Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 817 Sociale werkvoorziening Nr. 4 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 2 februari 2005 De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid 1 heeft op 15 december 2004 overleg gevoerd met staatssecretaris Van Hoof van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over: de hoofdlijnennotitie vervolg modernisering Wet sociale werkvoorziening (29 817, nr. 1). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden:Noorman-den Uyl (PvdA), Bakker (D66), Bibi de Vries (VVD), De Wit (SP), Van Gent (GroenLinks), Verburg (CDA), Hamer (PvdA), voorzitter, Bussemaker (PvdA), Vendrik (GroenLinks), Mosterd (CDA), Smits (PvdA), Örgü (VVD), Weekers (VVD), Rambocus (CDA), De Ruiter (SP), Ferrier (CDA), ondervoorzitter, Huizinga-Heringa (ChristenUnie), Bruls (CDA), Varela (LPF), Eski (CDA), Koomen (CDA), Aptroot (VVD), Smeets (PvdA), Douma (PvdA), Stuurman (PvdA), Kraneveldt (LPF), Hirsi Ali (VVD). Plv. leden:depla (PvdA), Koşer-Kaya (D66), Blok (VVD), Kant (SP), Halsema (GroenLinks), Smilde (CDA), Verbeet (PvdA), Timmer (PvdA), Tonkens (GroenLinks), Omtzigt (CDA), Adelmund (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Visser (VVD), Algra (CDA), Vietsch (CDA), Van der Vlies (SGP), Hessels (CDA), Hermans (LPF), Van Oerle-van der Horst (CDA), Van Dijk (CDA), Van Egerschot (VVD), Van Dijken (PvdA), Blom (PvdA), Kalsbeek (PvdA), Van As (LPF), Schippers (VVD). De heer Bruls (CDA) merkt op dat een toekomstbestendige en sterke sociale werkvoorziening belangrijk is. De Wet sociale werkvoorziening (WSW) biedt werk aan mensen die vanwege hun arbeidshandicap niet op de reguliere arbeidsmarkt een plaats kunnen vinden of behouden en is dus geen instrument voor arbeidsreïntegratie. De kerntaak van de sociale werkplaats is het aanbieden van een werkplek aan die groep die niet mee kan komen op de reguliere arbeidsmarkt en niet van het aanbieden van reïntegratieactiviteiten. Is het aantal van 90 000 plaatsen in de toekomst nog wel genoeg? Is de staatssecretaris bereid, gezien het groeiend aantal chronisch zieken en gehandicapten onder de huidige indicatiestelling, een discussie te starten over de vraag of het aantal plaatsen moet worden uitgebreid, zodat daarover in een volgende kabinetsperiode een besluit kan worden genomen? Het is goed dat de specifieke afdrachtskorting (SPAK) is afgeschaft, omdat dergelijke loonkostensubsidies slechts ten dele werken en veel geld kosten. Als dit ook gaat gelden voor de WSW zullen er tekorten ontstaan, aangezien er al 80 mln is gekort op het budget voor de WSW. Het amendement-smilde strekt ertoe, volgend jaar de WSW met 20 mln te compenseren, maar dat is geen structurele voorziening. Is de staatssecretaris bereid, de tegemoetkoming voor die 80 mln in te passen in de begrotingen na 2005? Het is goed dat in de hoofdlijnennotitie de discussie over de modernisering van de WSW wordt gestart. Belangrijk is dat de werknemer centraal staat en niet de bedrijfsvoering. SW-bedrijven zouden zich moeten ontwikkelen tot SW-begeleiders. Dat biedt ruimte aan nieuwe begeleiders, bijvoorbeeld degenen die dit werk nu ook doen voor WAO ers. Als een KST83828 0405tkkst29817-4 ISSN 0921-7371 Sdu Uitgevers s-gravenhage 2005 Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 817, nr. 4 1

werknemer kan uitstromen naar een reguliere arbeidsplaats, mag hij daarvan niet worden weerhouden als dat schadelijk is voor het SW-bedrijf. De objectieve indicatiestelling door CWI per 1 januari 2005 is een goede zaak. De sector zelf maakt zich zorgen over de financiële afhandeling van lopende indicatieverzoeken. Wil de staatssecretaris daarop reageren? De heer Bruls heeft bedenkingen bij het dogmatisch inzetten op begeleid werken. Het gaat om een groep mensen die het niet redt op de arbeidsmarkt. De doelstelling is, mensen in een zo regulier mogelijke omgeving te laten werken. In sommige gemeenten is men succesvol met individueel of groepsgedetacheerd werken of samenwerken met reguliere bedrijven. Nieuwe vormen van werk moeten ontwikkeld worden. Dat zou ook huishoudelijk werk kunnen zijn. Gemeenten dienen er meer bij betrokken te worden. Hij pleit ervoor, de budgetten rechtstreeks te verdelen onder de gemeenten. SW-bedrijven moeten echt de kans krijgen, zich te bewijzen op de markten waarop zij actief zijn en tegelijkertijd hun kerndoelstelling te handhaven. Heeft de staatssecretaris daar al ideeën over? Niet alles hoeft veranderd te worden via wijziging van wet- en regelgeving. Dat kan ook door een andere manier van werken van SW-bedrijven, zoals sommige al in de praktijk brengen. Misschien is het verstandig meer bekendheid te geven aan de huidige mogelijkheden, want werkgevers maken daar te weinig gebruik van. Mevrouw Bussemaker (PvdA) zegt de visie van de sociale werkvoorziening als emancipatieproject te delen. Het doel is, mensen zoveel mogelijk in een zo gewoon mogelijke werkomgeving te laten participeren. De sociale werkvoorziening is het paradepaardje van het sociale stelsel. In die emancipatiebenadering staat de mens centraal en niet de instituties en is vraagsturing leidend. Vanuit dat gezichtspunt is het wenselijk, detachering en begeleid werken verder te bevorderen. Nu werkt slechts 1% van de doelgroep via begeleid werken, 9% via detachering en 90% in het SW-bedrijf zelf. De vorige staatssecretaris dacht eerst aan 33% begeleid werken en later aan 25%. In de hoofdlijnennotitie worden geen concrete doelstellingen genoemd. Aan welke percentages denkt de staatssecretaris? Wat is zijn doelstelling voor de rijksoverheid als werkgever? Over de mogelijkheid van groepsdetachering wordt verschillend gedacht. Om begeleid werken aantrekkelijker te maken, zijn er wel middelen nodig. De motie waarin de regering werd verzocht om de mogelijkheden van begeleid werken en detachering te onderzoeken en met een integraal plan plus de middelen te komen om dat doel te bereiken, is slechts zeer ten dele uitgevoerd. De staatssecretaris geeft de voorkeur aan begeleid werken, waarbij iemand in dienst komt van de werkgever. Daarbij wordt te weinig rekening gehouden met persoonlijke en lokale omstandigheden. Hij gaat er te weinig vanuit dat detachering een tussenstap naar begeleid werken kan zijn. Waar blijft de analyse van doel en middelen? De brief van de staatssecretaris is in hoge mate procedureel. Concrete doelstellingen en middelen ontbreken. Wil de staatssecretaris op dat gebied het komend jaar verdere stappen nemen? Zonder de juiste middelen zijn doelstellingen op het gebied van begeleid werken en detachering niet mogelijk. Het moet voor werkgevers aantrekkelijker worden om arbeidsgehandicapten in dienst te nemen. Door de afschaffing van de SPAK wordt het alleen maar moeilijker. Voorlichting alleen volstaat niet. Er moet naar andere, meer stringente instrumenten gezocht worden om werkgevers te bewegen, arbeidsgehandicapten in dienst te nemen. Mevrouw Bussemaker verzoekt de staatssecretaris te reageren op de volgende suggesties. Het beschikbaar stellen van een hoger bedrag voor begeleid werken dan voor andere plaatsingen binnen het SW-budget. Het invoeren van een bonussysteem, waarbij bijvoorbeeld elk bedrijf dat meer dan 5% arbeidsgehandicapten in dienst heeft een fiscale bonuspremie krijgt. Het verruimen van de no-riskpolis voor SW ers. Eén-loket-benade- Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 817, nr. 4 2

ring voor werkgevers, dus niet alleen voorlichting, maar ook voor dienstverlening. De overheid moet zelf het goede voorbeeld geven. Nu zijn er binnen de rijksoverheid slechts zeventien plaatsen voor begeleid werken, ofwel 0,014% van het personeelsbestand! Wat is de ambitie van de staatssecretaris voor het einde van de regeerperiode op dit gebied? Wanneer komt de toegezegde brief over de relatie tussen de Wet werk en bijstand (WWB), de WSW en de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)? Kan de staatssecretaris meer informatie geven over de gevolgen voor de SW-bedrijven van de verplaatsing van arbeid naar lagelonenlanden? Wat is de visie van de staatssecretaris op de reïntegratie door SW-bedrijven? Treden zij alleen op voor SW ers of breder? Mevrouw Bussemaker kondigt aan, haar aangehouden motie over de SPAK (29 516, nr. 10) in aangepaste vorm, opnieuw in te dienen. Er zijn signalen dat er problemen zijn met de samenloop met andere wetgeving, waaronder de Werkloosheidswet (WW), de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) en de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong). Kan de staatssecretaris daarop ingaan? Mevrouw Bussemaker maakt zich zorgen over de groep die tussen wal en schip dreigt te vallen, omdat deze mensen te goed zijn voor de WSW en te slecht voor de bijstand. Zij meent dat de RWI indertijd heeft gepleit voor een «kopje» op de SW. Zij verzoekt de staatssecretaris deze problematiek te betrekken bij de advisering door de RWI. Mevrouw Van Gent (Groen Links) stelt dat door de sociale werkvoorziening mensen niet aan de kant hoeven te staan, maar gewoon kunnen meedoen aan het arbeidsproces. Uit de brief maakt zij echter op dat de staatssecretaris nog niet goed weet welke kant het in de toekomst op moet met de sociale werkvoorziening, gezien de vage inhoud. De brief bevat een opsomming van het ingezette beleid. Veel gemeenten en SW-bedrijven werken reeds aan de omslag van produceren naar detacheren. De staatssecretaris signaleert problemen, maar voor uitbreiding van het aantal plaatsen of extra financiering verwijst hij naar een volgende kabinetsperiode. Welke mogelijkheden ziet de staatssecretaris om nog in deze kabinetsperiode tot uitbreiding van het aantal plaatsen te komen? WSW ers hebben onlangs actie gevoerd voor hun CAO. Is de staatssecretaris bereid, te bemiddelen in de CAO-onderhandelingen? Kan een deel van de 20 mln die als gevolg van het amendement-smilde wordt uitgetrokken voor de WSW worden gebruikt voor een fatsoenlijke CAO? Modernisering van de WSW is noodzakelijk. Externe detachering en begeleid werken zijn voor haar geen doel op zichzelf, maar een middel om mensen beter aan het werk te krijgen. Om begeleid werken mogelijk te maken, dient gekeken te worden naar middelen als loonkostensubsidie, werkplekaanpassingen en coaching. Ook dient de no-riskpolis meer onder de aandacht van de werkgevers gebracht te worden. Werkgevers dienen te worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid. Er moeten meer beschermde plekken worden vrijgemaakt voor mensen met een arbeidshandicap. Wat gaat de staatssecretaris daaraan doen? Heeft hij de ambitie om de huidige 90 000 werkplekken uit te breiden? Kan hij streefcijfers noemen voor het aantal WSW-plaatsen bij reguliere werkgevers? Moeten niet meer groepen gebruik kunnen maken van begeleid werken of het werken binnen SW-verband? Hoe staat het met de Hans de Boer-achtige aanpak waarover met de vorige staatssecretaris is gesproken? Als werkgevers onwillig blijken, arbeidsgehandicapten aan te stellen, moet misschien quotering overwogen worden dan wel een bonusregeling. Het Rijk geeft in dezen een heel slecht voorbeeld met 0,014% in plaats van de geplande 1,5% arbeidsgehandicapte medewerkers. Op welke manier wil de staatssecretaris daarin verandering Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 817, nr. 4 3

brengen? Als de overheid niet zelf het goede voorbeeld geeft, kan zij de werkgevers moeilijk aanspreken op hun verantwoordelijkheid. Wat vindt de staatssecretaris van het idee dat het SW-bedrijf als een soort uitzendbureau garandeert dat het bij ziekte van de WSW er een vervangende arbeidskracht stuurt om de continuïteit van het werk in stand te houden? Mevrouw Van Gent pleit voor gelijk loon bij gelijk werk en daarmee voor zoveel mogelijk normalisering van de arbeidsrelatie van de arbeidsgehandicapte. Bij detachering van een WSW-geïndiceerde moet er uiteraard een coach of begeleider op de achterhand zijn en moet de werkplek worden aangepast aan de mogelijkheden van de WSW er. Als een gedetacheerde WSW er, eventueel met wat hulp, normaal meedraait in de productie, moet hij regulier worden betaald. Wil de staatssecretaris daarop ingaan? Wil de staatssecretaris toezeggen, de SPAK te compenseren bij de WSW? De heer Weekers (VVD) stelt dat de WSW de parel van de sociale zekerheid moet blijven. De regie voor het arbeidsmarktbeleid wordt steeds vaker aan het lokale bestuur gegeven. Tal van instrumenten moeten ervoor zorgen dat de lokale overheden die taak kunnen waarmaken. Anderzijds neemt de bemoeienis van de rijksoverheid op tal van terreinen toe. Dat geldt met name voor het principe van first in, first out (FIFO) bij de wachtlijsten. Het principe is begrijpelijk, omdat je wilt dat degenen die het langst op de wachtlijst staan, het eerst aan een arbeidsplaats worden geholpen en dat de SW-bedrijven niet de beste mensen van de wachtlijst eruit pikken. De beschikbare (detacherings)plaatsen en de mogelijke plaatsen voor begeleid werken komen echter niet altijd één op één overeen met first in, first out. Wil de staatssecretaris daarop reageren? Zijn er geen andere prikkels om de lokale verantwoordelijkheid zo efficiënt mogelijk waar te maken en de wachtlijsten zo kort mogelijk te houden? De brief is een hoofdlijnennotitie. Toch is er sinds 2002 het nodige veranderd, waaronder de indicatiestelling en de gedeeltelijke no-riskpolis in het kader van begeleid werken. Welke effecten verwacht de staatssecretaris van de no-riskpolis? Hanteert hij bepaalde streefcijfers voor begeleid werken? Volgens de Rekenkamer belemmeren structurele effecten doorstroming naar detachering en begeleid werken. Welke structurele belemmering ziet de staatssecretaris nog? Begeleid werken is duurder dan werken in een SW-bedrijf. Moet de financieringssystematiek niet daarop worden aangepast? Om emancipatoire redenen moeten SW-geïndiceerden het liefst in een zo regulier mogelijke werkomgeving geplaatst worden. Een aantal zal echter altijd een beschutte werkplek nodig hebben. Het bedrijfseconomische belang van het SW-bedrijf kan strijdig zijn met het belang van de individuele cliënt en de beschutte werkomgeving. Er hebben zich het afgelopen jaar enkele incidenten voorgedaan, waaruit blijkt dat de kwaliteit van sommige werkbegeleiders te wensen overlaat, waardoor WSW ers niet die bescherming krijgen die zij nodig hebben. De staatssecretaris mag dit aspect niet vergeten in de nadere uitwerking. Er is onderzoek gedaan naar de kosten van de productieplaatsen. In het verleden is het budget van de WSW afgeroomd in verband met de introductie van de SPAK. Kan de staatssecretaris wat meer inzicht geven in de daadwerkelijke kostenontwikkeling in de loop der jaren? Gemeenten en SW-bedrijven moeten hun zorgplicht op een verantwoorde manier kunnen blijven uitvoeren. De druk van het bedrijfseconomische belang mag niet te groot worden. Wordt onderzocht of het budget dat in totaal beschikbaar is voor de WSW toereikend is om de zorgplicht te kunnen uitvoeren? Dit staat in relatie tot de vraag of de 80 mln van de SPAK al dan niet volledig gecompenseerd moet worden. Het zou namelijk ook wel eens meer kunnen zijn. De staatssecretaris schrijft dat hij meer stroomlijning wil aanbrengen in de indicatiestelling. Hoe wil hij ervoor zorgen dat mensen die niet voor de WSW geïndiceerd worden, maar wel een indicatie nodig hebben, deze Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 817, nr. 4 4

krijgen? Waarom is daarin nog geen vooruitgang geboekt? Kan er een koppeling met andere toetsen worden gemaakt? Het komt nog te vaak voor dat mensen bij verschillende instanties hun verhaal moeten vertellen, terwijl het CWI over de gegevens beschikt. Kan de staatssecretaris iets meer zeggen over de CAO s? De indruk bestaat dat de WSW een erg dure CAO heeft die de uitstroom naar begeleid werken belemmert. De stelling is dat gelijk werk gelijk moet worden beloond. Is de WSW-CAO eigenlijk te duur? Verdienen mensen in bepaalde functies in de reguliere arbeidsmarkt veel minder dan bij SW-bedrijven? De heer Weekers sluit zich aan bij de opmerking over de rijksoverheid als werkgever. Hoe kun je verwachten dat werkgevers zich goed gedragen als je het zelf niet doet? De heer De Wit (SP) zegt er voorstander van te zijn dat getracht moet worden, zoveel mogelijk mensen met een handicap te plaatsen in het gewone bedrijfsleven. Feit is dat het heel moeilijk is, deze doelstelling te realiseren. Het is daarom interessant dat de staatssecretaris in zijn brief de nadruk legt op begeleid werken. Hij streeft ernaar dat 25% van de doelgroep begeleid moet kunnen werken. Kan hij dat nader toelichten? Cedris meent dat 33% buiten de SW-bedrijven moet kunnen werken, inclusief de mensen die gedetacheerd zijn. Cedris is sceptisch over de vraag of die doelstelling van 25% wel haalbaar is. Kan de staatssecretaris iets zeggen over de bereidheid bij werkgevers en hun organisaties om mensen met een handicap onder begeleiding in dienst te nemen? Het is immers ook kabinetsbeleid jongeren en allochtonen aan werk te helpen. Wat is de aanpak? De Federatie van ouderverenigingen en de Chronisch zieken- en gehandicaptenraad (CG-raad) vragen in een brief of begeleid werken verplicht wordt gesteld. Moeten mensen begeleid werken als zij daarvoor geïndiceerd worden, of is er nog sprake van enige vrijwilligheid? Hoe ziet de staatssecretaris dat? De huidige wet kent een terugkeergarantie gedurende drie jaar. In 1998 is gediscussieerd over de vraag of die terugkeergarantie niet te beperkt is. Kan de staatssecretaris iets zeggen over de praktijk van deze terugkeergarantie? Is deze periode lang genoeg? Komt het nog voor dat mensen na drie jaar terug moeten of willen naar de SW-bedrijven? Verandert er iets in de financiering van de SW-bedrijven? Verandert de financiering van het begeleid werken? Er blijven twee categorieën over, te weten matig en zwaar gehandicapte mensen. Wat zijn de consequenties daarvan? Hoe denkt de staatssecretaris over een bonusregeling? Zijn gemeenten nu verplicht, die 25% te halen? Wat zijn de gevolgen als dat niet gebeurt? De heer De Wit sluit zich aan bij de vragen van de heer Weekers over de financiering. Binnen welke termijn verschaft de staatssecretaris daarover duidelijkheid? De staatssecretaris schrijft in zijn notitie dat de WSW-CAO een belemmering vormt voor begeleid werken. In hoeverre is dat reëel? Welke initiatieven neemt hij om de gestopte onderhandelingen over de nieuwe CAO vlot te trekken? Deze notitie noopt tot een discussie over de vraag wat het karakter van de SW-bedrijven wordt als het begeleid werken in de voorgenomen mate gerealiseerd wordt. De mensen die nog mogelijkheden hebben, zullen uitstromen naar het reguliere bedrijf. Wat zijn de consequenties voor de positie van de SW-bedrijven waar de zwaarst gehandicapten overblijven? Een probleem dat in de SW-bedrijven gesignaleerd wordt, is dat er mensen binnenkomen die bijvoorbeeld een taakstraf hebben of een drugsverslaving. Deze mensen hebben een andere, specifieke problematiek. Dat veroorzaakt niet alleen problemen bij de mensen die al lang bij de SW-bedrijven werken, maar ook bij degenen die hen moeten begeleiden. Die nieuwe categorie vraagt veel aandacht, waardoor de oude Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 817, nr. 4 5

categorie tussen wal en schip dreigt te vallen. Erkent de staatssecretaris dat dit een probleem is? Hoe kan dat worden opgelost? In de hoofdlijnennotitie is een richting uitgezet. Blijft het vandaag bij praten daarover of moeten er beslissingen worden genomen? Als besloten wordt dat 25% van de doelgroep begeleid moet werken, moet de financiering bekend zijn. Komen er nieuwe wetsvoorstellen? Het antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris antwoordt dat de modernisering van de WSW in gang is gezet. De eerste fase is uitgevoerd. Zo doet het CWI nu de indicatiestelling. Inmiddels is begonnen met de tweede fase van de modernisering. De onderwerpen en de richting staan in de hoofdlijnennotitie die als basis dient voor de discussie. In het land worden nu bijeenkomsten georganiseerd met de partijen die bij de modernisering betrokken zijn, met name SW-bedrijven, gemeenten, werkgevers en cliënten. De conclusies uit deze discussies zullen worden voorgelegd aan de moderniseringscommissie. Aan de hand daarvan zal wetgeving worden opgesteld die in de tweede helft van 2005 aan de Kamer zal worden voorgelegd. De financieringssystematiek zal daar tevens bij worden betrokken. Het lijkt hem zinvol, tussentijds de conclusies aan de Kamer voor te leggen. Dit overleg dient ertoe, de gedachten te vernemen die bij de Kamer leven. Voorop staat dat de WSW belangrijk is en voor de doelgroep behouden moet blijven. Modernisering van de WSW houdt niet zonder meer in het opstellen van nieuwe regels. Om meer prikkels in te bouwen, kan het noodzakelijk zijn, bestaande regels te veranderen. Door meer voorlichting, meer nadruk op de regionale aanpak en andere financiële prikkels kunnen mogelijk meer mensen aan begeleid werk geholpen worden. De WSW is bedoeld voor mensen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke arbeidshandicap die in beginsel geen reguliere arbeid kunnen verrichten. De beleidslijn is en blijft dat mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt die niet geïndiceerd zijn voor WSW niet tot de doelgroep gerekend moeten worden. De WSW mag geen «overloopputje» worden voor mensen die niet zo snel aan de slag komen. Bij de begrotingsbehandeling heeft hij uiteengezet wat de aanpak zal zijn van mensen die meer afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Gedacht wordt aan reïntegratieactiviteiten die kunnen variëren van opleiding tot bemiddeling. Financiële vergoedingen kunnen ook een middel zijn. De staatssecretaris noemt dat geheel de ladder naar de arbeidsmarkt. Hij is voornemens de Raad voor werk en inkomen (RWI) te vragen die «ladder» te bekijken en daarbij tevens de voorstellen van mevrouw Verburg en de heer Weekers te betrekken. De RWI zal met name gevraagd worden te kijken naar de positie en de doelgroepen van de WSW en wat er al dan niet in vastgelegd moet worden. Desgevraagd zegt de staatssecretaris toe, te onderzoeken wat de kwantitatieve inschatting is van de doelgroep. De definitie van de doelgroep zal echter niet worden veranderd. De criteria voor indicatiestelling blijven ongewijzigd en moeten zo nauwkeurig mogelijk volgens de huidige definities worden toegepast. Er zijn namelijk signalen dat één van de doelgroepen meer aandacht krijgt dan andere. Tussen de doelgroepen mag geen concurrentie ontstaan. Hij begrijpt de zorgen over mensen die tussen wal en schip terecht dreigen te komen, maar handhaaft desalniettemin de definitie voor WSW. De WSW kent drie methoden van werken:beschut werken binnen het SW-bedrijf, detachering en begeleid werken. In beginsel steunt de Kamer de optie van begeleid werken. In de huidige WSW wordt jaarlijks in het bestuurlijk overleg met de VNG een streefpercentage afgesproken voor begeleid werken. Sinds 2000 is de afspraak dat 25% van de nieuwe instroom naar begeleid werken gaat. In werkelijkheid gaat 6% van de nieuwe instroom naar begeleid werken. In het totaal is dat 1%. Het streven Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 817, nr. 4 6

is dat 25% begeleid gaat werken. Na de overlegronde met de betrokkenen moet blijken of men het daarmee eens is en of dit tot de mogelijkheden behoort. Een van de problemen bij begeleid werken is dat de wijze van financiering wel eens contraproductief zou kunnen zijn. De financiering inspireert SW-bedrijven niet om mensen buiten hun bedrijf actief te laten zijn. Het financieringssysteem moet meer prikkelen tot begeleid werken. De staatssecretaris zegt toe, de suggesties van mevrouw Bussemaker over de financiering bij de afwegingen te betrekken. Begeleid werken moet gevonden worden op de regionale arbeidsmarkt. Als gemeenten en SW-bedrijven met lokale werkgeversorganisaties om de tafel gaan, vinden zij vaak een oplossing. Nu deze taak is gedecentraliseerd aan de gemeenten, omdat op de lokale arbeidsmarkt de mogelijkheden geïdentificeerd en gevonden worden, worden er resultaten geboekt. Begeleid werken is de uitkomst van een indicatiestelling. In de andere gevallen blijven detachering en het beschutte werk over. In de notitie is voor begeleid werken niet het percentage van 25 genoemd. De inzet is dat 25% van de nieuwkomers begeleid werk krijgt. Op den duur zal dat 25% van de doelgroep zijn. Vooralsnog is dat niet haalbaar. Begeleid werken is niet het enige doel. Ook detachering en beschut werken blijven mogelijk. Er is op dit moment geen aanleiding, het aantal plaatsen uit te breiden. Het amendement-smilde strekt ertoe, 20 mln beschikbaar te stellen in verband met de afschaffing van de SPAK. Anderzijds wordt verwezen naar de wachtlijst. Die 20 mln is incidenteel geld. Zolang er geen structurele oplossing is, moet voorzichtig worden omgegaan met de bestemming van die 20 mln. De kosten van de huidige WSW-CAO zijn hoog. De WSW-CAO is relatief gunstig vergeleken met een marktloon. Soms is dat een barrière om van de ene naar de andere CAO over te stappen. De aanpassing van de subsidie vormt geen probleem. Ook de secundaire loonkosten moeten hierbij betrokken worden. Sinds 1997 zijn de loonkosten met 17% gestegen. De onderhandelaars bij het CAO-overleg zullen daarmee rekening houden. De onderhandelingen worden gevoerd door de VNG met de sociale partners. De staatssecretaris heeft bij die onderhandelingen geen rol. Desgevraagd antwoordt de staatssecretaris dat het WSW-loon gemiddeld 140% van het wettelijk minimumloon is. Hij zegt toe, de onderbouwing van deze uitspraak de Kamer schriftelijk te doen toekomen. De eerder toegezegde notitie over de samenhang tussen WSW, WWB en WMO zal de Kamer voor de zomer worden toegestuurd, zodra duidelijk is wat in de WMO komt te staan. De staatssecretaris zegt tevens toe in relatie daarmee de stroomlijning van de indicatiestelling te zullen bekijken. De methode van first in, first out op de wachtlijst is niet verplicht. Per 1 januari 2005 worden mensen die langer dan twaalf maanden op de wachtlijst staan en beschikbaar zijn voor werk, niet meer meegerekend bij de verdeling van de subsidie als gemeenten hen wel binnen een jaar hadden kunnen plaatsen. Gemeenten snijden zichzelf dus in de vingers als zij mensen onterecht lang op de wachtlijst laten staan. Gemeenten zullen daarom een FIFO-systeem hanteren om zichzelf niet tekort te doen. Binnen die twaalf maanden kunnen zij zelf de volgorde van plaatsing bepalen. Alle kosten voor de indicatiestelling zijn opgenomen in het WSW-budget. Gemeenten zouden met het budget voor 2004 alle ingediende indicatieaanvragen moeten kunnen afhandelen. De kosten van nieuwe indicatiestellingen drukken vanaf januari 2005 op het budget van het CWI. Gemeenten kunnen de betreffende indicatieaanvragen in 2004 afhandelen met het budget dat zij daarvoor hebben gekregen. Hem hebben geen signalen bereikt dat er in de overgangsperiode problemen op dit gebied zouden zijn. Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 817, nr. 4 7

De komende maanden wordt bekeken wat er nog verbeterd kan worden aan de no-riskpolis. De voorganger van de staatssecretaris heeft toegezegd, na te gaan of er mogelijkheden zijn voor begeleid werken bij de rijksoverheid. De verantwoordelijkheid voor het personeelsbeleid valt onder de verantwoordelijkheid van de minister van BZK. Het ministerie van SZW heeft onlangs een samenwerkingsovereenkomst gesloten met het SW-bedrijf van de gemeente Den Haag. Binnen de mogelijkheden van het krimpende overheidsapparaat heeft de minister van BZK toegezegd, zich als overheidswerkgever in te spannen voor specifieke doelgroepen. Dat geldt ook voor het aannemen of detacheren van WSW ers. Tijdens werkbezoeken heeft de staatssecretaris gemerkt dat binnen de SW-bedrijven ook andere activiteiten plaatsvinden. Er werken mensen die taakstraffen hebben of drugsproblemen. SW-bedrijven spelen ook een rol bij reguliere reïntegratieactiviteiten. Hij zegt daar nog geen afgerond standpunt over te hebben. Er kleven risico s aan. Een van de risico s is dat publiek en privaat geld door elkaar lopen en dat het geld dat bestemd is voor de gedefinieerde WSW-doelgroep op een andere manier ingezet wordt. Hij zal de komende tijd bij de verdere uitwerking van de modernisering van de WSW bekijken hoe daarmee moet worden omgegaan en wat de consequenties zijn als het wordt toegestaan. De voorzitter memoreert dat de staatssecretaris heeft toegezegd, de Kamer op de hoogte te zullen stellen van de tussentijdse conclusies die de komende beraadslagingen en debatten opleveren. De staatssecretaris zal inzicht geven in de kosten van de WSW-CAO. De notitie over de samenhang tussen de WSW, de WWB en de WMO zal de Kamer worden toegestuurd, zodra het standpunt van het kabinet over de WMO vaststaat. De staatssecretaris zal de RWI raadplegen over de WSW, waarbij wordt uitgegaan van de huidige definitie van de doelgroepen. De voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Smits De adjunct-griffier van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Esmeijer Tweede Kamer, vergaderjaar 2004 2005, 29 817, nr. 4 8