De Modererende Rol van Waargenomen Controle en Afleiding zoeken via Online Entertainment in de Relatie tussen Alledaagse Stress en Depressieve Symptomen The Moderating Role of Perceived Control and Seeking Distraction through Online Entertainment in the Relation between Daily Stress and Depressive Symptoms Jennifer Mulder Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. Nicole Gunther dr. Viviane Thewissen December 2013 Faculteit Psychologie Afstudeerrichting: Gezondheidspsychologie Open Universiteit Nederland
Alledaagse stress, waargenomen controle, afleiding zoeken en depressieve symptomen 2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Samenvatting 4 Summary 6 1. Inleiding 8 1.1. Depressieve symptomen 10 1.2. Alledaagse stress en depressieve symptomen 11 1.3. Waargenomen controle, alledaagse stress en depressieve symptomen 12 1.4. Copingstrategie afleiding zoeken, alledaagse stress en depressieve symptomen 13 1.4.1. Positieve effecten van afleiding zoeken via online entertainment 15 1.4.2. Negatieve effecten van psychologisch escapism via Internet 16 1.4.3. De invloed van afleiding zoeken via online entertainment 17 1.5. Theoretisch kader: Het Dynamische Stress Kwetsbaarheidmodel 18 1.6. Doelstelling, wetenschappelijke en praktische relevantie van het onderzoek 20 1.7. Ethiek 22 1.8. Centrale vraagstelling en hypothesen 22 1.9. Conceptueel model 23 2. Methode 24 2.1. Onderzoekspopulatie 24 2.2. Procedure 24 2.3. Meetinstrumenten 25 2.3.1. Achtergrondgegevens 25 2.3.2. Alledaagse Problemen Lijst (APL) 25 2.3.3. Pearlin s Mastery List 27 2.3.4. Online Entertainment Scale 27
Alledaagse stress, waargenomen controle, afleiding zoeken en depressieve symptomen 3 2.3.5. Beck Depression Inventory II, NL (BDI-II-NL) 29 2.4. Analyse 29 3. Resultaten 31 3.1. Beschrijvende statistiek 31 3.2. Interne consistentie van de schalen 32 3.3. Analyses van mogelijke confounders en correlaties 33 3.4. Toetsing van de hypothesen 35 4. Discussie 39 4.1. Terugkoppeling hypothesen 39 4.2. Praktische implicaties 42 4.3. Beperkingen van het onderzoek 43 4.4. Aanbevelingen voor vervolgonderzoek 45 Literatuurlijst 46 Bijlagen 55 Bijlage 1: Vragenlijst 55 Bijlage 2: Wervingsbrief 71
Alledaagse stress, waargenomen controle, afleiding zoeken en depressieve symptomen 4 De Modererende Rol van Waargenomen Controle en Afleiding Zoeken via Online Entertainment in de Relatie tussen Alledaagse Stress en Depressieve Symptomen Jennifer Mulder Samenvatting Achtergrond. Depressieve episodes worden vaak voorafgegaan door stressvolle levensgebeurtenissen (Hammen, 2005). In recente jaren is er meer wetenschappelijke aandacht gekomen voor de relatie tussen alledaagse stress en milde depressieve symptomen. Het negatieve effect van stress op de psychische gezondheid wordt beïnvloed door twee processen, namelijk cognitive appraisal en coping (Folkman, Lazarus, Dunkel Schetter, DeLongis, & Gruen, 1986). Zo spelen respectievelijk waargenomen controle en afleiding zoeken via online entertainment een rol bij depressie na stressvolle gebeurtenissen (Grote, Bledsoe, Larkin, Lemay, & Brown, 2007; Morgan & Cotton, 2003). Uit de literatuur komt echter nog geen duidelijk beeld naar voren of afleiding zoeken via online entertainment een effectieve mood management strategie is bij stress (Leung, 2007) of dat het een vorm van escapisme is dat bijdraagt aan depressie (Morgan & Cotton, 2003). Doel. Omdat milde depressieve klachten voorspellers zijn van een klinische depressie (Cuijpers & Smit, 2004), wil de huidige studie inzicht krijgen in de factoren die een rol spelen bij depressieve symptomen, in het belang van preventieve interventies. Deelnemers, procedure en onderzoeksontwerp. Er is een eenmalige meting verricht bij een onderzoekspopulatie die een risicogroep vormt voor depressie, namelijk vrouwen tussen de 25 en 45 jaar (Schoemaker, Poos, Spijker, & Van Gool, 2010). Via e-mail, sociale media en de sneeuwbalmethode werd er een digitale vragenlijst verspreid onder de algemene bevolking (convenience sampling), wat bruikbare antwoordgegevens opleverde van in totaal 127
Alledaagse stress, waargenomen controle, afleiding zoeken en depressieve symptomen 5 vrouwen woonachtig in Nederland en België. Het merendeel van de deelnemende vrouwen is Nederlands en hoogopgeleid, met een gemiddelde leeftijd van 34,5 jaar. Meetinstrumenten. Alledaagse stress is gemeten met de Alledaagse Problemen Lijst (Vingerhoets & Van Tilburg, 1994), waargenomen controle met de Pearlin s Mastery List (Pearlin & Schooler, 1978; Kempen, et al., 1999), afleiding zoeken via online entertainment met vijf items uit de Online Entertainment Scale (Whitty & McLaughlin, 2007) en depressieve symptomen zijn gemeten met de Beck Depression Inventory II, NL (Van der Does, 2002; Beck, Steer, & Brown, 1996). Resultaten. Uit de hiërarchische regressieanalyse blijkt dat vrouwen met een hogere mate van alledaagse stress significant meer depressieve symptomen hebben, ook na correctie voor een voorgeschiedenis met stemmingsproblematiek. Er is echter geen ondersteuning gevonden voor de modererende invloed van waargenomen controle en afleiding zoeken via online entertainment op de positieve relatie tussen alledaagse stress en depressieve symptomen. Conclusie. Alledaagse stress speelt een significante rol bij het hebben van depressieve symptomen. Deze bevinding kan gebruikt worden bij het ontwikkelen van (preventieve) interventies. Het verdient aanbeveling om in toekomstig onderzoek de relaties tussen alledaagse stress, waargenomen controle, afleiding zoeken via online entertainment en depressieve symptomen verder te bestuderen met behulp van gestructureerde dagboektechnieken en een betrouwbaar, gevalideerd instrument om afleiding zoeken via online entertainment te meten. Trefwoorden: alledaagse stress, dagelijkse stress, waargenomen controle, afleiding zoeken, online entertainment, depressieve symptomen.
Alledaagse stress, waargenomen controle, afleiding zoeken en depressieve symptomen 6 The Moderating Role of Perceived Control and Seeking Distraction through Online Entertainment in the Relationship between Daily Stress and Depressive Symptoms Jennifer Mulder Summary Background. Depressive episodes are often preceded by stressful life events (Hammen, 2005). In recent years, there has been an increasing scientific interest in the relationship between daily stress and mild depressive symptoms. Two processes influence the negative effect of stress on mental health, namely cognitive appraisal and coping (Folkman, Lazarus, Dunkel Schetter, DeLongis, & Gruen, 1986). In this way, perceived control and seeking distraction through online entertainment respectively play a role in depression after stressful events (Grote, Bledsoe, Larkin, Lemay, & Brown, 2007; Morgan & Cotton, 2003). However, the scientific literature does not yet paint a clear picture whether seeking distraction through online entertainment is an effective mood management strategy to deal with stress (Leung, 2007 or whether it is a kind of escapism that contributes to depression (Morgan & Cotton, 2003). Aim. Since mild depressive symptoms can predict a clinical depression (Cuijpers & Smit, 2004), the current study aims to gain insight into the factors that play a role in depressive symptoms, in the interest of preventive interventions. Participants, procedure and design. A one-time measurement has been performed among a research population at risk for depression, namely women between 25 and 45 years old (Schoemaker, Poos, Spijker, & Van Gool, 2010). A digital questionnaire has been spread among the general population through email, social media and the snowball method (convenience sampling), resulting in usable data from a total of 127 women living in the
Alledaagse stress, waargenomen controle, afleiding zoeken en depressieve symptomen 7 Netherlands and Belgium. The majority of the participating women is Dutch and highly educated, with an average age of 34,5 years. Measures. Daily stress was measured with the Dutch version of the Everyday Problems Checklist (Vingerhoets & Van Tilburg, 1994), perceived control with the Pearlin s Mastery List (Pearlin & Schooler, 1978; Kempen, et al., 1999), seeking distraction through online entertainment with five items from the Online Entertainment Scale (Whitty & McLaughlin, 2007) and depressive symptoms were measured with the Dutch translation of the Beck Depression Inventory II (Van der Does, 2002; Beck, Steer, & Brown, 1996). Results. The hierarchical linear regression analysis shows that women with a higher degree of daily stress experience significantly more depressive symptoms, even when taking a medical background with affective disorders into account. No support has been found for the moderating effect of perceived control and seeking distraction through online entertainment on the positive relation between daily stress and depressive symptoms. Conclusion. Daily stress plays a significant role in experiencing depressive symptoms. This finding can be used in the development of (preventive) interventions. It is recommended that the relations between daily stress, perceived control, seeking distraction through online entertainment and depressive symptoms are studied in future research with the use of structured diary techniques and a reliable, valid instrument to measure seeking distraction through online entertainment. Keywords: daily stress, hassles, perceived control, distraction, online entertainment, depressive symptoms.