Culemborg, 6 november 2016 - Doopdienst Tekst: Marcus 10: 13-15 Thema: Jouw kijkend kind Voorganger: ds. Henri Veldhuis Gemeente van onze Heer, Jezus Christus, Het verhaal van Jezus en de kinderen is bekend en geliefd. Het raakt ons, als we zien hoe kinderen welkom zijn bij Jezus, onze kinderen, of het kind in onszelf. Jezus omhelst hen en zegent hen, om ze te laten voelen hoe goed het is dat ze er zijn; onze kinderen, het kind in ons zelf. God sluit ons in zijn hart. We maken het verhaal ook wel eens sentimenteel, als we kinderachtig omgaan met die kinderen, met dat kind in ons zelf. Maar als we het verhaal goed lezen, is dat verre van sentimenteel. Want ook al gaat het over kinderen, het is een verhaal voor volwassenen, die door Jezus kritisch worden aangesproken, omhelsd en gezegend. Dat maakt dit eenvoudige tafereel zo diepzinnig, dat we op twee niveaus worden aangesproken, op het niveau van het kind, - ook het kind in ons zelf-, en op het niveau van ons volwassen-zijn. Welke interactie ontstaat er dan tussen die volwassene en dat kind in onszelf, als God ons zo aanspreekt? Beginnen we bij het kind. Waarom worden we geraakt als we zien hoe kinderen door Jezus worden omhelsd en gezegend? Waarom raken we vertederd door een kindje in de wieg of bij het doopvont? Omdat we dan zo diep beseffen, dat we in dat kindje een groot geschenk zien, zó goed, zó kostbaar, zó waardevol. We zien grote waarde en goedheid die ons geschonken wordt. Dat kindje is niet goed en kostbaar door ons, door ons oordeel, door onze bevestiging, nee het heeft waarde en goedheid in zichzelf, die ons zómaar geschonken worden. Daarom kan het gebeuren dat ook rand- of buitenkerkelijke ouders na de geboorte van hun kindje toch naar de kerk komen om daar God te danken voor dat grote geschenk. Ze beseffen dat hun kindje een geschenk is uit de hemel, - van onaantastbare waarde, waarde geschonken, gegarandeerd en bewaard door de Schepper. Bij een klein kind kunnen we nog zo góed voelen wat we later vaak vergeten: dat elk mensenkind onaantastbare waarde en goedheid in zich draagt, gegeven en veilig gesteld door God. Niemand kan en mag die waarde ter discussie stellen. Dat kindje heeft niet pas waarde en betekenis dankzij het oordeel van de ouders. Welnee het heeft al waarde in zichzelf, krachtens het Ja-woord van de Schepper, dat Hij geschreven heeft in het hart van elk mensenkind. Wat is daarom de hoge taak van de ouders, en van alle andere mensen rondom een kind? Om die onaantastbare en van God gegeven waarde te herkennen, te bevestigen en in een veilige omgeving te laten groeien en bloeien. Het is niet de taak van de ouders dat kind alsnog waarde te geven, want dat heeft het al. Het kindje heeft ook geen bestaansrecht dankzij de goedkeuring van de ouders, want hun kindje heeft al bestaansrecht van God zelf.
Het kindje is ook geen bezit van de ouders. Het is een kind van God, dat Hij als een geschenk heeft toevertrouwd aan de ouders. Het kindje is ook geen verlengstuk van de ouders, of het pronkstuk van hun leven, alsof ouders hun eigenwaarde ontlenen aan hun kind. Dat zie je wel eens, als partners te weinig eigenwaarde hebben, of als hun relatie niet zo goed is. Dan besluiten ze om een kindje te nemen, dat misschien zin geeft aan hun bestaan, of dat je relatie sterker kan maken. Dat is wel verdrietig, want dan zie je dat volwassen mensen hun eigen-waarde verloren hebben, en daarom kiezen voor kinderen, - kinderen die ook niet in hun eigen-waarde gelaten worden, omdat ze de leegte van hun ouders op moeten vullen. Kostbaar dus, als we bij kleine kinderen telkens weer ervaren dat elk mensenkind waarde heeft in zichzèlf, ons door God gegeven. En dat we die altijd bij ons dragen, als ons kijkend kind, zoals Huub Oosterhuis het noemt. Maar wat gebeurt er als zo n kind ouder wordt? Dan moet het zich een plaats verwerven in onze wereld van behoeften, voorwaarden, angst, strijd en pijn. Om te beginnen moet je van alles leren: leren lopen, zindelijk worden, omgaan met anderen, naar school gaan, zelfstandig worden, enz. Door oefening, voorbeelden en regels leer je voor jezelf te zorgen in een wereld die hoge eisen aan je stelt. Je leert omgaan met je eigen driften, verlangens, tekorten en capaciteiten. Dat is goed en nodig, want je kunt niet een weerloos kind blijven, ook al blijft dat innerlijke kind helemaal goed in zichzelf. Maar in dat leerproces kan er ook veel fout gaan. Als je moet voldoen aan zoveel regels, voorbeelden en verwachtingspatronen, kun je gaan denken dat je niet meer goed bent in jezelf, maar dat jij jezèlf waar moet maken, dat jij je eigenwaarde alsnog moet verdienen in de ogen van je ouders, God en andere mensen. Je moet dit en je moet dat, en dan pas ben je goed. En als je faalt, tekort schiet, correctie en afwijzing ervaart, denk je misschien dat je toch niet zoveel waard meer bent. Vooral bij hoog sensitieve kinderen kan kritiek en correctie aankomen als diepe afwijzing. Wat is de taak van ouders, leerkrachten en van ons allemaal in de omgang met kinderen? Dat we hen zo leiden, opvoeden en leren omgaan met grenzen, dat we hun intrinsieke waarde niet aantasten, maar die ook in onze kritiek en leiding blijven bevestigen. Kunnen we elkaar, kunnen we kinderen en volwassen zodanig leiding geven, dat we ook in onze kritiek elkaars waarde en eigenwaarde niet in twijfel trekken? Dat is precies wat we vaak bedoeld maar meestal onbedoeld verkeerd doen. In onze afwijzing van gedrag wijzen we misschien de persoon af. In de afwijzing van ons eigen gedrag voelen we onszèlf misschien als persoon afgewezen. Helaas gaat het vaak fout in de opvoeding, dat we niet meer zien, beleven en geloven dat elk mensenkind een onaantastbare goedheid bij zich draagt, waar je nooit aan mag komen. Vooral wanneer kinderen lastig, veeleisend, onhandelbaar worden, als we zien hoe hard ze kunnen zijn voor elkaar op het schoolplein, als hun innerlijke goedheid schuilgaat achter onuitstaanbaar pubergedrag. 2
Terwijl het de essentie is van opvoeding en geloof, dat we in elkaar altijd de van God gegeven goedheid blijven zien en zoeken, blijven herkennen en bevestigen, ook als we elkaar moeten corrigeren. Lieve doopouders, jullie zijn vandaag in de kerk met het besef dat jullie in Lieke een groot geschenk hebben gekregen van God, van onschatbare waarde. En nu krijgen jullie de taak om voor haar zorgen. Bij het ouder worden zal van Lieke veel gevraagd en verwacht worden, ook door jullie. Maar ze is niet pas van waarde als ze aan al die verwachtingen voldoet, want die waarde heeft ze al. Lieke is niet pas van waarde als ze jullie trots en gelukkig maakt, want die waarde heeft ze al. Lieke is niet van jullie, maar van God, en Hij heeft Lieke aan jullie toevertrouwd. Waarom? Om ervoor te zorgen dat Lieke dat gevoel van eigenwaarde ook zelf gaat ontdekken, bewust en tenslotte volwassen, als ze opgroeit in een wereld waar zoveel van haar wordt verwacht. Op die weg mogen jullie haar telkens laten voelen, dat ze niet pas veel betekent als ze hoge cijfers haalt. Daarom goed dat jullie haar nu laten dopen, in het geloof dat ze kind van God is en blijft, een geschenk aan jullie toevertrouwd. Daarom goed, als mensen hun kinderen bij Jezus brengen, in het besef dat Jezus die kinderen, - en ook het kind in ons zelf - van harte wil omhelzen en zegenen. -- Maar wat zien we dan vaak gebeuren? Mensen rondom Jezus proberen ons kind, - ook het kind in ons zelf -, weg te houden van Jezus, van zijn zegen. Volwassen mensen die zichzelf belangrijk vinden, leerlingen van Jezus nog wel, kerkmensen, gezagdragers die vinden dat ze de rust rond Jezus moeten bewaren. Geen kinderen bij Jezus, want Hij heeft belangrijkere dingen te doen. Dat is de boodschap die kinderen vaak krijgen, ook het kind in ons zelf: God heeft belangrijkere dingen te doen. Volwassenen hebben belangrijkere dingen te doen, en zó belangrijk ben jij dus niet. Helemaal niet belangrijk dat jij gezegend wordt, dat jij bevestigd wordt in jouw bestaan. Zo gaan we vaak om met kinderen in een volwassen wereld, in ons gezin, in ons zelf. Hoe komt dat? Omdat we het contact verloren hebben met onze eigenwaarde, die we van God gekregen hebben. Dus moeten onszelf belangrijk maken, tegen over elkaar, tegenover God. We moeten de leegte in ons hart zelf gaan vullen met welvaart, en vooral veel bevestiging van anderen. Mijn kinderen moeten mij bevestigen, mijn partner moet mij bevestigen, mijn collega, mijn baas, mijn geliefde, mijn verslaving. Alles en iedereen moet mij steeds weer bevestigen, anders blijf ik van binnen leeg en waardeloos. Totdat je weer merkt dat al die bevestiging van buiten ook weer wegvalt, door tegenslag, door mensen die weggaan, die overlijden, welvaart die ophoudt, werk dat je verliest, verslaving die je leegheid alleen maar ergert maakt. Je blijft achter met zoveel pijn en leegte. Misschien dat je dan noodgedwongen en met hulp van anderen zó terugkeert tot jezelf, dat je diep van binnen weer ontdekt wat de Schepper daar ooit heeft neergelegd: zijn Ja-woord voor jou, dat je altijd al van waarde bent en blijft. 3
Onze diepste levenszin krijgen we niet van anderen, ook niet van de liefste mens, ook niet van je ouders, maar van God. En als je - door bittere pijn heen - contact leert te maken met de Geest van God in het binnenste je hart, dan ga je open, van binnen naar buiten. Dan wordt het kijkend kind in jou opnieuw geboren als een kind van God. Dan besef je beter wat de doop betekent, namelijk dat mensenwaarde - en mensenrechten - ons van God gegeven zijn, en van niemand anders. Anderen kunnen en mogen dat alleen maar bevestigen, en dat is liefde. Zó belangrijk, dat we die van God gegeven waarde bij elkaar zien en bevestigen, zodat we niet ten ondergaan in de harde strijd om het bestaan. Vaak gebeurt dat wel, omdat volwassen mensen hun eigen-waarde niet meer kennen, en die dan ook niet meer zien in hun eigen kind. Dan worden kinderen gebruikt of misbruikt om het hun ouders naar de zin te maken. Jezus en de kinderen, het is een mooi verhaal, maar ook confronterend. Kunnen we geloven dat wij ons eigen innerlijke kind bij Jezus mogen brengen om van Hem te voelen hoe mooi en waardevol we zijn? Of voelen we dan allerlei reflexen, die lijken op de leerlingen die ons weghouden bij de zegen van Jezus? Reflexen zoals: God heeft wel wat beters te doen, doe niet zo kinderachtig. Zo belangrijk ben jij nou ook weer niet. Doe niet zo sentimenteel, die tijd heb je gehad. Allemaal gedachten van zelfafwijzing, waardoor jij het jezelf niet gunt door God of mensen gezegend te worden. Doopouders, dat hoort ook bij de doopbelofte die jullie straks uitspreken: dat jullie niet alleen Lieke aan Gods zegen toevertrouwen, maar ook jezelf, en het kind in jezelf. Als ons kind nog klein is geven we het bij de doop graag aan God. Maar kunnen we ons zèlf ook geven, en al die afwijzende reflexen in onszelf tot rust brengen? Je kind laten dopen, is gemakkelijker dan jezelf laten dopen. Dat is wat Jezus doet, en ook graag wil doen bij ons: die afwijzing van de leerlingen het zwijgen opleggen, als die ons weghouden bij Jezus. Die leerlingen, dat zijn wij zelf, dat zijn stemmen in onszelf, die beweren dat wij zelf niet belangrijk zijn, en dat wij onszelf eerst maar eens belangrijk moeten máken, ook in de kerk, voordat we toegelaten worden tot Jezus. De leerlingen mogen zwijgen. En dan, wat een prachtig beeld: Jezus die onze kinderen omhelst en zegent. Straks, bij de doop van Lieke, laten we onszelf allemaal omhelzen en zegenen. Amen Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen of ergens al de wereld daagt, waar mensen waardig leven mogen en elk zijn naam in vrede draagt. 4
Gebed van de zondag God van licht en leven, In deze doopdienst zien we weer het teken van de doop: uw diepste woord over ons leven: Dat we er allemaal toe doen in uw ogen, in uw hart. Dat we er allemaal toe doen, voor ons zelf en voor elkaar. Help ons dat te geloven, want twijfel aan onszelf en elkaar kan zo sterk zijn. Wat U hebt neergelegd in ons hart, ligt vaak diep begraven onder gemis en onzekerheid, angst en boosheid. Laat uw licht ons daar, toch weer raken zodat ons hart opengaat in een mooie en blije doopdienst. Amen 5