INHOUD Voorwoord 17 Dankwoord 19 INLEIDING 23 DEEL 1. DE PLAATS WAAR DE ZEGGENSCHAPSRECHTEN WORDEN UITGEOEFEND : DE ALGEMENE VERGADERING 29 Inleiding 29 Titel 1. Voor (w)elke vennootschap een algemene vergadering? Een rechtstheoretische benadering 30 Titel 2. Toetsing van de rechtstheoretische benadering aan de wettelijke bepalingen m.b.t. vennootschappen 36 Hoofdstuk 1. De burgerlijke en de commerciële maatschap 36 Afdeling 1. Algemeen 36 Afdeling 2. De suppletieve wettelijke regeling m.b.t. het bestuur van de maatschap 36 Afdeling 3. De statutaire of contractuele regeling m.b.t. het bestuur van de maatschap 47 1. De vennoten beperken zich tot het aanduiden van één of meer zaakvoerders 48 2. De vennoten preciseren bovendien het statuut van de zaakvoerders en/of de omvang van hun bevoegdheden 61 Hoofdstuk 2. De handelsvennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid : de tijdelijke vereniging en de vereniging bij wijze van deelneming 67 Afdeling 1. Algemeen 67 Afdeling 2. De invloed van de onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid van de vennoten van een tijdelijke vereniging op de organisatie van haar bestuur 69 7
Afdeling 3. De invloed van de (mogelijke) beperkte aansprakelijkheid van de stille vennoot en van het occulte karakter van de vereniging bij wijze van deelneming op de organisatie van haar bestuur 74 Hoofdstuk 3. De (handels)vennootschappen met onvolkomen rechtspersoon lijkheid : de vennootschap onder firma, de commanditaire vennootschap, het economisch samenwerkingsverband en de landbouwvennootschap 78 Afdeling 1. Algemeen 78 Afdeling 2. Gemeenschappelijke regels aan de V.O.F. en de Comm.V. 81 Afdeling 3. De bijzondere situatie van de stille vennoten in een Comm.V. 92 Afdeling 4. Twee bijzondere vennootschapsvormen op de wip tussen bijzondere wet en Wetboek van vennootschappen : het E.S.V. en de L.V. 99 1. Het E.S.V. : dochter van het Europees Economisch Samenwerkingsverband en nicht van de V.O.F. en de Comm.V. 99 2. De L.V. : een sui generis vorm bij uitstek 105 Hoofdstuk 4. De handelsvennootschappen met volkomen rechtspersoonlijkheid : de naamloze vennootschap, de commanditaire vennootschap op aandelen, de besloten vennootschap met beperkte aansprake lijkheid en de coöperatieve vennootschap 109 Afdeling 1. Een bij wet ingestelde algemene vergadering 109 Afdeling 2. Overleg tussen vennoten buiten de algemene vergadering : hoe ver reikt de contractuele vrijheid? 117 1. Inleiding 117 2. Stemovereenkomsten : van these over antithese tot (voorlopige?) synthese 118 A. De these : een voorzichtig ja 118 B. De antithese : een resoluut verbod van stemovereenkomsten 119 I. De gronden voor de nietigverklaring van stemovereenkomsten 119 II. De reikwijdte van het verbod van stemovereenkomsten : het Cassatie-arrest van 13 januari 1938 125 8
C. De (voorlopige?) synthese : de voorwaardelijke geldigheid van stemovereenkomsten 131 I. De reacties van practici en rechtsleer op de principiële afwijzing van stemovereenkomsten 131 II. Het luisterend oor van de rechtspraak : het Cassatie-arrest van 13 april 1989 138 III. De wettelijke bevestiging van rechtspraak en rechtsleer : artikel 74ter Venn.W. (artikel 551 W.Venn.) 146 D. Beoordeling van de jurisprudentiële en wettelijke evolutie inzake stemovereenkomsten 156 3. Het geheime karakter van stemovereenkomsten getoetst aan de vraag naar transparantie in het vennootschapsrecht 162 A. De vennootschapsrechtelijke gevolgen van een stemovereenkomst 163 I. Controle ten gevolge van een stemovereenkomst 163 II. Andere vennootschapsrechtelijke gevolgen van stemovereenkomsten 170 B. De stemovereenkomst in de transparantie- en openbaarbodswetgeving 183 I. Situering 183 II. De invloed van stemovereenkomsten op de meldingsplicht ingevolge de transparantiewetgeving 184 III. De invloed van een stemovereenkomst in de openbaarbodswetgeving 191 C. De stemovereenkomst in het jaarrekeningenrecht 195 I. De invloed van een stemovereenkomst op de enkelvoudige jaarrekening 195 II. De invloed van een stemovereenkomst op de geconsolideerde jaarrekening 198 D. Beoordeling van het geheime karakter van stemovereenkomsten 199 Afdeling 3. Informele contacten tussen individuele vennoten en het bestuur : tot waar reikt de vrijheid? 202 Afdeling 4. De verhouding algemene vergadering - raad van bestuur : wie kan zijn stem laten gelden en hoe rechtstreeks moet de controle zijn? 207 1. Inleiding 207 2. Beginselen voor de afbakening van de zeggenschapsrechten tussen de verschillende belanghebbenden bij de vennootschap 208 A. De zeggenschapsrechten van schuldeisers 209 B. De zeggenschapsrechten van werknemers 213 C. Besluit : een uitzonderlijk interventierecht voor schuldeisers en een medebeslissingsrecht voor werknemers zijn verdedigbare opties 219 3. Dient de rechtstreekse en onbeperkte benoemings- en ontslagbevoegdheid van de algemene vergadering het vennootschapsbelang? 220 9
Titel 3. Besluit : algemene vergadering van vennoten, een begrip met een zeer diverse draagwijdte 231 DEEL 2. DE AARD VAN DE BESLUITEN VAN DE MAXIMALISTISCHE ALGEMENE VERGADERING 237 Titel 1. Het begrip besluit 238 Titel 2. Juridische kwalificatie van het besluit 239 Hoofdstuk 1. Het besluit van de algemene vergadering is een rechtshandeling 239 Hoofdstuk 2. Het besluit van de algemene vergadering is een rechtshandeling van de vennootschap 243 Afdeling 1. Het besluit moet beantwoorden aan de algemene geldigheidsvoorwaarden van rechtshandelingen 244 1. De algemene vergadering moet de wil hebben om de betrokken rechtshandeling te stellen 244 A. Voorwaarden voor een geldige stem 246 I. De wil van de stemmende vennoot 246 (a) Eerste vereiste : een volwaardige wil 247 (b) Tweede vereiste : de afwezigheid van wilsgebreken 247 (1) Wilsgebreken met een aan de vennootschap niet-toerekenbare oorzaak 247 (2) Wilsgebreken met een aan de vennootschap toerekenbare oorzaak 257 (c) Derde vereiste : het beogen van rechtsgevolgen 264 (d) Vierde vereiste : de uiting van de wil tot de betrokken persoon 265 II. De bekwaamheid van de stemmende vennoot 266 III. Het voorwerp bij het uitbrengen van een stem 269 IV. De oorzaak bij het uitbrengen van een stem 270 V. De uitoefening van het stemrecht als geïsoleerde rechtshandeling? 271 B. Vereisten voor een geldige wil van de algemene vergadering 275 I. Eerste en tweede vereiste : volwaardige wil die vrij is van wilsgebreken 275 II. Derde vereiste : het beogen van rechtsgevolgen 276 III. Vierde vereiste : de uiting van de wil tot de betrokken persoon 276 2. De algemene vergadering moet bekwaam zijn om de betrokken rechtshandeling te stellen 277 3. Het besluit van de algemene vergadering moet een bepaald voorwerp hebben 278 10
4. Het besluit van de algemene vergadering moet een geoorloofde oorzaak hebben 280 Afdeling 2. Het besluit wordt enkel toegerekend aan de vennootschaprechtspersoon 284 Afdeling 3. De vordering tot nietigverklaring van een besluit moet tegen de vennootschap worden ingesteld 287 Hoofdstuk 3. De aard van het besluit als rechtshandeling van de vennootschap : een poging tot verklaring van de meerderheidsbeslissing 288 Afdeling 1. De these : het besluit als overeenkomst 288 Afdeling 2. De antithese : het besluit als collectieve rechtshandeling 291 Afdeling 3. Een (poging tot?) synthese : het besluit als partijbeslissing 293 Afdeling 4. Voorstel voor een alternatieve kwalificatie : het besluit als rechtshandeling van eigen, vennootschapsrechtelijke aard 298 Titel 3. Besluit : het belang van een (juiste) kwalificatie van de besluiten van de algemene vergadering 309 DEEL 3. DE RECHTSKRACHT VAN DE BESLUITEN VAN DE MAXI- MALISTISCHE ALGEMENE VERGADERING 311 Inleiding 311 Titel 1. Verhouding van het besluit tot de bestaande wetten, de openbare orde en de goede zeden 312 Titel 2. Verhouding van het besluit tot de Vennootschappenwet (het Wetboek van vennootschappen) en tot de statutaire bepalingen 314 Hoofdstuk 1. Vennootschapsrechtelijke bepalingen van dwingend recht en van openbare orde 316 Afdeling 1. Het onderscheid dwingend recht - openbare orde in het gemeen recht en in het vennootschapsrecht 316 11
1. Gemeenschappelijk kenmerk van de bepalingen van dwingend recht en deze van openbare orde 316 2. Fundamenteel onderscheid tussen de bepalingen van dwingend recht en deze van openbare orde 317 3. Gevolgen van het onderscheid dwingend recht - openbare orde in het gemeen recht 318 4. Gevolgen van het onderscheid dwingend recht - openbare orde in het vennootschapsrecht 321 5. Besluit : belang van het onderscheid dwingend recht - openbare orde in het vennootschapsrecht 325 Afdeling 2. Concretisering van het onderscheid tussen dwingendrechtelijke en openbare orde bepalingen in het vennootschapsrecht 326 1. Eerste basisbeginsel : de wil van de wetgever 326 A. De bepalingen m.b.t. de werking van de algemene vergadering 328 I. De bepalingen ter vrijwaring van het waarachtig karakter van de meerderheids vorming ter algemene vergadering 328 (a) De verplichting tot kennisgeving van de hoedanigheid waarin men aan de algemene vergadering deelneemt 328 (b) Het verbod te stemmen met effecten waarvan het stemrecht is geschorst 332 (c) De verplichting tot voorlegging van een waarheidsgetrouwe staat van obligaties 342 II. De bepalingen ter vrijwaring van de overleg- en controlefunctie van de algemene vergadering 345 (a) De verplichte minimale inhoud van een aantal akten 345 (b) De verplichting tot voorlegging van een aantal verslagen 350 (c) De verplichting tot voorlegging van de jaarrekening 353 (d) Het verbod van valsheid in de jaarrekening 354 (e) De verplichting tot voorlegging van het jaarverslag 357 (f) De verplichting tot voorlegging van de vereffeningsresultaten 359 (g) De verplichting tot bijeenroeping van de algemene vergadering 360 (h) De verplichting tot goedkeuring van de quasi-inbreng 362 (i) De bezoldiging van de commissaris 364 (j) De geldigheid van stemovereenkomsten 365 B. De kapitaalvrijwarende bepalingen 366 I. Algemeen : grondslag en aard 366 II. De bepalingen m.b.t. inkoop en inpandneming van eigen effecten 367 III. De bepalingen m.b.t. het verbod tot inschrijving op of financiering van de verwerving van eigen effecten 368 IV. De bepalingen m.b.t. (interim)dividenden en tantièmes 368 12
V. Sanctie in geval van niet-naleving van de kapitaalvrijwarende bepalingen 371 VI. Een bijzondere kapitaalvrijwarende bepaling : het verbod van opleg in geld in het kader van een fusie of splitsing 371 C. De (straf)bepalingen m.b.t. het openbaar beroep op het spaarwezen 373 I. Algemeen 373 II. De verplichtingen bij het verkrijgen of verliezen van het statuut van publieke vennootschap 374 III. De bijzondere informatieverplichtingen bij uitgifte van converteerbare obligaties of warrants in publieke vennootschappen 376 D. Besluiten uit de toepassing van het eerste basisbeginsel 378 2. Tweede basisbeginsel : evaluatie in het licht van de doelstelling van de geviseerde regel en van de gevolgen van een kwalificatie als zijnde van openbare orde of van dwingend recht 382 A. De bepalingen m.b.t. de werking van de algemene vergadering 383 I. De bevoegdheid tot bijeenroeping van de algemene vergadering 383 (a) Principe : vrijwillige bijeenroeping 383 (b) Uitzonderingen : verplichte bijeenroepingen 389 (c) De accessoria van het recht tot bijeenroeping van de algemene vergadering 398 (d) De aard van de bepalingen aangaande de bevoegdheden tot bijeenroeping 418 II. De wijze van bijeenroeping van de algemene vergadering 430 (a) De inhoud en de taal van de oproeping 430 (b) De wijze en de termijnen van bijeenroeping 433 (c) Aan de genodigden ter beschikking te stellen informatie 445 (d) De aard van de bepalingen aangaande de wijze van bijeenroeping 450 III. Het recht op deelname aan de algemene vergadering 452 (a) De titularissen van het deelnamerecht 452 (b) De uitoefening van het deelnamerecht 470 (c) De delegatie van het deelnamerecht 481 (d) Een bijzondere vorm van uitoefening van het deelnamerecht : het stemmen per brief 499 (e) De aard van het deelnamerecht 507 IV. Het verloop van de algemene vergadering 512 (a) Het vraagrecht van de vennoten 513 (b) Het verdagingsrecht van het bestuur 518 (c) De aard van het vraag- en verdagingsrecht 525 V. De verslaggeving over de algemene vergadering 527 (a) Het opstellen van een aanwezigheidslijst 528 (b) Het opstellen van notulen 532 13
(c) De aard van de verplichting tot het opstellen van een aanwezigheidslijst en van notulen 543 B. De bepalingen m.b.t. de bevoegdheden van de algemene vergadering 545 I. Algemeen 545 II. Overzicht van de bevoegdheidsverdelende bepalingen 546 III. Hebben de bevoegdheidstoewijzende bepalingen een exhaustief dan wel een exemplatief karakter? 551 IV. Hebben de bevoegdheidstoewijzende bepalingen een dwingend, dan wel een suppletief karakter? 555 (a) Algemeen 555 (b) Basisbeginsel 555 (c) Eerste uitzondering : toegestane overdracht van wettelijke bevoegdheden 555 (d) Tweede uitzondering : toegestane delegatie aan de raad van bestuur 556 (1) Het onderscheid delegatie - overdracht 556 (2) Welke bevoegdheden kunnen het voorwerp uitmaken van delegatie? 556 Uitdrukkelijk uitgesloten bevoegdheden 556 Uitdrukkelijk vermelde bevoegdheden 557 1 De bevoegdheid tot onmiddellijke kapitaalverhoging : het toegestaan kapitaal 557 2 De bevoegdheid tot uitgestelde kapitaalverhoging : de uitgifte van converteerbare obligaties en warrants 573 3 De bevoegdheid tot conversie van aandelen met stemrecht in aandelen zonder stemrecht 580 4 De bevoegdheid tot verkrijging, tot wedervervreemding en tot inpandneming van eigen aandelen, winstbewijzen of certificaten die daarop betrekking hebben 583 5 De bevoegdheid tot uitkering van een interimdividend op het resultaat van het boekjaar 591 De grijze zone tussen de uitdrukkelijk uitgesloten en de uitdrukkelijk vermelde bevoegdheden 595 V. Algemene besluiten betreffende de bepalingen inzake de bevoegdheid van de algemene vergadering 602 (a) Een gedetailleerde regeling die de openbare orde raakt 602 (b) Toenemend aantal beperkingen op delegatievrijheid 604 (c) Afdwingbaarheid van de wettelijke bevoegdheidsverdeling 604 C. De bepalingen m.b.t. de quora vereist voor bepaalde besluiten 611 I. Het toepassingsgebied ratione societatis van de bijzondere quora 611 II. Het ongeschreven wettelijke meerderheidsquorum voor besluiten van de gewone en de bijzondere algemene vergadering 612 14
III. De buitengewone wettelijke aanwezigheids- en meerderheidsquora voor de besluiten van de buitengewone algemene vergadering 614 (a) De quora voor een gewone statutenwijziging 614 (b) De quora voor een doelwijziging 619 (c) De quora voor de wijziging van de rechten verbonden aan verschillende aandelen of winstbewijzen of voor de vervanging van aandelen of winstbewijzen van een bepaalde soort door die van een andere soort 624 (d) De quora voor drie specifieke besluiten van de algemene vergadering 625 IV. Met welke effecten moet worden rekening gehouden bij de toepassing van de buitengewone wettelijke quora? 630 V. Hebben de wettelijke quora een dwingend, dan wel een suppletief karakter? 632 D. De bepalingen m.b.t. de verdeling van het stemrecht 636 I. De drie grondbeginselen voor de verdeling van het stemrecht in de N.V. en de B.V.B.A. 636 II. Wettelijke milderingen van de drie grondbeginselen 637 III. Statutaire milderingen van de drie grondbeginselen 640 IV. Het dwingend, dan wel openbare orde karakter van de drie grondbeginselen 647 E. Andere dwingende bepalingen die de beslissingsvrijheid van de algemene vergadering beperken 651 I. De ad nutum -herroepbaarheid van bestuurders in de N.V. 651 II. De reële kapitaalvermindering 652 III. De wettelijke reserve 654 IV. Het verbod tot vermindering van de voordelen toegekend aan de houders van converteerbare obligaties of warrants 655 V. De beperkingen op uitkeringen in de C.V.B.A. 656 Hoofdstuk 2. Vennootschapsrechtelijke bepalingen van suppletief recht 657 Afdeling 1. Algemeen 657 Afdeling 2. De suppletieve bepalingen m.b.t. de algemene vergadering van de N.V. en de B.V.B.A. 658 1. Algemeen 658 2. De wijze van beraadslaging van de algemene vergadering bij afwezigheid van statutaire bepalingen dienaangaande 659 A. Het voorlopig bureau 660 B. Het vast bureau 666 C. Het verloop van de beraadslaging 667 15
D. De door de algemene vergadering te verrichten benoemingen 671 E. De organisatie van de stemming 674 3. Statutaire bepalingen m.b.t. de wijze van beraadslaging 676 A. De samenstelling van het bureau 678 B. De wijze waarop de benoemingen gebeuren 679 4. Statutaire bepalingen m.b.t. de toewijzing van de residuaire bevoegdheid 683 Afdeling 3. De suppletieve bepalingen m.b.t. de algemene vergadering van een C.V. 684 1. De bepalingen m.b.t. de werking van de algemene vergadering 685 A. De bevoegdheid tot bijeenroeping van de algemene vergadering 685 B. De wijze van bijeenroeping van de algemene vergadering 688 C. Het recht op deelname aan de algemene vergadering 691 D. Het verloop van de algemene vergadering 696 E. De verslaggeving over de algemene vergadering 696 2. De bepalingen m.b.t. de bevoegdheden van de algemene vergadering 697 A. De bevoegdheden van de algemene vergadering van een C.V.O.H.A. 697 B. De bevoegdheden van de algemene vergadering van een C.V.B.A. 701 3. De bepalingen m.b.t. de quora vereist voor bepaalde besluiten 702 4. De bepalingen m.b.t. de verdeling van het stemrecht 709 Hoofdstuk 3. Statutaire bepalingen 712 Titel 3. Verhouding van het besluit tot de essentiële beginselen van het vennootschapsrecht 716 BESLUIT. DE GRONDBEGINSELEN VAN DE ALGEMENE VERGADER- ING 723 BIBLIOGRAFIE 733 ARTIKELSGEWIJZE REFERENTIELIJST 773 TREFWOORDENREGISTER 783 16