Verslag werkatelier Peel-Raamstelling Helmond 14 september 2016 Groep 1 (gespreksleidster Astrid Harsveld; verslag Fabiënne Nota) Introductie Astrid beschrijft het doel van de sessie: ideeën van 25 mei aanscherpen en verder brengen; en nieuwe ideeën ophalen. Doel verhelderen Er wordt aangegeven dat eerst het doel helder dient te zijn. Een aantal doelen worden benoemd: Aandacht krijgen voor de Peelraamstelling van buitenaf en bezoekers trekken. Bekendheid genereren bij inwoners door de geschiedenis en identiteit van het gebied te vertellen en samen te werken aan de ontwikkeling van de linie. Het creëren van uniformiteit over de gehele Peelraamstelling. Eenheid in diversiteit wordt hierbij benoemd. De verantwoordelijkheid voor de linie helder krijgen: wie trekt de kar? Airborn Frielings kan een manier zijn om de verbinding te leggen. Doelgroepen Er wordt aangegeven dat het interessant is om overzicht te krijgen in de verschillende doelgroepen die de Peelraamstelling aantrekt, en activiteiten rondom de linie op deze doelgroepen af te stemmen. De drie doelgroepen zijn: Toeristen op zoek naar een recreatief uitje Cultuurzoekers High potentials Ideeën voor ontwikkeling van de peelraamstelling Er wordt een aantal ideeën genoemd om de ontwikkeling van de peelraamstelling te vergroten. Het visgraatmodel waarbij onderdelen aan weerzijden van de linie met elkaar worden verbonden. De linie is immers niet overal zichtbaar en op deze manier kan deze een geheel vormen. Erfgoed zichtbaar en beleefbaar maken via educatie en herstel. Eén overzicht creëren met de grote hoeveelheid versnipperde historische informatie over delen van de Peelraamstelling, ontsloten voor experts. Verschillende lagen van de Peelraamstelling verbinden: niet enkel de geschiedenis, maar ook landschap/ecologie betrekken. Ook het verwerken van verschillende historische lagen van Brabant en Limburg kan interessant zijn, zoals het betrekken van de breukrand of het verwerken van de historische opbouw van kanalen. Het DNA gaat breder dan het historisch verhaal van de peelraamstelling. Draaischrijven creëren waarbij ieder project langs de linie doorverwijst naar het volgende project. Op deze manier kan de verbinding worden gelegd. Podia creëren langs de linie waar lokale initiatieven zich kunnen laten horen. Clusters vormen per deelgebied (Zuid, Midden en Noord) of per thema (oorlog, ecologie, watersysteem, monumenten). Aanhaken bij grotere initiatieven die verhalen verzamelen, zoals Crossroads.
Bezoekers bijbrengen dat ze op bezoek komen bij een groter geheel door op kleine spots het geheel te laten ervaren. Inspelen op de digitalisering: apps opzetten met beeld en geluid en een verwijzing naar de website. Verschillende onderdelen van de linie Bij Weert kenmerkt de Peelraamstelling zich doordat deze hier dwars door stedelijk gebied loopt; dit is nergens anders langs de linie het geval. Hier is het interessant om een app of website te ontwikkelen. Kazemattenmuseum: dit museum functioneert grensoverschrijdend voor alle elementen, en niet per dorp. Aan het defensiekanaal ten oosten van de Helenavaart wordt gewerkt. De Peelraamvallei is een integraal project met 21 partijen, waaronder provincie, waterschap, gemeente, ondernemers en onderwijs. Hier worden verschillende belangen verweven. Het peelkanaal nabij Mill wordt weer zichtbaar en beleefbaar gemaakt, maar ook ecologische doelstellingen zijn betrokken in dit project. De defensiezijde is strak; de landzijde zacht. Er dient beleving aan te worden toegevoegd middels arrangementen, een app, een wandel- of fietsroute, etc. Er zijn veel partijen nodig. Toerismepoort Klok & Peel is een toeristisch knooppunt met inhoud van de Peel. Het Koordekanaal wordt benoemd. In de nabije toekomst is het interessant dat ieder zijn eigen kraal invult, maar op langere termijn dient in samenwerking het volledig kralensnoer aandacht te krijgen. Het Peelnetwerk kan een platform vormen en verbindingen leggen tussen projecten en verschillende doelen.
Groep 2 (gespreksleidster An Herremans; verslag Jan Timmers) In groep 2 werden diverse projecten en projectideeën besproken. Het leverde een lijst op van 14 project(ideeën). Op een kaart is de locatie van de projecten aangegeven met het betreffende nummer. 1.Begin van de linie markeren met bijvoorbeeld een kunstobject aan de Jan van Cuijkdijk. Er is al een groep vrijwilligers van het Graafs kazemattenmuseum (Cees Vos). Er is een kunstenaar nodig voor een ontwerp. 2. Kazemat als markering van het eind van de stelling bij Budel Dorplein. Vergelijkbaar met 1. Herstel kazemat mogelijk. Er is een initiatief ter plaatse. 3 Evenement zoals Kunst en de Kazemat herhalen. In Mill is het eenmalig georganiseerd in 2015 (Carel van Genugten). Zoiets mag regelmatig worden herhaald. BKKC ontwikkelde een Brabant-Vertelt app om informatie en verhalen te registreren. (Netty van de Kamp). De verhalen van oudstrijders zijn in Mill al opgenomen. 4 Aktion im Mor van Joseph Beuyz opnieuw opvoeren. Het is de uitvinding van de ecokunst. (zie het verhaal in Ons Magazine-PeelRaamstelling). Het kan samen ontwikkeld worden met de Vossenberg bunkers in Meyel. Er kunnen ook jonge kunstenaars ingeschakeld worden op andere kazematten. (Piet Snijders) 5. Langs de grens tussen land van Cuijk en Land van Kessel werd Schijt aan de Grens uitgevoerd. Landschappelijke markeringen langs de linie aanbrengen. Dat kan met bomen met bloesems van verschillende kleur (zoals in Deurne is gerealiseerd) of met ander groen, bloemen, Het idee erachter: van scheiding naar samenwerking over de grenzen 6. Kazematten toegankelijk maken. In het kader van Peelvenen zou dat passen. Er is bijvoorbeeld een uitkijktoren gewenst. 7. Geschiedschrijving kazematten. Een degelijke studie naar de aanleg van de Peel-Raamstelling en zijn onderdelen en de lotgevallen van de stelling. Er is nog veel te weinig gestructureerde geschiedschrijving. 8. Binnen het projectenprogramma De Verborgen Raamvallei zijn er mogelijkheden. Inundatie achter het klooster van Velp (Beerse Maas). Ook een onderdeel van de Zuiderwaterlinie. Het past ook in het
onderdeel van de Beerse Overlaat. Wellicht binnen projectenprogramma De Verborgen Maasvallei als waterberging. 9. Aandacht voor de Peeldam. Hij is er nog en werd aangelegd om het zure water uit de Peel te weren. Er is al over geschreven. Motel Kolen wil meewerken. Wellicht ook interessant voor het waterschap. 10. Kazemat St Anthonis en Ullingse Bergen zichtbaar en toegankelijk maken. Schootsveld als zichtlijn vanuit het bestaande fietspad herstellen. Terrein van Staatsbosbeheer. 11. Bibliotheek Mill heeft een maquette van de Slag bij Mill. Die maquette zou ondersteund moeten worden met een videofilm of iets dergelijks voor educatieve doeleinden. Een videofilm van de Hollandse Waterlinie (fort bij Vechten) waarin de kijker wordt aangesproken door historische figuren, kan een goed voorbeeld zijn. Verhalen van personen (gesneuvelden) zoals over de adoptie van oorlogsgraven in Margraten. Ook Augmented Reality kan een rol spelen. 12 Op plaatsen waar kazematten zijn verdwenen (bijvoorbeeld Weert en omgeving) kunnen hedendaagse objecten, herinneringen, markeringen worden gemaakt (follies) door kunstenaars ontworpen. 13. locale ondernemers kunnen initiatieven nemen tot bijzonder en speciaal gebruik van kazematten, zoals overnachtingen, theehuis, en dergelijke. 14 Het Koordekanaal als vergeten onderdeel van de Peel-Raamstelling moet zichtbaar worden. Er is al een initiatief om een deel open te maken, incl een oude stuw. Het huisvuil waarmee het kanaal deels is gedempt moet gesaneerd worden. (Bernard Ploegmakers) Na de inventarisatie is er een lijstje gemaakt van projecten met de hoogste slaagkans. 1. Een combinatie van de projecten 1 en 2 (markeren eindpunten) 2. a De Peeldam (nr 9) en b uitkijktoren bij kazematten in de Peel (nr 6) c. herstel Koordekanaal 3. a Kunst en de Kazematten (nr 3) b Beuyz Bunker en de ecokunst (nr 4) c realiseren inundatiegebied Beerse Overlaat d Schootsvelden zichtbaar maken als zichtlijnen bij de Kazematten in St Anthonis (nr 10)
Kaart met projecten noordelijk deel Peel-Raamstelling
Kaart met projecten zuidelijk deel Peel-Raamstelling Thema: branding Belangrijk is om de bewoners gemeenschappen mee te krijgen en te activeren om evenementen te organiseren. Er zijn ter plekke een aantal ideeën gespuit: De Nacht van de Kazemat (evenement met suspens ) Heen en Weert (fietstocht à la Luik-Bastenaken-Luik) Peel-Raamstelling Marathon. Estafette langs dorpen en de linie (linie met fakkels markeren, fakkeloptocht,..) Varianten bedenken op bijvoorbeeld het Draaksteken in Beesel Naspelen historische gebeurtenissen (re-enactment rond kazematten) PeelRaamGo: varianten op vechtspellen zoals Stratego, lasergames, paintball, Maar wel op locatie. Kunstmanifestatie: Kunst en de Kazemat Verhalen vertellen, theatervoorstellingen maken Thema: organisatie Organisatie mogelijk per deelgebied, maar er moet een overkoepelende organisatie zijn. Eén loket voor het gebied van Grave tot Weert is belangrijk. Een stichting als organisatievorm. Daaronder kunnen meerdere werkorganisaties aan de slag. Kwartiermaker voor de stichting faciliteren (zoals bij de Nieuwe Hollandse Waterlinie) Zo veel mogelijk gebruik maken van bestaande organisaties, budget en menskracht.
Deelnemers werkatelier Voornaam tv Achter-naam Bedrijf / organisatie Telefoon email Brenda Arends Waterschap Aa en Maas 610230149 barends@aaenmaas.nl Carl Dortmans Camping Wetland 31647898047 c.dortmans@hotmail.com Erik van Dungen Oorlogsmuseum 610953009 E.vandenDungen@oorlogsmuseum.nl den Overloon Carel van Genugten Stichting Sporen 06-54741822 c.vangenugten@ziggo.nl van de Oorlog Piet Hoebers St. Landschap van Horst aan de Maas phoebers@kpnmail.nl Erik Jansen RBT Land van Cuijk 620597711 erikjansen@rbtlandvancuijk.nl Joke Jongeling gemeente Weert 0495-575265 j.jongeling@weert.nl Netty van Kamp de BKKC n.vandekamp@bkkc.nl Harry van Loo Museum Klok & 06 53 16 56 harry@hvanderloo.nl der Peel 10 Mathilde Mollenhorst Peelnetwerk 652783624 M.mollenhorst@peelnetwerk.nl Fabienne Nota Waterschap Aa en Maas fnota@aaenmaas.nl Coen Oomens werkorganisatie CGM 485460384 coen.oomens@cgm.nl Bernard Ploegmakers D'n Blikken Emmer 623901706 bploegmakers@hetnet.nl Theo Schers Erfgoedcluster Gemeente Weert Piet Snijders Museum Klok & Peel / Persoonlijk 0495-575470 T.Schers@weert.nl 31493694324 pjasnijders@online.nl Jan Timmers Peelnetwerk jantimmerscultuurhistorie@gmail.com Cees Vos Graafs Kazemattenmuseum 31592342001 cornelisvos@home.nl