Memorandum Agoria Brussel in aanloop naar de 2014
INHOUD Smart Brussels 3 Talent & Arbeidsmarkt 6 Mobiliteit 9 Innovatie 12 Economie & fiscaliteit 14 Digitale agenda 17 Milieu 20 Energie 23 2
THEMA SMART BRUSSELS MEMO De Brusselse stadsregio dient een aantal belangrijke uitdagingen in haar administratieve systemen, alsook in haar vitale infrastructuur zoals transport en energie, aan te pakken. Dit kan alleen door in te zetten op nieuwe en intelligente technologieën en ICT-oplossingen die voorzien in duurzame welvaart en welzijn voor de Brusselse burgers en bedrijven. VASTSTELLINGEN Steden staan voor een aantal uitdagingen die verband houden met hun stedelijke karakter. Om die uitdagingen het hoofd te bieden, moeten de steden van de toekomst smart zijn en gebruik maken van nieuwe technologieën in domeinen zoals mobiliteit, energie en milieubeheer. Ze zullen zich op een intelligente manier moeten organiseren om uit te groeien tot duurzame steden. Door een smart city te worden, wordt niet alleen de levenskwaliteit van de inwoners verbeterd maar wordt de stad ook aantrekkelijker. Bovendien biedt deze ontwikkeling kansen om te besparen, te innoveren en werkgelegenheid te scheppen. Schematisch kunnen de volgende smart city -domeinen worden geïdentificeerd: Bron: Accenture, aangepast door Agoria Bron: Accenture, aangepast door Agoria Wanneer Brussel met andere steden wordt vergeleken, wordt duidelijk dat nog een hele weg moet worden afgelegd: - Smart city-index (Agoria, 2013): Brussel, 16de plaats in België (criteria: energie, milieu, mobiliteit, stadsplanning, ICT); - Green city-index (Siemens 2009): Brussel, 9de plaats onder de Europese hoofdsteden. De ontwikkeling van een slimme, duurzame stad begint bij de overheid zelf Smart Gov. De overheid dient zich efficiënt te organiseren alsook snel haar klanten, de burgers en bedrijven, te bedienen. 3
Burgers en bedrijven verwachten steeds meer dienstverlening die op hun specifieke situatie is afgestemd. Ze wensen als individu benaderd en behandeld te worden en verwachten dat hun individuele vraag voorop staat bij de dienstverlening. Het beantwoorden van irrelevante vragen, het meerdere malen invullen van dezelfde gegevens of het ontbreken van actuele statusinformatie passen niet in dit verwachtingspatroon. Smart Mobility staat voor intelligente en innovatieve mobiliteitsoplossingen. Aangezien steeds meer mensen leven en werken in een beperkte stadsruimte belemmeren toenemende verkeersopstoppingen het verkeer van personen, goederen en diensten. Mobiliteit is één van de belangrijkste uitdagingen waarmee de Brusselse stadsregio wordt geconfronteerd. Doeltreffende en vlotte mobiliteit is van essentieel belang voor het economisch concurrentievermogen van Brussel. In 2015 zullen alle nieuwe gebouwen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aan de passiefnorm moeten voldoen. Smart Buildings stellen duurzaamheid en energie-efficiëntie centraal. De uitdaging is om naast de nieuwbouw het bestaande en dikwijls verouderde Brusselse gebouwenpark energie-efficiënt en comfortabel te maken tegen een betaalbare prijs. Het net voor het transport en de distributie van elektriciteit is ontworpen in het kader van een continue en gecentraliseerde productie. Door de opkomst van hernieuwbare energie (windturbines, fotovoltaïsche panelen, warmtekrachtkoppeling,...) moet het net ook kunnen omgaan met elektriciteit die op een nietcontinue en gedecentraliseerde manier wordt opgewekt. Die integratie vergt technische aanpassingen, een betere communicatie tussen de netelementen en een beheer dat afgestemd is op een soepeler, reactief en intelligent net Smart Grid. Hoewel het aandeel van hernieuwbare energie in het Brussels Gewest kleiner is, zijn ook nieuwe investeringen nodig in het distributienet. Bovendien moet bij de ontwikkeling van het net rekening worden gehouden met de verwachte penetratie van elektrische voertuigen. Brussel wordt in zijn hoedanigheid van stad, hoofdstad en zetel van de Navo en de Europese instellingen geconfronteerd met een grote en specifieke uitdaging op het vlak van veiligheid (bv.: IT-veiligheid, politioneel kader, toegangsbeheer, enz.). Er zijn technologische oplossingen waarmee die uitdaging kan worden aangepakt en waardoor de ondernemingen en het Gewest zich op internationaal niveau kunnen positioneren. DOELSTELLINGEN Om in de toekomst leefbaar te zijn en blijven, zal Brussel zich slim moeten organiseren. Daarom dient het gewest een geïntegreerde visie en strategie inzake Smart Brussels te ontwikkelen. Slimme, duurzame steden zullen door te werken aan een goede leefbaarheid ook de beste troeven in handen hebben om nieuwe investeerders aan te trekken. In verschillende domeinen dient dan ook gewerkt te worden aan de stad van de toekomst: Government, Mobility, Buildings, Grid en Security. 4
VERZOEKEN Agoria vraagt: - Roadmap: ontwikkeling van transversale visie en strategie en realisatie van projecten met maatschappelijke impact door voltallige regeringsploeg. - Prioritaire thema s (zie ook andere fiches): o Smart Gov: kostenefficiënte en digitale overheid; o Smart Mobility: ambitieus actieplan intelligent verkeersbeheer en oprichting transportlabo zie bv. Eindhoven; o Smart Buildings: energie-efficiëntie en comfort via technologieneutrale regelgeving en technologische innovatie; o Smart Grid: modernisering netwerk en uitrol slimme meters; o Smart Security: plan uitwerken samen met de betrokken (publieke en private) actoren. 5
THEMA TALENT EN ARBEIDSMARKT (Brussels Gewest) MEMO Sensibiliseren, opleiden en inzetten in de technische beroepen (informatici, ingenieurs en technici). VASTSTELLINGEN Ondernemingen worden geconfronteerd met een gebrek aan gekwalificeerd personeel, in het bijzonder een gebrek aan ingenieurs, informatici en technici (lassers, elektromecaniciens, ). Zo is uit de enquête 2013 van Agoria gebleken dat er in België momenteel 11.700 vacatures voor informatici zijn. Tegelijk kampt het Brussels Gewest met een hoge werkloosheid (meer dan 20 percent) en zullen als gevolg van de demografische groei nog meer mensen op de arbeidsmarkt terechtkomen. Een andere vaststelling is een kwantitatief/kwalitatief onderwijsprobleem: - Gebrek aan inschrijvingen voor opleidingen tot ingenieur en informaticus. Bv. de inschrijvingen voor het 1e jaar bachelor ingenieur (burgerlijk, bio-ingenieur en industrieel ingenieur) zijn tussen 2000 en 2012 met 15% verminderd in de Franse gemeenschap, ondanks een lichte toename sinds 2006. In het onderwijs in Vlaanderen, is het aantal inschrijvingen gehalveerd sinds eind jaren 80 (stabilisatie de laatste jaren); - Technische en beroepsscholen worden vaak beschouwd als een trapje lager wanneer het niet lukt in het algemeen secundair. Dit onderwijs kampt met reële kwantitatieve en kwalitatieve problemen. Zo is het aantal leerlingen in het Franstalig Brussels technisch onderwijs in de Agoria-sectoren sinds 2004-2005 met 14%gedaald. Om die problemen aan te pakken, zijn sensibilisering voor beroepen waarvoor er een tekort aan arbeidskrachten is en onderwijs dat aansluit op de behoeften van de bedrijfswereld van essentieel belang. Gezien de institutionele complexiteit van het Brussels Gewest zijn er veel structuren die zich bezighouden met werkgelegenheid en opleiding in technologiesector: Actiris, Bruxelles Formation, de VDAB en de referentiecentra (Evoliris en IrisTech+). Dit heeft verschillende nadelen: er zijn minder middelen, de sectorale werkgelegenheids- en opleidingscentra zijn niet goed zichtbaar voor werkzoekenden en ondernemingen, en sectorfondsen hebben het moeilijk om door de bomen het bos te zien. Daarom moeten alle initiatieven worden gebundeld en moet het opleidingsaanbod worden vergroot in een Werkgelegenheids/opleidingspool. De Brusselse regering heeft al een ontwerp van industriepool goedgekeurd maar deze pool moet nog worden uitgebouwd en er moeten voldoende middelen worden vrijgemaakt om de nieuwe opleidingen en activiteiten van de pool te financieren. Wat de ICT-pool betreft, heeft de regering zich al positief uitgelaten maar is nog geen financiering gevonden. 6
De zesde staatshervorming houdt een aanzienlijke bevoegdheidsoverdracht naar de gewesten in op het vlak van werkgelegenheid en opleiding. Dit roept vragen op, met name voor de ondernemingen van de technologische industrie: - Vandaag bestaan er tal van gewestelijke en federale werkgelegenheidsmechanismen maar die zijn soms onvoldoende gecoördineerd; - De RSZ-verminderingen voor doelgroepen zijn nu gericht op jonge en op oudere werknemers. Hoewel de ondernemingen van de technologische industrie de voorkeur geven aan een lineaire SZ-bijdragevermindering zijn die doelgroepverminderingen onmisbaar om op internationaal niveau concurrerend te blijven; - Economische migratie: tot nu toe kan een werknemer met een arbeidsvergunning zonder problemen in de drie gewesten werken. Die bevoegdheid zal echter worden geregionaliseerd. DOELSTELLINGEN Jongeren en werkzoekenden sensibiliseren voor technische beroepen (ingenieurs, informatici en technici) om het aantal inschrijvingen in die richtingen te verhogen en op die manier het gebrek aan gekwalificeerd personeel op te vangen. Onderwijs ontwikkelen dat beter aansluit op de behoeften van de ondernemingen in Brussel, d.m.v. alternerend leren, taalonderwijs of het gebruik van de referentiecentra / Centres de Technologies Avancées. Werkgelegenheids/opleidingspolen ontwikkelen waarin de verschillende actoren enerzijds voor de ICT en anderzijds voor de industrie worden samengebracht. In het kader van de regionalisering de werkgelegenheidsmechanismen vereenvoudigen, het budget voor RSZ-verminderingen op peil houden en zorgen voor een eenvoudig arbeidsvergunningensysteem voor economische migratie. VERZOEKEN Om jongeren en werkzoekenden voor technische richtingen te sensibiliseren, vraagt Agoria: - een Jobhuis ( Cité des métiers ) op te zetten voor werkzoekenden, jongeren en leerkrachten. In dit centrum zouden de verschillende actoren inzake werkgelegenheid en opleiding worden samengebracht en zouden ook ondernemingen kunnen participeren (jongste innovaties, enz.); - in alle scholen een verplicht multitechnologisch traject te integreren. Op het vlak van onderwijs vraagt Agoria aan het Gewest, in samenwerking met de Gemeenschappen: - alternerende master in informatica te creëren (zoals in het Waals gewest voor andere richtingen is gedaan), met bijzondere aandacht voor talen (NL, FR, EN). - alternerende bachelor in informatica te creëren (zie het Switch2IT -initiatief van de VDAB met een hogeschool), met bijzondere aandacht voor talen (NL, FR, EN). - technisch onderwijs dat beter aansluit op de behoeften van de ondernemingen: o systematische inzet van de referentiecentra en/of Centres de technologies avancées om 7
o de modernste technologieën te integreren; de talenkennis van de leerlingen verbeteren door min. 30 percent van de technische scholen onder te dompelen. M.b.t. werkgelegenheid en opleiding vraagt Agoria: - project van industriepool in Anderlecht uit te voeren en voldoende middelen uit te trekken om de nieuwe activiteiten en opleidingen van de pool te financieren (doelstelling: het aantal uren optrekken met factor 2,5); - ICT-pool te creëren op de VUB/ULB-campus aan de Pleinlaan: samenbrengen van de betrokken actoren (Evoliris, Bruxelles Formation, VDAB, Actiris, privésector en eventueel OISP s), financiering van het gebouw en van de activiteiten en opleidingen van de pool (doelstelling: het aantal opleidingsuren verdubbelen). In het kader van de regionalisering van de werkgelegenheids- en opleidingsmechanismen wordt het volgende gevraagd: - Profiteren van de regionalisering om de vele werkgelegenheidsmechanismen te vereenvoudigen en te verbeteren (bv.: betere integratie in het gewestelijk beleid van dienstvrijstelling om opnieuw te gaan studeren). - RSZ-doelgroepvermindering: o o ten minste het huidige budget handhaven; bij afwezigheid van een lineaire vermindering, de doelgroepen jongere en oudere werknemers bevoorrechten - Economische migratie: ervoor zorgen dat een vergunning die in één gewest wordt afgeleverd ook in de andere gewesten geldig is en dat vergunningen eenvoudig en snel kunnen worden afgeleverd. 8
THEMA MOBILITEIT MEMO De mobiliteitsproblemen in en rond Brussel zijn de laatste jaren alleen maar toegenomen. Voor deze problemen moeten oplossingen worden geboden: verbetering van bereikbaarheid van bedrijvenzones, investeringen in intelligente en duurzame oplossingen en een aanpak die coherent is met die van de twee andere gewesten. VASTELLINGEN Brussel is sinds enige tijd de Europese filehoofdstad. Dit blijkt uit verschillende rankings, waaronder deze van verkeersplatform Inrix waar Brussel op de 1 e plaats van hun wereldoverzicht prijkt in 2013. GPS-fabrikant TomTom berekende dat een autogebruiker in Brussel voor een normale reistijd van 1 uur daar tijdens de spits in 2013 maar liefst 49 minuten vertraging mocht bijtellen. De laatste mobiliteitsenquête van Agoria (die begin 2012 werd voorgesteld) bevestigde deze negatieve trend. Drie op de vier technologiebedrijven zijn slechter bereikbaar dan 5 jaar geleden. De reistijd voor woon-werkverkeer is voor 9 op de 10 werknemers toegenomen, gemiddeld met 21 procent. En ook het openbaar vervoer blijft voor verbetering vatbaar. 1 op 2 Brusselse technologiebedrijven antwoordt niet goed toegankelijk te zijn met openbaar vervoer. 1 op 3 technologiebedrijven heeft te weinig parkeerplaatsen, ook hier wordt geen verbetering vastgesteld. Zorgwekkend gezien het Brussels gewest het aantal publieke en privéparkeerplaatsen in de komende jaren wil terugdringen met verschillende tienduizenden plaatsen. Dat alles maakt Brussel minder aantrekkelijk als vestigingsplaats voor bedrijven, maar ook voor het aantrekken van personeel. Mobiliteitsproblemen worden nu het vaakst (70%) geciteerd als mogelijke reden om op termijn het gewest te verlaten. In 2008 was dit nog maar bij 18% van de bedrijven het geval. En ook mogelijke sollicitanten laten zich afschrikken: 55 procent van de bedrijven ondervindt moeilijkheden bij de aanwervingen hierdoor. Buitenlandse voorbeelden tonen aan dat een intelligent verkeersbeheer zijn vruchten afwerpt. Zo werd in Stockholm op 5 jaar tijd het verkeer en de uitstoot met 20% verminderd en dit na het invoeren van een filetaks en het uitbreiden van het openbaar vervoer. In Dublin wordt voorzien in een betere monitoring en management van het verkeer in real time door gebruik te maken van sensoren met geospatiale data. En in Nederland wordt sinds verschillende jaren ingezet op technologische oplossingen om de fileproblemen aan te pakken. Gevolg is dat de filezwaarte in Nederland met de helft gedaald is de afgelopen 7 jaar, in België is deze in dezelfde periode verdubbeld. Enkele van de oplossingen die in Nederland naar voren worden geschoven: slimme verkeerslichten, groene golf met ledindicatie naast rijbaan of snelheidsindictie op gps die kan leiden tot het voorkomen van zgn. spookfiles (dit zijn files zonder welbepaalde aanleiding of oorzaak zoals ongeval). In Helmond Eindhoven werd zelfs een heus filelaboratorium opgericht waar publieke en private sector samen naar innovatieve oplossingen zoeken voor de mobiliteitsproblemen. 9
Daarnaast loopt ook de marktintroductie van elektrische voertuigen achter op de buurlanden. Brussel kan zelf stappen zetten om de marktintroductie van elektrische voertuigen te faciliteren: de ontwikkeling van multimodale knooppunten die een aantrekkelijke uitvalsbasis zijn voor elektrische voertuigen, het vergroenen van de eigen vloot, het uitrollen van een smart grid. Tot slot worden in het kader van de 6e staatshervorming bepaalde facetten van verkeersveiligheid en infrastructuur geregionaliseerd, waaronder de homologatie van voertuigen, uitzonderlijk vervoer en vervoer van gevaarlijke stoffen. DOELSTELLINGEN Doeltreffende en vlotte mobiliteit is van essentieel belang voor het economisch concurrentievermogen van Brussel. In het Brussels gewest dient een belangrijke inhaaloperatie te gebeuren en ingezet te worden op volgende punten: Goed bereikbare bedrijven en bedrijfszones: o aangepaste infrastructuur en voldoende bedrijfsparkeerplaatsen; o goede aansluiting van openbaar vervoer naar bedrijfszones, ook intergewestelijk (vb. tramlijn Brussel-luchthaven). Technologische oplossingen zoals dynamisch verkeersmanagement en intelligent rekeningrijden voor personenwagens. Geharmoniseerde en digitale aanpak van nieuwe bevoegdheden betreffende mobiliteit. VERZOEKEN Agoria vraagt actie op volgende domeinen: - Goede bereikbaarheid van bedrijfszones bijzondere aandacht voor N (Haren, Evere) en Z (Anderlecht, Vorst) van gewest: o Goede doorstroming van en naar bedrijfszones, ook tijdens openbare werken, door optimalisatie infrastructuur (o.m. Ring en omgeving), slimme verkeerslichten en innovatieve groene golf. o Goede aansluiting van bedrijfszones via openbaar vervoer (bv. interregionale tram- en buslijnen) en de versnelde uitvoering van het GEN. o Interregionale samenwerking en coördinatie (bv. transitparkings). o Voldoende parkeerplaatsen voor werknemers, klanten en leveranciers en geen beperkingen in toegankelijkheidszone C (waar weinig of geen alternatieven voor wagen zijn). 10
- Intelligente, duurzame oplossingen: o Opstellen en uitvoeren van een ambitieus actieplan inzake intelligent en dynamisch verkeersbeheer. o Oprichting naar Nederlands voorbeeld van file/transportlabo waar overheid en bedrijven samenwerken. o Invoeren van intelligent rekeningrijden voor personenwagens in 3 gewesten en verminderen van overige belastingen inzake bezit wagen. o Introductie van elektrische voertuigen ondersteunen: uitrollen smart grid en masterplan met alle betrokken overheden. - Regionalisering van de bevoegdheden rond homologatie voertuigen, uitzonderlijk vervoer en vervoer van gevaarlijke producten: maximale harmonisatie tussen gewesten en snelle, geïnformatiseerde afhandeling. 11
THEMA INNOVATIE MEMO Van Brussel een innovatief stadsgewest maken. VASTSTELLINGEN Hoewel de middelen voor onderzoek sinds 2005 met zestig percent zijn gestegen, bedragen de publieke en private R&D-uitgaven in het Brussels Gewest nog altijd maar 1,5 percent van het bbp tegenover 2,2 percent in Vlaanderen, 2,3 percent in Wallonië en gemiddeld 2 percent in de EU. Een groot deel van het onderzoek in het Brussels Gewest wordt gevoerd aan de universiteiten en hogescholen, die sterk vertegenwoordigd zijn in het Gewest. Dat onderzoek wordt echter onvoldoende gevaloriseerd. De mechanismen waarin wordt voorzien, zoals Doctiris (bedrijfsdoctoraat), zijn ontoereikend of worden onvoldoende benut (vier Doctiris-beurzen in 2012!). Bovendien telt Brussel geen grote publiek-private innovatiepolen, in tegenstelling tot de twee andere gewesten. Van de mechanismen om ondernemingen te begeleiden bij hun innovatiedemarches werken sommige goed, terwijl andere verder moeten worden uitgebouwd: - Sirris Brussel: > 220 begeleide ondernemingen per jaar en grote expertise op het domein van software-engineering; - Innovatiecheques: dit chequesysteem (dat momenteel wordt ontwikkeld) biedt (zeer) kleine ondernemingen de kans via een heel eenvoudige procedure overheidssteun te krijgen om innovatieadvies in te winnen bij verstrekkers die in het Brussels Gewest worden erkend (maximumbedrag: 10.000 euro/jaar; 75 percent). Vandaag zijn de middelen van het Gewest al sterk toegespitst op ICT. Voor de niches die het Gewest heeft geïdentificeerd (smart city, veiligheid ) zijn in Brussel echter nog geen specifieke acties ondernomen. 12
DOELSTELLINGEN Het R&D-budget van het Gewest optrekken tot 3 percent van het bbp, zoals aanbevolen door de EU; Kennisoverdracht van universiteiten/hogescholen op ondernemingen bevorderen; Ondernemingen beter begeleiden en ondersteunen bij hun uitdagingen op het vlak van innovatie en internationalisering; Niches uitbouwen waarin het Gewest zich op internationaal niveau kan positioneren: focus op smart city/ict. VERZOEKEN Financiering van innovatie: - Het overheidsbudget voor R&D met 10 percent per jaar verhogen tot de 3 percent van het bbp die de EU aanbeveelt; - Een risicokapitaalfonds voor technologiebedrijven opzetten. Kennisoverdracht tussen de academische en de bedrijfswereld: - Een sterke ICT-innovatiepool in Brussel uitbouwen waarin academische spelers, onderzoekscentra en geïnteresseerde ondernemingen worden samengebracht; - Het Doctiris-mechanisme ontwikkelen zodat het gebruik ervan ten minste wordt verdrievoudigd. Begeleiding en ondersteuning bij innovatie in de onderneming. - Ondersteuning door Sirris Brussel, met zijn ICT-focus (software-engineering) en technologische adviseerdienst; - Innovatiecheques: voorzien in een toereikend budget om dit nieuwe mechanisme te ontwikkelen. Focus op beloftevolle niches: smart city/ict - Oproepen voor thematische projecten met smart city /ICT-prioriteit, in het bijzonder op het vlak van mobiliteit en veiligheid (gekoppeld aan data); - De Europese budgetten concentreren op dezelfde prioritaire thema s (EFRO, Horizon 2020 ). 13
THEMA ECONOMIE EN FISCALITEIT MEMO De concurrentiekracht van de Brusselse technologiebedrijven staat onder druk, zowel op fiscaal vlak als wat betreft het economisch ondersteuningsbeleid. Na een aantal anti-economische maatregelen van de laatste jaren, zoals het omvormen van bijna 20% van de industriegebieden tot woonuitbreidingsgebied, dient tijdens de volgende legislatuur onverwijld ingezet te worden op een versterking van het competitief kader. VASTELLINGEN De lokale fiscale druk in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is dubbel zo hoog als in de Vlaamse en Waalse rand. Brusselse bedrijven betalen meer lokale (gemeentelijke/provinciale/gewestelijke) belastingen dan bedrijven in Vlaams- (-38%) en Waals-Brabant (-28%). Volgens onze analyse, en op basis van cijfers van Belfius en Deloitte uit 2013, is de fiscale druk (EUR/werknemer) gemiddeld 1184 EUR/werknemer in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In vergelijking: Vlaams-Brabant 727 EUR/werknemer en Waals-Brabant 851 EUR/werknemer. 1400 Lokale bedrijfsbelastingen 1200 Fiscale druk (EUR/werknemer) 1000 800 600 400 200 685 499 327 400 296 555 Gemeentebelastingen Gewestelijke en provinciale belastingen 0 1184 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 727 Vlaams-Brabant 851 Waals-Brabant 14
De gemeentelijke fiscale druk weegt op Brusselse bedrijven in Brussel. Gemeentelijke fiscale druk inzake onroerende voorheffing (incl. materieel en outillage) is dubbel zo hoog in Brusselse gemeenten: 373 EUR/werknemer (VL-Brabant: 193, WAL-Brabant: 216). De gemeentelijke bureautaks is goed voor 50% van het totaal van gemeentebelastingen ten laste van bedrijven. Bovendien blijven de gemeentebelastingen stijgen in het BHG: +8,7% in 2013 (OV +4,7%). Als we kijken naar de evolutie tussen 2007 en 2012 komen we uit op volgende cijfers: BHG +6,5%, VL +0,3% en WAL +3,1%. We merken ook op dat sinds de oprichting van het gemeentelijke compensatiefonds in de vorige legislatuur, en dit voor het schrappen van de gemeentelijke belastingen op drijfkracht en beeldschermen, geen nieuwe stappen werden gezet, ook niet wat betreft de voorziene harmonisatie van gemeentebelastingen. Bovendien werden aangekondigde maatregelen, zoals de afschaffing van de gemeentelijke bureaubelasting in GOMB-zones, nog steeds niet uitgevoerd. Vlaanderen en Wallonië investeren 1,5 tot 2 maal de ontvangsten uit bedrijfsbelastingen terug in de economie. In Brussel is dit slechts 65%. Bovendien kunnen grote (industriële) ondernemingen in het Brussels gewest geen beroep doen op opleidings- en investeringssteun. Daarnaast stellen we vast dat Belgische en Brusselse bedrijven, vaak ook KMO s, bepaalde openbare opdrachten mislopen. Daarom dient nagedacht te worden op welke manier we de lokale economie en tewerkstelling kunnen versterken door o.m. bij redactie van lastenboeken bepaalde duurzaamheidscriteria en ecologische voetafdruk in rekening te nemen, dit alles met respect voor de bestaande regelgeving terzake. Tot slot kan vastgesteld worden dat inzake exportpromotie de door ons gevraagde sectorspecifieke benadering wordt gevolgd, wat heeft geleid tot een grote tevredenheid bij de Brusselse bedrijven die een beroep doen op de diensten van Brussel Invest & Export. Inzake exportcontrole van defensiegerelateerde producten dient er wel op worden toegezien dat de regelgeving, in het bijzonder inzake wederuitvoer, evenwichtig wordt toegepast zodat de Brusselse bedrijven op gelijke voet kunnen concurreren als hun Vlaamse, Waalse of Europese concurrenten. DOELSTELLINGEN De concurrentiekracht van de Brusselse technologiebedrijven verbeteren door: - de lokale fiscale druk te verlagen. Gemeentelijke belastingen betreffende onroerende voorheffing op materieel en outillage alsook kantoorbelasting dienen prioritair aangepakt te worden. Op die manier winnen de bedrijven aan concurrentievermogen én het Brussels gewest en zijn gemeenten aan economische aantrekkingskracht en jobcreatie. - een industrieel ondersteuningsbeleid te voeren met aandacht voor grote ondernemingen en duurzame overheidsopdrachten ten voordele van lokale tewerkstelling. 15
VERZOEKEN Agoria vraagt actie op volgende domeinen: - Vermindering van bedrijfsbelastingen via uitbreiding gemeentelijk compensatiefonds, ten gunste van werkgelegenheid: o Afschaffing van gemeentelijke opcentiemen inzake onroerende voorheffing materieel en outillage voor nieuwe investeringen (zie ook Vlaanderen en Wallonië). o Gedeeltelijke afschaffing van gemeentelijke bureautaks voor GOMB-zones én andere belangrijke industriële zones in N (Haren, Evere) en Z van gewest (Anderlecht, Vorst). o Reële harmonisatie van gemeentelijke belastingen en fiscaal pact met gemeenten. - Industrieel beleid ontwikkelen voor het Brussels Gewest: o Strategische opleidings- en investeringssteun voor grote ondernemingen (level playing field). o Duurzaamheids- of andere criteria in openbare aanbestedingen ten voordele van lokale bedrijven met respect voor EU-regelgeving. o Sectorspecifieke benadering van exportpromotie behouden en evenwichtige toepassing inzake exportcontrole. 16
THEMA DIGITALE AGENDA MEMO In het Brussels Gewest moet meer worden ingezet op digitaal. Het gaat daarbij zowel om ICToplossingen in de publieke sector als om de uitrol van de vaste en mobiele netwerken. VASTSTELLINGEN Om smart te worden, moet het Brussels Gewest ook digitaal gaan. In het kader van haar Europa 2020 -strategie heeft de Europese Commissie gewezen op het belang van ICT ( Digitale agenda ), die goed is voor 5% van het Europese bbp en een belangrijke motor vormt van de productiviteitsstijging (voor 20% toe te schrijven aan de ICT-sector en voor 30% aan ICT-investeringen). Het Brussels Gewest heeft al bijzonder positieve acties ondernomen op het domein van ICT (bv. Irisnet2 en open data). De kwaliteit en de efficiëntie van de dienstverlening aan de burgers en de ondernemingen kan echter nog aanzienlijk worden verbeterd dankzij oplossingen of maatregelen zoals: - innovatieve technologieën die zich al hebben bewezen: o elektronische facturatie: alle instrumenten zijn al geïmplementeerd, nu moet e-facturatie nog systematischer worden toegepast in de administratie; o big data: biedt een groot potentieel op domeinen zoals veiligheid (strijd tegen fraude), gezondheidszorg, enz.; o cloud: kan de kosten m.b.t. opslag drukken; o geo-ict: verbetert alle diensten die verband houden met lokalisatie; o mobiele applicaties: hierdoor kan de overheid dichter bij de burger staan en haar dienstverlening verbeteren in een steeds mobielere wereld (smartphone-penetratie in België van 70% tegen eind 2013). - open data: Agoria raamt de economische waarde van het hergebruik van publieke informatie in België op 875.000 tot 900.000 euro. Het Brussels Gewest heeft al een kader voor de terbeschikkingstelling van die gegevens gecreëerd maar momenteel zijn nog te weinig gegevens beschikbaar. - ICT-vzw s hebben een positief effect op de uitbouw van ICT in de overheidssector. Sommige van deze vzw s zoals CIBG/Iristeam positioneren zich echter steeds meer als leveranciers van ICTpersoneel t.a.v. hun leden, maar zijn niet onderworpen aan de zelfde voorwaarden omdat ze geen BTW factureren op de geleverde diensten en ze geen openbare aanbestedingsprocedure hoeven te volgen (in tegenstelling tot de privésector). - ehealth en telegeneeskunde: in België in het algemeen en in Brussel in het bijzonder kan men niet meer heen om de ontwikkeling van ehealth en telegeneeskunde (demografische veranderingen, mobiliteit van patiënten, enz.). Dankzij ehealth en telegeneeskunde kan de kwaliteit van de zorgverlening worden verbeterd en kunnen de kosten beduidend worden verlaagd. 17
De komende tien jaar zal de capaciteit van de telecommunicatie- en gegevensnetwerken sterk moeten groeien. Uit studies blijkt dat jaarlijks 50% meer internetbandbreedte wordt gebruikt (HD-tv, netwerkspellen, cloud-informatica, telewerk, enz.). De nieuwe toepassingen die mogelijk worden vergen steeds meer bandbreedte en vereisen dus ook nieuwe investeringen in infrastructuur. In de barometer 2012 van E&Y m.b.t. de aantrekkelijkheid van België wordt de bestaande telecommunicatie-infrastructuur beschouwd als de op één na grootste troef om potentiële investeerders in ons land aan te trekken. Uit de kwartaalresultaten van de rapporten over de situatie van het internet ( The State of the Internet ) die het Amerikaanse bedrijf Akamai publiceert, blijkt echter dat België zijn voorsprong op het vlak van bandbreedte ( Average Connection Speeds ) geleidelijk aan kwijtspeelt. Terwijl België in het rapport m.b.t. het eerste kwartaal van 2012 nog in de top tien stond (9de plaats), is ons land daarna verdwenen uit de top van de wereldrangschikking. Intussen hebben andere Europese landen zoals Zwitserland, Letland, Nederland, Tsjechië, Zweden en het Verenigd Koninkrijk ons ingehaald. De uitrol wordt soms nodeloos belemmerd. Zo kost het in het Brussels Gewest momenteel gemiddeld 400 dagen om de noodzakelijke vergunningen te verkrijgen om een mobiele relais-site op te zetten. Bovendien bestaat er geen enkele stedenbouwkundige vrijstellingsregeling voor kleinere werkzaamheden aan vaste en/of mobiele infrastructuur. Een vereenvoudiging over de hele lijn dringt zich dan ook op. DOELSTELLINGEN Een digitale agenda (of plan) uitwerken en implementeren om de positie van het Gewest als smart city te versterken. Naast opleiding en innovatie (zie andere fiches) moet dit plan gericht zijn op: - verbetering van de kwaliteit en de efficiëntie van de dienstverlening aan de burgers en de ondernemingen; - ondersteuning van de uitrol van vaste en mobiele telecommunicatienetwerken. VERZOEKEN De kwaliteit en de efficiëntie van de dienstverlening aan de burgers en de ondernemingen verbeteren: - investeren in ICT om de werking van de administratie en de efficiëntie van de dienstverlening aan de burgers te optimaliseren: o meer elektronische facturatie; o toepassing van innoverende oplossingen zoals big data, cloud en geo-ict; o grotere implicatie van de overheid in m-government (toepassingen, aanpassing van websites, enz.). - open data: terbeschikkingstelling van publieke gegevens voor gebruik door de privésector (bv. mobiliteitsgegevens). - gezonde markt: wegwerken van de verschillen tussen privésector en ICT vzw s op vlak van BTWregeling en overheidsopdrachten waarbij een level playing field bestaat tussen publieke en private ICT leveranciers. Daarenboven zou er met type-bestekken, conform de herziening van de algemene aannemingsvoorwaarden voor overheidsopdrachten, dienen gewerkt te worden. - ehealth en telegeneeskunde: o overleg tussen de verschillende bevoegdheidsniveaus die verantwoordelijk zijn voor ehealth-gerelateerde zaken in het kader van het ehealth-actieplan 2013-2018 met als doel de strategie en de acties op dit domein beter te coördineren; 18
o telegeneeskunde: oprichting van een stuurgroep bestaande uit de voornaamste spelers op het domein van telegeneeskunde (op alle betrokken bevoegdheidsniveaus) met als doel een strategisch plan op te stellen waarin de uitrol van telegeneeskunde wordt beschreven. De uitrol van de zowel vaste als mobiele netwerken van de toekomst (NGA Next Generation Access) ondersteunen. Dit vereist dat: - heldere en efficiënte stedenbouwkundige en milieuprocedures worden gecreëerd; - publieke infrastructuur en gebouwen ter beschikking worden gesteld om de noodzakelijke verdichting van de mobiele netwerken te kunnen realiseren; - lasten m.b.t. de uitbouw van het netwerk worden verlaagd; - iedere vooringenomenheid op technologisch vlak wordt vermeden bij beslissingen m.b.t. openbare internetverbindingen die worden aangeboden (bijv. wifi i.p.v. mobiele netwerken). 19
THEMA MILIEU MEMO Inzake milieu dient werk gemaakt te worden van volgende punten: administratieve vereenvoudiging milieuvergunning en rapportering, alsook betere afvalpreventie. VASTELLINGEN De indelingslijsten van de hinderlijke inrichtingen, die de basis vormen voor de milieuvergunningen, bevatten te lage capaciteitsdrempels. Dit leidt tot een teveel aan vergunningen zonder toegevoegde waarde voor het milieu. Bovendien worden er te strenge milieuvergunningsvoorwaarden opgelegd aan parkings. Op verschillende tijdstippen moeten aan verschillende departementen van het BIM rapporten worden bezorgd. Sommige gegevens worden twee maal gevraagd of moeten opnieuw worden meegedeeld, terwijl het BIM er al over beschikt. Voorbeelden: - In het formulier Grondwaterwinningen moeten 10 vakken worden ingevuld, waarvan er 7 vooraf zouden kunnen worden ingevuld aangezien het BIM al over deze gegevens beschikt; - In het Aangifteformulier voor de bepaling van de openbare zuiveringsprijs van industrieel afvalwater moet een kopie van het formulier Grondwaterwinningen worden bijgevoegd, dat al naar het BIM is gestuurd; - PRTR-aangifte: in deel I en II moeten gegevens worden ingevuld die al bekend zijn; - PRTR-aangifte: de gegevens van deel V over afval kunnen gemakkelijk worden verstrekt door de bedrijven die afval ophalen. Recupel organiseert in België de inzameling en verwerking van afgedankte elektro-apparaten. Deze oplossing voor terugname die door de producenten/importeurs van elektrische apparaten is ontwikkeld, werkt goed en zorgt ervoor dat we in Europa aan de top staan: - In Brussel werd in 2012 5.060 ton huishoudelijk elektrisch afval ingezameld, wat overeenkomt met 4,44 kg/inwoner (dit is iets beter dan de doelstelling van 4 kg maar minder dan wat in de twee andere gewesten wordt opgehaald). - De terugwinningspercentages liggen boven de wettelijke doelstellingen. - De financiële voorzieningen worden geleidelijk gebruikt en de bijdrage voor heel wat producten werd in 2012-2013 verlaagd om de overgedragen reserves te verminderen. Voorts heeft het project van Agoria voor afvalpreventie in kantoorgebouwen, in het kader van Brussels Waste Network, geleid tot een winst van 33% bij de deelnemende bedrijven. 20
DOELSTELLINGEN Vermindering van de administratieve lasten door het verhogen van de capaciteitsdrempels in de indelingslijsten voor de vergunningsplichtige ondernemingen. Vereenvoudiging van de rapportering door: - het aantal aan te leveren data te verminderen; - de aangifte te vereenvoudigen door ze elektronisch te laten geschieden via een webtoepassing. De Brusselse overheid moet : - oplossingen voor inzameling en verwerking zoals Recupel de mogelijkheid bieden om zich te ontwikkelen en zo aan de spits in Europa te blijven; - focussen op de parallelle circuits voor afvalbeheer. 21
VERZOEKEN Agoria vraagt: Milieuvergunning : - Verhoogde capaciteitsdrempels voor de indeling in de verschillende klassen; bv. voor de indeling op basis van drijfkracht een indeling in klasse 3 tot 100 kw en in klasse 2 tot 500 kw; - Maximale afstemming met de eisen op Europees vlak; - Beperking van het aantal bedrijven die een vergunning klasse 1A nodig hebben; - Vermindering van de lasten louter gerelateerd aan parkings. Milieurapportering: - Een grondige screening van alle gevraagde gegevens: zijn ze alle nodig en worden ze allemaal ook effectief gebruikt?; - Een enkele elektronische aangifte zodat de gegevens niet steeds opnieuw moeten worden verstrekt; - Alle bekende gegevens moeten zo veel mogelijk al vooraf zijn ingevuld; - De onderneming moet de gegevens volgens haar tempo en haar eigen planning kunnen invullen; - Een enkele limietdatum voor indiening. Afgedankte elektrische en elektronische apparaten (AEEA) - De parallelle inzamelaars en verwerkers van AEEA moeten worden gecontroleerd en gesanctioneerd zodat ze eindelijk hun wettelijke verplichtingen nakomen (rapportering, verwerkingspercentage, milieudoelstellingen,...); - De producenten/importeurs van elektrische apparaten behouden de noodzakelijke autonomie om de middelen in te zetten die nuttig zijn om de Europese en gewestelijke doelstellingen te halen; - Het afval waarvoor een terugnameplicht geldt wordt vrijgesteld van taksen. Zoniet zou een stelsel worden benadeeld die in Europa als voorbeeld geldt en op het gebied van milieubeheer uitstekend werkt. 22
THEMA ENERGIE MEMO Het gewestelijk energiebeleid dient in te zetten op intelligent netbeheer, energiepremies en geharmoniseerde berekeningsmethodes voor energiezuinige gebouwen. VASTELLINGEN Brussel heeft het voorbije decennium een daling van de energie-intensiteit (bruto binnenlands verbruik tegenover bruto binnenlands product) tot stand kunnen brengen. In 2009 bedroeg het energieverbruik van de industriële sector in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gemiddeld 166 MWh per miljoen euro toegevoegde waarde in volume. De aldus berekende energie-intensiteit van de industrie bereikte een piek in 2002 en daalde sindsdien vrij regelmatig en sterk: tussen 2002 en 2009 bedroeg de daling - 33 %. In 2009 bedroeg het energieverbruik van de tertiaire sector in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gemiddeld 1,2 MWh per baan in de dienstensector. De energie-intensiteit van de tertiaire sector (per baan) vertoont over de recente jaren een neerwaartse trend: tussen 2004 (jaar met maximaal energieverbruik) en 2009 werd er een daling met 7 % waargenomen. Deze positieve resultaten zijn onder meer het gevolg van de bedrijfsinvesteringen in rationeel energieverbruik, het succes van de energiepremies en de verstrenging van de energieprestatienormen voor gebouwen. De lagere energie-intensiteit is verder deels het gevolg van het afbouwen van een aantal energie-intensieve industriële activiteiten. Grote uitdaging blijft het verouderde, weinig energie-efficiënte gebouwenpark te renoveren tegen een betaalbare prijs. Tijdens deze legislatuur werd het Brussels wetboek inzake lucht, klimaat en energie goedgekeurd, dat alle Brusselse maatregelen bundelt inzake energiebeheer. Gezien de gewestelijke bevoegdheid resulteerde de omzetting van de Europese regelgeving betreffende energieprestatie van gebouwen in een afzonderlijke Brusselse aanpak. In 2015 zullen alle nieuwe gebouwen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aan de passiefnorm moeten voldoen. Daarnaast wordt door het gewest een subsidiebeleid gevoerd met energiepremies waarop burgers en bedrijven een beroep kunnen doen. Dit systeem was in 2013 zo succesvol dat het budget van 19 miljoen euro reeds halfweg het jaar uitgeput was en dus geen nieuwe aanvragen aanvaard konden worden. 23
Het aandeel hernieuwbare energie in de energiemix en de toekomstige introductie van elektrische voertuigen zorgt voor nieuwe uitdagingen op het vlak van netbeheer. Sibelga is van plan te starten met haalbaarheidsdemonstraties (proof of concept) in 2014-2015 voor intelligente netten (plan voor uitrusting van netcabines over 15 jaar) en in 2016-2017 voor intelligente meters (plan voor uitrol over 15 jaar) en de telecommunicatie-infrastructuur om het netwerk te verbeteren. DOELSTELLINGEN Agoria steunt de evolutie naar energiezuinige gebouwen met aandacht voor het comfort van de gebruikers en de betaalbaarheid van de projecten. Het is eveneens aan te bevelen de energieprestatieeisen in kwh/m²/jaar uit te drukken omdat dit toelaat de energieprestatie van het gebouw te koppelen aan het effectieve verbruik. Het systeem van energiepremies dient verdergezet te worden, met de nodige aandacht voor technologische vooruitgang en innovatie en met een toereikend budget. De Brusselse regering moet duidelijk kiezen voor de uitrol van intelligente meters en zo zorgen voor een optimaal kader van het beheer van het Brussel net. Een intelligent net is absoluut noodzakelijk, zowel voor een beter beheer van het net als voor een grotere betrokkenheid van de consument. Een duidelijk kader en timing zijn nodig voor de investeerders en de ondernemingen die diensten en toepassingen op het gebied van elektriciteit willen ontwikkelen. 24
VERZOEKEN Agoria vraagt aandacht voor volgende punten: - Energiepremies: behoud systeem me aandacht voor technische en technologische vooruitgang en voldoende budget. - Energiedistributienet: intelligent, betaalbaar netbeheer en uitrol slimme meters. De uitrol van slimme meters dient in de volgende legislatuur effectief gerealiseerd en gebruikt als noodzakelijk platform om nieuwe producten en diensten te ontwikkelen voor een meer flexibele energievraag bij burgers en bedrijven. - Energie-efficiëntie: creatie van een Brussels energieconvenant voor ETS-bedrijven. De toegetreden bedrijven engageren zich hierbij tot verregaande uitvoering van energieefficiëntiemaatregelen in ruil voor verlaging van energietaksen en vrijstelling van verdere mogelijke nieuwe verplichtingen van het Brusselse Hoofdstedelijk gewest op vlak van energieefficiëntie. Voor de non-ets sector wordt de subsidie voor de kosten van de energie-audit en de investeringen inzake energie-efficiëntie met 25% verhoogd. - Groene elektriciteit en kwaliteitswarmtekrachtkoppeling: invoering van een algemeen degressiviteitsmechanisme in op de opkoopkosten van de groenestroomcertificaten naar analogie met de andere gewesten. 25
INFO Agoria Brussel floriane.dekerchove@agoria.be, directeur mathias.cys@agoria.be, adviseur Memorandum beschikbaar op /nl/memobxl www.kiestechnologie.be (vanaf midden januari 2014): ontdek alle vragen van Agoria naar aanleiding van de regionale, federale en Europese verkiezingen. 26