Beleidsnota voorzieningen Wet maatschappelijke ondersteuning gemeente Grave 2012 Inleiding In deze Beleidsnota voorzieningen Wet maatschappelijke ondersteuning Grave 2012 worden twee aspecten nader aan de orde gesteld. Op de eerste plaats wordt ingegaan op de ontwikkelingen in het kader van het proces van De Kanteling. Dit proces heeft geleidt tot nieuwe inzichten ten aanzien van de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Daarnaast dwingen de landelijke bezuinigingen en een groeiend aantal gebruikers van voorzieningen ons tot een herbezinning van de omvang van het gemeentelijk voorzieningenniveau op het terrein van de Wmo. Om de uitgaven ook op termijn beheersbaar te houden worden een aantal beheersmaatregelen ter besluitvorming voorgelegd. Daarbij zijn tevens voorstellen gedaan voor het treffen van diverse overgangsregelingen. De nieuwe inzichten ten aanzien van De Kanteling en de voorgestelde beheersmaatregelen dienen verankerd te worden in de gemeentelijke beleidskaders. Om die reden worden naast deze beleidsnota ook de nieuwe Verordening voorzieningen Wmo 2012, (inclusief toelichting), en het nieuwe Financieel besluit voorzieningen Wmo 2012 ter besluitvorming voorgelegd. In de Verordening en het Financieel besluit zijn de in de beleidsnota beschreven inhoudelijke aspecten en concrete beleidsvoorstellen opgenomen en verwerkt. 1. Positionering Wmo De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is in 2007 van kracht geworden. De Wmo is een brede kaderwet die uit negen prestatievelden bestaat. Deze prestatievelden geven invulling aan welzijn, zorg, jeugd- ouderen- en gehandicaptenbeleid, verstrekking voorzieningen en leefbaarheid. In deze nota gaat het vooral om de prestatievelden 3,5 en 6. Deze hebben betrekking op het geven van voorlichting en advies, de bevordering van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en het verstrekken van voorzieningen. Onder voorzieningen vallen de vervoersvoorzieningen; rolstoelvoorzieningen en woonvoorziening. Met de invoering van de Wmo kregen de gemeenten er bovendien een nieuwe taak bij, zijnde de Hulp bij het huishouden (Hbh). Het verstrekken van voorzieningen en de hulp bij het huishouden ten behoeve van de inwoners van de gemeenten Cuijk, Grave en Mill & Sint Hubert geschiedt per 1 januari 2010 door de Intergemeentelijke Sociale Dienst Cuijk Grave Mill (ISD CGM). Het gemeentelijk beleidskader voor de uitvoering van de Wmo bestaat uit: Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning. In de verordening zijn de algemene kaders opgenomen voor het uit te voeren gemeentelijk beleid Financieel besluit voorzieningen maatschappelijke ondersteuning In het Financieel besluit zijn o.a. de vaststelling van de hoogte van eigen bijdragen e.d. geregeld Beleidsregels voorzieningen maatschappelijke ondersteuning Hierin zijn nadere regels voor de uitvoering opgenomen. 1
2. Nieuwe ontwikkelingen De uitvoering van de Wmo staat volop ter discussie. Hierbij zijn diverse ontwikkelingen van belang. Landelijke bezuinigingen op het Wmo budget en de nog te verwachten negatieve ontwikkeling van het gemeentefonds dwingen gemeenten om nieuwe keuzes te maken om het voorzieningenniveau voor de meest kwetsbare burgers op peil te kunnen houden. De kosten ontwikkeling in de Wmo voor de gemeente Grave geeft aan dat er ook binnen onze gemeente structurele maatregelen nodig zijn om de Wmo in de toekomst betaalbaar te houden. Daarnaast zijn er nieuwe inzichten ten aanzien van de rol van de overheid ten opzichte van het ondersteunen en het versterken van de participatie en zelfredzaamheid van burgers. De Wmo verplicht gemeenten om samenhangend beleid te voeren om de participatie van haar burgers mogelijk te maken en te bevorderen. Om participatie en zelfredzaamheid te stimuleren is het niet genoeg om voorzieningen te verstrekken en activiteiten of organisaties te subsidiëren. De Wmo vraagt om maatwerk en flexibiliteit bij de ondersteuning van burgers en om een verschuiving van individueel naar algemeen aanbod. Er komt meer nadruk op wat de burger zelf kan en wat hij kan bijdragen om anderen te helpen. De aandacht verschuift van een voorzieningenloket naar ondersteuning op maat, waarbij het uitgangspunt de eigen kracht van de burger is. Dit wordt wel het proces van de Kanteling genoemd. De Wmo is géén zorg- of voorzieningenwet, maar een welzijns- en participatiewet. De nieuwe inzichten vanuit de Kanteling en de beperktere financiële armslag voor de gemeente Grave zijn aanleiding om de beleidskaders voor het uit te voeren Wmo beleid ingrijpend te herzien. Enerzijds betekent dit dat een aantal beheersmaatregelen zullen moeten worden genomen om de Wmo betaalbaar te houden. Anderzijds biedt de Kanteling veel nieuwe kansen om tot een kwalitatief betere en klantgerichte benadering van de Wmo te kunnen komen. Concreet betekent dit beleidsmatig het volgende: Het vertalen van de nieuwe inzichten van de Kanteling naar de Wmo uitvoering binnen de gemeente Grave; Het treffen van een aantal beheersmaatregelen per 1 januari 2012; Het vaststellen van een nieuwe Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning 2012; Het vaststellen van een nieuw Financieel besluit voorzieningen maatschappelijke ondersteuning 2012; 3. Een nieuwe uitvoering van de Wmo (de Kanteling) 3a. Wat houdt de Kanteling concreet in? Met de komst van de Wmo is een nieuw begrip geïntroduceerd: de compensatieplicht. Gemeenten hebben de taak om burgers te ondersteunen bij hun deelname aan de samenleving. Maar hoe gemeenten die verantwoordelijkheid invullen schrijft de wet niet voor. Artikel 4 van de Wmo verplicht het College van Burgemeester en Wethouders om burgers met een beperking te compenseren op de volgende vier domeinen: Een huishouden kunnen voeren Zich kunnen verplaatsen in en om het huis Zich lokaal kunnen verplaatsen per vervoermiddel Medemensen kunnen ontmoeten en op basis hiervan sociale verbanden kunnen aangaan. 2
De Kanteling geeft een nadere invulling aan de compensatieplicht. Centraal hierbij staat een omslag van claim- en aanbodgericht werken (voorzieningen en hulpmiddelen) naar vraag- en resultaatgericht werken (participatie en zelfredzaamheid). Dit houdt in dat bij een individuele aanvraag de aandacht verschuift van de gebruikelijke claimgerichte vraag en -beoordeling naar een ruime probleemverkenning en het zoeken naar oplossingen op basis van maatwerk. Bij het vinden van oplossingen staan behoud van de eigen regie, zelfredzaamheid en het zelfoplossend vermogen van de burger voorop. Een dergelijke omslag vraagt om ingrijpende veranderingen, zowel in de interne organisatie als in de relatie met burgers en partnerorganisaties. De compensatieplicht van de Wmo kan geconcretiseerd worden in acht resultaten: Wonen in een schoon en leefbaar huis Wonen in een voor hem/haar geschikt huis Beschikken over goederen voor primaire levensbehoeften Beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding Thuis zorgen voor kinderen die tot het gezin behoren Zich verplaatsen in, om en nabij het huis Zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel De mogelijkheid hebben om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten. De resultaten worden niet alleen behaald door het bieden van (individuele) voorzieningen. Het resultaat kan net zo goed bestaan uit algemene voorzieningen, of uit een combinatie van beiden. De Kanteling gaat verder dan alleen maar het anders inrichten van de Wmo dienstverlening binnen de gemeentelijke organisatie (i.c. ISD Cuijk Grave Mill). Het gaat heel nadrukkelijk ook over een nieuw samenspel met burgers en partnerorganisaties. Het uitgangspunt zijn de burgers zelf. De uiteindelijke doelstelling is dat zij beter en/of langer kunnen blijven meedoen in de samenleving. De taak van de gemeente is om aan de hand van de compensatieplicht en de acht resultaten in kaart te brengen wat de ondersteuningsbehoefte van de burger is en passende oplossingen aan te bieden of te faciliteren. De focus verschuift van het verstrekken van (individuele) voorzieningen naar vraagverheldering en het ontwikkelen van nieuwe oplossingen. De Wmo gaat in eerste instantie uit van zijn eigen kracht en verantwoordelijkheid. Het is niet langer de burger die een voorziening claimt en de gemeente die de aanvraag beoordeelt, maar de burger die samen met de gemeente in kaart brengt wat zijn mogelijkheden en belemmeringen zijn en met welke oplossingen hij zo nodig kan worden ondersteund. Dit vergt uiteindelijk zowel voor de gemeente als voor de burger een andere benadering van de mogelijkheden binnen de Wmo. 3b. De Kanteling in de praktijk In opzet en uitvoering van de kanteling gaat het om een aantal kernfuncties. Dit zijn de stappen die iedere burger met een ondersteuningsbehoefte gemiddeld genomen doorloopt. De kernfuncties kunnen als volgt worden beschreven: Scheiding aanmelding en aanvraag Er wordt een scheiding aangebracht tussen een aanmelding en een aanvraag. Er zal pas een aanvraag worden gedaan als op basis van een gesprek een uitgebreide inventarisatie heeft plaatsgevonden en alle mogelijke niet individuele voorzieningen al zijn beoordeeld. Aanmelding voor een gesprek Een gesprek wordt aangevraagd via een aanmelding. Een aanmelding kan mondeling, telefonisch of op een andere manier worden gedaan. Na een aanmelding wordt binnen een vastgesteld aantal werkdagen een afspraak gemaakt. 3
Het gesprek Het gesprek is voor iedereen die voor het eerst een beroep doet op de Wmo de logische start. Overigens zullen niet alle vragen van burgers tot een gesprek leiden. Eenvoudige vragen kunnen snel en laagdrempelig worden opgelost. Daarnaast kan het zijn dat degene die door eerdere aanvragen en een eerder gesprek al bij de gemeente bekend is deze fase kan overslaan. Het gesprek wordt in principe bij de belanghebbende (degene die een beroep op ondersteuning doet) thuis gevoerd. Tijdens het gesprek wordt met de belanghebbende een inventarisatie gemaakt van de volgende aspecten: 1. De beperking, het chronisch psychisch probleem of het psychosociaal probleem dat basis is van de behoefte aan compensatie 2. De mogelijkheden die de belanghebbende ondanks dit probleem heeft 3. De onmogelijkheden die de belanghebbende ondervindt als gevolg van het probleem 4. De resultaten die de belanghebbende wil bereiken 5. Hetgeen de belanghebbende zelf al heeft gedaan om de problemen en belemmeringen op te lossen 6. De mogelijkheden die belanghebbende heeft om deze resultaten via eigen oplossingen, via algemene voorzieningen, via algemeen gebruikelijke voorzieningen of via collectieve voorzieningen te bereiken. 7. De mogelijkheden die de gemeente in principe heeft om de problemen via een individuele voorziening op te lossen. Het verslag Van het gesprek wordt een verslag gemaakt. Hierin zijn de belangrijkste bevindingen uit het gesprek opgenomen. Dit verslag zal tevens aan de belanghebbende worden toegezonden en door hem/haar worden ondertekend. De aanvraag Indien uit de inventarisatie fase van het gesprek blijkt dat er een (individuele) voorziening noodzakelijk is kan een schriftelijke aanvraag ingediend worden. Het verslag van het gesprek vormt daarvoor de basis. Beoordeling van de te bereiken resultaten Het verslag van het gesprek is uitgangspunt van de beoordeling van de vraag welke voorzieningen getroffen gaan worden. Hierbij zal worden gekeken naar wat nodig is, wat mogelijk is en hoe maatwerk ten aanzien van de te bereiken resultaten geleverd kan worden. Als eerste wordt daarbij nagegaan wat de eigen mogelijkheden en de mogelijkheden van het sociaal netwerk van de burger zijn. Vervolgens worden de voorliggende, algemeen gebruikelijke en collectieve voorzieningen die voor de burger beschikbaar en in de praktijk ook daadwerkelijk bruikbaar zijn, beoordeeld. Als deze voorzieningen niet leiden tot het te bereiken resultaat zal naar andere oplossingen gezocht moeten worden en komen de individuele voorzieningen in beeld. 4
4. Beheersmaatregelen Wmo 2012 De ontwikkeling van de uitgaven in de Wmo geeft nadrukkelijk aan dat er ook in de gemeente Grave structurele maatregelen nodig zijn om met de beschikbare middelen een zo optimaal mogelijk voorzieningenniveau te kunnen bewerkstelligen. Uitgangspunt bij deze maatregelen is en blijft dat de burgers uit Grave de beperkingen die zij ondervinden zoveel als mogelijk kunnen compenseren, waardoor zij blijven participeren in de samenleving. Dat daar waar mogelijk een beroep wordt gedaan op de eigen (financiële) mogelijkheden van de burgers is onontkoombaar. De maatregelen die voorgesteld worden hebben betrekking op de volgende onderwerpen: 1. Meer gebruik maken van de mogelijkheden die de Wmo biedt om bij de verstrekking van individuele voorzieningen eigen bijdragen op te leggen 2. Meer gebruik maken van de mogelijkheden die de Wmo biedt om inkomensgrenzen te stellen 3. Het niet meer vergoeden van algemeen gebruikelijke voorzieningen 4. Onderzoek doen naar de vorming van een Rolstoelpool 5. Het verstrekken van het Persoonsgebonden budget (Pgb) voor hulp bij het huishouden op basis van daadwerkelijk geïndiceerde uren 1. Meer gebruik maken van eigen bijdragen voor individuele voorzieningen De eigen bijdrage is een instrument waarmee de gemeente (beperkte) inkomsten genereert als tegemoetkoming in de kosten van het verstrekken van individuele voorzieningen. Daarnaast is het echter ook een instrument dat dient als bewustwording voor de klanten dat het verstrekken van voorzieningen behoorlijke kosten met zich meebrengt voor de gemeente. De Wmo biedt de mogelijkheid tot het opleggen van eigen bijdragen voor alle individuele Wmo voorzieningen aan belanghebbenden van 18 jaar en ouder. De enige wettelijk uitzondering hierbij zijn de rolstoelen. In de gemeente Grave wordt op basis van de huidige Verordening slechts een eigen bijdrage opgelegd bij de Hulp bij het huishouden en woningaanpassingen (aard en nagelvast). Voorgesteld wordt om bij alle individuele Wmo voorzieningen een eigen bijdrage op te leggen. Hierop worden drie uitzonderingen gemaakt, te weten: verstrekking van rolstoelen (wettelijk niet toegestaan) verstrekking van een vervoersvoorzienig in de vorm van een Regiotaxipas (CVV). Er wordt geen eigen bijdrage opgelegd omdat de regiotaxipas een reductie op de kosten van het reguliere CVV biedt. Bovendien wordt het CVV beschouwd als een voorliggende voorziening op de individuele vervoersvoorziening. verstrekking van een verhuiskostenvergoeding. De reden hiervoor is dat een dergelijke vergoeding dient ter voorkoming van (vaak relatief hoge) kosten in verband met het aanpassen van een bestaande woning. Het bovenstaande houdt in dat ook bij het verstrekken van roerende woonvoorzieningen (bijvoorbeeld toilet en verrijdbare douche stoelen, verrijdbare tilliften) en vervoersvoorzieningen (bijvoorbeeld scoot mobielen en driewiel fietsen) eigen bijdragen opgelegd zullen worden. Beleidsvoorstel 1 Eigen bijdrage opleggen bij alle te verstrekken Wmo voorzieningen, met uitzondering van de verstrekking van rolstoelen, Regiotaxipas (CVV) en de verhuiskostenvergoeding. 5
2. Meer gebruik maken van het stellen van inkomensgrenzen voor individuele voorzieningen De Wmo geeft aan gemeenten de bevoegdheid om het verstrekken van een voorziening afhankelijk te maken van de hoogte van het inkomen. Dit betekent dat men vanaf een bepaald inkomen geacht wordt zelf voorzieningen te kunnen treffen, zodat deze niet via een individuele voorziening door de gemeente gecompenseerd behoeven te worden. In de gemeente Grave wordt op basis van de huidige verordening alleen een dergelijke financiële drempel toegepast bij het collectief vraagafhankelijk vervoer (CVV), en de verstrekking van een voorziening t.b.v. (aanpassingen aan) de auto. Voorgesteld wordt om het verstrekken van alle vervoersvoorzieningen (dus ook de scootmobielen en driewielfietsen) afhankelijk te stellen van de hoogte van het inkomen. Als inkomensgrens hiervoor wordt aangesloten bij de nu al gehanteerde grens van 1,5 x het norminkomen. Het norminkomen staat gelijk aan het geldende bijstandsinkomen. Ter illustratie: Per 1 juli 2011 is de bijstandsuitkering voor een echtpaar 1.319,85 netto per maand incl. vt) Voorts wordt voorgesteld om de vergoeding voor de hulp bij het huishouden tot 3 uur per week afhankelijk te stellen van de hoogte van het inkomen. Als inkomensgrens geldt hier echter een inkomen van 2 x het norminkomen. Er is gekozen voor een hogere inkomensgrens om de mensen met lagere inkomens zoveel mogelijk te ontzien. Met een inkomen van 2 x het norminkomen wordt het algemeen gebruikelijk verondersteld om de hulp bij het huishouden voor de eerste 3 uur per week zelf te regelen en betalen. Zijn er meer dan 3 uur Hulp bij het huishouden geïndiceerd dan komen deze uren wel voor vergoeding in aanmerking. Beleidsvoorstel 2 De inkomensgrens toepassen bij de volgende te verstrekken Wmo voorzieningen: Alle vervoersvoorzieningen. De hierbij te hanteren inkomensgrens wordt gesteld op 1,5 x het norminkomen. Hulp bij het huishouden tot 3 uur per week De hierbij te hanteren inkomensgrens wordt gesteld op 2 x het norminkomen. 3. Algemeen gebruikelijke voorzieningen In het kader van de Wmo worden een aantal voorzieningen als algemeen gebruikelijk aangemerkt. Deze komen dan ook niet voor vergoeding in aanmerking. Volgens jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep is een algemeen gebruikelijke voorziening: een voorziening die niet speciaal bedoeld is voor mensen met een beperking, dus ook door anderen gebruikt wordt, algemeen verkrijgbaar is, en niet aanzienlijk duurder is dan vergelijkbare producten. Op basis van jurisprudentie worden steeds meer voorzieningen als algemeen gebruikelijk aangemerkt en komen derhalve niet meer voor vergoeding in aanmerking. Dit geldt o.a. voor: douche en vervanging van bad door douche; douchekop; thermostatische kranen; één hendelmengkraan; statische beugels (grepen); verhoogd toilet of toiletbrilverhoger; vervanging lavet door douche (standaard aanpassing aan huidige normen; toilet op de begane grond en toilet op slaapverdieping etc... Beleidsvoorstel 3 Geen individuele voorziening verstrekken voor algemeen gebruikelijke voorzieningen. 6
4. Vorming van rolstoelpool Op grond van de Wmo verordening worden op basis van individuele aanvragen rolstoelen toegekend. Verstrekking vindt plaats op basis van een medische indicatie. Om te komen tot een efficiëntere en doelmatiger wijze van verstrekking van rolstoelen zal onderzoek worden gedaan naar de vorming van één of meerdere rolstoelpools Beleidsvoorstel 4 Onderzoek doen naar de vorming van één of meerdere rolstoelpools. Onderzoek naar de vorming van een scootmobielpool. Op verzoek van de Gemeenteraad in Cuijk is in het voorjaar van 2011 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van de vorming van een scootmobielpool. De conclusie van dit onderzoek is dat de vorming van een dergelijke pool niet zal leiden tot een substantieel financieel voordeel en een doelmatiger gebruik van deze vervoersvoorziening. Het huidig aantal scootmobielen zal als gevolg van de pool niet noemenswaardig afnemen, terwijl de vorming en het onderhouden van en dergelijke pool veel extra (uitvoerings) kosten met zich meebrengt. De opzet van het onderzoek is zodanig geweest dat de uitkomst zonder meer ook van toepassing is op Grave en Mill en Sint Hubert. Derhalve wordt de vorming van de scootmobiel niet meer als beleidsvoorstel in het kader van de beheersmaatregelen opgenomen. 5. Vergoeding Persoonsgebonden budget (Pgb) op basis van daadwerkelijke uren Het bepalen van de omvang van een Pgb voor hulp bij het huishouden (Hbh) wordt in de gemeente Grave volgens de huidige verordening gebaseerd op zogeheten klassen. De Centrale Raad van Beroep (CRvB) heeft uitgesproken dat een Pgb vergoeding op basis van het gemiddelde van een klasse niet is toegestaan. De vergoeding dient gebaseerd te zijn op daadwerkelijk geïndiceerde uren. Gelet op de uitspraak van de CRvB wordt voorgesteld om het Pgb vergoeding per 1 januari 2012 beschikbaar te stellen op basis van daadwerkelijk geïndiceerde uren. Tevens wordt voorgesteld om het uurtarief voor Hbh in geval van een Pgb te baseren op het uurtarief conform de CAO voor de Verpleeg- Verzorgingshuizen en Thuiszorg, Kraam- en Jeugdgezondheidszorg. Door uit te gaan van 125% van het uurloon op basis van het gemiddelde salarisniveau op grond van deze CAO kan een reëel uurtarief vastgesteld worden, waarmee men voldoende kwalitatieve zorg kan inkopen. Immers verreweg de meeste personen met een Pgb maken geen gebruik van het inhuren van zorg via de officiële Zorgaanbieders van zorg in natura en kunnen dus tegen een lager bedrag zorg inkopen. Het op basis van de CAO vastgestelde uurtarief voor de Hulp bij het huishouden in geval van een Pgb bedraagt 14,80 per uur voor Hbh1 en 15,67 per uur voor Hbh2 (prijspeil 1 juli 2011). Overigens kan een Pgb gebruiker die ervoor kiest om de huishoudelijke hulp in te kopen bij een erkende (officiële) Zorgleverancier in aanmerking komen voor het uurtarief dat geldt voor de zorg in natura. De Pgb gebruiker moet dan wel aantonen dat de zorg op deze wijze wordt ingekocht. Beleidsvoorstel 5 Persoonsgebonden budget (Pgb) vergoeden op basis van daadwerkelijk geïndiceerde uren, waarbij het uurtarief vastgesteld is op basis de CAO voor de Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg, zijnde 14,80 voor Hbh1 en 15,67 Hbh2 (prijspeil 1 juli 2011). 7
Naast de beleidsinhoudelijke voorstellen, worden er ook binnen de uitvoering (procedures, werkprocessen e.d.) van de Wmo maatregelen getroffen, waarmee tot kostenreductie gekomen kan worden. Hierbij gaat het onder andere om de volgende aspecten. Hanteren van marktconforme tarieven in de Huishoudelijke hulp (zorg in natura) De 5 gemeenten in het Land van Cuijk hanteren op dit moment op basis van contracten met een viertal zorgaanbieders voor de Hulp bij het huishouden (Hbh) een zogeheten mix tarief. Dit betekent voor zowel Hbh1 als Hbh2 een tarief van 23,00 per uur. Op basis van landelijke en regionale onderzoeksgegevens is gebleken dat dit een relatief hoog tarief is. Temeer daar de verhouding Hbh1 en Hbh2 in alle gemeenten Land van Cuijk globaal 90% 10% is. Omdat de contracten met de zorgaanbieders per 1 januari 2012 aflopen en deze niet meer kunnen verlengd, loopt thans een nieuwe aanbestedingsprocedure. Op basis hiervan zullen per 1 januari 2012 nieuwe contracten worden afgesloten. In het aanbestedingsdocument wordt uitgegaan van een apart tarief Hbh1 als Hbh2. Bovendien is daarbij een maximaal (marktconform) tarief aangegeven. De verwachting is dat met het in de aanbesteding opgenomen lagere (marktconform) tarief voor de Hulp bij het huishouden vanaf 2012 tot een behoorlijke kostenbesparing op dit onderdeel gekomen kan worden. Wijze van uitvoering van beleid De uitvoering van het gemeentelijk Wmo beleid in Grave geschiedt door het Wmo Team van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Cuijk Grave Mill (ISD CGM). Bij de uitvoering van het nieuwe beleid zal nadrukkelijk worden gekeken naar de wijze van indiceren van individuele voorzieningen, en het eenduidig en consequent hanteren van de bepalingen zoals opgenomen in de Verordening en het Financieel Besluit. Daarnaast zal via het uitvoeren van heronderzoeken de verstrekking en het gebruik van Wmo voorzieningen worden nagegaan. Op deze wijze kan bijvoorbeeld het mogelijk niet gebruik van verstrekte voorzieningen teruggedrongen worden. 4.1 Overgangsregeling voorgestelde beheersmaatregelen De hierboven beschreven beleidsvoorstellen zullen, na vaststelling van de Verordening voorzieningen maatschappelijke voorzieningen gemeente Grave 2012, per 1 januari 2012 ingaan. Een aantal van deze voorstellen heeft direct consequenties voor klanten die thans gebruik maken van een Wmo voorziening. Hiervoor zullen overgangsregelingen getroffen moeten worden. Hieronder wordt ingegaan op de consequenties van het nieuwe beleid voor de huidige klanten en worden voorstellen gedaan voor het treffen van diverse overgangsregelingen. Beleidsvoorstel 1 Eigen bijdragen opleggen bij alle te verstrekken Wmo voorzieningen, met uitzondering van de verstrekking van rolstoelen, de regiotaxipas (CVV) en de verhuiskostenvergoeding. Consequenties beleidswijzging De beleidswijziging ziet vooral op de vervoersvoorzieningen in de vorm van scootmobielen. Omdat er voor de huidige in gebruik zijnde scootmobielen géén eigen bijdrage geldt, maar vanaf 1 januari 2012 in principe wel, dient voor de huidige gebruikers een overgangsregeling getroffen worden. 8
Voorgestelde overgangregeling Voor de huidige gebruikers geldt 2012 als overgangsjaar. Dat wil zeggen dat zij in dat jaar nog géén eigen bijdrage behoeven te betalen. Dit indien en voor zover er in 2012 geen nieuwe indicatie wordt gesteld dan wel een nieuwe scootmobiel wordt verstrekt dan wel in dat jaar aanpassingen aan de bestaande scootmobiel worden gedaan. In die gevallen geldt dat ingeval van een nieuwe indicatie, verstrekking c.q. aanpassing aan de bestaande scootmobiel wel een eigen bijdrage wordt opgelegd. Beleidsvoorstel 2 Inkomensgrens stellen bij de volgende Wmo voorzieningen: Alle vervoersvoorzieningen. De hierbij te hanteren inkomensgrens wordt gesteld op 1,5 x het norminkomen. Hulp bij het huishouden tot 3 uur per week De hierbij te hanteren inkomensgrens wordt gesteld op 2 x het norminkomen. Consequenties beleidswijziging: Op dit moment heeft de gemeente Grave 247 klanten die Hulp bij het huishouden ontvangen (209 met zorg in natura en 38 via een Pgb). Uit een steekproef blijkt dat 16% van de huidige gebruikers een inkomen heeft dat meer bedraagt dan 2 x het norminkomen. Deze gebruikers komen vanaf 1 januari 2012 in principe niet meer voor de eerste 3 uur Hbh in aanmerking. Gelet hierop dient voor deze groep een overgangsregeling te worden getroffen. Voorgestelde overgangregeling huidige gebruikers van Hbh Voor de huidige klanten die gelet op de hoogte van hun inkomen per 1 januari 2012 niet meer voor de eerste 3 uur Hbh in aanmerking komen, wordt voorgesteld om de Hbh per 1 januari 2013 te beëindigen. Het gehele jaar 2012 geldt voor hen als een overgangsjaar waarbij men het huidige aantal uur Hbh in dat jaar nog behoudt. In de loop van 2012 zal door het Wmo Team van de ISD een financieel onderzoek worden uitgevoerd om definitief te kunnen beoordelen wie per 1 januari 2013 op grond van het inkomen niet meer voor de (eerste 3 uur geïndiceerde Hbh) in aanmerking komt. Uiteraard zullen de klanten die het betreft tijdig schriftelijk bericht hierover ontvangen. Beleidsvoorstel 5 Vergoeding Pgb Persoonsgebonden budget (Pgb) vergoeden op basis van daadwerkelijke geïndiceerde uren, waarbij het uurtarief van de Hbh1 en Hbh 2 vastgesteld wordt op basis van de CAO voor de Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg, zijnde 14,80 voor Hbh1 en 15,67 Hbh2 (prijspeil 1 juli 2011). Consequenties beleidsvoorstel Als gevolg van het nieuwe beleid zullen een aantal Pgb gebruikers in de gemeente Grave een lager bedrag aan Pgb toegekend krijgen. Dit komt omdat de Pgb vergoeding voor de Hulp bij het huishouden nog gebaseerd is op de indeling in klassen. Het gemiddelde uurtarief dat als basis dient voor de Pgb vergoeding bedraagt thans nog 16,05 per uur voor Hbh1 en 22,71 voor Hbh2. 9
Voorgestelde Overgangregeling Voor de huidige Pgb gebruikers, die gelet op de nieuwe regelgeving een lager bedrag aan Pgb vergoedt krijgen wordt als overgangsregeling het volgende voorgesteld: Per 1 januari 2012 wordt voor iedereen een Pgb vergoeding op basis van daadwerkelijk geïndiceerde uren verstrekt Indien dit bedrag lager is dan het tot 1 januari 2012 (op basis van klassen) verstrekte vergoeding, dan zal in 2012 een compensatie gegeven worden tot maximaal het in 2011 verstrekte bedrag De compensatie geldt, indien en voor zover er sprake is van gelijkblijvende indicatie, en tot uiterlijk 1 januari 2013. 4.2. Omvang kostenbesparing voorgestelde beheersmaatregelen Hierboven zijn voorstellen gedaan om te komen tot een aantal beheersmaatregelen in het kader van de uitvoering van de Wmo. Voorts zijn bij deze beleidsvoorstellen een aantal overgangsregelingen voorgesteld. Hierbij wordt tevens voldaan aan de wettelijke plicht voor de gemeente om bij beleidswijzigingen een adequate overgangregeling te treffen. Hieronder zal per voorstel een inschatting worden gegeven van de te realiseren kostenbesparing in 2012 en volgende jaren. Beleidsvoorstel 1 Eigen bijdrage opleggen bij alle te verstrekken Wmo voorzieningen, met uitzondering van de verstrekking van rolstoelen, de Regiotaxipas (CVV) en de verhuiskostenvergoeding. Inschatting kostenbesparing Het voor alle voorzieningen invoeren van een eigen bijdrage (m.u.v. rolstoelen, regiotaxipas en verhuiskostenvergoeding) zal vanaf 2012 een kostenbesparing gaan opleveren. Immers vanaf 1 januari 2012 zal dit direct voor nieuwe aanvragers van een Wmo voorziening gaan gelden. De omvang van de kostenbesparing is echter moeilijk in te schatten. Ten eerste is de hoogte van de eigen bijdrage afhankelijk van de hoogte van het inkomen. Ten tweede geldt een wettelijke anti-cumulatie bepaling bij het opleggen van eigen bijdragen. Is de (maximale) eigen bijdrage reeds voldaan, dan kan bij de verstrekking van een nieuwe voorziening geen eigen bijdrage meer opgelegd worden. Beleidsvoorstel 2 De inkomensgrens toepassen bij de volgende te verstrekken Wmo voorzieningen: Alle vervoersvoorzieningen. De hierbij te hanteren inkomensgrens wordt gesteld op 1,5 x het norminkomen. Hulp bij het huishouden tot 3 uur per week De hierbij te hanteren inkomensgrens wordt gesteld op 2 x het norminkomen. Inschatting kostenbesparing vervoersvoorzieningen Op jaarbasis worden tot nu toe door de gemeente Grave gemiddeld zo n 15 scootmobielen verstrekt. Als gevolg van de per 1 januari 2012 te hanteren inkomensgrenzen, en de scherpere indicatiestelling, is de verwachting dat er vanaf 2012 minder scootmobielen zullen worden verstrekt. De verwachting is dat dit er 4 per jaar minder zullen zijn. Uitgaande van een gemiddelde prijs van 2.500 is de verwachting dat er vanaf 2012 circa 10.000 bespaard kan worden. 10
Inschatting kostenbesparing Hulp bij het huishouden De kostenbesparing op dit onderdeel zal vooral vanaf 1 januari 2013 gerealiseerd worden. Immers op basis van de overgangsmaatregel behouden de huidige gebruikers (met een inkomen hoger dan 2 x het norminkomen) in principe de Hulp bij het huishouden. De overgangsperiode eindigt per 1 januari 2013. Gelet op een steekproef naar het inkomen van de huidige gebruikers is de inschatting dat vanaf 2013 jaarlijks 40.000 bespaard kan worden. Voor 2012 is een relatief kleine besparing te verwachten. Dit omdat het aantal nieuwe aanvragers met een inkomen dat hoger is dan 2 x het norminkomen naar verwachting vrij gering is. Beleidsvoorstel 4 Onderzoek doen naar de vorming van één of meerdere rolstoelpools. Inschatting kostenbesparing In 2012 zal, in overleg met externe organisaties, onderzoek worden gedaan naar de vorming van een rolstoelpool. Uitgangspunt is dat in 2013 een rolstoelpool gevormd kan zijn. De verwachting is dat door het realiseren van een dergelijke pool er minder individuele rolstoelen behoeven te worden verstrekt. De verwachting is dat er vanaf 2013 op de kosten van de verstrekking van rolstoelen kan worden bespaard. Deze besparing zal in dat jaar nog niet zo groot zijn, omdat eerst geïnvesteerd zal moeten worden in het plaatsen van een aantal rolstoelen in een pool. Pas als de rolstoelpool feitelijk gerealiseerd is en hiervan gebruik wordt gemaakt zal het effect van de kostenbesparing duidelijker worden. De inschatting is dat in 2013 een besparing van 3.000 per jaar kan worden gerealiseerd. Hanteren van marktconforme tarieven Hbh (Zorg in natura) Gelet op het opnemen van marktconforme (lagere) tarieven in de aanbestedingsprocedure Hulp bij het huishouden 2012 (uitmondend in nieuwe contracten per 1 januari 2012), is de verwachting dat er vanaf 2012 een kostenbesparing gerealiseerd kan worden van minimaal 28.000 op jaarbasis. Dit bedrag is een inschatting op basis van het totaal aantal uren Hbh dat jaarlijks wordt ingezet en de in het aanbestedingsdocument vermelde marktconforme tarieven. Wijze van uitvoering van beleid Bij de uitvoering van het nieuwe beleid zal nadrukkelijk worden gekeken naar de wijze van indiceren van individuele voorzieningen, en het eenduidig en consequent hanteren van de bepalingen zoals opgenomen in de Verordening en het Financieel Besluit. Daarnaast zal via het uitvoeren van heronderzoeken de verstrekking en het gebruik van Wmo voorzieningen worden nagegaan. Op deze wijze kan bijvoorbeeld het mogelijk niet gebruik van verstrekte voorzieningen teruggedrongen worden. Alhoewel het moeilijk is om exact aan te geven hoe groot de kostenbesparing zal zijn als gevolg van deze acties, wordt globaal ingeschat dat hiermee vanaf 2012 5.000 op jaarbasis op de uitgaven van de voorzieningen kan worden bespaard. 11
Schematisch overzicht Beheersmaatregelen Onderwerp Besparing in 2012 Besparing vanaf 2013 Meer eigen bijdragen opleggen pm pm Hanteren inkomensgrens vervoersvoorzieningen Hanteren inkomensgrens Hulp bij het huishouden 10.000 10.000 pm 40.000 Vorming Rolstoelpool nvt 3.000 Marktconforme tarieven aanbesteding Hbh Wijze van uitvoeren nieuw beleid 28.000 28.000 5.000 5.000 5. Verordening voorzieningen Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2012 en Financieel Besluit voorzieningen Wmo 2012 Om de nieuwe (gekantelde) werkwijze in de praktijk te kunnen uitvoeren, moeten de huidige Verordening voorzieningen Wmo, het Financieel besluit voorzieningen Wmo ingrijpend herzien worden. Zij vormen immers de basis en de algemene kaders voor het uit te voeren beleid. De huidige Verordening voldoet niet meer aan de nieuwe visie, zoals in deze Beleidsnota Wmo 2012 beschreven. Zowel het proces van de Kanteling, als de voorgestelde wijzigingen in het gemeentelijk beleid zijn in de nieuwe Verordening en Financieel besluit 2012 opgenomen en verwerkt. De Beleidsnota Wmo 2012 en de Verordening voorzieningen Wmo 2012 zullen in december 2011 ter vaststelling aan de Gemeenteraad worden aangeboden. Het Financieel Besluit Wmo 2012 zal in december 2011 door het college van B&W worden vastgesteld. 6. Inspraakreactie Burgerparticipatieraad Wmo gemeente Grave Op 26 september 2011 zijn de Beleidsnota Wmo gemeente Grave 2012, de Verordening voorzieningen Wmo 2012 en het Financieel Besluit voorzieningen Wmo 2012 besproken met de Burgerparticipatie raad Wmo (BPR) gemeente Grave. Naar aanleiding van deze bespreking heeft de BPR op 25 oktober 2011 een positief advies over de beleidsvoorstellen uitgebracht. Dit advies is bijgevoegd. H J van Maaren Beleidsmedewerker ISD Grave Grave Mill Oktober 2011 12