Heelkunde www.mst.nl Gastro-enterologie / Oncologie E. B. van Duyn Dr. J. J. G. M. Gerritsen Dr. J. M. Klaase Dr. W. J. B. Mastboom Dr. P. Steenvoorde Traumatologie B. P. Bertelink Dr. W. R. Hogeboom Prof. dr. A. B. van Vugt Dr. A. D. P. van Walsum R. J. de Wit (intensivist) Vaatchirurgie Dr. R. J. Beuk Dr. R. H. Geelkerken Dr. R. Meerwaldt Dr. P. de Smit Secretariaat Postbus 50 000 7500 KA Enschede Traumatologie Telefoon (053) 4 87 34 40 Gastro-enterologie / Oncologie Telefoon (053) 4 87 34 41 Vaatchirurgie Telefoon (053) 4 87 34 42 Telefax (053) 4 87 25 26 Bezoekadressen ziekenhuis Enschede Haaksbergerstraat 55 ziekenhuis Oldenzaal Prins Bernhardstraat 17 Patiëntinformatie bij het onderzoek: Chemotherapie gevolgd door chirurgie versus chirurgie alleen in hoog-risico patiënten met colorectale levermetastasen. De CHARISMA trial. Geachte heer/mevrouw, U bent in het Medisch Spectrum Twente onder behandeling omdat er bij u leveruitzaaiingen van een darmtumor zijn vastgesteld. De standaardbehandeling in uw situatie is een operatie. Ook zeer gebruikelijk is chemotherapie gevolgd door een operatie. Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk onderzoek. Dit onderzoek, genaamd de CHARISMA trial, doen we om te onderzoeken of de behandeling van mensen met leveruitzaaiingen van darmkanker kan worden verbeterd. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in het Erasmus MC en in een aantal andere ziekenhuizen in Nederland. Er zullen 224 patiënten deelnemen. U beslist zelf of u wilt meedoen. Voordat u de beslissing neemt, is het belangrijk om meer te weten over het onderzoek. Lees deze informatiebrief rustig door. Bespreek het met partner, vrienden of familie. Ook is er een onafhankelijke persoon, die veel weet van het onderzoek. Lees ook de algemene brochure (bijlage B). Daar staat veel algemene informatie over medisch-wetenschappelijk onderzoek in. Hebt u na het lezen van de informatie nog vragen? Versie 6, 12-01-2016 MST versie 2, 07-03-2016 Pagina - 1 -/15
Dan kunt u terecht bij de onderzoeker of de onafhankelijke persoon van deze studie. In bijlage D vindt u hun contactgegevens. 1. Wat is het doel van het onderzoek? Het doel van dit onderzoek is de overleving te verbeteren van patiënten met hoog-risico leveruitzaaiingen van darmkanker. Hiertoe willen we nagaan of chemotherapie voorafgaand aan een operatie van leveruitzaaiingen een gunstig effect heeft op de totale overleving. 2. Welke behandeling wordt onderzocht? In dit onderzoek wordt onderzocht of de toevoeging van chemotherapie met de middelen Capecitabine (Xeloda ) en Oxaliplatin voorafgaande aan de leveroperatie een gunstig effect heeft op de totale overleving. Deze middelen zijn goedgekeurd voor de behandeling van darmkanker en leveruitzaaiingen van darmkanker. We weten dat chemotherapie werkt en veilig is voor leveruitzaaiingen van darmkanker, maar we weten nog niet of er een gunstig effect is van deze chemotherapie als die voorafgaand aan een leveroperatie wordt gegeven aan mensen in een situatie zoals die bij u bestaat. 3. Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd? Om te beoordelen of chemotherapie gevolgd door een operatie beter is dan een operatie alleen, worden de deelnemers aan het onderzoek in 2 groepen verdeeld. Groep 1 krijgt alleen een operatie en groep 2 krijgt chemotherapie voorafgaand aan de operatie. Om de verdeling zo eerlijk mogelijk te houden, wordt de verdeling bepaald door loting. Die loting wordt randomisatie genoemd. Uw behandelend arts en de onderzoekers hebben geen invloed op de uitslag van de loting. Indien u meedoet en loot voor de groep die alleen een leveroperatie krijgt, dan wordt u geopereerd aan de leveruitzaaiingen van darmkanker, en wordt u aansluitend regelmatig op de polikliniek heelkunde gecontroleerd. Dit is dezelfde behandeling die u zou krijgen als u niet aan het onderzoek zou meedoen. Indien u meedoet en loot voor de groep die chemotherapie krijgt, krijgt u voorafgaand aan de leveroperatie 6 kuren chemotherapie met Capecitabine en Oxaliplatin (dit heet ook wel Capox of Xelox). Deze behandeling zal u worden gegeven door of onder directe leiding van een Pagina - 2 -/15
internist-oncoloog in hetzelfde ziekenhuis. Na beëindiging van de chemotherapiebehandeling (tenminste 4 weken en ten hoogste 6 weken na stop van de chemotherapie) wordt u geopereerd aan de lever en wordt u, net als in de andere groep, vervolgens regelmatig op de polikliniek heelkunde gecontroleerd. Schematisch ziet de studie er als volgt uit: Als na de operatie nieuwe uitzaaiingen ontstaan, zal met u worden besproken wat hiervoor de beste behandeling is; dit wordt bepaald na overleg met diverse artsen in een zogenaamd multidisciplinair overleg. Deze studie gaat in totaal 6 jaar duren. Indien u de hele studie doorloopt duurt dit voor u 5 jaar. Tijdens de studie worden regelmatig bezoeken gepland in het ziekenhuis. Deze studiebezoeken vallen samen met uw normale controlebezoeken. De controlebezoeken na de operatie zijn voor groep 1 en groep 2 hetzelfde. 4. Wat wordt er van u verwacht? Als u besluit deel te nemen aan de studie vragen we u om de gemaakte afspraken zo goed mogelijk na te komen, om de instructies zo goed mogelijk op te volgen en om de arts op de hoogte te houden van alle veranderingen in uw gezondheidstoestand die u voelt (bijvoorbeeld pijn) of ziet (bijvoorbeeld huiduitslag). Een goede manier om dit te doen is door gebruik te Pagina - 3 -/15
maken van de Lastmeter, welke u aan het einde van deze folder treft. Wat deelname aan de studie concreet betekent vindt u in deze informatiebrief. 5. Wat is meer of anders dan de reguliere behandeling(en) die u krijgt? De normale behandeling die u zou krijgen staat in de inleiding van deze informatiebrief. Als u aan deze studie meedoet, is het de bedoeling dat een aantal extra onderzoeken wordt gedaan. De extra belasting komt neer op het invullen van vragenlijsten (5 of 6 keer, afhankelijk van de groep waar u voor loot). Daarnaast wordt er bloed geprikt voorafgaand aan de studie. U wordt hiervoor niet extra geprikt, de hoeveelheid bloed is hetzelfde, maar er zullen wel aanvullende bepalingen op worden gedaan. Op die manier kan worden vastgesteld wat uw bloedwaarden zijn aan het begin van de studie. Bovendien wordt er standaard een hartfilmpje gemaakt voorafgaand aan de studie en wordt bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd een zwangerschapstest afgenomen. Complicaties van chirurgie en bijwerkingen van chemotherapie worden standaard bijgehouden, maar worden u 1x extra expliciet gevraagd aan het einde van de behandeling. Als u loot voor de groep die chemotherapie krijgt voorafgaand aan chirurgie, wordt u tijdens de chemotherapie net zo behandeld als iemand die chemotherapie krijgt en niet aan de studie meedoet. Uiteraard moet u voor de chemotherapie en de controles wel naar het ziekenhuis komen 6. Wat zijn de andere mogelijke behandelingen? Er zijn andere behandelingsmogelijkheden mogelijk voor patiënten met leveruitzaaiingen van darmkanker. Het voordeel ten opzichte van een operatie is dat deze behandelingen over het algemeen minder ingrijpend zijn. De nadelen ten opzichte van chirurgie zijn dat deze behandelingen over het algemeen niet met het doel gegeven kunnen worden om te genezen, maar alleen om tumoren kleiner te maken en/of het leven met uitzaaiingen te verlengen. Zo lang een operatie mogelijk is (de leveruitzaaiingen kunnen worden geopereerd en u als patiënt kan een operatie aan) zal in principe altijd voor een leveroperatie worden gekozen. Daarom is in uw situatie deze operatie de standaardbehandeling, al of niet voorafgegaan door Pagina - 4 -/15
chemotherapie. Uw arts zal u alles over andere mogelijke behandelingen kunnen vertellen zodat u een weloverwogen keuze kunt maken. 7. Welke bijwerkingen kunt u verwachten? Dit onderzoek vergelijkt chirurgie van leveruitzaaiingen van darmkanker met chemotherapie, gevolgd door chirurgie. Uiteraard kan een operatie gepaard gaan met bijwerkingen/complicaties. De belangrijkste complicaties van deze operatie zijn: - bloeding - gallekkage (gal dat wordt geproduceerd in de lever loopt niet geheel af naar de darm maar lekt uit het snijvlak van de lever) - infectie - (tijdelijk) verminderde functie van het deel van de lever dat na operatie achterblijft Wanneer u chemotherapie krijgt voorafgaand aan de operatie, dan behoren bijwerkingen van chemotherapie die worden genoemd in bijlage E tot de mogelijkheid. De belangrijkste bijwerkingen van de gegeven chemotherapie zijn diarree, misselijkheid en braken en neuropathie (een doof gevoel in met name uw handen en voeten). Informatie over algemene bijwerkingen van chemotherapie krijgt u via de internist-oncoloog en kunt u vinden in de folder over chemotherapie van het Koningin Wilhelmina Fonds (Nederlandse Kankerbestrijding). Zie daarvoor de website van het KWF: www.kwf.nl. Niet alle mogelijke bijwerkingen zijn in de bijlage vermeld. Het is ook niet zo dat alle genoemde bijwerkingen met zekerheid bij elke patiënt zullen optreden. Bij het optreden van onbegrepen klachten of verschijnselen vragen wij dit aan uw behandelend arts te melden. Daarnaast zal tijdens uw bezoek op de polikliniek regelmatig gevraagd worden of u klachten heeft gehad en zo ja, in welke mate. Hiervoor kunt u gebruik maken van de Lastmeter: een goede manier om aan uw behandelend arts te laten weten hoe het met u gaat. De lastmeter is bijgevoegd aan het einde van deze brief, en kunt u ook vinden op www.lastmeter.nl. 8. Wat zijn mogelijke voor- en nadelen van deelname aan dit onderzoek? Als u aan deze studie deelneemt en loot voor groep 2 die chemotherapie krijgt voorafgaand aan de operatie, dan kan dat gepaard gaan met bijwerkingen van die chemotherapie. Pagina - 5 -/15
Daarnaast vragen wij u om tijdens de studie een aantal keren vragenlijsten in te vullen. Deze vragenlijsten meten de mate van vermoeidheid en de kwaliteit van leven, zoals u die op het moment van invullen ervaart. U kunt namelijk zelf het beste beoordelen hoe zwaar een behandeling is en wat de gevolgen daarvan zijn voor uw welbevinden. In totaal gaat het gedurende de studie om 5 of 6 vragenlijsten. De vragen kunnen mogelijk persoonlijk en/of confronterend zijn. Het invullen kost ongeveer 10 minuten per vragenlijst. 9. Wat gebeurt er als u niet wenst deel te nemen aan dit onderzoek? U beslist zelf of u mee wilt doen aan dit onderzoek. Uw deelname is geheel vrijwillig. Als u besluit niet mee te doen, hoeft u verder niets te doen. U hoeft niets te tekenen. U hoeft ook niet te zeggen waarom u niet wilt meedoen. In uw situatie zal u dan de operatie van de lever worden geadviseerd, zonder chemotherapie. Als u wel mee wilt doen aan de studie, kunt u zich altijd bedenken en toch stoppen. Ook tijdens het onderzoek. 10. Wat gebeurt er als het onderzoek is afgelopen? De onderzoeker kan uw deelname aan dit onderzoek stoppen wanneer hij/ zij vindt dat deelname voor u niet langer wenselijk is (bijvoorbeeld omdat u teveel bijwerkingen ondervindt). Na afloop van het onderzoek kunt u indien u dat wenst - een overzicht van de resultaten krijgen. We maken u erop attent dat deze resultaten op groepsniveau omschreven worden. U krijgt geen persoonlijke resultaten van de studie. Eventuele bevindingen die voor u persoonlijk van belang zijn, zullen wel door de onderzoeker met u kunnen worden besproken. 11. Bent u verzekerd wanneer u aan het onderzoek meedoet? Voor iedereen die meedoet aan dit onderzoek is een verzekering afgesloten. De verzekering dekt schade als gevolg van het onderzoek. Dit geldt voor schade die naar boven komt tijdens het onderzoek, of binnen vier jaar na het einde van het onderzoek. In bijlage C vindt u de verzekerde bedragen, de uitzonderingen en de adresgegevens van de verzekeraar. Pagina - 6 -/15
12. Wordt u geïnformeerd als er tussentijds voor u relevante informatie over de studie bekend wordt? Het onderzoek zal zo nauwkeurig mogelijk volgens plan verlopen. Maar de situatie kan veranderen. Bijvoorbeeld door de reactie van uw lichaam, of door nieuwe informatie. Als dat zo is, bespreken we dat direct met u. U beslist op dat moment zelf of u met het onderzoek wilt stoppen of doorgaan. Als uw veiligheid of welbevinden in gevaar is, stoppen we direct met het onderzoek. 13. Wat gebeurt er met uw gegevens? In de algemene brochure is uitgelegd dat de onderzoeker gegevens over u verzamelt en deze vertrouwelijk behandelt. Dit betekent dat een aantal personen uw medische status en de gegevens van het onderzoek mag inzien. Deze personen mogen de gegevens gebruiken voor dit onderzoek, maar zij mogen deze gegevens alleen bekend maken zonder daarbij uw naam of andere persoonlijke gegevens te vermelden. Uw identiteit blijft dus altijd geheim. De onderzoeker bewaart de gegevens met een code. Dit betekent dat op studiedocumenten in plaats van uw naam enkel een letter-cijfercode staat. Alleen de onderzoeker houdt een lijst bij waarop staat welke letter- cijfercode bij welke naam hoort. Normaal gesproken heeft alleen uw behandelend arts en zijn/ haar team inzage in uw gegevens. Als u meedoet aan deze studie krijgen meer mensen inzage in uw medische gegevens en studiegegevens. De personen die inzage kunnen krijgen in uw gegevens zijn: - de medewerkers van het onderzoeksteam, - de leden van de toetsingscommissie die de studie heeft goedgekeurd, - de bevoegde medewerkers van de Inspectie voor de Gezondheidszorg Na de studie worden de gecodeerde gegevens gedurende 15 jaar bewaard. Dit is nodig om alles goed te kunnen controleren. Daarna worden de gegevens vernietigd. De gegevens worden enkel voor dit onderzoek gebruikt. 14. Wordt uw huisarts en/of behandelend specialist geïnformeerd bij deelname? Wij laten uw huisarts schriftelijk weten dat u meedoet aan het onderzoek. Dit is voor uw eigen veiligheid. U moet hiervoor toestemming geven op het toestemmingsformulier. Als u geen toestemming geeft, kunt u niet meedoen aan het onderzoek Pagina - 7 -/15
15. Zijn er extra kosten/is er een vergoeding wanneer u besluit aan dit onderzoek mee te doen? Aan deelname aan deze studie zijn voor u geen kosten verbonden. U krijgt geen vergoeding voor deelname aan het onderzoek. 16. Welke medisch-ethische toetsingscommissie heeft dit onderzoek goedgekeurd? De Medisch Ethische Toetsingscommissie van het Erasmus MC heeft dit onderzoek goedgekeurd. Meer informatie over de goedkeuring vindt u in de algemene brochure. 17. Wilt u verder nog iets weten? Indien u tijdens de studie vragen of klachten heeft, vragen wij u contact op te nemen met de onderzoeker of uw behandelend arts. Indien u twijfelt over deelname kunt u een onafhankelijke arts raadplegen, die zelf niet bij het onderzoek betrokken is, maar die wel deskundig is op het gebied van dit onderzoek en uw ziekte. Ook als u voor of tijdens de studie vragen heeft die u liever niet aan de onderzoekers stelt, kunt u contact opnemen met de onafhankelijke arts. Als u niet tevreden bent over het onderzoek of de behandeling kunt u terecht bij de onafhankelijke klachtencommissie van het Medisch Spectrum Twente. De bereikbaarheidsgegevens vindt u in bijlage D: Lokale Informatie. Indien u na zorgvuldige overweging besluit deel te nemen aan dit wetenschappelijk onderzoek, dan vragen we u om samen met de onderzoeker het toestemmingsformulier te ondertekenen en te dateren. Met vriendelijke groet, Het onderzoeksteam Pagina - 8 -/15
18. Bijlagen A. Toestemmingsformulier B. Algemene brochure medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen, zie: www.ccmo.nl. C. Verzekering D. Lokale informatie E. Bijwerkingen van Xelox (Xeloda en Oxaliplatin) F. Lastmeter Pagina - 9 -/15
Toestemmingsformulier: Chemotherapie gevolgd door chirurgie versus chirurgie alleen in hoog-risico patiënten met colorectale levermetastasen. De CHARISMA trial. Ik heb de informatiebrief voor de proefpersoon gelezen. Ik kon aanvullende vragen stellen. Mijn vragen zijn genoeg beantwoord. Ik had genoeg tijd om te beslissen of ik meedoe. Ik weet dat meedoen helemaal vrijwillig is. Ik weet dat ik op ieder moment kan beslissen om toch niet mee te doen. Daarvoor hoef ik geen reden te geven. Ik geef toestemming om mijn huisarts te vertellen dat ik meedoe aan dit onderzoek. Ik geef toestemming om de specialist(en) die mij behandelt te vertellen dat ik meedoe aan dit onderzoek. Ik weet dat sommige mensen mijn gegevens kunnen zien. Die mensen staan vermeld in de Algemene brochure. In sommige ziekenhuizen zullen medewerkers van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) inzage hebben in uw gegevens, om deze gegevens te verzamelen voor dit onderzoek. Ik geef toestemming om mijn gegevens te gebruiken, voor de doelen die in de informatiebrief staan. Ik geef toestemming om mijn onderzoeksgegevens 15 jaar na afloop van dit onderzoek te bewaren. Ik wil meedoen aan dit onderzoek. Pagina - 10 -/15
Naam proefpersoon: Handtekening: Datum : / / ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ik verklaar hierbij dat ik deze proefpersoon volledig heb geïnformeerd over het genoemde onderzoek. Als er tijdens het onderzoek informatie bekend wordt die de toestemming van de proefpersoon zou kunnen beïnvloeden, dan breng ik hem/haar daarvan tijdig op de hoogte. Naam onderzoeker (of diens vertegenwoordiger): Handtekening: Datum: / / ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Aanvullende informatie is gegeven door (indien van toepassing): Naam: Functie: Handtekening: Datum: / / ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Pagina - 11 -/15
Bijlage C: Verzekering Zie bijlage (verzekering Medirisk) Pagina - 12 -/15
Bijlage D: Lokale informatie Hoofdonderzoeker MST: Dr. JM Klaase, chirurg 053-4873441 Onderzoekers MST: Dr JJGM Gerritsen, chirurg 053-4873441 Mw Dr. M Wymenga internist-oncoloog 053-4872440 Mw Dr. M Legdeur, internist-oncoloog 053-4872440 Onafhankelijk arts: Dr. J Schouwink 053-4872610 Klachtencommissie Klachtencommissie MST 053-4872045 Hoofdonderzoeker Erasmus MC: Dr. DJ Grünhagen, chirurg 010-7041506 Pagina - 13 -/15
Bijlage E: Bijwerkingen van Xelox De meest voorkomende bijwerkingen van Xelox chemotherapie zijn: Xeloda : hand voet syndroom (klachten aan handen en voeten) diarree misselijkheid/braken Oxaliplatin: neuropathie (=doof gevoel aan met name uw handen en voeten) misselijkheid, braken, diarree beenmergonderdrukking (mild) (=vermindering van het aantal bloedcellen) stijging van leverwaarden in het bloed (transaminasestijging) pijn infuus plaats/arm bij inlopen oxaliplatin Voor een uitgebreid overzicht van de bijwerkingen van Xelox kunt u terecht op: www.sibopmaat.nl, Bijlage F: Lastmeter Pagina - 14 -/15
Pagina - 15 -/15