Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Wijziging van de Invoeringswet Wet werk en bijstand in verband met het verlenen van de bevoegdheid aan gemeentebesturen om in het kader van de Wet werk en bijstand categoriale regelingen voor de kosten van chronische ziekte of handicap voort te zetten of nieuwe categoriale regelingen terzake tot stand te brengen Nr. 5 VERSLAG Vastgesteld 22 maart 2004 De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 1 belast met het voorbereidend onderzoek van dit wetsvoorstel, heeft de eer als volgt verslag uit te brengen van haar bevindingen. Onder het voorbehoud dat de regering de gestelde vragen tijdig en afdoende zal hebben beantwoord, acht de commissie de openbare beraadslaging over dit wetsvoorstel voldoende voorbereid. Algemeen 1 Samenstelling: Leden: Noorman-den Uyl (PvdA), Bakker (D66), Bibi de Vries (VVD), De Wit (SP), Van Gent (GroenLinks), Verburg (CDA), Hamer (PvdA), voorzitter, Bussemaker (PvdA), Vendrik (GroenLinks), Mosterd (CDA), Smits (PvdA), Örgü (VVD), Weekers (VVD), Rambocus (CDA), De Ruiter (SP), Ferrier (CDA), ondervoorzitter, Huizinga-Heringa (ChristenUnie), Bruls (CDA), Varela (LPF), Eski (CDA), Koomen (CDA), Aptroot (VVD), Smeets (PvdA), Douma (PvdA), Stuurman (PvdA), Kraneveldt (LPF) en Hirsi Ali (VVD). Plv.leden: Depla (PvdA), Dittrich (D66), Blok (VVD), Kant (SP), Halsema (GroenLinks), Smilde (CDA), Verbeet (PvdA), Timmer (PvdA), Tonkens (GroenLinks), Omtzigt (CDA), Adelmund (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Visser (VVD), Algra (CDA), Vacature (Algemeen), Vietsch (CDA), Van der Vlies (SGP), Hessels (CDA), Hermans (LPF), Van Oerle-van der Horst (CDA), Van Dijk (CDA), Wilders (VVD), Van Dijken (PvdA), Blom (PvdA), Kalsbeek (PvdA), van As (LPF) en Schippers (VVD). De leden van de CDA-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van het voorliggende wetsvoorstel.het wetsvoorstel beoogt gemeentebesturen de bevoegdheid te verlenen om in het kader van de Wet Werk en Bijstand categoriale regelingen voor de kosten van chronische ziekte of handicap voort te zetten of nieuwe categoriale regelingen terzake tot stand te brengen.het wetsvoorstel valt volgens de leden van de CDA-fractie voorts niet los te zien van een verhoging van het fictieve budget bijzondere bijstand in de algemene uitkering uit het gemeentefonds van 80 miljoen euro.volgens deze leden kunnen gemeenten op deze wijze maatgerichte inkomensondersteuning bieden, met specifieke aandacht voor noodzakelijke kosten ten gevolge van chronische ziekte of handicap.zij kunnen onderhavig wetsvoorstel dan ook ondersteunen.wel hebben zij nog een aantal vragen. De leden van de CDA-fractie vragen of de regering helder kan toelichten wat het verschil is tussen het voorliggende wetsvoorstel en de vigerende Wet Werk en Bijstand (WWB) cq de Invoeringswet Wet Werk en Bijstand. Wordt er onderscheid gemaakt tussen algemene en bijzondere ziektekosten? Zo ja, wat betekent dat dan voor gemeenten die gebruik willen maken van de bevoegdheden op grond van de voorliggende wijziging van de Invoeringswet WWB? De leden van de PvdA-fractie hebben kennisgenomen van het onderhavige wetsvoorstel.deze leden hebben met genoegen geconstateerd dat een onderdeel van het initiatief wetsvoorstel van de leden van de PvdA- KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2004 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr.5 1

2 fractie over categoriale bijstand en de lang-laagregeling nu door de regering wordt overgenomen. Wel betreuren deze leden dat de regeling de gevolgen van het Rijksbeleid voor de inkomenspositie van chronisch zieken en gehandicapten via de bijzondere bijstand wil compenseren.immers een directe en forfaitaire regeling bijvoorbeeld via de langdurigheidtoeslag zou de inkomenscompensatie van een gunst tot een recht veranderen.nu blijft de vraag of alle gemeenten deze regeling en voor welk bedrag zullen willen uitvoeren. Is de regering bereid de regeling zodanig aan te passen dat chronisch zieken en gehandicapten een recht kunnen doen gelden op een inkomenscompensatie? De leden van de PvdA-fractie vragen wat de verwachting is van de regering over het aantal gemeenten dat aan het verzoek van de staatssecretaris gevolg zullen geven.is de regering bereid om per 15 juni 2004 en vervolgen per 15 oktober 2004 de Kamer te informeren over het aantal gemeenten dat een inkomenscompensatie voor chronische zieken en gehandicapten heeft en de hoogte van de gemiddelde vergoeding? Is de regering tevens bereid aan te geven hoeveel gemeenten een regeling hebben voor een collectieve aanvullende ziektekostenverzekering en welke tarieven daarvoor worden gehanteerd? De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van onderhavig wetsvoorstel.ofschoon de aan het woord zijnde leden in algemene zin geen voorstander zijn van categoriale regelingen, maken zij daarop graag een uitzondering voor de bijzonder kwetsbare groep van chronisch zieken en gehandicapten.in de debatten over de koopkrachtontwikkeling voor deze bijzondere groep hebben deze leden al aangegeven dat via de bijstand en bijzondere bijstand maatwerk kan en moet worden geleverd om de financiële positie chronisch zieken en gehandicapten zodanig te verbeteren dat zij niet door de bodem van het bestaansminimum zakken.de leden van de VVD-fractie menen dat gemeenten met onderhavig wetsvoorstel daartoe voldoende geëquipeerd worden.wel vragen zij het begrip «chronisch zieken en gehandicapten» nader te definiëren opdat de reikwijdte van de doelgroep ook in het hele land hetzelfde is.voorts vragen zij zich af waarom deze regeling in de invoeringswet wordt vastgelegd.zou het voor de duidelijkheid en rechtszekerheid, met name op de wat langere termijn niet aanbeveling verdienen deze mogelijkheid in de generieke Wet Werk en Bijstand te verankeren? Naast het knelpunt dat met dit voorstel van wet wordt opgelost, vernemen de leden van de VVD-fractie dat er mogelijk problemen bestaan met de redactie om in aanmerking te komen voor de langdurigheidstoeslag.zien de aan het woord zijnde leden het goed dat gemeenten aan bijstandsgerechtigden die in de afgelopen termijn van vijf jaar, bijvoorbeeld in het kader van arbeidstoeleiding, zekere tijd in deeltijd hebben gewerkt echter qua inkomen nimmer boven het bestaansminimum zijn uitgegroeid, geen langdurigheidstoeslag mogen geven? Neemt dit de prikkel voor bijstandsgerechtigden maar ook voor uitvoerders niet weg om alles op alles te zetten teneinde toch door middel van (deeltijd)werk actief te zijn? Is zulks geen onbillijkheid van overwegende aard en wat verzet zich ertegen om de redactie, om voor de langdurigheidstoeslag in aanmerking te komen, zodanig te wijzigen dat recht op deze toeslag bestaat wanneer de bijstandsgerechtigde meer dan vijf jaar heeft moeten leven op of onder het bestaansminimum? Leidt een dergelijke redactie ook niet tot een aanzienlijke administratieve lastenverlichting voor gemeenten om de toets voor langdurigheidstoeslag uit te voeren? Immers dan hoeft alleen naar het inkomen van de afgelopen vijf jaar worden gekeken en hoeven niet de dossiers van vijf jaar worden gelicht of er ooit enkele uurtjes is gewerkt. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr.5 2

3 De leden van de D66-fractie hechten groot belang aan een goede uitvoering van de in het najaar van 2003 vastgestelde koopkrachtreparatie voor gehandicapten en chronisch zieken.kennelijk acht de staatssecretaris dit wetsvoorstel daarvoor nodig. De leden van de fractie van de ChristenUnie hebben met belangstelling kennisgenomen van het voorliggende wetsvoorstel.zij delen de opvatting dat het wenselijk is eenduidig in de wet vast te leggen welke mogelijkheden er zijn om in het kader van de Wet Werk en Bijstand categoriale regelingen voor de kosten van chronische ziekte of handicap voort te zetten of tot stand te brengen. De leden van de fractie van de ChristenUnie informeren hoeveel speelruimte gemeenten hebben om de begrippen chronisch zieken en gehandicapten te definiëren.is bekend of de invulling daarvan leidt tot grote verschillen tussen gemeenten? Brief van 27 februari Het fictieve budget bijzondere bijstand is met 80 miljoen verhoogd. Inmiddels is bekend geworden dat de werkgeversorganisaties nog 20 miljoen beschikbaar stellen voor de verbetering van de inkomenspositie van mensen met een minimuminkomen (afspraak in het meest recente Najaarsakkoord).De leden van de CDA-fractie vragen of dit bedrag in 2004 wordt toegevoegd aan het fictieve budget bijzondere bijstand? Wordt het totale bedrag van 100 miljoen geoormerkt voor inkomensondersteuning aan chronisch zieken, gehandicapten en ouderen met een minimuminkomen? Zo ja, hoe verhoudt zich dit tot de bestedingsvrijheid van gemeentebesturen voor de bijzondere bijstand? Zo neen, hoe waarborgt de regering dat deze middelen terecht komen bij voornoemde doelgroep? Op 27 februari 2004 heeft de regering de Kamer per brief laten weten dat het geld dat de werkgevers in het Najaarsakkoord beschikbaar hebben gesteld voor chronische zieken en gehandicapten zullen toevoegen aan de restauratie van de bezuiniging op de bijzondere bijstand. De leden van de PvdA-fractie waarderen de inzet van de werkgevers.maar ook hier stellen deze leden de vraag welke garantie de regering aan de werkgevers kan geven dat de gemeenten het geld ook aan de doelgroep als inkomenscompensatie besteden? De bewindslieden van Financiën en Sociale Zaken hebben besloten dat samenloop van de belastingfaciliteit voor chronische zieken en gehandicapten, de buitengewone uitgavenaftrek en het Tijdelijk Besluit Tegemoetkoming buitengewone uitgaven (BU/BTU) en bijzondere bijstand verboden is.dat je niet tweemaal voor het zelfde kan declareren spreekt van zelf.maar sommige kosten zijn wel bij de belasting aftrekbaar en niet via de bijzondere bijstand te vergoeden in zo n geval moet men toch van de BU/TBU gebruik kunnen maken, aldus de leden van de PvdA-fractie. Deze leden vinden dat hier sprake is van vergaande onduidelijkheid.het is logisch dat als er een vergoeding voor kosten vanuit de bijzondere bijstand heeft plaats gevonden die kosten dan niet nogmaals bij de belasting als aftrekbaar worden opgevoerd.indien kosten voor hulpmiddelen hoger zijn dan de vergoeding vanuit de bijzondere bijstand of een vergoeding door een verzekering dan zou naar het oordeel van de leden van de PvdA-fractie wel sprake moeten zijn van aftrekbaarheid.voorts is onduidelijk of dat verbod op samenloop verder gaat dan dat er maar eenmaal voor een uitgave gedeclareerd mag worden (of belasting of bijzondere bijstand). 1 Tweede Kamer, vergaderjaar , XV, nr.73. Daarom verzoeken deze leden mede ter wille van de wetsgeschiedenis een precies antwoord op de onderstaande vragen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr.5 3

4 Hoe verhoudt de opmerking op bladzijde 20 van de handreiking (bijlage bij de brief van 27 februari 2004) waar staat dat men zowel op de bijzondere bijstand als op de BU/TBU een beroep kan doen zich tot de opmerking van de regering op bladzijde 2, waarin wordt aangegeven dat mensen alleen maar op een van de regelingen bijzondere bijstand dan wel BU/TBU een beroep kunnen doen. Zijn de in de handreiking genoemde kosten categorieën limitatief voor een beroep op de BU/TBU indien ook van de bijzondere bijstand gebruik gemaakt wordt? Geldt het verbod op samenloop ook voor ouderen die een categoriale bijdrage krijgen op grond van de bijzondere bijstand? In dat geval is immers geen sprake van declaratie? Indien ouderen voor het maatschappelijk verkeer (bijvoorbeeld telefoon of krant) een bijdrage vanuit de categoriale bijstand krijgen is dan ook het verbod op samenloop van toepassing? Die kosten zijn toch niet aftrekbaar als buitengewone uitgaven? Geldt het verbod op samenloop alleen voor bijzondere bijstand of ook voor categoriale bijzondere bijstand? Geldt het verbod op samenloop alleen voor de BU of alleen voor de TBU? Geldt het verbod dan ook indien men bijzondere bijstand krijgt bij voorbeeld in de extra verwarmingkosten? Geldt het verbod op samenloop ook voor de duurzaamheidsuitkering voor mensen die langer dan 5 jaar een laag inkomen hebben? Geldt het verbod op samenloop alleen voor die kosten soorten die werden afgetrokken bij de BU/TBU-regeling? Geldt het verbod op samenloop dan wel voor bijzondere bijstand bij de aanschaf van een hoog bed (medische gronden) en niet op een laag bed? Geldt het verbod op samenloop niet voor bijzondere bijstand voor een koelkast? De leden van de PvdA-fractie vragen of de regering precies kan toelichten welke belastingteruggaven in aanmerking komen voor verrekening met de bijstand. Is de BU/TBU de eerste vorm van belastingverrekening met bijzondere bijstand? Indien iemand een bedrag ontvangt vanuit de BU/TBU-regeling wordt daarmee zijn inkomen verhoogd voor de huursubsidie of voor kwijtschelding? Wordt door die belastingteruggave de ruimte boven de beslagvrije voet verhoogt? Geldt de categoriale bijstand als die meer dan eenmaal per jaar wordt verstrekt als een belastbaar inkomen? Indien die bijdrage eenmaal per jaar verstrekt wordt geldt die dan niet als belastbaar inkomen? De leden van de PvdA-fractie vragen wat het gemiddelde bedrag is dat de BU/TBU oplevert aan een chronische zieke of gehandicapte die van de regeling gebruik maakt.hoeveel mensen zullen naar de raming van deze regeling gebruik maken? Wat is de hoogte van het bedrag per belanghebbende in relatie tot de werkelijke kosten die gemaakt zijn? Wat is het bedrag aan bijzondere bijstand dat aan chronisch zieken en gehandicapten zal worden verstrekt? Hoe groot is de doelgroep van chronische zieken en gehandicapten voor de bijzondere bijstand? De leden van de PvdA-fractie vragen voorts of over de regeling voor chronische zieken en gehandicapten overleg heeft plaatsgevonden met de landelijke cliëntenorganisatie. Zo ja, wat waren hun opmerkingen en zijn deze alsnog verwerkt in de handreiking? Zo dat niet het geval is geweest, is de regering dan bereid om alsnog daarin te voorzien? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr.5 4

5 De regering merkt op dat de Stichting van de Arbeid het op prijs zou stellen indien de belanghebbende op de hoogte worden gesteld van het feit dat 20 mln.beschikbaar is gesteld voor de inkomensondersteuning van chronische zieken en gehandicapten. Hoewel de leden van de PvdA-fractie waardering hebben voor de inzet van de werkgevers om geld voor dit doel vrij te maken moet het deze leden van het hart dat een gedeeltelijk herkomststempel op de uitkering zetten hen te echt ver gaat.bij iedere ID baan wordt toch ook niet vermeld welk deel van de subsidie door inspanning van de vakbeweging overeind is gebleven? Deze leden verzoeken de regering om een reactie. Uit de brief van de regering van 27 februari 2004 blijkt dat de regering cumulatie van bijzondere bijstand en een beroep via de regeling BU/TBU heeft uitgesloten.de leden van de VVD-fractie vragen op welke wijze zulks is geregeld.is het bedrag dat belanghebbenden via de bijzondere bijstand kunnen krijgen in de regel hoger dan het bedrag dat via de regeling BU/TBU kan worden verkregen? Kan de regering aan de hand van voorbeelden verduidelijken hoe de verhouding is tussen beide regelingen met betrekking tot de bedragen die betrokkenen voor hun kosten vergoed kunnen krijgen? Kan strategisch gedrag van gemeenten ertoe leiden dat kosten worden afgewenteld op de BU/TBU, terwijl de gemeenten juist voor deze kostenposten extra geld krijgen? Kunnen gemeenten bijstandsgerechtigden verplichten eerst gebruik te maken van de regeling BU/TBU alvorens bij de gemeente aan te kloppen? Kan een belanghebbende voor verschillende kosten ook een beroep doen op verschillende regelingen zolang het per kostenpost c.q. kostensoort maar niet tot doublures van declaraties leidt? Hoe wordt bewaakt dat het beschikbaar gestelde bedrag ook daadwerkelijk bij de beoogde doelgroep komt? De leden van de VVD-fractie vragen of de regering voornemens is om de extra inkomensondersteuning van de werkgevers herkenbaar te houden en hoe wil zij dit aanpakken? Waarom heeft de regering daarin eigenlijk toegestemd? Deelt de regering de opvatting dat het eigenlijk vreemd is dat werkgevers een eenmalige bijdrage van 20 mln.leveren voor inkomensondersteuning van de meest kwetsbaren? Komt dit niet neer om een «Robin-Hood»bijdrage die juist door een belangrijk deel van de Tweede Kamer scherp veroordeeld is en waarop ook het kabinet is teruggekomen? Worden met het verschaffen van eenmalige bijdragen de onderliggende problemen niet slechts een jaar doorgeschoven en op welke wijze gaat de regering een vervolg geven op voornoemde eenmalige actie? De leden van de fractie van de ChristenUnie vragen op welke wijze de 20 miljoen die de werkgevers beschikbaar hebben gesteld voor deze categorieën herkenbaar wordt gehouden als bijdrage van de werkgevers. Zij verwijzen naar de brief van de staatssecretaris d.d. 27 februari 2004, waarin wordt gerefereerd aan afspraken ter zake met de VNG. Chronisch zieken en gehandicapten wordt de mogelijkheid geboden een beroep te doen op óf de bijzondere bijstand óf buitengewone uitgavenaftrek c.q. het Tijdelijk Besluit Tegemoetkoming buitengewone uitgaven. De leden van de fractie van de ChristenUnie vragen of uit de «handreiking voor de verlening van bijzondere bijstand aan chronisch ziekten, gehandicapten en ouderen» moet worden afgeleid dat rechthebbenden geen beroep op beide regelingen tegelijkertijd kunnen doen.is de fiscale route voor veel betrokkenen aantrekkelijker dan die van de bijzondere bijstand? Kan hierop nader worden ingegaan? Waarop is overigens het bedrag van 11 miljoen gebaseerd, dat aan het bedrag voor de bijzondere bijstand in het gemeentefonds wordt toegevoegd als compensatie voor gemeenten voor het vervallen van de mogelijkheid van verrekening van bijzondere Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr.5 5

6 bijstand met een fiscale tegemoetkoming? En waarop is de verwachting gebaseerd dat circa personen in aanmerking komen voor de buitengewone aftrek in 2004 (zie bladzijde 10 van de handreiking)? Dient dat cijfer niet te worden geactualiseerd, onder andere in het licht van de stijgende ziektekosten? De voorzitter van de commissie, Hamer Adjunct-griffier van de commissie, Post Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr.5 6