Jaarverslag Koninklijke VVNH Jaarverslag VVNH 2011 1
Inhoudsopgave Voorwoord 3 Voorwoord 5 Inleiding 8 Sociale zaken 14 Technische zaken 16 Milieuzaken 22 Centrum Hout 26 Hardhout 30 Naaldhout 34 Plaatmateriaal 38 Organisatorische zaken De houthandel is wel gewend aan woelige tijden, maar ik vraag me af of de crisis waarin we nu verkeren niet uniek is. Daarom blader ik terug in voorgaande jaarverslagen en constateer ik allereerst dat er de afgelopen decennia veel is veranderd. In het jaarverslag 2001 lees ik: Naast markt en milieu pakten bestuur en secretariaat ook de ontwikkelingen op het gebied van internet en elektronisch zakendoen op. Tien jaar later staat onze ledenvergadering in het teken van Houthandel 2.0. Het gebruik van nieuwe media is ook in de houthandel niet meer weg te denken, hoewel velen van ons de mogelijkheden nog aan het verkennen zijn. Toch lijkt de geschiedenis zich helaas soms ook te herhalen. Hetzelfde jaarverslag meldt: De handel zag zich in 2001 in economische zin geconfronteerd met een mindere ontwikkeling. Een sterk teruglopende vraag was de voornaamste oorzaak. De verscherping van de onderlinge concurrentie zette de marges als direct gevolg onder druk. Het is alsof de situatie van nu wordt beschreven. Helaas verbeterde toen de situatie in het daaropvolgende jaar 2002 niet, hetgeen we nu voor het komend jaar ook vrezen. Tot op heden is de malaise in de woningbouw nog niet opgelost en hangt de discussie over het al dan niet afschaffen van de hypotheekrenteaftrek nog steeds boven de woningmarkt. Banken verstrekken steeds moeilijker hypotheken en de overheid gaat extra bezuinigen om in 2013 aan de Europese begrotingsregels te kunnen voldoen. Pensioenfondsen zien zich genoodzaakt maatregelen te nemen en het consumentenvertrouwen is verder weggezakt dan ooit. Al met al geeft het een somberder beeld dan we al vreesden. De vraag is niet alleen hoe lang deze situatie voortduurt, maar ook hoe lang onze leden deze moeilijke periode vol kunnen houden. Gelukkig is de houthandel flexibel en passen onze leden zich relatief snel aan veranderende omstandigheden aan. Helaas hebben we in het afgelopen jaar gezien dat dit aanpassen noodgedwongen gebeurde met personele consequenties en veelal persoonlijke drama s tot gevolg. Begonnen we de economische crisis eind 2008 met 8.500 werknemers in onze bedrijfstak, inmiddels is van circa 2.000 werknemers afscheid genomen. Gebruik van de term somber beeld is in dit geval een understatement. Wat kun je in zo n moeilijke periode als brancheorganisatie betekenen? Op de daarvoor geschikte onderwerpen staat de VVNH vanzelfsprekend de individuele leden bij. Blijft onverlet dat het in eerste instantie aan de ondernemer zelf is om deze moeilijke economische periode door te komen. Het accent ligt op collectieve belangenbehartiging en onderwerpen waarmee we als sector het verschil kunnen maken. Te noemen zijn de nieuwe in maart 2012 door de vakbonden geaccordeerde cao, de succesvolle samenwerking met de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten en supporters in het kader van het Actieplan Bewust met hout 2010-2015. Andere belangrijke onderwerpen zijn de brede houtpromotieactiviteiten van Centrum Hout en niet te vergeten de samenwerking met de Hibin die in 2012 onder de noemer van BouwtoeleveringNL zijn beslag zal krijgen. U leest er alles over in dit jaarverslag. Terugbladerend in oude jaarverslagen kom je mindere en betere tijden tegen. Laten we hopen dat onze regering, ongeacht de politieke samenstelling, de onzekerheden wegneemt die de huidige woningmarkt verlammen en dat we het huidige dieptepunt snel achter ons kunnen laten. Hierbij dank ik alle leden en bestuursleden voor hun inzet die zij het afgelopen jaar voor onze vereniging en de bedrijfstak hebben getoond. Ook wens ik de leden veel succes en wijsheid om deze moeilijke tijden zonder al te veel schade door te komen. Namens bestuur en directie Koninklijke VVNH, Cees Boogaerdt voorzitter 2 Jaarverslag VVNH 2011 3
Hoe 2.0 is de Inleiding De Koninklijke Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH) is de overkoepelende brancheorganisatie van 259 groothandelsbedrijven in hout en plaatmateriaal, inclusief filialen. In 2011 importeren de aangesloten bedrijven 2,5 miljoen m³ hout*. De meerderheid van alle werknemers in de bedrijfstak (circa 3.800) is werkzaam bij de VVNH-lidbedrijven. houthandel? Houthandel 2.0 De ledenvergadering van de VVNH staat op 17 november 2011 in het teken van Houthandel 2.0. De leden is bij aanmelding een korte enquête voorgelegd. 73 leden geven inzicht in hoeverre de houthandel al gebruik maakt van nieuwe media zoals LinkedIn, Facebook en Twitter. Maakt u al gebruik van nieuwe media? (LinkedIn, Facebook en Twitter) 22% 12% 45% 21% Ja, volop Ik ben de mogelijkheden aan het verkennen Ik maak er nog geen gebruik van, maar ben wel geïnteresseerd in de mogelijkheden Ik heb geen interesse voor nieuwe media Welke social media gebruikt u? (LinkedIn, Facebook en Twitter) 41% 18% 14% Verenigingen die gerelateerde branchesegmenten vertegenwoordigen zijn als buitengewoon lid bij de VVNH aangesloten. Dit zijn de Nederlandse Vereniging van Houtagenten (NATA, 29 leden), de Algemene Vereniging Inlands Hout (AVIH, 87 leden), Verduurzaamd Hout Nederland (VHN, 19 leden) en de Vereeniging van Importeerende Groothandelaren in Hout (VIGH, 2 leden). De VVNH is lid van het Nederlands Verbond van de Groothandel (NVG) en daarmee verbonden aan het VNO/ NCW. Ook is de VVNH partner van MVO Nederland. Door de mondiale handel in hout en de herkomst ervan is de VVNH actief betrokken bij de European Timber Trade Federation (ETTF), Confédération Européenne des Industries du Bois (CEI-Bois) en de Fédération Européenne du Négoce de Bois (FEBO). Missie De VVNH werkt aan een sterk en positief imago van hout en houtproducten en bevordert een financieel gezonde positie van de houtsector in Nederland; De VVNH stimuleert de handel in hout dat aantoonbaar afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen en zorgt ervoor dat de leden rekening houden met de belangen van medewerkers en van het milieu, zowel in Nederland als in de productielanden; De VVNH stimuleert het gebruik van hout door te investeren in innovaties, nieuwe houttoepassingen, onderzoek naar nieuwe houtsoorten, opleidingen en onderwijs; De VVNH vervult haar belangenbehartigende rol door een proactieve, transparante en constructieve opstelling; De VVNH hanteert een bindende gedragscode voor alle aangesloten leden. Gedragscode De missie is vertaald in een gedragscode die onder andere regelt dat VVNH-leden uitsluitend hout op de Nederlandse markt brengen, dat voldoet aan de geldende wet- en regelgeving (zowel nationaal als internationaal overeengekomen). Alle leden van de VVNH hebben de gedragscode ondertekend. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is daarin de leidraad. De gedragscode is te vinden op www.vvnh.nl. * Resultaten VVNH-monitoring 2011, Probos april 2012 Het jaarverslag 2011 staat in het teken van Houthandel 2.0. Veel VVNH-leden verkennen in 2011 de mogelijkheden die nieuwe media bieden. De ledenvergadering op 17 november 2011 krijgt dan ook het thema Houthandel 2.0 mee. Gastspreker Alexander Klöpping bekend van het tv-programma De Wereld Draait Door weet als geen ander vol passie over de mogelijkheden van nieuwe media te vertellen en wat dit voor ondernemers aan kansen biedt. Voorafgaand aan de ledenvergadering vullen de deelnemers een korte enquête in om aan te geven in hoeverre men zelf al aan de slag is met nieuwe media. U vindt de resultaten onder andere op de naastgelegen pagina. In het voor u liggende jaarverslag zijn alle besturen van de VVNH in beeld gebracht waarbij met een knipoog de link wordt gemaakt tussen oudere en nieuwe media. Lees op de fotopagina s de beschrijvingen van de verschillende nieuwe media en laat u inspireren. Twitter, Facebook, LinkedIn, Skype, tablets, smartphones, App s en QRcodes: Hoe 2.0 is de houthandel? sociale commissie pagina 6 sectie centrum hout pagina 20 sectie naaldhout pagina 28 vvnh-bestuur pagina 36 sectie technische zaken pagina 12 sectie hardhout pagina 24 sectie plaatmateriaal pagina 32 4 Jaarverslag VVNH 2011 5
Heb ik u niet al eens Sociale Commissie VLNR: Wirt Groen, Pieter Jan van Drimmelen, Albert Wijma, Olaf van Biezen, Anne Schouten, Frans de Boer, Hendrik Jan van Meerten Op de foto missen: André de Boer, Cees Boogaerdt eerder ontmoet? LinkedIn LinkedIn is gericht op vakmensen en actief sinds 5 mei 2003. Het belangrijkste doel van LinkedIn is dat geregistreerden gebruik kunnen maken van elkaars (zakelijke) netwerk. Dat gebeurt door contacten te leggen met anderen die je vertrouwt. Je maakt op LinkedIn een digitaal CV aan waarin je je werkervaring weergeeft. Wereldwijd zijn er meer dan 150 miljoen geregistreerden. Nederland staat met 3 miljoen deelnemers in de top tien. 19 mei 2011 vindt de beursintroductie van LinkedIn plaats. Met de beursgang haalt LinkedIn 353 miljoen dollar op. 41% van de VVNH-leden gebruikt LinkedIn, bijna een derde daarvan gebruikt dit ook voor discussiegroepen. Discussiegroepen LinkedIn kent discussiegroepen. Daarmee ben je als LinkedIn-gebruiker eenvoudig op de hoogte van actuele ontwikkelingen rond een bepaald thema. Ook biedt het de mogelijkheid om zelf mee te discussiëren of vragen te stellen. Interessante discussiegroepen om bij aan te sluiten: Tropical timber import and export Goforwood.info PEFC FSC Duurzaam Bouwen MVO Prestatieladder Duurzaam inkopen en leveren netwerk 6 Jaarverslag VVNH 2011 7
Sociale zaken 2011 is een turbulent jaar. Aanvankelijk lijken de markten zich te herstellen. In het eerste kwartaal is er nog sprake van enige groei. Voornamelijk door de onbeheersbaarheid van de Europese staatsschuldencrisis slaat de groei in het derde kwartaal echter om in een krimp van de economie. Er heerst veel onzekerheid in de markt. Financieringen zijn moeilijk te krijgen. Dit heeft tot gevolg dat veel bouwprojecten stil komen te liggen, met negatieve gevolgen voor de houtafzet. Dit is niet ongemerkt aan de houthandel voorbij gegaan. De verwachtingen zijn somber en veel bedrijven zien zich in het verslagjaar genoodzaakt maatregelen te overwegen. De gevreesde dubbele dip lijkt zich aangekondigd te hebben. Voor het pensioenfonds heeft dit vervelende consequenties. Door de lage rente en de ingestorte aandelenkoersen komt de dekkingsgraad onder de 100. Eind september is de dekkingsgraad zelfs onder het herstelplan. Als deze situatie zich aan het eind van het verslagjaar nog voordoet, moeten in 2012 maatregelen worden overwogen. Daar komt nog bij dat de feitelijke premie beneden de kostendekkende premie komt te liggen. Dit is in een periode van herstel niet toegestaan. Cao-onderhandelingen Met bovenstaand sombere beeld beginnen op 29 november de caoonderhandelingen. De vakbonden dienen voorstellen in over vitaliteit/ duurzaam werken, scholing en werkgelegenheid. Daarnaast stellen zij een loonsverhoging voor van 2,5%. Van onze kant laten wij weten dat een eventuele loonruimte benut moet worden ter financiering van de pensioenregeling. Op 9 december en op 15 december vinden de tweede en derde onderhandelingsronden plaats. Deze leiden echter niet tot een akkoord*. Het secretariaat besteedt veel tijd aan de afstemming van de cao Houthandel en cao Hibin. Er wordt een werkgroep Afstemming Arbeidsvoorwaarden gevormd, waarin sociale partners van zowel houthandel als Hibin zitting hebben. Grootste verschillen tussen de beide cao s zijn de ongemaximeerde cao voor de Hibin en de roostervrije tijd. Na diverse besprekingen en nota s over de verschillen, blijkt het niet mogelijk afspraken te maken over één geharmoniseerde cao. Fusie bedrijfstakpensioenfonds Houthandel De geringe omvang van de bedrijfstakpensioenfondsen Houthandel, Hibin, Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw zijn aanleiding om de mogelijkheden van een fusie te onderzoeken. Aan Towers Watson, de actuaris van een aantal pensioenfondsen, wordt gevraagd een regeling te creëren waar de verschillende fondsen een aanknopingspunt in zien om verder te praten. Helaas blijken twee van de vier fondsen niet verder te willen gaan. Voor de houthandel is de ideale partner de Hibin. Verder dan een oriënterend gesprek komt het in 2011 echter niet. Gehoopt wordt in 2012 verdere stappen te zetten. Cao Fonds O.O.&A. De cao voor het Fonds O.O.&A. (Onderzoek, Opleiding en Arbeidsverhoudingen) expireert eind 2011. Hierin is een heffing geregeld van 0,7%. Het fonds financiert ondermeer het scholings- en werkgelegenheidsplan, Het Houtblad, Houtinformatielijn, cao-partijen en Houtopleidingscentrum HOC. Een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst ingaande op 1 januari 2012 wordt door partijen geaccordeerd. De cao-bepalingen worden voor algemeen verbindendverklaring aan het ministerie van SZ&W voorgedragen en in januari 2012 in de Staatscourant gepubliceerd. Herziening Arbotoolkit In de Arbotoolkit zijn informatie en hulpmiddelen omtrent arbeidsomstandigheden beschikbaar, zoals de meetkoffer houtstof en geluid, inspectielijsten machineveiligheid en de Atex-leidraad. Er wordt gewerkt aan actualisering van de Arbotoolkit. Loon- en salarisonderzoek In het verslagjaar vindt er wederom een loon- en salarisonderzoek plaats. Gevraagd wordt naar de werkelijk betaalde salarissen per functie om gemiddelden te bepalen. De enquête biedt inzicht in wat er per regio voor een functie wordt betaald. Die informatie is nuttig bij cao-onderhandelingen, maar ook bij ledenadvies. Collectief contract gehoorbescherming Het met Comfoor uit Doetinchem bestaande contract voor gehoorbescherming wordt per 1 januari 2011 verlengd. Leden van de VVNH kunnen op basis van dit contract voordelig gehoorbescherming aanschaffen. * Op 14 februari 2012 tijdens de zesde onderhandelingsronde doen de werkgevers een eindbod dat door de vakbonden in maart wordt geaccordeerd. 8 Jaarverslag VVNH 2011 9
Hou t Veilig Met de pay-off Met jou zou ik wel eens een plankje willen zagen brengt de houtbranche het belang van machineveiligheid onder de aandacht op de werkvloer. Stickers, posters, een prijsvraag en de website www.houtveilig.nl worden ingezet om medewerkers op het belang van machineveiligheid te wijzen. Reorganisaties Leden doen in 2011 veelvuldig beroep op het secretariaat voor assistentie bij reorganisaties. Het gaat daarbij onder andere om sociale plannen, mogelijkheden voor bedrijfsbeëindiging en daarmee verband houdende vergoedingen en outplacement. Tientallen bedrijven doen een beroep op het secretariaat. Paritair Beraad Houthandel Het in de cao vastgelegde periodiek overleg tussen sociale partners en de Sociale Commissie vindt in het verslagjaar driemaal plaats. De werkgeversdelegatie bestaat uit de heren C. Boogaerdt, W. Groen, H.J. van Meerten en H. Kock (tot oktober). Het Paritair Beraad bespreekt een groot aantal onderwerpen. De belangrijkste zijn de voorgenomen fusie tussen Bedrijfstakpensioenfondsen Houthandel en Hibin, de begroting 2011 van het Fonds O.O.& A., het scholings- en werkgelegenheidsplan, verlenging van de cao Fonds O.O.&A. en de caoovergangsregeling. Sociale Commissie De Sociale Commissie vergadert in het verslagjaar twee keer en bespreekt onderwerpen als cao-onderhandelingen, fusie Bedrijfstakpensioenfondsen Houthandel en Hibin en het Houtopleidingscentrum HOC. In oktober treedt de heer H. Kock af. Hij wordt opgevolgd door de heer A. Schouten. Stichting SIVAG Het paritair samengestelde bestuur van Stichting SIVAG (Service Instituut Veiligheid, Arbeidsomstandigheden en Gezondheid) vergadert in het verslagjaar vier keer. Zij houdt zich ondermeer bezig met verzuimmaatregelen, verzuimstatistieken, beoordeling RIE en de Arbotoolkit. Dieselemissie Dieselemissie is kankerverwekkend. Werknemers mogen hieraan niet worden blootgesteld. Dit vormt een probleem bij het zogenoemde one stop shopping waarbij klanten en leveranciers met hun dieselaangedreven trucks in omsloten ruimtes komen. Het monteren van roetfilters voordat het terrein wordt opgereden is geen optie. Andere werkbare maatregelen zijn nog niet geïdentificeerd. Samen met de vakbonden is afgesproken met de Arbeidsinspectie een overgangsperiode af te stemmen waarin de Arbeidsinspectie niet handhaaft op een niveau hoger dan het achtergrondniveau. Tijdens deze overgangsperiode moeten er maatregelen worden ontwikkeld. Uiteindelijk moet het emissieniveau worden vastgesteld op het achtergrondniveau plus 0. Verlaging grenswaarde hardhoutstof De SER heeft het voornemen om de grenswaarden voor hardhoutstof (nu 2 mg/m³) te verlagen. De door de Gezondheidsraad vastgestelde gezondheidskundige waarde is 0,06 mg/m³. Samen met de timmer- en meubelindustrie, de houtverwerkende industrie, Bouwend Nederland en Koninklijke Metaalunie (vanwege jachtbouw) probeert de VVNH aan te tonen dat verlaging van de grens technisch niet mogelijk is. Bij de houthandel valt het nog wel mee maar bij de meubelindustrie (schuren) en kleine aannemerij (handmachines) vormt verlaging een groot probleem. Royal Haskoning heeft in opdracht van deze branches uit onderzoek een technisch haalbare grenswaarde bepaald van 2 mg/m³. Waarden beneden 1,6 mg/m³ zijn niet meer meetbaar. Dit is inmiddels aan de SER kenbaar gemaakt. Campagne Machineveiligheid Hou t veilig Op 26 september start de campagne Machineveiligheid Hou t veilig met een goed bezochte bijeenkomst van vertegenwoordigers van pers, scholen, arbodiensten, arbeidsinspectie, SKH, vakbonden en brancheorganisaties. De kick-off levert veel publiciteit op waaronder een interview op Radio 1. De campagne is een initiatief van de sociale partners in de timmer-, meubel- en houtverwerkende industrie en de houthandel om bij de leden arbeidsveiligheid tussen de oren te krijgen. Aanleiding is het aantal aan machineveiligheid gerelateerde overtredingen. De campagne wordt gefinancierd vanuit SIVAG. In het kader van het actieplan Arbeidsveiligheid is een subsidieaanvraag van een ton ingediend en inmiddels toegekend. Dit betekent geen kostenverlaging voor de sociale partners, maar uitbreiding van het campagnebudget. 10 Jaarverslag VVNH 2011 11
Met de pen of een Wat is een QR code? Een QR-code is een tweedimensionale streepjescode die in 1994 is ontwikkeld door Denso Wave, een dochteronderneming van het Japanse bedrijf Denso. De QR-code verbindt de fysieke en digitale wereld met elkaar. De letters QR zijn een afkorting van Quick Response. De code werd ontwikkeld om snel decodeerbaar te zijn en oorspronkelijk alleen gebruikt in de auto-industrie voor het identificeren van auto-onderdelen. Tegenwoordig zijn de QR-codes terug te vinden in kranten, magazines, op posters in bushokjes, maar ook op de e-tickets van de NS. Scan de QR met uw telefoon Alle smartphones hebben een QR-reader. Door een QR-code met de QR-reader op uw telefoon te scannen, opent de internetbrowser de URL waar de QR naar verwijst. Dit kan een website zijn, een filmpje, maar ook een korte tekst of contactinformatie. QRcodes kunnen eenvoudig zelf gemaakt worden via www.qrcode.nu. Ideaal voor het traceren van hout, maar ook om afnemers tips mee te geven voor de juiste toepassing. Zelf proberen? Scan met uw telefoon deze code en ontdek waar u terecht komt. scan? Sectie Technische Zaken VLNR: Leo van Oorschot, Frans de Boer, Marco Overbeek, Pieter Lukas Op de foto missen: John de Haan, Hildo Prinse 12 Jaarverslag VVNH 2011 13
Technische zaken De sectie Technische Zaken richt zich in 2011 onder andere op de praktische uitvoering van CE-markering en brandvertraging. Ook worden de mogelijkheden verkend om met hout de energieprestatiecoëfficiënt (EPC) van gebouwen te verlagen. Energieprestatiecoëfficiënt Nieuwe gebouwen moeten voldoen aan strengere eisen op het gebied van energiezuinigheid. Dit wordt uitgedrukt in de energieprestatiecoëfficiënt (EPC). Hoe lager de EPC, hoe zuiniger het gebouw. Voor nieuwe woningen geldt momenteel een EPC van 0,6. Hout heeft niet alleen een hoge isolatiewaarde, maar scoort ook hoog als het gaat om energiebesparing en duurzaamheid. Het innovatiecentrum Syntens is bereid gevonden samen met het bestuur Technische Zaken de mogelijkheden te onderzoeken om met hout tot een lagere EPC te komen. Dit vindt in 2012 plaats. CE-markering De praktische uitvoering van CEmarkering is een belangrijk aandachtspunt van het bestuur Technische Zaken. Want hoe de markering aan te brengen op nat hout? En hoe om te gaan met CE-markering op hout dat op 1 januari 2012 al op voorraad ligt? En hoe interpreteren de verschillende landen de CE-regels? Het bestuur richt zich op de oplossing van de praktische problemen. Interpretatie van de regelgeving en voorlichting daarover is een taak van Centrum Hout. Brandvertraging Vanuit de ledenkring is een probleem geconstateerd met brandvertragend behandelde gevelbekleding die is voorzien van een afwerklaag. Door deze combinatie zouden geveldelen hun brandvertragende eigenschappen mogelijk verliezen. De sectie Technische Zaken heeft een multidisciplinaire werkgroep geformeerd van houthandel, impregneerbedrijven, verffabrikanten en applicateurs om in 2012 geïmpregneerd en gecoat western red cedar op dit onderdeel te testen. Bedrijfsbezoeken Reinders en Bird Electronics Voor het bedrijfsleidersnetwerk organiseert het sectiebestuur Technische Zaken een bezoek aan firma Reinders in Almelo. Deze houdt zich bezig met houtmotverbrandingsinstallaties, droogkamers en luchtbehandeling. Een tweede bedrijfsbezoek vindt plaats bij Dekker Hout in Den Haag. Het programma bestaat onder andere uit een presentatie van het productieregistratiesysteem Bird Electronics en een rondleiding. Bestuur In november treden de heren H. van Rooijen en R. Goossens af als bestuurslid. 14 Jaarverslag VVNH 2011 15
Milieuzaken In 2011 werkt de VVNH met de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten (NBvT) met de campagne Bewust met hout hard aan een forse impuls van het gebruik van duurzaam geproduceerd hout. Eigen leden worden ondersteund, maar een belangrijke focus ligt op stimuleren van andere ketenpartijen en het informeren van overheid en milieuorganisaties. Ondanks de economische crisis neemt de duurzame import wederom toe. Een mooi resultaat, maar een doorbraak aan de vraagkant is nodig om duurzaam geproduceerd hout tot norm te maken. 85% 77% Duurzame VVNH-import 71% 2007-2011 In het beleidsplan Wijs met hout 2010-2015 63% heeft de VVNH de doelstelling vastgelegd dat in 2015 85% van de VVNH-import aantoonbaar 58% afkomstig moet zijn uit duurzaam beheerde bossen. Jaarlijks worden de resultaten inzichtelijk gemaakt en vindt er een monitoring plaats 42% onder de aangesloten lidbedrijven. In 2011 is 77% van de VVNH-import aantoonbaar duurzaam. Dit is hout voorzien van een FSCof PEFC-keurmerk. 2007 2008 2009 2010 2011 2015 Presentatie Kattenbroek 16 Rondleiding door de timmerfabriek Website 'Bewust met hout' akeholdersbijeenkomst Overhandigen brochure 'Duurzaam inkopen van hout' Presentatie Nationale Houtdag Checklist 'Bewust met hout' Duurzame VVNH-import neemt toe Twee keer per jaar rapporteren de aangesloten lidbedrijven het aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerde hout ten opzichte van de totale inkoop of import. De stijgende lijn die sinds 2007 is ingezet, zet ook in 2011 door. In 2011 is 77% van de VVNHimport afkomstig uit aantoonbaar duurzaam beheerde bossen. Dit hout is voorzien van een FSC- of PEFC-keurmerk. Zowel voor hardhout, naaldhout als plaatmateriaal is vooruitgang geboekt. Een resultaat om trots op te zijn! Ondanks de economische crisis en moeilijke tijden waarin de sector verkeert, komt de doelstelling van 85% in 2015 binnen bereik. Maar we zijn er nog niet. De komende jaren zijn er flinke inspanningen nodig om de stijgende lijn vast te houden. In 2011 is een verdergaande stap gezet in transparantie van de geboekte resultaten. De ledenvergadering stemt op 23 juni in met het inzichtelijk maken van de individuele resultaten van de lidbedrijven op www.vvnh.nl. Handelsketencertificering Het sluiten van de handelsketen is een belangrijk speerpunt in 2011. Een handelsketencertificaat is nodig om duurzaam geproduceerd hout ook als zodanig te kunnen verkopen en in de keten traceerbaar te maken. Wanneer een schakel in de keten geen handelsketencertificaat heeft, verliest gecertificeerd hout het keurmerk. Op 23 mei houdt de VVNH bij Koninklijke Houthandel Wijma in Kampen een bijeenkomst om de leden zonder handelsketencertificaat over alle ins en outs te informeren en te ondersteunen bij het certificeringsproces. Eind 2011 heeft 90% van de VVNH-leden een handelsketencertificaat (FSC, PEFC, Keurhout). De leden zonder handelsketencertificaat zijn er òf op dit moment mee bezig, òf zijn vanwege bedrijfseconomische redenen het proces nog niet gestart. Trainingsbijeenkomsten Het stimuleren van de vraag naar duurzaam geproduceerd hout bij alle schakels in de keten, blijft een belangrijk speerpunt van het Actieplan Bewust met hout 2010-2015. Op 23, 29 en 31 maart vinden trainingsbijeenkomsten plaats bij Vianen Kozijntechniek, Van de Vin Ramen en Kozijnen en Nijhuis Toelevering. Na een inspirerend programma met deskundige sprekers en workshopbegeleiders weten de ruim honderd aanwezigen hoe zij de overstap kunnen maken en verantwoord hout in hun bedrijfsvoering kunnen toepassen. Deelnemers zijn inkopers van (semi-)overheden, architecten, projectontwikkelaars, aannemers, houthandelaren en timmerfabrikanten. Stakeholderbijeenkomst Op 14 juni vindt er een stakeholderbijeenkomst plaats voor vertegenwoordigers van overheid en milieuorganisaties. Centraal staan activiteiten, resultaten en uitdagingen van het Actieplan Bewust met hout 2010-2015 én het verkennen van mogelijkheden voor samenwerking. Vertegenwoordigd zijn onder andere het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Buitenlandse Zaken, AgentschapNL, Initiatief Duurzame Handel, ICCO, Milieudefensie en Wereld Natuurfonds. Thema s waar actie en samenwerking nodig zijn, zijn kennisoverdracht over het duurzaam inkopen van hout en het creëren van meer draagvlak voor het toepassen van verantwoord hout. Ook constateren de aanwezigen dat gesteggel over keurmerken en de berichtgeving daarover in de media afbreuk doen aan het imago van hout als milieuvriendelijk bouwmateriaal. Het Initiatief Duurzame Handel zegt middelen ter realisering toe als overheid, sector en milieuorganisaties de besproken knelpunten in een breed gedragen plan oplossen. Jaarverslag VVNH 2011 17
Duurzame VVNHimport in 2011 per productgroep De VVNH hanteert drie productgroepen: naaldhout, hardhout en plaatmateriaal. Voor de drie productgroepen zijn doelstellingen vastgelegd in het beleidsplan Wijs met hout 2010-2015 : In 2015 moet 100% van het naaldhout, 85% van het plaatmateriaal en 50% van het hardhout afkomstig zijn uit aantoonbaar duurzaam beheerde bossen. In 2011 is 90% van het naaldhout, 73% van het plaatmateriaal en 36% van het hardhout dat is geïmporteerd door de VVNH-leden voorzien van een FSC- of PEFC-keurmerk voor duurzaam bosbeheer. Naaldhout Hardhout Plaatmateriaal Duurzame import VVNH in 2011 90% 36% 50% 73% 85% % aantoonbaar duurzaam 2011 % ambitie 2015 100% Telegraaf bijlage 'Organisatie van de toekomst' Uitleg over handelsketencertificering Workshop 'Hoe word ik koploper' Werkbezoek pers en politici Nieuwsbrief 'Bewust met hout' Werkbezoek voor pers en politici Vertegenwoordigers van politiek en pers, waaronder CDA, SP, Groen- Links, Houtkrant en OTAR Magazine, brengen 17 juni een werkbezoek aan timmerfabriek Vianen Kozijntechniek in Montfoort. Thema is het gebruik van verantwoord hout. De deelnemers worden tijdens het werkbezoek door VVNH en NBvT bijgepraat over de activiteiten van beide organisaties om het gebruik van verantwoord hout tot norm te maken. Ook komt het belang van duurzaam bosbeheer aan de orde en de kansen en knelpunten van het gebruik van verantwoord hout. Het verslag van het werkbezoek wordt naar alle Kamerleden gestuurd. OTAR Magazine, Timmerfabrikant, Houtwereld en Houtkrant publiceren artikelen over het bezoek. Brochure Duurzaam inkopen van hout in vijf stappen In april verschijnt het onderzoeksrapport Van oerwoud naar overheid. Milieudefensie toetst in de publicatie 56 overheidsprojecten op het beleid Duurzaam Inkopen van hout. De resultaten in de praktijk blijken nog te wensen over te laten. Er is een duidelijk kennisgebrek bij overheidsinkopers hoe de eis van duurzaam geproduceerd hout op te nemen in een bestek en ervoor te zorgen dat het gevraagde ook daadwerkelijk wordt geleverd. VVNH en NBvT nemen het initiatief voor de praktische brochure Duurzaam inkopen van hout in vijf stappen. Ook wordt er een aantal goede voorbeelden in beeld gebracht en antwoord gegeven op de vijf meest gestelde vragen. De brochure wordt ontwikkeld in samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Unie van Waterschappen, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en het Interprovinciaal Overleg. Op 1 december krijgt Wiana Partakusuma, directeur Duurzaam Inkopen van het ministerie van Infrastructuur en Milieu het eerste exemplaar uitgereikt tijdens de Nationale Houtdag in De Doelen in Rotterdam. PEFC-MTCS Het Maleisische keurmerk voor duurzaam bosbeheer MTCS is een veelbesproken onderwerp in 2011. Staatssecretaris Joop Atsma geeft helaas geen uitsluitsel of het keurmerk voldoet aan het beleid Duurzaam Inkopen van de overheid. Op 2 februari 2011 wordt afgetrapt met een parlementair rondetafelgesprek in de Tweede Kamer om betrokken Kamerleden te informeren over de verschillende standpunten van betrokken partijen. De VVNH is uiteraard aanwezig en licht vooraf het VVNH-standpunt aan diverse parlementariërs toe. Ook vindt er afstemming plaats met de NBvT, CNV vakmensen, FNV Meubel en Hout, de Raad voor de Nederlandse Detailhandel (RND), ETTF en de Malaysian Timber Council. Op 10 februari is duurzaam inkopen van hout wederom aan de orde tijdens een Algemeen Overleg in de Tweede Kamer. Een VVD-motie om het voorschrijven van één keurmerk door overheidsinkopers tegen te gaan wordt aangenomen, omdat dit in strijd is met de Aanbestedingsrichtlijn. Op 12 mei stuurt staatssecretaris Atsma een brief naar de Tweede Kamer waarin hij zijn voornemen toelicht om per 1 juli 2011 het Maleisische MTCS goed te keuren in het kader van het beleid Duurzaam Inkopen. Ondanks een heldere en gedegen onderbouwing zorgt dit voor veel ophef en commotie bij milieuorganisaties en media. VVNH, NBvT, CNV vakmensen en FNV Meubel en Hout steunen de staatssecretaris. De milieuorganisaties vinden dat Atsma eerst de lopende beroepsprocedure moet afwachten en stappen naar de rechter. MTCS had al in een eerdere fase bezwaar ingediend tegen de negatieve beoordeling van de toetsingscommissie van de overheid TPAC. De rechter stelt de milieuorganisaties in het gelijk. In de hoorzitting die volgt stelt het College van Beroep (CvB) van Stichting Milieukeur TPAC in het gelijk. Daarmee geeft het CvB aan dat TPAC, op basis van de informatie die ten tijde van de beoordeling bekend was, tot een juist oordeel is gekomen. In een brief van 24 november onderstreept de staatssecretaris aan de Tweede Kamer dat hij met alle betrokkenen tot een oplossing wil komen die tegemoet komt aan de geuite zorgen van de milieuorganisaties, maar ook recht doet aan de geboekte resultaten in Maleisië. De VVNH gaat ervan uit dat er in 2012 duidelijkheid komt. Keurhout Een interne reorganisatie van Keurhout maakt een significante verlaging van de deelnemerskosten mogelijk. Behalve handelsbedrijven ontdekken steeds meer bouwbedrijven en timmerfabrikanten de voordelen van de Keurhout-handelsketen (chain of custody, CoC). Vooral de mogelijkheid tot onbeperkt mengen van FSC- en PEFC-houtstromen heeft een aanzuigende werking. Het aantal Keurhout-deelnemers stijgt in 2011 tot 210 bedrijven. De nieuwe versie van het handelsketenprotocol van Keurhout wordt 1 januari 2011 in gebruik genomen. De handelsketen kent nu ook de mogelijkheid om voor overheidsopdrachtgevers TPAC-goedgekeurd hout te leveren dat voldoet aan het duurzaam inkoopbeleid van de overheid. Dit is relevant zolang er nog geen besluit is genomen of het Maleisische MTCS, dat onder PEFC valt, al dan niet voldoet aan de Nederlandse criteria voor duurzaam inkopen. De Keurhouthandelsketen biedt de mogelijkheid MTCS-hout apart te houden. De beoordelingscommissie voor het duurzaam inkoopbeleid van de overheid TPAC heeft dit handelsketenprotocol gewogen en goedgekeurd. Zo is officieel bevestigd dat de Nederlandse overheid de Keurhout-handelsketen, naast die van FSC en PEFC, als een volwaardig alternatief ziet. Keurhout kent twee systemen: Keurhout-Duurzaam en Keurhout- Legaal. Alle geldige FSC- en PEFCcertificaten worden toegelaten tot Keurhout-Duurzaam. Het areaal stijgt in 2011 dan ook tot ruim 390 miljoen ha. Het aantal toegelaten bedrijven zit op ruim 31.600. Keurhout-Legaal zal in aanloop van de Europese houtverordening tegen illegaal hout een belangrijkere rol gaan krijgen. Eind 2011 is het Keurhout-Legaal toegelaten areaal ruim 19 miljoen ha. Europese regelgeving tegen illegaal hout EUTR In maart 2013 treedt de Europese regelgeving EUTR in werking om illegaal hout van de Europese markt te weren. De VVNH is samen met de European Timber Trade Federation (ETTF) actief betrokken bij de implementatie. VVNH onderschrijft de uitgangspunten, maar waakt voor de praktische uitvoerbaarheid van de regelingen. Zo is er intensief contact met het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) en de nieuwe Voedsel- en Warenautoriteit. Ook worden er samen met EL&I en Nyenrode op 26 mei en 14 december twee seminars gehouden. Met onder andere kringbijeenkomsten en het Mededelingenblad zijn VVNH-leden geïnformeerd over de consequenties van de komende regelgeving. Daarbij is benadrukt dat het uitvoeren van de due diligence procedure (stelsel van zorgvuldigheidseisen) een verantwoordelijkheid is van de importeur. Er wordt aan gewerkt om de ETTF het centrale punt te maken voor informatie over legaliteitsvraagstukken. Ook wordt onderzocht welke rol Keurhout kan spelen. Hout: het milieuvriendelijke bouwmateriaal voor de toekomst In een tijd waarin duurzaamheidsafwegingen bij keuzes steeds zwaarder wegen, heeft hout als hernieuwbare en duurzame grondstof een uitstekend verhaal in huis. Wel is het belangrijk om deze positieve boodschap met wetenschappelijke studies als levenscyclusanalyse (LCA) te onderbouwen. LCA-studies berekenen milieuprestaties van producten. In 2011 werkt de VVNH aan meerdere LCA-trajecten. Onder supervisie van AgentschapNL zijn LCA-gegevens verzameld van verschillende brugconstructies. Daarnaast is een begin gemaakt met het vullen en actualiseren van de Nationale Milieudatabase. Europa werkt aan de afronding van de Europese norm 15804 Sustainable Building die klimaatbelasting, toxiciteit, recycling en andere milieuaspecten van bouwmaterialen in gebouwen vastlegt. 18 Jaarverslag VVNH 2011 19
Twitter, de postduif 14% van de VVNH-leden hebben een Twitter-account. Veel leden wachten nog even af en vragen zich af wat Twitter hen kan brengen. Toch gaan steeds meer bedrijven overstag. Ook Centrum Hout start in 2011 een Twitter-account en is te vinden via @CentrumHout. Wilt u op de hoogte blijven van VVNH-activiteiten, volgt u dan @mirjamwagteveld (stafmedewerker communicatie bij de VVNH). Twitter Twitter is een internetdienst waarmee gebruikers korte berichtjes van maximaal 140 leestekens publiceren. Iedere twitteraar kan op elk moment van de dag vertellen waar hij/zij mee bezig is, wat hij/zij van plan is of wat hem/haar bezighoudt. Twitter wordt steeds vaker door bedrijven ingezet als marketinginstrument. Twitter maakt een enorme groei door, onder meer door de snelle verslaggeving na rampen en andere actualiteiten. In augustus 2011 zijn er in Nederland ongeveer een miljoen twitteraars actief. Wereldwijd zijn er ruim honderd miljoen actieve gebruikers. Een aantal voorbeelden van VVNH-leden die twitteren: @alblashout 215 volgers / volgt 221 @intplywood 60 volgers / volgt 147 @Leegwaterhout 13 volgers / volgt 29 @MetsaWoodNL 30 volgers / volgt 12 @Mijnjongeneel 338 volgers / volgt 127 @StihoBV 598 volgers / volgt 905 van deze tijd Sectie Centrum Hout VLNR: Willem de Bruin, Bert Kattenbroek, Dick Wilkens, Henk ten Bouwhuis, Eric de Munck, Geert Ravenshorst, Marjan Leenders (Redactieadviesraad Het Houtblad), Hans de Groot (Redactieadviesraad Het Houtblad) Op de foto missen: Ramon Bus, Peter Fraanje, Edwin Smit 20 Jaarverslag VVNH 2011 21
Jaarverslag 2011 Waarom kiest Sander Houtenbos van Ballast Nedam voor hout? Studentenprijsvraag WoodChallenge zet twee winnaars in de spotlights Houtinformatielijn, Helpdesk en Architectenspreekuur doen goede zaken Het pocket-jaarverslag Centrum Hout 2011 is eenvoudig los te maken door het middelste nietje open te maken en deze in zijn geheel te verwijderen. 5 6 22 2
Als het om hout gaat. Centrum Hout helpt en ondersteunt bij het duurzaam bouwen en ontwerpen in hout, praktijkgericht tot in detail. Objectiviteit en deskundigheid staan voorop. Met een uitgebreid pakket aan diensten stimuleert Centrum Hout het verantwoord gebruik van hout en houtproducten in technisch, economisch, maatschappelijk en esthetisch opzicht. Tot de doelgroep behoren alle schakels in de hout- en bouwketen. In 2011 bestaat Centrum Hout 60 jaar. Sinds 2005 is Centrum Hout opgenomen als sectie van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Houtondernemingen. Sander Houtenbos Ballast Nedam Seminars, gastlezingen en evenementen Centrum Hout benut verschillende gelegenheden om hout hoog op de agenda te zetten bij belangrijke doelgroepen. Zo staan er ieder jaar drie tot vier projectseminars op het programma voor het uitdragen van goede houttoepassingen, maar ook om actuele houtgerelateerde thema s op de kaart te zetten. Ook treedt Centrum Hout regelmatig op als gastspreker, worden gastcolleges voor het onderwijs verzorgd en vindt u Centrum Hout op beurzen en evenementen. Bekijk de komende evenementen waar Centrum Hout bij betrokken is via www.centrum-hout.nl/agenda. Voor zo n 500 studenten verzorgt Centrum Hout in 2011 in samenwerking met een vast team van gerenommeerde gastsprekers twintig gastcolleges op universiteiten, hboen mbo-opleidingen. Hogeschool van Den Haag Houtconstructies 18 hbo-studenten Technische Universiteit Delft Geveltechniek (2x) 35 wo-studenten Bouwkunde Design in wood 40 wo-studenten Industrial Design Hogeschool van Rotterdam Houtconstructies 20 hbostudenten Hogeschool van Amsterdam Houtconstructies (2x) 32 hbostudenten ROC Harderwijk Onbeperkt houtbaar (duurzaamheidsaspecten van houtgebruik) 21 mbo-studenten Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN), Arnhem Houtskeletbouw, brand en renovatie 25 hbo-studenten Hogeschool Windesheim, Almere Hout is hot 25 hbo-studenten Deltion College Zwolle 500 jaar kozijnen, houtskeletbouw 147 mbo-studenten Artez Kunst academie, Zwolle Duurzaam bouwen met hout 32 hbo-studenten Internationale architectuur Hogeschool Larenstein, Velp Oevers en bruggen, Plaatmaterialen, Houtkunde I en II, Duurzaam bosbeheer en milieu 58 studenten International Timber Trade Graafschap College in Doetinchem Houtskeletbouw 55 mbo-studenten Hout is prachtig. Het is mooier én duurzamer dan andere materialen! Hogeschool Zeeland, Vlissingen Houtskeletbouw, duurzaam bouwen in hout, kozijnen 35 hbo-studenten Lees het complete interview met Sander Houtenbos op www.centrum-hout.nl/ambassadeur 2 3
Evaluatie projectseminar Velve-Lindenhof: Ik heb een bijzondere interessante middag gehad. Vooral de combinatie van de rondleiding door de fabriek en daarna het project was perfect! aldus één van de deelnemers 84% van de bezoekers waardeert het projectseminar met Goed 16% van de bezoekers waardeert het projectseminar zelfs met Uitstekend Prijsvragen Centrum Hout organiseert twee prijzen om bijzondere pareltjes van hout in de schijnwerpers te zetten én te belonen. De tweejaarlijkse Houtprijs richt zich op professionals en kent twee categorieën: de Houtinnovatieprijs en de Houtarchitectuurprijs. WoodChallenge is een studentenprijsvraag. Beide gerenommeerde prijzen bieden (toekomstige) architecten, bouwkundigen en ontwerpers een unieke gelegenheid om zichzelf en hun werk onder de aandacht te brengen van een breed publiek. 27 januari 7-11 februari 17 maart 19 mei 3 november 22 november 1 december Wood, fit for the future In samenwerking met De Groot Vroomshoop houdt Centrum Hout op 27 januari het seminar Wood, fit for the future. De 150 aanwezige architecten, bouwbedrijven en adviseurs krijgen een inspirerend programma met onder andere Thomas Rau en Michael Braungart. Rode draad is de benodigde verandering in perceptie van duurzaamheid: het effectief omgaan met grondstoffen in plaats van het eenzijdig nastreven van efficiëntie. Internationale Bouwbeurs Van 7 tot en met 11 februari is het Houtpaviljoen op de Bouwbeurs in de Jaarbeurs in Utrecht hèt decor voor hout als duurzaam bouwmateriaal. Het paviljoen is een ware blikvanger. In totaal bezoeken ruim 120.000 aannemers, architecten, opdrachtgevers, studenten en andere geïnteresseerden de beursvloer. Op donderdag 10 februari wordt de traditionele houtborrel gehouden en het eerste exemplaar van het herziene Houtvademecum uitgereikt aan Alex van den Beld, mede-eigenaar van Onix architecten te Groningen en Architect van het jaar 2010. Duurzaam houtgebruik in de zakelijke kantorenmarkt Met het seminar op 17 maart laat Centrum Hout zien dat de toepassing van houten gevelbekleding op grote hoogte én in de zeer veeleisende zakelijke kantorenmarkt zeer goed mogelijk is. Centraal staat de imposante western red cedar gevelbekleding van het hoofdkantoor IRDETO te Hoofddorp. Sprekers zijn MIII architecten en de Western Red Cedar Export Association. Uiteraard krijgen de veertig deelnemers een rondleiding door het kantoorgebouw. Gevarieerd en duurzaam inbreiden met houtskeletbouw De mogelijkheden van houtskeletbouw bij inbreidlocaties is het thema voor het projectseminar dat op 19 mei plaatsvindt in De Wolden (Drenthe). Alle ketenpartijen opdrachtgever, architect, bouwer en leverancier geven hun visie op het project en benadrukken het belang van ketenintegratie. Samenwerking is cruciaal om tot innovatieve en creatieve oplossingen te komen. De gemeente De Wolden opent haar deuren voor ruim vijftig deelnemers. Themamiddag CE-constructief! Vanaf 1 januari 2012 is CE-markering van constructiehout verplicht. Daarom houdt Centrum Hout ter voorbereiding speciaal voor VVNH-leden een themamiddag over alle ins en outs van CE-markeren. Vijftig deelnemers worden bijgepraat over de actuele ontwikkelingen en krijgen volop de gelegenheid voor het stellen van vragen aan de aanwezige deskundigen van SKH, het ministerie van Binnenlandse Zaken, Centrum Hout en de Technische Universiteit Delft. Velve-Lindenhof; grootste passiefhuisproject in Nederland Het passiefhuisnieuwbouwproject Velve-Lindenhof in Enschede staat centraal tijdens het laatste seminar van 2011. Centrum Hout organiseert dit seminar in samenwerking met de Vereniging van Houtskeletbouwers en De Groot Vroomshoop. Na de inleidende presentaties van het bouwteam, bezoeken de vijftig deelnemers het project. Vooral bouwsnelheid, het comfort in de woningen en de afwerkingsgraad oogsten veel lof. De Velve-Lindenhof is het grootste passiefhuisproject in Nederland. Nationale Houtdag De Doelen in Rotterdam staat 1 december in het teken van de Nationale Houtdag met het thema Hout kleurt de toekomst. Een kleine tweehonderd architecten, houthandelaren en andere houtliefhebbers vinden hun weg naar Rotterdam. Tijdens de dag worden de winnaars van de studentenprijsvraag WoodChallenge gehuldigd en de Houtprijs 2012 aangekondigd. Centrum Hout lanceert tijdens de manifestatie de nieuwe opgefriste huisstijl. WoodChallenge In 2011 doen 24 studenten(-teams) van verschillende mbo-, hbo- en universitaire opleidingen mee aan de studentenprijsvraag WoodChallenge. Op www.woodchallenge.nl zijn alle inzendingen te bewonderen. De vakjury nomineert onder leiding van juryvoorzitter Arnold Koomen (algemeen directeur van Koninklijke Jongeneel) vijf inzendingen. De ontwerpers van Rising Chair en Trek-In mogen uiteindelijk de felbegeerde bokaal en cheque van 1.000,- in ontvangst nemen tijdens de Nationale Houtdag. De winnende inzendingen krijgen volop aandacht in vakmedia als De Architect, Architectenweb, Vakblad Meubel, Het Houtblad, Houtwereld en Interieurbouw. Ook via sociale media worden de winnaars volop in het zonnetje gezet. Naast het oordeel van de vakjury wordt het publiek uitgenodigd een stem uit te brengen op hun favoriete inzending. 3.675 mensen brengen een stem uit, waarvan bijna 1.000 stemmen naar Rising Chair gaan. Daarmee ontvangt ontwerper Robert van Embricqs ook de publieksprijs. We deden mee aan de Wood- Challenge om ons ontwerp in de schijnwerpers te zetten en de kans op realisatie te vergroten. Dat is gelukt. Na het winnen dook ons ontwerp overal op in de vakmedia én er wordt een prototype gebouwd. Met de WoodChallenge wilde ik het niveau van mijn ontwerp testen. Dat is gebleken met het winnen van zowel de jury- als de publieksprijs. Met de geldprijs heb ik een nieuw ontwerp kunnen ontwikkelen: de Rising Table. 4 5
Houtinformatielijn, Helpdesk en Architectenspreekuur Een belangrijke taak van Centrum Hout is architecten, opdrachtgevers, bouwers en leveranciers ondersteunen bij de juiste toepassing van hout. Zo is van maandag tot donderdag de Houtinformatielijn bereikbaar. Voor specifieke vragen over duurzaam geproduceerd hout is de Helpdesk Gecertificeerd Hout in het leven geroepen. Architecten (opdrachtgevers en projectontwikkelaars) die tegen vragen aanlopen bij een ontwerp in hout, kunnen een afspraak maken voor het Architectenspreekuur. Tom Frantzen Frantzen et al architecten BV Een bezoek aan het Architectenspreekuur is nuttig en voorkomt fouten. We wisten na afloop precies waar we op moesten letten. Henk Tiemensma Rijkswaterstaat Wat een uitstra ling. Hét voorbeeld dat laat zien dat de mogelijkheden met hout eindeloos zijn. Lees het complete interview met Henk Tiemensma op www.centrum-hout.nl/ambassadeur Media, websites en publicaties In de loop der jaren zijn er van de hand van Centrum Hout tientallen brochures, dictaten, (hand-) boeken, artikelen, informatieve websites en promotiemateriaal verschenen. Zeer bekend zijn de Houtwijzers en de Bomen over.. Eind 2010 rolt het herziene Houtvademecum van de pers met hierin meer dan 250 beschrijvingen van houtsoorten die in Nederland worden toegepast. De eerste druk van 1.250 exemplaren is al snel uitverkocht. In juni 2011 vindt een tweede druk plaats. Houtinformatielijn Architectenspreekuur Dictaat Houtconstructies Nieuwe balkenschuif De Houtinformatielijn krijgt in 2011 ruim 4.000 houtgerelateerde vragen. Ruim de helft van de bellers zijn architecten en bouwers. Ook studenten en docenten weten de informatielijn te vinden, evenals lidbedrijven van de VVNH. Veel vragen gaan over houtsoortenkeuze, oftewel welke houtsoort geschikt is voor een bepaalde toepassing en past bij het esthetische beeld dat men voor ogen heeft. Andere onderwerpen zijn het brandgedrag van hout, onderhoud en duurzaamheidsaspecten. Helpdesk In 2011 komen er zo n honderd vragen binnen bij de Helpdesk Gecertificeerd Hout. De vragenstellers zijn vooral afkomstig uit de timmerindustrie, architectenbureaus, bouwbedrijven en de houthandel. Veel vragen gaan over handelsketencertificering (chain of custody), het gebruik van de keurmerken FSC en PEFC, de mogelijkheden van Keurhout en het beleid Duurzaam Inkopen van de overheid. In 2011 vinden er bij Centrum Hout 55 architectenspreekuren plaats. Veelbesproken onderwerpen zijn massief houten gevelbekleding, het brandgedrag van hout en technisch innovatieve houtproducten als CLT (Cross Laminated Timber, oftewel kruislings verlijmd hout). In de aanloop naar de zomer komen veel architecten met vragen over houten dakbekleding en de bouw van houtskeletbouw of massiefhoutbouw recreatiewoningen. Opvallend in 2011 is de toename van meerlaagse gebouwen in houtbouw en de toename van hout in de grotere bedrijfsgebouwen. Ook is er meer aandacht voor de bijdrage die hout kan leveren bij het renoveren van woningen en de bouw van gezonde scholen. Het energiegebruik en de milieueigenschappen van houtproducten spelen een belangrijke rol bij de afwegingen die worden gemaakt. Architecten houden bij het ontwerpen steeds nadrukkelijker rekening met duurzaam materiaalgebruik. Bij de invulling daarvan komen ze (vanzelfsprekend) steeds vaker uit bij hout. In samenwerking met de Technische Universiteiten Delft en Eindhoven heeft Centrum Hout in 2011 het dictaat Houtconstructies herzien en aangepast aan het nieuwe Bouwbesluit. Het dictaat is ontwikkeld voor het hoger technisch onderwijs en brengt de herkomst en eigenschappen van hout goed in beeld. Ook geeft het inzicht in het mechanisch gedrag van hout en legt het de basis voor houten draagconstructies, inclusief voorbeelden van berekeningen. Op tien hogescholen wordt het dictaat in het schooljaar 2011/2012 in licentie ingezet. Ook is het dictaat door verschillende ingenieursbureaus besteld. In de media Regelmatig zoekt Centrum Hout actief de media om actuele ontwikkelingen en de unieke eigenschappen van hout over het voetlicht te brengen. Zo verschijnen er in 2011 bij het Financieel Dagblad twee specials over Duurzaam Bouwen en Milieu en Klimaat. In beide staat een artikel van Centrum Hout waarin de milieuvoordelen van het gebruik van hout worden toegelicht. Er verschijnt in 2011 een nieuwe versie van de handige balkenschuif. De nieuwe schuifmaat voor het constructief berekenen van balkenhout is aangepast aan de Eurocode 5 en bevat naast sterkteklasse C18, nu ook een tabel voor C24. Houtdatabase.nl Op zoek naar mogelijkheden van duurzaam geproduceerd hout en leveranciers? Houtdatabase.nl helpt opdrachtgevers eenvoudig op weg. Wekelijks wordt de website gemiddeld door 600 tot 800 bezoekers bezocht. In 2011 komt dit neer op ruim 36.000 bezoekers. Voor leveranciers is het dan ook belangrijk met naw- en productgegevens hierin vermeld te staan. Centrum-hout.nl vernieuwd In 2011 lanceert Centrum Hout een nieuwe website in een frisse, eigentijdse uitstraling. De blogberichten en agenda houden u op de hoogte van de activiteiten en ontwikkelingen. Ook staan er interviews met ambassadeurs van hout die aangeven waarom zij de keuze maken voor hout. U kunt Centrum Hout volgen op Twitter via @CentrumHout. 6 7
Bestuur Het bestuur van Centrum Hout bestaat uit vertegenwoordigers van de houthandel (VVNH), timmerindustrie (NBvT), bouw (Bouwend Nederland), architectuur (MIII Architecten) en het onderwijs (TU Delft). Het bestuur fungeert ook als Redactieadviesraad van Het Houtblad. Het bestuur komt in 2011 vier keer bijeen. De heren E. Smit (MIII Architecten) en R. Bus (Koninklijke Jongeneel) treden in 2011 toe tot het bestuur van Centrum Hout. Vragen over de toepassing van hout? Maak een afspraak voor het Architectenspreekuur via 036 5329821 centrum-hout.nl houtinfo.nl houtdatabase.nl Houtinformatielijn 0900 532 99 46 ( 0,15 p/m) Hans Ruijssenaars Hans Ruijssenaars Architecten Hout heeft akoestisch goede eigenschappen. Het ruikt heer lijk, het voelt goed en het ziet er fantastisch uit. Het prikkelt alle zintuigen! Lees het complete interview met Hans Ruijssenaars op www.centrum-hout.nl/ambassadeur Als het om hout gaat. Is het Centrum Hout pocket-jaarverslag al uit deze publicatie gehaald? Surf dan naar: www.centrum-hout.nl
Iemand recht Videobellen met skype Videobellen en videovergaderen maken het mogelijk om optimaal met elkaar samen te kunnen werken zonder reistijd en reiskosten. Benodigdheden zijn een internetverbinding, laptop of smartphone en een skype-account (www.skype.com). Het grote verschil met de conference call is dat je met videobellen via de webcam elkaar in de ogen kunt kijken. Op 23 juni 2011 heeft Skype 22.409.728 gebruikers tegelijk online. in zijn digitale ogen kijken Sectie Hardhout VLNR: Erik Leeuw, Willem de Bruin, Lodewijk Koop, Paul van den Heuvel, Ad de Heij, Tom Trooster Op de foto mist: Jan Willem Hunink VLNR: Cees Boogaerdt, Ad Wesselink 24 Jaarverslag VVNH 2011 25
Hardhout Marktontwikkelingen 2011 De hardhoutwereld is van oudsher een bijzondere wereld met volop risico s van uiteenlopende aard door valutaschommelingen, wisselende politieke omstandigheden in het land van herkomst en onvoorziene kwaliteitsproblemen. 36% 31% 24% 19% Duurzame import hardhout In 2015 is 50% van het hardhout dat VVNHleden importeren of inkopen aantoonbaar 6% duurzaam (doelstelling VVNH-beleidsplan Wijs met hout ). In 2011 is al 36% van het hardhout afkomstig uit aantoonbaar duurzaam beheerde bossen (FSC, PEFC). 2007 2008 2009 2010 2011 2015 50% Daarnaast spelen exportbelemmeringen op zowel rond- als ruwhout een belangrijke rol. Voor de handelaar is en blijft het een kunst om in te schatten hoeveel gedroogd hout van welke afmetingen en van welke soort er in voorraad gehouden moet worden. Mondiaal is er sprake van een voor producenten moeilijk in te schatten afnemersmarkt. Houthandelstromen verleggen zich eenvoudig en voorheen stabiele afzetmarkten verdwijnen plotsklaps. Voor de hardhouthandelaar in Nederland, die met al deze aspecten rekening moet houden, is het dan ook moeilijk manoeuvreren. Niet voor niks is het hardhoutvak dan ook een vak apart. Het wordt echter pas echt moeilijk als de bouwsector ook nog eens in erg zwaar weer zit met directe gevolgen voor timmerfabrikanten en andere toeleveranciers aan de bouw. De eerste helft 2011 stemt de hardhouthandel nog hoopvol, maar de markt valt in de tweede helft terug. De bouwsector heeft het zwaar en de vooruitzichten voor 2012 voorspellen niet veel goeds. Natuurlijk zijn er naast bedreigingen ook kansen. Hout is hot, de beschikbaarheid van gecertificeerd duurzaam geproduceerd hout is goed en de aanvoerprijzen zijn ondanks valutaschommelingen redelijk stabiel. De productiecapaciteit in de herkomstlanden is aangepast en de lokale markten consumeren meer hout. Wat resteert, is gezond verstand, ook voor 2012. Dit betekent onder andere de kosten in reële verhouding brengen tot de omzet en verstandige keuzes maken tussen volume en brutomarges. Technische en overige onderwerpen Het sectiebestuur vergadert in 2011 vier keer. De sectie volgt de ontwikkelingen op het gebied van wetgeving, normen en richtlijnen op de voet. Nederlandse en Europese normen, (NEN EN) De normcommissie 353 001 Hout start in 2011 met het werken aan de nieuwe norm NEN 5485 Op uiterlijke kenmerken gesorteerd loofhout. Deze norm komt tot stand in nauwe samenwerking tussen VVNH en het NEN en is in 2012 gereed. Namens de VVNH nemen de heer G. Ravenshorst (TU Delft) en de heer J.W. van de Kuilen (TU Delft/FH München) deel aan de CEN/TC 124 Timber Structures. Deze Europese commissie behandelt het onderwerp constructies van hout. Door de actieve instelling van de VVNH, de sectie Hardhout en de inspanningen van beide genoemde heren is het in 2011 gelukt de Nederlandse normen NEN 5493 -Kwaliteitseisen voor loofhout in constructieve toepassingen- en NEN 5499 -Kwaliteits eisen voor naaldhout voor constructieve toepassingen- op te nemen in Europese richtlijn EN 1912 Structural Timber - Strength Classes. Deze laatste geeft een overzicht van sterkteklassen die te hanteren zijn voor hardhout, loofhout en naaldhout in heel Europa. Hierdoor worden een aantal handelsbelemmeringen beslecht, wat niet onbelangrijk is voor een doorvoerland als Nederland. Om het overzicht in EN 1912 nog completer te maken, is vanuit de sectie Hardhout een onderzoek opgestart naar zes voor de Nederlandse handel relevante houtsoorten. Dit onderzoek zal eind 2012 tot resultaten leiden. De sectie Hardhout is meermaals geraadpleegd over het CE-markeren van constructiehout. De uitwerking van de verplichting in de praktijk vergt nog veel afstemming en interpretatie. De praktijkkennis en ervaring zoals die bij de VVNH aanwezig zijn, is daarbij zeer relevant. Commissie toelating houtsoorten, (CTH) De toelatingscommissie voor nieuwe houtsoorten voor het gebruik in geveltimmerwerk heeft in 2011 het bekende overzicht (SKH publicatie 99-05) herzien en voorzien van een aantal aanvullingen. Zo worden nu ook de warmtegeleidingscoëfficiënten weergegeven, is er een reeks verduidelijkende kwaliteitseisen geformuleerd en is het gemodificeerde houtproduct Accoya aan de lijst toegevoegd. In 2012 zal de CTH zich buigen over een voorstel een overzicht te maken van houtsoorten die geschikt zijn voor gevel- en wandbekleding. Deze lijst wordt gekoppeld aan de BRL 4103 Houten en houtachtige gevelbekleding en gevelbekledingssystemen. Werkgroep WRC in brandklasse D De inspanningen van de onder de sectie Hardhout resulterende werkgroep WRC in brandklasse D leiden tot twee brandklassificeringsrapporten door SP Trätek betreffende 18 mm western red cedar. Daardoor is het mogelijk geworden de brandklasse D te claimen voor aangepaste halfhoutsrabatprofielen en channelsiding-profielen. Western red cedar gevelbekleding is nu te voorzien van CE-markering. PEFC-MTCS Aangezien PEFC door diverse Europese lidstaten, maar ook door Keurhout als keurmerk voor duurzaam bosbeheer is goedgekeurd, is PEFC-MTCS naar de mening van de VVNH duurzaam. Op 2 februari 2011 wordt een rondetafelbespreking in de Tweede Kamer aan PEFC-MTCS gewijd. De heer P.A. van den Heuvel licht het VVNH-standpunt daar toe. Bij de voorbereidingen is het sectiebestuur Hardhout nauw betrokken. Europese koepelorganisatie ETTF, Hardwood Section De European Timber Regulation EUTR, de regelgeving om illegaal hout van de Europese markt te weren, is in 2011 het belangrijkste onderwerp op de agenda. De European Timber Trade Federation (ETTF) doet een voorstel met een financieringsverzoek aan het Britse ministerie van internationale samenwerking (DIFID). Dit wordt gehonoreerd, waarmee de ETTF in de gelegenheid wordt gesteld om de leden, waaronder de VVNH, in de voorbereidingen op de EUTR bij te staan. De heer A. Wesselink neemt op 25 mei in Keulen en op 25 november in Hamburg aan de vergaderingen over de EUTR deel. Bestuurssamenstelling De heer W.G. Vermeer treedt in april 2011 na zes bestuursjaren uit het sectiebestuur terug. Van hem wordt op gepaste wijze tijdens een diner afscheid genomen. 26 Jaarverslag VVNH 2011 27
Altijd op de hoogte van het laatste nieuws? Sectie Naaldhout VLNR: Willem Schnitger, Eric van Drimmelen, Pieter Krook, Dick Wilkens, Eric de Munck, Ton Liebregts, Jan Voet Op de foto mist: Ad van der Heijden De krant of tablet? Lazen we eerder de krant om op de hoogte te zijn van de laatste ontwikkelingen, tegenwoordig verspreidt het nieuws zich via allerlei andere kanalen. Kranten en uitgevers breiden hun diensten uit om 24 uur per dag mensen te kunnen informeren. Zo heeft de Cobouw een App (applicatie) ontwikkeld om u altijd op de hoogte te brengen van het laatste bouwnieuws. Vakbladen als Het Houtblad en De Architect geven digitale nieuwsbrieven uit en hebben een Twitter-account. De tablet is flink in opkomst. Het grotere beeldscherm heeft zo zijn voordelen. In 2011 zijn er wereldwijd 68,7 miljoen tablets verkocht. 28 Jaarverslag VVNH 2011 29
Naaldhout Marktontwikkelingen 2011 De opleving op de naaldhoutmarkt in de tweede helft van 2010 en in de eerste helft van 2011 krijgt in de rest van het jaar geen vervolg. Stijgende rondhoutprijzen in de productielanden worden niet vertaald in hogere prijzen voor gezaagd en geschaafd naaldhout. Duurzame import naaldhout In 2015 is 100% van het naaldhout dat VVNHleden importeren of inkopen aantoonbaar 57% duurzaam (doelstelling VVNH-beleidsplan Wijs met hout ). In 2011 is al 90% van het naaldhout afkomstig uit aantoonbaar duurzaam beheerde bossen (FSC, PEFC). 2007 2008 2009 2010 2011 2015 77% 76% 88% 90% 100% Dit leidt tot productiebeperking en zelfs faillissementen bij een aantal zagerijen. In Zuid-Zweden, dat van oudsher een interessant gebied is voor de Nederlandse houthandel, gaat ruim 1 miljoen m³ productiecapaciteit op deze wijze verloren. De tegenvallende economie in de meeste importlanden, met een stagnerende bouwproductie tot gevolg, drukt zijn stempel op de houtmarkt. In Nederland loopt de bouwproductie na mei fors terug. De verwachting is dat deze structureel op een lager niveau zal blijven. Dit heeft ongetwijfeld ook gevolgen voor de bedrijvigheid in de Nederlandse houthandel, zeker nu de vooruitzichten voor 2012 duiden op een verdere daling. De sanering die in Scandinavië heeft plaats gehad zal in de loop van 2012 zeker de druk op importlanden doen toenemen om stapsgewijze prijsstijgingen te accepteren. Binnenlandse ontwikkelingen De top van de stijging van faillissementen in de bouwsector in 2010 vlakt in 2011 af. In het begin van het jaar stijgt de bouwproductie mede door het naar voren halen van opdrachten. In april daalt de bouwproductie voor het eerst weer en 2011 wordt niet het jaar van de verwachte stabilisatie. Met uitzondering van de sector vernieuwbouw en renovatie laat de bouw negatieve groeicijfers zien. De import van gezaagd en geschaafd naaldhout die in 2010 nog op bijna 2,4 miljoen m³ uitkomt, haalt dit niveau in 2011 op geen stukken na. Ook voor 2012 wordt helaas geen verbetering verwacht. Het prijsniveau stabiliseert op een lager niveau dan in 2010 het geval was, maar vertoont de neiging tot langzame stijging in 2012. Een positieve factor bij het houtverbruik is de opleving van het houten kozijn ten opzichte van alternatieve materiaalsoorten. Zeker daar waar het aantoonbaar gecertificeerde producties betreft, iets wat in de naaldhouthandel zo langzamerhand gebruikelijk is. Het consumentenvertrouwen daalt eind 2011 naar een absoluut dieptepunt en de door de overheid aangekondigde bezuinigingen zullen dit vertrouwen in 2012 waarschijnlijk niet herstellen. Technische en overige onderwerpen Het sectiebestuur Naaldhout zet zich ook dit jaar in om het aanbod duurzaam geproduceerd naaldhout door te laten groeien naar 100%. Om dit te bereiken is er intensief contact met FSC Nederland. Ook is een werkgroep ingesteld om tot praktische oplossingen te komen voor de knelpunten die het samenbrengen van verschillende naaldhoutstromen binnen het FSC-handelsketensysteem nu veroorzaken. Belangrijk onderwerp is de per 1 januari 2012 verplichte invoering van CE-markering voor hout voor constructieve toepassingen. Het sectiebestuur buigt zich intensief over dit onderwerp met berichtgeving over de stand van zaken, het beschikbaar maken van ondermeer het achtergronddocument CE-markering van hout met een rechthoekige doorsnede voor constructieve toepassingen en een themabijeenkomst op 3 november. Zo wordt ervoor gezorgd dat de leden voldoende over dit onderwerp zijn geïnformeerd. Op normtechnisch gebied wordt de sectie Naaldhout vertegenwoordigd in de NEN normcommissie 353 001 Hout, de TC 175 en TC 38. Het bestuur buigt zich daarnaast over de normen NEN-EN 14081, NEN 5466, NEN 5499, NEN-EN 1912 als ook de BRL 9923. International Softwood Conference (ISC) De ISC vindt plaats op 20 en 21 oktober 2010 in Kopenhagen. De Nederlandse delegatie bestaat als gebruikelijk uit vertegenwoordigers van de sectie Naaldhout en de VIGH. De heren H.A.A.J. Gras, D.P. Wilkens en P.A. van den Heuvel nemen namens de VVNH deel, en de heer A.J.B. de Jong Luneau (president en delegatievoorzitter) namens de VIGH. De heer P. Krook treedt dit jaar als nieuw delegatielid toe namens de VVNH. Bestuurssamenstelling Er vinden in 2011 geen bestuurswisselingen plaats. 30 Jaarverslag VVNH 2011 31