdrachten) Beginners & Ter introductie van de praktijkopdrachten houdt u een Gevorderden groepsgesprek over het thema van de CP: praten over het vervolgonderwijs. Door middel van vragen activeert u de voorkennis en woordenschat van cursisten. U kunt beginnen met de vraag: Hoe is met het onderwijs in uw eigen land? Welke verschillende scholen zijn er? Vervolgens vraagt u de cursisten wat zij willen weten over het VO in Nederland. Ga na wat ze zelf al weten. Biedt een schema van het onderwijssysteem in Nederland aan (zie bijvoorbeeld bijlage 1). Spreek vervolgens en over de overgang van basis- naar voortgezet onderwijs. Inventariseer samen met de cursisten overeenkomsten en verschillen, bijvoorbeeld: één leerkracht versus veel verschillende leraren, de oudste zijn op school vs. De jongste. Maak twee kolommen basis- en VO en schrijf daar de verschillen in. Benodigdheden & organisatie: Whiteboard en stiften, bord en krijt. Feedback Het uitwisselen van kennis over het thema staat centraal. Geef in dit gesprek feedback op de duidelijkheid van de gekozen woorden en informatie. Geef feedback op uitspraak en grammatica als het de begrijpelijkheid in de weg staat. 2. Lezen om informatie op te doen: informatie verzamelen en begrijpen (bij praktijkopdracht 1 en 5) Beginners & In de vorige opdracht ging het over het VO in het algemeen. Nu Gevorderden wordt het toegespitst op de doorstroming naar het VO van de kinderen. In praktijkopdracht 1 wordt gezocht naar informatie over het schooladvies en mogelijke scholen voor VO. Laat de cursisten zoveel mogelijk brieven van school en andere informatie meenemen, bijvoorbeeld de huis-aan-huisbladen geven vaak info over alle VO-scholen in de omgeving. Laat ze in drietallen naar de info kijken. Loop rond en geef waar nodig uitleg. Laat ze allemaal minstens drie vragen bedenken. In opdracht 5 gaan de cursisten op zoek naar informatie over het VO en over scholen in de buurt. Vraag de cursisten wat ze willen weten. Willen ze specifiek naar een school zoeken of algemeen verkennend? Schrijf de namen 5

van de relevante websites op het bord (zie PO). Laat de cursisten in duo s werken. Koppel eventueel cursisten met gerichte en op elkaar lijkende zoekwensen aan elkaar. En cursisten die algemeen oriënterend willen zoeken. Laat cursisten zoeken op internet. Laat de cursisten info op een rijtje zetten en zo mogelijk uit te printen. Loop rond om hen (verder) op weg te helpen. Benodigdheden & organisatie: Info van praktijkopdracht 2. Computers met internetverbinding Hulpkaarten: 12 en 13 Feedback Informatie verzamelen en oriënterend en zoekend lezen staat in deze opdracht centraal. Geef alleen hierop feedback. Als cursisten woorden van de websites niet kennen, laat ze die dan opzoeken in de woordenlijst of in het NT2-pocketwoordenboek. 3. Rollenspel. Vragen stellen en antwoorden noteren: oefenen voor het gesprek met de leerkracht over het schooladvies en praten met andere ouders (bij praktijkopdracht 2 en 6) Beginners & Gevorderden Benadruk hoe belangrijk het als ouder is te weten wat voor soort school je kind zelf wil. En duidelijk te hebben wat u zelf het beste lijkt voor uw kind. Bespreek dan of de twee met elkaar kloppen. Zo niet, ligt het heel ver van elkaar? En hoe kan het bij elkaar komen? Verwijs hierbij bijvoorbeeld nog even naar de film: Wat zijn Aisha s wensen voor Boushra? En die van Boushra zelf? Oefen met de cursisten cruciale zinnen die zij nodig hebben om met de leerkracht te praten. Schrijf vragen op het bord. Werk in groepjes van drie Cursist 1 is ouder en stelt de vragen. Cursist 2 is leerkracht. Beiden hebben info van PO 2 en 3 voor zich liggen. Cursist 3 cursist noteert kort vragen plus de antwoorden op de vragen. Loop rond en geef feedback op uitspraak, intonatie en zinsbouw (constructies met hulpwerkwoord). Ga op dezelfde wijze te werk bij PO 6. Vraag aan de cursisten die antwoorden genoteerd hebben om een kort mondeling verslag. Laat de cursisten die gepraat hebben dit verslag aanvullen. Benodigdheden & organisatie: Whiteboard en stiften Hulpkaarten: 1, 2 3, en 6. Feedback Geef direct feedback op uitspraak, intonatie en zinnen met hulpwerkwoord + hele werkwoord. 4. Oefenen met goede zinnen maken. Bezit uitdrukken. Beginners Verzamel van cursisten allerlei voorwerpen: een pen, een schrift, een telefoon. Laat dan iets zien en vraag: Van wie is dit. U schrijft op het bord de diverse vormen in drie rubrieken. Dat is van mij, dat is van Aisha. 6

Gevorderden Feedback Dat is Aisha s tas. Dat is haar tas. Wijs ze ook op de grammaticaoefeningen in de e-learning. Laat gevorderden zinnen opschrijven met de drie variaties van bezit. 7

Suggesties ter evaluatie Praktijkopdracht 1, 2, en 5 zijn bedoeld als voorbereiding. Praktijkopdracht 3, 4 en 6 leveren een bewijs op voor het examenportfolio van de cursist. Ter evaluatie van de praktijkopdrachten kunt u gebruikmaken van de volgende lessuggesties: Evaluatie praktijkopdracht 1 en 5. Evaluatie praktijkopdracht 2, 3, 4 en 6. Samenwerkend leren: informatie verzamelen Laat de cursisten in tweetallen hun verzamelde info bekijken en ordenen. Koppel beginners aan gevorderden. Laat ze de vragen die ze in hun voorbereiding gesteld hebben bekijken. Is er antwoord op gekomen? Op welke vraag is nog geen antwoord? Kijk dan terug met de hele groep. Schrijf de nog niet beantwoorde vragen op het bord. Laat de duos s cursisten elkaar antwoord geven met behulp van de verzamelde informatie. Denken, delen en uitwisselen: gesprekken Laat de cursisten eerst individueel kijken naar de vragen bij Stap 3. Hebben ze op alle vragen antwoord gekregen? En hoe ging het gesprek? Wat kan beter? Loop langs en zoek twee cursisten met zelfvertrouwen. Laat ze het gesprek voor de groep naspelen. Bespreek wat goed ging. Noem één punt dat beter kan. Vraag twee andere cursisten dat uit te spelen. Let ook op non-verbale zaken: houding, gezichtsuitdrukking. Vraag weer wat goed ging en wat beter kan, weer één punt. Ga zo door. U kunt ook de spelers laten influisteren door secondanten. Tot er een prachtig gesprek komt. Neem dat eventueel op met een dictafoon, maak er foto s bij. En vier het met een lekker stuk taart bij de koffie. 8

Ter inspiratie De volgende lessuggesties kunt u gebruiken als extra oefening, herhaling of afsluiting van deze CP: Spreekvaardigheid Oefen de vloeiendheid met Praatpatronen. Gebruik voor deze CP de volgende zinnen. Vul het aan met zinnen die u en de cursisten zelf bedenken. 1. Wat is het precies, het schooladvies? Ik wilde graag praten Ik wilde graag praten Over het schooladvies. Wat wilt u weten Wat wilt u weten Over het schooladvies? Wat is het precies, het schooladvies? Wat is het precies, het schooladvies? Wat is het precies? Het advies van de school en de uitslag van de toets. Het advies van de school en de uitslag van de toets. Die twee. Dat is het schooladvies. Wat is het advies van de school, Wat is het advies van de school, Wat is dat precies? Dat is hoe je kind werkt en hoe je kind leert. Dat is hoe je kind werkt en hoe je kind leert. Dat allemaal is het schooladvies. Poeh da s niet niets, zo n advies Poeh da s niet niets, zo n advies 2. Wat is uw advies voor mijn kind? Wat is uw advies, wat is uw advies, Wat is geschikt voor mijn kind? Wij denken aan vmbo, wij denken aan vmbo, Vmbo dat is ons advies. O. vmbo O vmbo Valt het u tegen, valt het u tegen? Ons advies? Eigenlijk wel, eigenlijk wel.. 9

Is het al definitief? Nee, het is het voorlopig advies, het is het voorlopig advies, Het definitieve komt later! Wat is uw advies, wat is uw advies, Wat is het advies voor mijn kind? Wij denken aan vwo, wij denken aan vwo, Vwo dat is ons advies. O! Vwo! O! Vwo! Valt het u mee, valt het u mee? Ons definitieve advies? Ja, het valt mee, ja het valt mee Ja het valt heel erg mee! Hiep hoi! Informatieverwerking en spreekvaardigheid Voer aan het einde van de lessen over deze CP een groepsgesprek over het vervolgonderwijs en de toekomst van je kind. Schrijf eventueel een aantal stellingen op het bord over de toekomst van je kind: - Hoe hoger het schooltype, hoe beter het is voor de toekomst van je kind. - Als je kind zich maar goed voelt. Een hoog schooltype heeft niets met een goede toekomst te maken. En zeker niet met geluk! Evalueer ook de lessen. Hebben de cursisten voldoende geoefend met alle onderdelen van deze praktijksituatie: hebben ze genoeg kennis en taalvaardigheid om hun kind te begeleiden in het doorstromingsproces? Is hun portfolio bijgewerkt? Kunnen zij ook nieuwe informatie op zoeken op internet? Zo niet, wat willen ze nog oefenen? 10

handleiding bijlage CP08 Naar het voortgezet onderwijs OGODH8-V1.1

Naar het voortgezet onderwijs CP08 Inhoudsopgave bijlagen Bijlage 8a: Het onderwijssysteem 2

Bijlage 8a: Het onderwijssysteem SCHEMA NEDERLANDS ONDERWIJSSYSTEEM VMBO = voorbereidend middelbaar onderwijs HAVO = hoger algemeen voortgezet onderwijs VWO = voorbereidend wetenschappelijk onderwijs MBO = middelbaar beroepsonderwijs HBO = hoger beroepsonderwijs WO = wetenschappelijk onderwijs