*Z01A01D6B4D* documentnr.: INT/C/16/27990 zaaknr.: Z/C/16/35787 Raadsinformatiebrief Onderwerp : Vergelijking armoedebeleid en evaluatie reductieregeling Aard : Motie raad Portefeuillehouder : J.H.L.M. Nielen Datum college : 1 november 2016 Openbaar : Ja Afdeling : Ontwikkeling Contactpersoon : Wouter Groeneweg Telefoon : 0485-396730 E-mail : wouter.groeneweg@cgm.nl In te vullen door de griffie Nummer brief : 2016-112 Datum verzending : 3 november 2016 Nummer weekbericht : 41 Aanleiding In de Raad van 8 juli 2015, motie M04-08 armoedebeleid is aan het college verzocht: om in samenwerking met de ketenpartners onderzoek te doen of de landelijke cijfers eveneens een representatief beeld geven over de Cuijkse situatie in relatie tot het minimabeleid. Ons college heeft dit onderzoek ook aangegrepen om in relatie daarmee eveneens een onderzoek te doen naar het breder en ruimer inzetten van de Reductieregeling. Deze inzet dient gericht te zijn op meer participatie van kinderen uit gezinnen met een minimuminkomen. Daarbij is, op verzoek van de raad, ook gekeken of deelname aan diverse fondsen waaronder Stichting Leergeld hier een meerwaarde in kan hebben. Inhoud Vergelijking armoedebeleid Ten aanzien van het onderzoek naar armoedecijfers. Voor een goede vergelijking zijn gegevens nodig. Deze gegevens worden op lokaal niveau door het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) of het Centraal Cultureel Planbureau (CPB)gepubliceerd evenals via de site *Waar staat je gemeente*. Hiervoor worden diverse landelijk erkende bronnen gebruikt. Deze bronnen leveren inhoudelijk betere informatie op om tot vergelijkingen over te gaan dan die van de plaatselijke ketenpartners. Daarom is aansluiting gezocht bij deze landelijke site. Vrijwel iedereen in Nederland heeft een dak boven zijn hoofd, hoeft geen honger te lijden, heeft kleding en toegang tot medische zorg en onderwijs. In dit opzicht bestaat er geen armoede in Nederland. Toch zijn er wel degelijk verschillen in levensstandaard. Niet voor iedereen is een levensstandaard weggelegd die in Nederland noodzakelijk is om niet te ver op anderen achterop te raken. Bovendien beschikt ook niet iedereen over genoeg financiën om in voldoende mate in de maatschappij te kunnen participeren. Van armoede, of beter gezegd inkomensarmoede, is sprake als het inkomen niet voldoende is om een bepaald consumptieniveau te realiseren dat in Nederland als minimaal noodzakelijk wordt geacht. CBS maakt hierbij o.a. gebruik van de criteria van de lage-inkomensgrens. 1
De lage inkomensgrens van het CBS spitst zich toe op het besteedbaar huishoudensinkomen. Voor het meten van het risico op armoede vormt het besteedbaar huishoudensinkomen het uitgangspunt. In 2014 kwam de grens voor een eenpersoons huishouden uit op 1020 en voor een echtpaar met twee kinderen op 1920. Het gaat hierbij niet alleen om het inkomens- of uitkeringsbestanddeel, maar ook inclusief bepaalde toeslagen (zoals kinderbijslag, zorgtoeslag, kindtoeslag). Als een huishouden een langdurig laag inkomen heeft, is er sprake op het risico op armoede als dit 4 jaar of langer duurt. Een laag inkomen komt relatief het meest voor bij huishoudens met een uitkering. Op basis van de informatie is nagegaan hoe de lage inkomensgrens in de gemeente Cuijk in de periode 2009-2013 zich heeft verhouden tot landelijke cijfers. Deze periode en cijfers zijn het meest recent. Het percentage lage inkomens in gemeente Cuijk in de periode 2009-2013 bedraagt 6,7%, ten opzichte van landelijk een percentage van 10%. Hieruit kan de (voorzichtige) conclusie worden getrokken dat het aantal huishoudens met een laag inkomen in de gemeente Cuijk een relatief lagere en gunstigere score heeft dan de landelijke cijfers. Evaluatie reductieregeling Uitvoering huidige Reductieregeling CGM en onderzoek deelname Jeugdcultuurfonds, Sportfonds en Stichting Leergeld Land van Cuijk. Eveneens is gebruik gemaakt van de informatie die staat op de site *Waar staat je gemeente* met als onderdeel kinderen met kans op armoede( 0 t/m 18 jaar) en met gegevens over de periode 2010 t/m 2013. Ook deze cijfers zijn de meest recente cijfers. Cuijk is vergeleken met de cijfers op landelijke, provinciaal, en gemeentelijk niveau. Daaruit blijkt dat Cuijk een positieve score heeft in vergelijking met de landelijke en provinciale cijfers. Op gemeentelijk niveau valt de score minder gunstig uit. De kans op armoede bij kinderen in de categorie gemeenten <25.000 inwoners ligt gemiddeld 1,4% lager dan de gemeente Cuijk. Hiervoor is niet zomaar een verklaring te geven, omdat rekening gehouden moet worden met plaatselijke factoren, zoals samenstelling bevolking en sociale structuur. Vervolgens is nagegaan wat er in de periode 2013 t/m 2015 is verstrekt in het kader van de Reductieregeling. In het jaar 2013 is er een bedrag verstrekt van 20.228,-, in 2014 een bedrag van 48.000,- en 2015 een bedrag van 48.162,--. De laatste 2 jaren is sprake van een duidelijke toename van het gebruik van deze regeling ten opzichte van het jaar 2013. In 2016 lijkt er ook sprake te zijn van een toename van het gebruik van de Reductieregeling, op basis van de uitgaven in het eerste half jaar 2016 wordt er verwacht dat er dit jaar een bedrag van 64.000,- wordt verstrekt. De toename van het gebruik van de Reductieregeling kan ook zeker worden toegeschreven aan de vereenvoudiging van het aanvraagproces van de regeling, en laagdrempeliger dienstverlening. Vanaf 1 april 2014 is namelijk een nieuwe werkwijze ingevoerd (i.p.v. controle vooraf, steekproefsgewijze controle achteraf). Uw raad is per informatiebrief hierover geïnformeerd. Verder willen wij hierbij opmerken dat het gebruik van de reductieregeling algemeen meer bekendheid krijgt door onze wijze van promotie ; maatschappelijke organisaties worden ook bekend gemaakt met de regeling en dat leidt tot een laagdrempelige regeling. Helaas kunnen geen cijfers worden geleverd op het gebruik van de regeling door kinderen tot 18 jaar. De aanvraag staat namelijk op naam van de ouders en er vindt geen registratie plaats ten behoeve van het kind. Bovendien is er geen leeftijdscriterium voor het toekennen van de reductieregeling. 2
Om deelname aan de regeling verder te vergroten zal in het voorjaar 2017 een kennissysteem en snel balie worden ingevoerd zodat burgers op een betrekkelijk eenvoudige manier kunnen nagaan of zij voor de reductieregeling in aanmerking komen. Door het gebruik van dit kennissysteem en verregaande digitalisering zijn minder administratieve handelingen nodig en wordt de burger sneller t geholpen. Tevens zal worden onderzocht of de registratie van kinderen bij dit pakket wel tot de mogelijkheden behoort zodat meer inzicht gaat ontstaan in het gebruik van de regeling door kinderen tot 18 jaar. Reductieregeling gemeente Cuijk Voor ieder gezinslid, en dus ook voor kinderen tot 18 jaar, kan er een tegemoetkoming worden verstrekt voor de kosten van maatschappelijke participatie van maximaal 129, - per kalenderjaar, waaronder een abonnement voor musea, zwembad, bibliotheek en contributie lidmaatschap sportvereniging, hobbyclub, muziekschool etc. Het inkomen van de ouders mag niet hoger zijn dan 115% van de bijstandsnorm. Daarnaast kan er eenmalig in de periode dat een kind deelneemt aan basis-en voortgezet onderwijs voor de bevordering van maatschappelijke participatie van schoolgaande kinderen 225,00 per kind worden verstrekt voor een schoolreisje, schoolkamp etc. Omdat wij er belang aan hechten omdat de diverse maatschappelijke organisaties bekend zijn met onze regelingen en ons werk, overleggen wij met hen. De belangrijkste zijn: Het Jeugdcultuurfonds Brabant. Het Jeugdcultuurfonds is een landelijk publiek/privaat fonds dat provinciale en stedelijke fondsen met raad en daad bijstaat, de strategie bepaalt, landelijke acties initieert, de landelijke communicatie verzorgt en zorgt dat het online aanvraagsysteem goed functioneert. De basis wordt gelegd door gemeentelijke middelen uit het armoedebeleid aangevuld met middelen van private fondsen, sponsors en donateurs. De provincie verstrekt een eenmalige subsidie om deelname aantrekkelijker te maken onder de voorwaarde dat de gemeente er tenminste 2 jaar aan verbonden blijft. Inmiddels hebben zich meerdere gemeenten in Brabant aangesloten bij dit fonds. Het Jeugdcultuurfonds wil dat alle kinderen lessen op kunst en cultuurgebied kunnen volgen. Ook kinderen uit gezinnen met een minimum inkomen. Het Jeugdcultuurfonds maakt het mogelijk dat kinderen tussen de 4 en 18 jaar uit financieel minder draagkrachtige gezinnen toch kunnen meedoen. Het inkomen van de ouder mag niet hoger zijn dan 120% van de bijstandsnorm. Op het Jeugdcultuurfonds Brabant kan een beroep worden gedaan als andere voorliggende financieringsmogelijkheden ontbreken of zijn uitgeput. De bijdrage bestaat uit een maximaal bedrag van 450 euro per kind per 12 maanden. Burgers kunnen niet zelf een aanvraag indienen, dit wordt gedaan door intermediairs (bijv. leerkracht, jeugdhulpverlener, medewerker van Stichting Leergeld die op bezoek gaan en met een korte rapportage moeten kunnen aantonen dat de ouders /verzorgers over onvoldoende financiële middelen beschikken. Het geld gaat direct naar de aanbieder. De intermediair ziet erop toe dat het kind deelneemt aan de activiteiten waarvoor de contributie is betaald. De controle op het gezinsinkomen en inkomenstoets is marginaal. 3
Het Jeugdsportfonds Brabant Het Jeugdsportfonds Brabant werkt nauw samen met het Jeugdcultuurfonds. Financiering vindt op dezelfde wijze plaats als het Jeugdcultuurfonds. De doelgroep, criteria en procedure zijn gelijk aan die van het Jeugdcultuurfonds maar dan gericht op deelname aan sportactiviteiten. Op het Jeugdsportfonds kan een beroep worden gedaan als andere voorliggende financieringsmogelijkheden ontbreken of zijn uitgeput. De bijdrage bestaat uit een maximaal bedrag van 250 euro per jaar voor contributie en sportattributen en wordt rechtstreeks betaald aan de plaatselijke leverancier. Stichting Leergeld Land van Cuijk De stichting Leergeld Land van Cuijk maakt deel uit van het overkoepelend orgaan Vereniging van Stichtingen Leergeld gevestigd in Tilburg. Bij deze vereniging zijn 88 stichtingen aangesloten. De onderliggende lokale stichtingen zijn zelf verantwoordelijk voor het beleid en de financiering van uitkeringen en het inrichten en in stand houden van hun organisatie. Zij zijn daarbij sterk afhankelijk van bijdragen van donateurs in de regio waaronder het bedrijfsleven, serviceclubs, fondsen, andere organisaties en particulieren. Stichting Leergeld richt zich op eveneens op kinderen in de leeftijdscategorie van 4 tot 18 jaar waarvan het inkomen van de ouders niet hoger ligt dan 120% van de bijstandsnorm en biedt hulp bij activiteiten voor kinderen op het gebied van onderwijs, sport, cultuur of welzijn, zoals meedoen aan schoolreisjes, muziekles of lid worden van een sport- of scoutingvereniging. Aanvragen variëren van een vergoeding voor een fiets, computer of schoolreisje tot een aanvraag voor een vergoeding voor de contributie voor een sportclub of scouting. Wanneer gemeenten of andere instanties geen of geen toereikende voorzieningen kunnen bieden, kan Leergeld zelf hulp bieden. De procedure(intermediairs die op huisbezoek gaan, betaling aan leverancier etc.) is min of meer gelijk aan die van de eerder genoemde fondsen. Evaluatie De afgelopen maanden is met alle drie de organisaties afzonderlijk op ambtelijk niveau samen met de gemeente Boxmeer en St. Anthonis een oriënterend gesprek gevoerd om na te gaan wat de meerwaarde van de fondsen is, in relatie tot de huidige reductieregeling en in het bijzonder gericht op participatie van kinderen uit gezinnen met een minimuminkomen. Uit onderzoek is gebleken dat er in een aantal regio s in Brabant de 3 fondsen nauw met elkaar samenwerken. Daar fungeert Stichting Leergeld feitelijk als intermediair en toegangspoort voor de afzonderlijke fondsen. De bijdragen worden in één systeem verwerkt zodat duidelijk is wat er door wie verstrekt is. Echter in een aantal andere regio s wordt er niet of nauwelijks samengewerkt, en is de kans aanwezig dat er een dubbeling van bijdragen wordt uitbetaald. In het land van Cuijk is er (nog) geen samenwerking tussen Stichting Leergeld en de 2 andere fondsen. Het bestuur van Stichting Leergeld Land van Cuijk heeft zich wel uitgesproken om meer de samenwerking te zoeken met beide fondsen, maar dit is nog niet gebeurd. Zowel het Jeugdcultuurfonds als Jeugdsportfonds verlangen dat als de gemeente zich aansluit bij deze fondsen er ook vanuit de gemeente een bedrag wordt ingelegd. In het geval van de gemeente Cuijk zou dat betekenen dat aansluiting bij het Jeugdcultuurfonds en bij een aanname dat er voor 50 kinderen een gemiddeld bedrag van 350 euro wordt verstrekt voor kunst en cultuur, een bedrag van 17.500 wordt verlangd. De provincie verstrekt een startsubsidie van 7.500, - zodat een gemeentelijke bijdrage resteert van 10.000, -. voor een periode van 2 jaar. 4
Mogelijk zou ook de Rabobank foundation een tegemoetkoming of startsubsidie kunnen geven, en/of andere private fondsen zodat de bijdrage lager kan uitvallen maar dat is onzeker. Naast de geldelijke inzet is, zeker in het begin, ambtelijke inzet nodig voor het uitrollen van de regeling, in-externe communicatie op gang brengen, een (vrijwillige) ambassadeur zoeken, de samenwerking op gang brengen met partijen etc.. Nadat een en ander is geregeld is de ambtelijke inzet beperkt. In het geval van deelname aan het Jeugdsportfonds dient er ook door de gemeente een bijdrage te worden betaald. Stichting Leergeld Land van Cuijk verzoekt geen bijdragen van de gemeente Cuijk. Wel vraagt zij specifiek aandacht voor burgers die in de schuldsaneringsregeling zitten waardoor het netto besteedbaar inkomen veel lager uitvalt en hierdoor de kans aanwezig is dat kinderen niet kunnen participeren en zou graag zien dat er casus niveau overleg kan komen. Procedurele informatie Het geniet de voorkeur de gemeente Cuijk zelf de regie te laten houden over de uitvoering van het gemeentelijk minimabeleid c.q. de Reductieregeling. Immers de gemeente heeft als kerntaak de zorg voor haar inwoners, waarbij met financiële gegevens zorgvuldig wordt omgegaan en op basis van duidelijke uitgangspunten en criteria vergoedingen worden verstrekt. Daarnaast worden gezinsleden die tot de doelgroep minima behoren, ouders en kinderen tot 18 jaar, goed bereikt, gelet op de uitnutting van het (verhoogde) budget van de afgelopen jaren.. In de tweede bestuursrapportage 2016 is een bijraming van 14.000 opgenomen zodat het budget voor 2016 in totaal 64.000 zal bedragen.. De 3 fondsen vergoeden voor dezelfde doelgroep, namelijk kinderen van 4 tot 18 jaar, kosten die ook via de Reductieregeling kunnen worden aangevraagd, maar de bijdragen die zij verstrekken zijn hoger dan die van de Reductieregeling. Vastgesteld is ook dat, zolang de 3 fondsen in het land van Cuijk (nog) niet samenwerken, de kans op onduidelijkheid met betrekking tot de onderlinge taakafbakening en dubbele betalingen voor dezelfde kosten zeker aanwezig is, en dat kan niet de bedoeling zijn. Wat wel uit het onderzoek naar voren kwam, is dat het bedrag van de tegemoetkoming van de Reductieregeling verhoogd kan worden gelet op de gestegen kosten van contributies en bijkomende kosten de afgelopen jaren. Hierbij wordt dan ook meer aansluiting gezocht bij omliggende gemeenten. Via een begin 2017 aan u voor te leggen raadsvoorstel willen wij u voorstellen om de bedragen per 1-1-2017 vast te stellen op 167,-- per gezinslid. Hiervoor is voldoende budget beschikbaar. Tevens willen wij u op dat moment ook voorstellen om deze reductieregeling te verruimen voor gezinnen die zijn toegelaten tot de schuldsanering. Het is namelijk gebleken dat in een aantal gevallen deze gezinnen niet voldoen aan het inkomenscriterium, maar desondanks toch in een schrijnende situatie kunnen zitten. Eveneens is dan ook bekend wat voor extra middelen van het Rijk beschikbaar komen voor kinderen in armoede. Op 20-9-2016 heeft de Staatsecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid namelijk besloten extra middelen structureel beschikbaar te stellen voor kinderen in armoede met als achtergrond dat alle kinderen in de leeftijd van 0 tot 18 jaar in een gezin met een laag inkomen mee moeten kunnen doen met sport, muziek en schoolreisjes waarbij de ondersteuning in natura moet worden aangeboden om er voor te zorgen dat de middelen direct bij de kinderen terecht komen. 5
Daarnaast constateren wij dat de communicatie over de reductieregeling en uitvoering op onderdelen bij WIZ zeker nog kan verbeteren. Dit zullen wij actief oppakken. Bijlagen n.v.t. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Cuijk, drs. R.H.M.A. Rongen secretaris mr. W.A.G. Hillenaar burgemeester 6