Periodiek onderhoud Periodiek onderhoud is het behoud van je machines. Het eerste gereedschap dat je daarbij nodig hebt is niet meer dan het instructieboekje en een goede draaiurenregistratie. Naast het dagelijks onderhoud zijn er onderdelen die niet een dagelijks controle behoeven. Er zijn onderdelen die van tijd tot tijd een controlebeurt nodig hebben. De tussenliggende tijd wordt bepaald door de hoeveelheid draaiuren die de trekker heeft gemaakt. Een onderhoudsbeurt na bijvoorbeeld 100 draaiuren noemen we dan periodiek onderhoud. In het instructieboekje van de trekker staat na hoeveel draaiuren: de olie moet worden ververst; het oliefilter moet worden vervangen; het brandstoffilter moet worden vervangen; het luchtfilter moet worden vervangen; de accu moet worden gecontroleerd. Olieverversen De motor moet op werktemperatuur zijn alvorens de olie wordt afgetapt. De werkvolgorde is als volgt: 1 olie aftappen; 2 filter verwijderen; 3 filter monteren; 4 aftapplug monteren; 5 olie vullen. Olie aftappen De aftapplug losdraaien en de olie opvangen in een oliebak. Bij het goed uit laten lekken van het carter zal alle olie weglopen. In figuur zie je hoe dat gaat. Figuur 1-9: Carter met plug Oliefilters Wanneer het oliefilter vervangen moet worden, moet dit worden losgedraaid met een geschikte sleutel. In figuur zie je hoe demontage van het oliefilter in zijn werk gaat.
Figuur 1-10: Demontage van het oliefilter Bij het monteren van een nieuw oliefilter moet je, om te voorkomen dat de rubberen afdichtingsring van het filter aan het motorblok vast gaat zitten, deze insmeren met enkele druppels olie. In figuur zie je hoe dat moet. Het vastdraaien van een nieuw oliefilter mag alleen met de hand gebeuren. Als je dit met de speciale sleutel vastzet, komt het te strak te zitten. Wanneer de motor dan warm wordt, kan de afdichtingsring niet meer uitzetten en zal kapot gaan. Dus lekkage! Figuur 1-11: Inoliën van de afdichtring Aftapplug monteren Als je de carterplug weer gaat monteren, moet deze zijn voorzien van een nieuwe afdichtingsring, om lekkage te voorkomen. Olie bijvullen Nu kun je het carter gaan vullen met nieuwe olie. Houd hierbij rekening met de inhoud van het oliefilter. Vullen tot het peil is bereikt. Dit is tot de maximum-niveaustreep. De plaats van de vulopening is aangegeven in het instructieboekje. Bij de meeste motoren zit deze boven op het kleppendeksel.
Milieu Bij iedere trekker moet regelmatig de olie ververst worden, dus ook bij die op jouw praktijkbedrijf. Als je olie ververst, dan houd je ook iets over. Wat gebeurt er op jouw praktijkbedrijf met de afgetapte olie en het oude oliefilter? Noteer je antwoord op werkblad 3 Brandstoffilter De brandstofkraan van de tank moet als eerste worden dicht gedraaid voordat je het brandstoffilter gaat vervangen. Dan draai je de bevestigingsbout waarmee het filter vast zit, los. Zorg ervoor dat er een lekbak onder dit filter is geplaatst. Het oude filter uitnemen en het filterhuis reinigen met dieselolie. In figuur zie je hoe het filterelement gereinigd moet worden. Figuur 1-12: Reinigen van het filterelement Bij het monteren van een nieuw filter is de werkvolgorde: nieuwe filter monteren; brandstofkraan openen; filterhuis volpompen met diesel door middel van het toevoerpompje en tevens het ontluchtingsboutje losdraaien; wanneer het filterhuis volledig is gevuld met dieselolie, het ontluchtingsboutje weer vastdraaien; controleer de afdichtingsring op lekkage. Luchtfilters Er zijn twee systemen van luchtfilters: droogfilter; oliebadfilter. Wanneer een droogfilterelement is gemonteerd, en het hoeft nog niet vervangen te worden, dan kun je het filter reinigen met perslucht. Dit is te zien in figuur.
Figuur 1-13: Reinigen van het filterelement Het is een vereiste dat perslucht zo droog mogelijk is, waterdruppels zijn net kogels voor het filterpapier. We reinigen van binnen naar buiten zodat het vuil eruit geblazen wordt. Maximale druk hiervoor is 5 bar. Na het reinigen controleer je het filterelement op scheurtjes. Dit kun je doen met een lamp, die in het filter wordt gebracht. Hoe dit gaat zie je in figuur. Figuur 1-14: Controle van het luchtfilter Bij een oliebadfilter moet je de oude olie verwijderen. Het filterelement moet worden schoongespoeld met dieselolie. Op figuur is de hele gang van zaken in beeld gebracht.
Luchtfilters Het ene praktijkbedrijf is het andere niet. De een heeft zandgrond en een ander klei of veen. Dat maakt voor het schoonmaken en/of vervangen van luchtfilters heel wat uit. Gebruik werkblad 4 voor de uitwerrking. Hoe vaak worden op jouw praktijkbedrijf de luchtfilters schoongemaakt en/of vervangen? Vraag aan je praktijkopleider waarvan dat vooral afhankelijk is. In schoolopdracht vergelijk je jouw gegevens met die van je medeleerlingen. Luchtfilters Je weet hoe vaak jouw praktijkopleider het luchtfilter van een trekker vervangt. Hoe zit dat op andere bedrijven? Vergelijk jouw gegevens met die van andere leerlingen. Wat kun je daaruit afleiden als je kijkt naar de grondsoort en het soort werkzaamheden waarvoor de trekker is gebruikt? Accucontrole Voordat je de accu kunt controleren, moet je eerst het vuil van de accu verwijderen. Vang het vuil op in een bakje. In figuur zie je hoe de uitwendige reiniging in zijn werk gaat. Figuur 1-16: Uitwendig reinigen van de accu
Bij het controleren van het accuwater dient dit water ongeveer 1 cm boven de platen te staan. Als je de doppen van de accu losdraait, kun je het niveau controleren. Als het niveau te laag is, moet je dit bijvullen met gedestilleerd water. Je moet gedestilleerd water gebruiken omdat hierin geen zouten zitten die de accuplaten aan kunnen tasten. Pas op! Accuzuur is verdund zwavelzuur dat erg agressief is voor ogen, huid en kleren. Bij aanraking alleen spoelen met veel water! Er zijn ook accu s die onderhoudsvrij zijn. Dat zijn accu s die geheel gesloten zijn. Bijvullen is niet noodzakelijk en daarom niet mogelijk gemaakt. Andere onderhoudswerkzaamheden zoals het schoon maken van de polen moet bij accu s ook regelmatig gebeuren. Bij het reinigen van de polen moeten de klemmen worden afgenomen, eerst de massaklem losmaken. Dit om vonkvorming te voorkomen. Als de polen en de klemmen schoongemaakt zijn, moeten ze worden ingevet met zuurvrije vaseline, dit om corrosie te voorkomen. De klemmen en polen kunnen gereinigd worden met schoon water, eventueel met behulp van een speciale borstel. Bij het vastzetten van de klemmen eerst de stroomvoerende (plus) en dan de massa (min). De accu Accu s zijn grote batterijen die je nodig hebt om een trekker te kunnen starten. Als je een keer een trekker hebt moeten starten waarvan de accu leeg was of onvoldoende vermogen had, weet je hoe lastig dit kan zijn. Gebruik werkblad 5 voor de uitwerking. Kijk op je leerbedrijf naar een accu. Noteer het verschil tussen de MIN-pool en de PLUS-pool. Vraag aan je praktijkopleider waar de oude accu s blijven. Een lege accu moet worden opgeladen met een acculader. Hierbij wordt eerst de plus van de acculader aan de pluspool van de accu verbonden. Pas daarna wordt de massa verbonden met de minpool van de accu. Hoe dit gaat, zie je in figuur.
Figuur 1-18: Laden van de accu met een acculader Let erop dat je de acculader pas inschakelt, nadat je het juiste voltage hebt ingesteld, bijvoorbeeld 12 V of 24 V. Haal ook de doppen van de accu bij het laden eraf. Steek de stekker in het stopcontact en zet de acculader aan. Wanneer de accu opgeladen is, eerst de acculader uitschakelen en de stekker uit het stopcontact halen. Ook hier geldt bij het verwijderen van de klemmen eerst de minpool en daarna de pluspool losmaken. Bij het laden van een accu ontstaat knalgas ( waterstofgas). Door vonkvorming kan de accu exploderen. Periodiek onderhoud van een trekker In de techniekhal op school staat een trekker. Je gaat nu het periodiek onderhoud aan deze trekker uitvoeren. Voer de periodieke controle uit. Noteer de gevonden afwijkingen en vermeld hierbij hoe deze afwijkingen opgelost kunnen worden. Vragen Wat verstaat men onder periodiek onderhoud? Hoe ververs je carterolie van een trekker? Het losdraaien van het oliefilter doe je met een speciale sleutel. Waarom mag je het filter niet met dezelfde sleutel vastdraaien? Beschrijf de procedure bij het vervangen van een brandstoffilter. Bij droogfilters kunnen we het filter reinigen door middel van perslucht. Geef aan hoe dit in zijn werk gaat. Hoe controleer je een luchtfilter op scheuren? Wat moet je doen als je in aanraking bent geweest met accuzuur? Hoe worden de accupolen beschermd tegen oxidatie? Waarom moet je altijd als eerste de massaklem van een accu halen?
Werkblad 3: Milieu Dit werkblad behoort bij praktijk-observatieopdracht. Bij iedere trekker moet regelmatig de olie ververst worden, dus ook bij die op jouw praktijkbedrijf. Als je olie ververst, dan houd je ook iets over. Wat gebeurt er op jouw praktijkbedrijf met de afgetapte olie en het oude oliefilter?
Werkblad 4: Luchtfilters Dit werkblad behoort bij praktijk-observatieopdracht. Het ene praktijkbedrijf is het andere niet. De een heeft zandgrond en een ander klei of veen. Dat maakt voor het schoonmaken en/of vervangen van luchtfilters heel wat uit. Hoe vaak worden op jouw praktijkbedrijf de luchtfilters schoongemaakt en/of vervangen? Vraag aan je praktijkopleider waarvan dat vooral afhankelijk is.
Werkblad 5: De accu Dit werkblad behoort bij praktijk-observatieopdracht. Accu s zijn grote batterijen die je nodig hebt om een trekker te kunnen starten. Als je een keer een trekker hebt moeten starten waarvan de accu leeg was of onvoldoende vermogen had, weet je hoe lastig dit kan zijn. Kijk op je leerbedrijf naar een accu. Noteer het verschil tussen de MIN-pool en de PLUS-pool. Vraag aan je praktijkopleider waar de oude accu s blijven.