Onderwijs-Service. Nascholingen voor leerkrachten secundair onderwijs en zorgverstrekkers

Onderwijs-Service Nascholingen voor leerkrachten secundair onderwijs en zorgverstrekkers Leren zichtbaar maken (John Hattie) Klasmanagement Talenonderwijs Onderwijs Service

2 De vzw Onderwijs-Service organiseert praktijkgerichte nascholingen in het kader van de professionalisering van leerkrachten, zorgverstrekkers, directie en schoolteams. De nascholingen gaan dieper in op onderwijsgerelateerde thema s en geven tools om pedagogischdidactische methodieken te implementeren in de school. en De individuele nascholingen gaan hoofdzakelijk door in Sint Niklaas (Sint-Lieven Hogeschool, Hospitaalstraat 23, 9100 Sint Niklaas). Daarnaast bieden wij ook enkele nascholingen aan op andere locaties: Leuven, Brugge of Hasselt. Tarieven: Nascholing van een halve dag: 60/p.p. Nascholing van een volledige dag: 100/p.p. 2-daagse nascholing Leren zichtbaar maken: 195/p.p. Inschrijven kan op of via. Teamgerichte nascholingen bij jou op school Veel nascholingen kun je bij jou op school laten doorgaan. Dit kan bijvoorbeeld voor een pedagogische studiedag of een personeelsvergadering. Je vindt het volledige overzicht op p. 4. Tarieven: 170/uur (met een minimum van 3u en voor een groep tot 25 deelnemers) Kilometervergoeding: 0,34/km Minder dan 3u: 200/uur Volledige dag (min. 6u): 10 % korting Vraag vrijblijvend een offerte aan voor groepen met meer dan 25 mensen. Mail naar. Je kan een teamgerichte nascholing boeken op of via. Het partnerschap tussen vzw Onderwijs-Service enerzijds en Abimo Uitgeverij en Pelckmans Uitgeverij anderzijds is in functie van het optimaal informeren van onderwijskundigen. We stellen je vrijblijvend bij elke nascholing uitgaven voor die aansluiten bij het thema. Deze uitgaven kun je bestellen via www.abimo.net. vzw Onderwijs-Service Europark Zuid 9 9100 Sint-Niklaas Tel 03 760 31 01 Fax 03 760 31 09

3 In deze catalogus Taalonderwijs Spelend Frans leren 5 De nieuwe taalbeschouwing in de derde graad: een paradigma 6 Heavy met taal, creatief met poëzie 7 Latijn leren lezen in het eerste jaar 8 Valentiegrammatica en leesvaardigheid Latijn in de tweede graad 9 Klasmanagement Lesgeven vraagt LEF 10 Spelenderwijs klasgroepen begeleiden 11 Weerstand bij leerkrachten of ouders 12 Aan de slag met onderwijsstijlen in functie van goed klasmanagement 13 Zorg en leerlingen begeleiden Filosoferen in de lessen wetenschap 14 Agressie aanpakken met muziek en relaxatie 15 Brain Gym 16 Coöperatieve leerstrategieën 17 Faalangst: weg ermee, zelfvertrouwen: kom op! 18 Studiebegeleiding van jongeren met dyslexie 19 Omgaan met hoogsensitieve jongeren 20 Hoogbegaafdheid in het secundair onderwijs 21 Ondersteuning bieden met de Survivalgidsen 22 Leren zichtbaar maken Visible Learning plus Leren zichtbaar maken: de grondslag 24 Leren zichtbaar maken voor leraren 25 Leren zichtbaar maken: bewijs in actie voor beleidsmakers 26

4 Teamgerichte nascholingen Veel nascholingen van Onderwijs-Service worden ook teamgericht aangeboden. De nascholer komt de nascholing dan geven op jouw school, tijdens een personeelsvergadering of tijdens een pedagogische studiedag. Alle aangeboden nascholingen duren minimum drie uur. Boeken kan via. Prijs tot 25 deelnemers*: 170 euro per uur (met een minimum van 3 uur) Kilometervergoeding: 0,34 euro per kilometer * vraag vrijblijvend een offerte aan voor groepen met meer dan 25 mensen. Mail naar. Ontdek al onze teamgerichte nascholingen: Taalonderwijs De nieuwe taalbeschouwing in de derde graad: een paradigma 6 Heavy met taal, creatief met poëzie 7 Klasmanagement Lesgeven vraagt LEF 10 Spelenderwijs klasgroepen begeleiden 11 Weerstand bij leerkrachten of ouders 12 Aan de slag met onderwijsstijlen in functie van goed klasmanagement 13 Zorg en leerlingen begeleiden Filosoferen in de lessen wetenschap 14 Agressie aanpakken met muziek en relaxatie 15 Brain Gym 16 Omgaan met hoogsensitieve jongeren 20 Ondersteuning bieden met de Survivalgidsen 22 Leren zichtbaar maken Visible Learning plus Leren zichtbaar maken: de grondslag 24 Leren zichtbaar maken voor leraren 25 Leren zichtbaar maken: bewijs in actie voor beleidsmakers 26

TAALONDERWIJS 5 Spelend Frans leren Valérie Rousseau Al spelend leren in de les Frans? Ja maar hoe zet je leerlingen aan het werk in groep? Door gebruik te maken van coöperatieve strategieën? Kom en ontdek tips en trics en nog veel meer! maak je kennis met verschillende taalspelletjes Frans. leer je hoe je coöperatieve strategieën kunt inzetten om met deze spelletjes maximale leerwinst te bereiken. Leerkrachten Frans 1ste graad Woensdag 12 november 2014 Woensdag 20 mei 2015 Door spelletjes te spelen kunnen leerlingen heel snel leren, zonder druk. Wanneer je spelvormen koppelt aan coöperatief klasmanagement bereik je dus een enorme leerwinst en een ongelimiteerde motivatie, die vanuit de leerlingen zelf komt. In deze workshop leer je kinderen te prikkelen in de lessen Frans. Dat doe je aan de hand van leuke bordspelletjes, groepjes die op een creatieve manier gevormd worden, coöperatieve technieken, meer spreektijd per leerling Deze manier van lesgeven werkt in elke les en in elk leerdomein! Verrassend. Op een eenvoudige manier zo effectief aan de slag! Op deze manier ga ik mijn leerlingen eindelijk echt meekrijgen, en krijg ik zelf ruimte om rustig te observeren. Aansluitend bij dit thema Spelletjes Frans 20,50 Coöperatieve leerstrategieën 79,00

lckmans.be 6 TAALONDERWIJS De nieuwe taalbeschouwing in de derde graad Een paradigmawissel José Vandekerckhove De eindtermen en leerplannen taalbeschouwing Nederlands zijn veranderd. Wat betekent dit voor jouw concrete lespraktijk? leer je wat de verandering van de eindtermen taalbeschouwing Nederlands inhoudt. krijg je handvatten om je lespraktijk af te stemmen op de nieuwe eindtermen. krijg je inspiratie voor lesinhouden en werkvormen die leerlingen boeien en hen betere taalgebruikers maken. Leerkrachten Nederlands 3de graad Vrijdag 28 november 2014 Teamgerichte nascholing Meer informatie via De nieuwe eindtermen en leerplannen taalbeschouwing Nederlands vertrekken vanuit mondeling en schriftelijk taalgebruik. In de nascholing gaan we na vanuit welk kader deze aanpak vertrekt en zien we hoe hij past in een algemene taalkundige paradigmawissel. Alle domeinen van taalbeschouwing komen aan bod: fonologie, morfologie, syntaxis, semantiek, spelling, tekstgrammatica, pragmatiek, sociolinguïstiek en psycholinguïstiek. In deze nascholing krijg je een antwoord aangereikt op onder meer de volgende vragen: Hoe kun je op een inductieve manier met je leerlingen aan taalbeschouwing doen? Hoe kun je in dagelijkse communicatieve situaties interessante invalshoeken vinden om je leerlingen te boeien en te laten reflecteren op taalgebruik? Hoe zit het met zinsontleding? Hoeven leerlingen het taalsysteem niet meer te kennen? Hoe maak je door zinvolle taalbeschouwing betere taalgebruikers van je leerlingen? Hoe verbeter je op een strategische manier hun spellingvaardigheden? Welke implicaties heeft de nieuwe taalbeschouwing op de manier van evalueren? Hoe zit het met de leerlijn taalbeschouwing? Hoe gaan recente leerboeken om met de nieuwe taalbeschouwing, en hoe kun je als leraar zelfstandig kwaliteitsvol materiaal ontwikkelen? RUG 428pag = 23cm Rugdikte nog aanpassen Aansluitend bij dit thema de pijnkreet die sergeant Chapman slaakte. Hij viel achterover, terwijl iedereen zich in een reflex voorover liet vallen, plat op de grond. Ik maakte een smak, voor me reikte Edward Hazell over zijn schouders naar de mitrailleur op zijn rug. In een rechte snee als met een mes werd bij die beweging zijn hele rechterarm van zijn lichaam gesneden door de kogelregen, die verder naar links zwenkte. Een vloek en een schreeuw ontsnapten hem. Ik kon mijn geweer niet gebruiken om leunend met mijn ellebogen op de grond, het hoofd licht opgericht, op de vijand te vuren, zoals we tijdens de opleiding honderden keren hadden geoefend. Het lichaam van sergeant Chapman lag in de weg en ook, zag ik toen, dat van Alfred Brown, onder wiens half weggeschoten hoofd het gras snel rood kleurde. In mij leken al mijn ingewanden samen te klonteren en als op dat ogenblik niet de stem van kapitein Brooke had weerklonken, luid en duidelijk, had ik vast het bewustzijn verloren. Hij riep niet, zoals te verwachten was, dat we ons moesten verspreiden of overeind komen en ten aanval trekken, hij riep: Luitenant Ashwell, zoek dekking verdomme! Ik keek over mijn linkerschouder. Daar stond in dat landschap waarin niets overeind was gebleven, mijn eigen luitenant, rechtop als een kaars, helemaal verstijfd, zoals ik hem ook had aangetroffen in Souchez, toen hij op het veld van lijken was gestuit. Links van hem keerde de kogelregen terug. Waar de kogels de grond raakten, spoten aarde en gras omhoog. Binnen enkele ogenblikken zouden ze zijn benen bereiken. Er was geen tijd om na te denken. Ik zette me met beide voeten af en sprong naar de luitenant. Met heel mijn gewicht duwde ik hem omver. Hij wankelde niet eens. Hij viel gelijk om. Het volgende ogenblik werden dikke klonters aarde in de lucht geworpen. Trommelend vielen ze op ons neer, vrijwel meteen gevolgd door plofgeluidjes, alsof er op een zak meel werd geklopt. Hierdoor wist ik dat de kogelregen voorbij was gezwenkt en voor de tweede keer de lichamen van Alfred Brown en sergeant Chapman had bereikt. De sergeant bracht nog even een reutelend geluid voort en daarna was het stil. Ook het mitrailleurvuur zweeg. Opnieuw klonk toen de stem van kapitein Brooke, deze keer wel met het bevel dat we ons al schietend moesten verspreiden. De vijand zat schuin voor ons, op twee uur, riep de kapitein, twee secties moesten linksom, twee andere secties rechtsom. Ik lag half op luitenant Ashwell. Hij ademde zwaar en snel, zijn buik ging als een blaasbalg op en neer. Om ons heen kropen steeds meer mannen overeind, ook Edward Hazell, die echter onmiddellijk weer in elkaar zakte. Bloed spoot in gulpen uit de gapende wond waar tot voor kort zijn arm was geweest. De luitenant maakte geen aanstalten om op te ant é Vandekerckhove Claeys es Clijsters t Cruysweegs arlotte Hardeman REDACTIE é Vandekerckhove staan. Ik liet mijn blik over zijn benen gaan, zijn onderbuik, hij was niet geraakt. Ik pakte met beide handen de luitenant bij de kraag van zijn jas, schudde heftig aan hem en schreeuwde, half in tranen: Sta op, verdomme, sta op! Als je dan toch dood wilt, vecht dan, verdomme. Vecht dan! Ze gooien je voor het vuurpeloton als je niet opstaat. Hoor je mij? Is dat wat je wilt? Door je eigen kogels sterven? Vecht dan, verdomme, en sterf eervol! Sterf eervol. Dat zei ik. In de waan van de strijd geloofde ik echt dat zoiets kon. De grote massa stond bij de ronselaars in hun kaki uniform, die jongens en mannen probeerden te overreden om zich aan te melden als vrijwilliger. Elke middag rond twee uur marcheerden daartoe enkele sergeanten met een rot soldaten het park in. Eén soldaat speelde fluit, een andere bugel en een derde trommelde. Ze speelden Goodbye Dolly Gay of zongen Come on and join Lord Kitchener s Army. Ten bob a week, plenty grub to eat, bloody great boots make blisters on yer feet, en onderweg deelden ze lekkers uit aan de kinderen, die vrolijk achter hen liepen zoals achter de rattenvanger van Hamelen. Een keer had ik me ook laten verleiden om te gaan luisteren naar een sergeant met een iel snorretje, die op de dikke stam van een omgehakte boom was gaan staan, in zijn hand de affiche met het portret van Lord Kitchener. Vanaf die affiches, die overal in de stad hingen, keek de minister van Oorlog iedere voorbijganger recht in de ogen en wees daarbij met gestrekte arm en vinger naar voren, alsof hij de loop van een geweer op iemand richtte. Onder die afbeelding stond in grote letters: Your king and your country need you! Met duizenden reageerden de mannen op de oproep, maar mij schrok de affiche af, T5 4-5 uur zoals ook de ophitsende toon van de sergeant met het snorretje dat deed. Hij was eerst nog rustig begonnen zichzelf en zijn soldaten voor te stellen, maar algauw waarschuwde hij voor het dreigende gevaar dat de Hunnen vormden. Toen al zag ik vele mannen instemmend knikken. Hierna had hij het met steeds luidere stem over de eer en het vaderland, over hoe het voelde een uniform te mogen dragen en een wapen te hanteren en over de royale vergoedingen die de soldaat kreeg en ook het gezin dat hij achterliet. Naast hem gaf de trommelaar na elke zin een slag op zijn trommel, voerde gestaag het ritme op en sloeg ten slotte hard na elk woord dat de sergeant uitsprak, zo het publiek gedurig ophitsend. Rondom mij begonnen mannen enthousiast te roepen en staken hun petten in de lucht, wat voor de soldaat met de fluit het teken was om papieren uit te delen waarop stond waar en hoe men zich kon aanmelden voor het leger. En intussen gingen de sergeant en de trommelaar door, de ene schreeuwend, de andere zijn trommelvel martelend: Wees een man en vecht! Uw land heeft u nodig! Begeleid door een lange roffel trok de sergeant aan het eind van zijn betoog de affiche strak en hield die voor zijn gezicht, alsof het de minister zelf was die rechtstreeks tot de mensen had gepraat Er ging op dat ogenblik een soort onzichtbare windhoos door de menigte, die de emoties van de omstanders nog meer opzweepte. Mannen en jongens dromden om de soldaat met de fluit en graaiden naar de papieren die hij uitdeelde, zoals hongerige mensen naar eten. Slechts met moeite kon ik me losmaken uit de menigte. We marcheerden verder de dag in en passeerden twee andere dorpen, die zo mogelijk nog meer verwoest waren. Geen gevel stond nog overeind, de bewoners zaten verslagen bij het puin. De voertuigen en de artillerie van ons bataljon waren nog ver achter ons. Al het rollend materieel was voor een opgeblazen brug over een rivier tot stilstand gekomen. Het besef dat we geen dekking meer hadden en steeds dichter bij de nieuwe Duitse linie kwamen, maakte iedereen nerveus. Ik zag het aan de gespannen gezichten, de schichtige blikken, de mondhoeken die krampachtig werden opgetrokken in een poging toch nog een glimlach te forceren. Ons peloton liep bijna helemaal vooraan. Alleen het eerste ging ons voor, op een afstand van zo n honderd meter, het derde liep op dezelfde afstand achter ons, het vierde daar nog achter, en een heel stuk verder, in een identieke opstelling, de overige compagnieën van ons bataljon. Een patrouille was vooruit gestuurd, maar die had nog niets van zich laten horen. We hadden onze geweren in de aanslag. Ik was doodsbang. Nooit eerder had het voorgevoel dat ik zou sneuvelen me zo in de greep gehad. Vandaag zou het gebeuren. Eén kogel die mijn naam droeg en alles was voorbij. John Patterson, gesneuveld, ergens in Frankrijk, maart 1917, welke dag het was, wist ik niet eens. Om mijn zinnen te verzetten probeerde ik te denken aan de brief die ik weldra aan mevrouw Bromley zou schrijven. De voorbije nacht had ik besloten haar nog niets te vertellen over de dood van Martin. Ik wilde niet nog meer verdriet opwekken in Allerton Street. Mevrouw Bromley was al zo broos en Mary had ik nog nooit zo radeloos geweten. Maar de gedachte dat ik elk ogenblik kon sneuvelen, drong zich al snel weer op en daarmee keerde ook mijn vroegere vrees terug dat Martin nooit zou sterven als ik zelf omkwam. De waarheid zou dan voor onbepaalde tijd ergens rondzweven, zoals een onbekende komeet in de ruimte. Zo in gedachten verzonken sjokte ik mee in onze karavaan. We hadden de weg verlaten, die onbegaanbaar was geworden, en trokken door een nat weiland. Ik volgde het zompige voetspoor van Edward Hazell, die op zijn brede schouders een mitrailleur droeg. Links van me en ook van het peloton liep luitenant Ashwell, zijn gezicht half afgewend om te verbergen wat iedereen toch al was opgevallen, rechts van me liepen Alfred Brown, vermoedelijk dromend van zijn enkele weken oude dochter, en sergeant Chapman, aan wiens ervaring de hele sectie zich in gedachten vastklampte. Dat hij als eerste getroffen werd, was daarom eens zo pijnlijk. De kogels kwamen vanuit het niets, zelfs het ratelende geluid van een machinegeweer was er een fractie van een seconde later dan de pijnkreet die sergeant Chapman slaakte. Hij viel achterover, terwijl iedereen zich in een reflex voorover liet vallen, plat op de grond. Ik maakte een smak, voor me reikte Edward Hazell over zijn schouders naar de mitrailleur op zijn rug. In een rechte snee als met een mes werd bij die beweging zijn hele rechterarm van zijn lichaam gesneden door de kogelregen, die verder naar links zwenkte. Een vloek en een schreeuw ontsnapten hem. Ik kon mijn geweer niet gebruiken om leunend met mijn ellebogen op de grond, het hoofd licht opgericht, op de vijand te vuren, zoals we tijdens de opleiding honderden keren hadden geoefend. Het lichaam van sergeant Chapman lag in de weg en ook, zag ik toen, dat van Alfred Brown, onder wiens half weggeschoten hoofd het gras snel rood kleurde. In mij leken al mijn ingewanden samen te klonteren en als op dat ogenblik niet de stem van kapitein Brooke had weerklonken, luid en duidelijk, had ik vast het bewustzijn verloren. Hij riep niet, zoals te verwachten was, dat we ons moesten verspreiden of overeind komen en ten aanval trekken, hij riep: Luitenant Ashwell, zoek dekking verdomme! Ik keek over mijn linkerschouder. Daar stond in dat landschap waarin niets overeind was gebleven, mijn eigen luitenant, rechtop als een kaars, helemaal verstijfd, zoals ik hem ook had aangetroffen in Souchez, toen hij op het veld van lijken was gestuit. Links van hem keerde de kogelregen terug. Waar de kogels de grond raakten, spoten aarde en gras omhoog. Binnen enkele ogenblikken zouden ze zijn benen bereiken. Er was geen tijd om na te denken. Ik zette me met beide voeten af en sprong naar de luitenant. Met heel mijn gewicht duwde ik hem omver. Hij wankelde niet eens. Hij viel gelijk om. Het volgende ogenblik werden dikke klonters aarde in de lucht geworpen. Trommelend vielen ze op ons neer, vrijwel meteen gevolgd door plofgeluidjes, alsof er op een zak meel werd geklopt. Frappant Nederlands T5 Leerwerkboek 4-5 uur Hierdoor wist ik dat de kogelregen voorbij was gezwenkt en voor de tweede keer de lichamen van Alfred Brown en sergeant Chapman had bereikt. De sergeant bracht nog even een reutelend geluid voort en daarna was het stil. Ook het mitrailleurvuur zweeg. Opnieuw klonk toen de stem van kapitein Brooke, deze keer wel met het bevel dat we ons al schietend moesten verspreiden. De vijand zat schuin voor ons, op twee uur, riep de kapitein, twee secties moesten linksom, twee andere secties rechtsom. Ik lag half op luitenant Ashwell. Hij ademde zwaar en snel, zijn buik ging als een blaasbalg op en neer. Om ons heen kropen steeds meer mannen overeind, ook Edward Hazell, die echter onmiddellijk weer in elkaar zakte. Bloed spoot in gulpen uit de gapende wond waar tot voor kort zijn arm was geweest. De luitenant maakte geen aanstalten om op te staan. Ik liet mijn blik over zijn benen gaan, zijn onderbuik, hij was niet geraakt. Ik pakte met beide handen de luitenant bij de kraag van zijn jas, schudde heftig aan hem en schreeuwde, half in tranen: Sta op, verdomme, sta op! Als je dan toch dood wilt, vecht dan, verdomme. Vecht dan! Ze gooien je voor het vuurpeloton als je niet opstaat. Hoor je mij? Is dat wat je wilt? Door je eigen kogels sterven? Vecht dan, verdomme, en sterf eervol! Sterf eervol. Dat zei ik. In de waan van de strijd geloofde ik echt dat zoiets kon. De grote massa stond bij de ronselaars in hun kaki uniform, die jongens en mannen probeerden te overreden om zich aan te melden als vrijwilliger. Elke middag rond twee uur marcheerden daartoe enkele sergeanten met een rot soldaten het park in. Eén soldaat speelde fluit, een andere bugel en een derde trommelde. Ze speelden Goodbye Dolly Gay of zongen Come on and join Lord Kitchener s Army. Ten bob a week, plenty grub to eat, bloody great boots make blisters on yer feet, en onderweg deelden ze lekkers uit aan de kinderen, die vrolijk achter hen liepen zoals achter de rattenvanger van Hamelen. Een keer had ik me ook laten verleiden om te gaan luisteren naar een sergeant met een iel snorretje, die op de dikke stam van een omgehakte boom was gaan staan, in zijn hand de affiche met het portret van Lord Kitchener. Vanaf die affiches, die overal in de stad hingen, keek de minister van Oorlog iedere voorbijganger recht in de ogen en wees daarbij met gestrekte arm en vinger naar voren, alsof hij de loop van een geweer op iemand richtte. Onder die afbeelding stond in grote letters: Your king and your country need you! Met duizenden reageerden de mannen op de oproep, maar mij schrok de affiche af, zoals ook de ophitsende toon van de sergeant met het snorretje dat deed. Hij was eerst nog rustig begonnen zichzelf en zijn soldaten voor te stellen, maar algauw waarschuwde hij voor het dreigende gevaar dat de Hunnen vormden. Toen al zag ik vele mannen instemmend knikken. Hierna had hij het met steeds luidere stem over de eer en het vaderland, over hoe het voelde een uniform te mogen dragen en een wapen te hanteren en over de royale vergoedingen die de soldaat kreeg en ook het gezin dat hij achterliet. Naast hem gaf de trommelaar na elke zin een slag op zijn trommel, voerde gestaag het ritme op en sloeg ten slotte hard na elk woord dat de sergeant uitsprak, zo het publiek gedurig ophitsend. Rondom mij begonnen mannen enthousiast te roepen en staken hun petten in de lucht, wat voor de soldaat met de fluit het teken was om papieren uit te delen waarop stond waar en hoe men zich kon aanmelden voor het leger. En intussen gingen de sergeant en de trommelaar door, de ene schreeuwend, de andere zijn trommelvel martelend: Wees een man en vecht! Uw land heeft u nodig! Begeleid door een lange roffel trok de sergeant aan het eind van zijn betoog de affiche strak en hield die voor zijn gezicht, alsof het de minister zelf was die rechtstreeks tot de mensen had gepraat Er ging op dat ogenblik een soort onzichtbare windhoos door de menigte, die de emoties van de omstanders nog meer opzweepte. Mannen en jongens dromden om de soldaat met de fluit en graaiden naar de papieren die hij uitdeelde, zoals hongerige mensen naar eten. Slechts met moeite kon ik me losmaken uit de menigte. We marcheerden verder de dag in en passeerden twee andere dorpen, die zo mogelijk nog meer verwoest waren. Geen gevel stond nog overeind, de bewoners zaten verslagen bij het puin. De voertuigen en de artillerie van ons bataljon waren nog ver achter ons. Al het rollend materieel was voor een opgeblazen brug over een rivier tot stilstand gekomen. Het besef dat we geen dekking meer hadden en steeds dichter bij de nieuwe Duitse linie kwamen, maakte iedereen nerveus. Ik zag het aan de gespannen gezichten, de schichtige blikken, de mondhoeken die krampachtig werden opgetrokken in een poging toch nog een glimlach te forceren. Ons peloton liep bijna helemaal vooraan. Alleen het eerste ging ons voor, op een afstand van zo n honderd meter, het derde liep op dezelfde afstand achter ons, het vierde daar nog achter, en een heel stuk verder, in een identieke opstelling, de overige compagnieën van ons bataljon. Een patrouille was vooruit gestuurd, maar die had nog niets van zich laten horen. We hadden onze geweren in de aanslag. Ik was doodsbang. Nooit eerder had het voorgevoel dat ik zou sneuvelen me zo in de greep gehad. Vandaag zou het gebeuren. Eén kogel die mijn naam droeg en alles was voorbij. John Patterson, gesneuveld, ergens in Frankrijk, maart 1917, welke dag het was, wist ik niet eens. Om mijn zinnen te verzetten probeerde ik te denken aan de brief die ik weldra aan mevrouw Bromley zou schrijven. De voorbije nacht had ik besloten haar nog niets te vertellen over de dood van Martin. Ik wilde niet nog meer verdriet opwekken in Allerton Street. Mevrouw Bromley was al zo broos en Mary had ik nog nooit zo radeloos geweten. Maar de gedachte dat ik elk ogenblik kon sneuvelen, drong zich al snel weer op en daarmee keerde ook mijn vroegere vrees terug dat Martin nooit zou sterven als ik zelf omkwam. De waarheid zou dan voor onbepaalde tijd ergens rondzweven, zoals een onbekende komeet in de ruimte. Zo in gedachten verzonken sjokte ik mee in onze karavaan. We hadden de weg verlaten, die onbegaanbaar was geworden, en trokken door een nat weiland. Ik volgde het zompige voetspoor van Edward Hazell, die op zijn brede schouders een mitrailleur droeg. Links van me en ook van het peloton liep luitenant Ashwell, zijn gezicht half afgewend om te verbergen wat iedereen toch al was opgevallen, rechts van me liepen Alfred Brown, vermoedelijk dromend van zijn enkele weken oude dochter, en sergeant Chapman, aan wiens ervaring de hele sectie zich in gedachten vastklampte. Dat hij als eerste getroffen werd, was daarom eens zo pijnlijk. De kogels kwamen vanuit het niets, zelfs het ratelende geluid van een machinegeweer was er een fractie van een seconde later dan de pijnkreet die sergeant Chapman slaakte. Hij viel achterover, terwijl iedereen zich in een reflex voorover liet vallen, plat op de grond. Ik maakte een smak, voor me reikte Edward Hazell over zijn schouders naar de mitrailleur op zijn rug. In een rechte snee als met een mes werd bij die beweging zijn hele rechterarm van zijn lichaam gesneden door de kogelregen, die verder naar links zwenkte. Een vloek en een schreeuw ontsnapten hem. Ik kon mijn geweer niet gebruiken om leunend met mijn ellebogen op de grond, het hoofd licht opgericht, op de vijand te vuren, zoals we tijdens de opleiding honderden keren hadden geoefend. Het lichaam van sergeant Chapman lag in de weg en ook, zag ik toen, dat van Alfred Brown, onder wiens half weggeschoten hoofd het gras snel rood kleurde. In mij leken al mijn ingewanden samen te klonteren en als op dat ogenblik niet de stem van kapitein Brooke had weerklonken, luid en duidelijk, had ik vast het bewustzijn verloren. Hij riep niet, zoals te verwachten was, dat we ons moesten verspreiden of overeind komen en ten aanval trekken, hij riep: Luitenant Ashwell, zoek dekking verdomme! Ik keek over mijn linkerschouder. Daar stond in dat landschap waarin niets overeind was gebleven, mijn eigen luitenant, rechtop als een kaars, helemaal verstijfd, zoals ik hem ook had aangetroffen in Souchez, toen hij op het veld van lijken was gestuit. Links van hem keerde de kogelregen terug. Waar de kogels de grond raakten, spoten aarde en gras omhoog. Binnen enkele ogenblikken zouden ze zijn benen bereiken. Er was geen tijd om na te denken. Ik zette me met beide voeten af en sprong naar de luitenant. Met heel mijn gewicht duwde ik hem omver. Hij wankelde niet eens. Hij viel gelijk om. Het volgende ogenblik werden dikke klonters aarde in de lucht geworpen. Trommelend vielen ze op ons neer, vrijwel meteen gevolgd door plofgeluidjes, alsof er op een zak meel werd geklopt. Hierdoor wist ik dat de kogelregen voorbij was gezwenkt en voor de tweede keer de lichamen van Alfred Brown en sergeant Chapman had bereikt. De sergeant Frappant T5 N E D E R L A N D S Leerwerkboek 3-4 uur bracht nog even een reutelend geluid voort en daarna was het stil. Ook het mitrailleurvuur zweeg. Opnieuw klonk toen de stem van kapitein Brooke, deze keer wel met het bevel dat we ons al schietend moesten verspreiden. De vijand zat schuin voor ons, op twee uur, riep de kapitein, twee secties moesten linksom, twee andere secties rechtsom. Ik lag half op luitenant Ashwell. Hij ademde zwaar en snel, zijn buik ging als een blaasbalg op en neer. Om ons heen kropen steeds meer mannen overeind, ook Edward Hazell, die echter onmiddellijk weer in elkaar zakte. Bloed spoot in gulpen uit de gapende wond waar tot voor kort zijn arm was geweest. De luitenant maakte geen aanstalten om op te staan. Ik liet mijn blik over zijn benen gaan, zijn onderbuik, hij was niet geraakt. Ik pakte met beide handen de luitenant bij de kraag van zijn jas, schudde heftig aan hem en schreeuwde, half in tranen: Sta op, verdomme, sta op! Als je dan toch dood wilt, vecht dan, verdomme. Vecht dan! Ze gooien je voor het vuurpeloton als je niet opstaat. Hoor je mij? Is dat wat je wilt? Door je eigen kogels sterven? Vecht dan, verdomme, en sterf eervol! Sterf eervol. Dat zei ik. In de waan van de strijd geloofde ik echt dat zoiets kon. De grote massa stond bij de ronselaars in hun kaki uniform, die jongens en mannen probeerden te overreden om zich aan te melden als vrijwilliger. Elke middag rond twee uur marcheerden daartoe enkele sergeanten met een rot soldaten het park in. Eén soldaat speelde fluit, een andere bugel en een derde trommelde. Ze speelden Goodbye Dolly Gay of zongen Come on and join Lord Kitchener s Army. Ten bob a week, plenty grub to eat, bloody great boots make blisters on yer feet, en onderweg deelden ze lekkers uit aan de kinderen, die vrolijk achter hen liepen zoals achter de rattenvanger van Hamelen. Een keer had ik me ook laten verleiden om te gaan luisteren naar een sergeant met een iel snorretje, die op de dikke stam van een omgehakte boom was gaan staan, in zijn hand de affiche met het portret van Lord Kitchener. Vanaf die affiches, die overal in de stad hingen, keek de minister van Oorlog iedere voorbijganger recht in de ogen en wees daarbij met gestrekte arm en vinger naar voren, alsof hij de loop van een geweer op iemand richtte. Onder die afbeelding stond in grote letters: Your king and your country need you! Met duizenden reageerden de mannen op de oproep, maar mij schrok de affiche af, zoals ook de ophitsende toon van de sergeant met het snorretje dat deed. Hij was eerst nog rustig begonnen zichzelf en zijn soldaten voor te stellen, maar algauw waarschuwde hij voor het dreigende gevaar dat de Hunnen vormden. Toen al zag ik vele mannen instemmend knikken. Hierna had hij het met steeds luidere stem over de eer en het vaderland, over hoe het voelde een uniform te mogen dragen en een wapen te hanteren en over de royale vergoedingen die de soldaat kreeg en ook het gezin dat hij achterliet. Naast hem gaf de trommelaar na elke zin een slag op zijn trommel, voerde gestaag het ritme op en sloeg ten slotte hard na elk woord dat de sergeant uitsprak, zo het publiek gedurig ophitsend. Rondom mij begonnen mannen enthousiast te roepen en staken hun petten in de lucht, wat voor de soldaat met de fluit het teken was om papieren uit te delen waarop stond waar en hoe men zich kon aanmelden voor het leger. En intussen gingen de sergeant en de trommelaar door, de ene schreeuwend, de andere zijn trommelvel martelend: Wees een man en vecht! Uw land heeft u nodig! Begeleid door een lange roffel trok de sergeant aan het eind van zijn betoog de affiche strak en hield die voor zijn gezicht, alsof het de minister zelf was die rechtstreeks tot de mensen had gepraat Er ging op dat ogenblik een soort onzichtbare windhoos door de menigte, die de emoties van de omstanders nog meer opzweepte. Mannen en jongens dromden om de soldaat met de fluit en graaiden naar de papieren die hij uitdeelde, zoals hongerige mensen naar eten. Slechts met moeite kon ik me losmaken uit de menigte. We marcheerden verder de dag in en passeerden twee andere dorpen, die zo mogelijk nog meer verwoest waren. Geen gevel stond nog overeind, de bewoners zaten verslagen bij het puin. De voertuigen en de artillerie van ons bataljon waren nog ver achter ons. Al het rollend materieel was voor een opgeblazen brug over een rivier tot stilstand gekomen. Het besef dat we geen dekking meer hadden en steeds dichter bij de nieuwe Duitse linie kwamen, maakte iedereen nerveus. Ik met onlineoefenmateriaal zag het aan de gespannen gezichten, de schichtige blikken, de mondhoeken die krampachtig werden opgetrokken in een poging toch nog een glimlach te forceren. Ons peloton liep bijna helemaal vooraan. Alleen het eerste ging ons voor, op een afstand van zo n honderd meter, het derde liep op dezelfde afstand achter ons, het vierde daar nog achter, en een heel stuk verder, in een identieke opstelling, de overige compagnieën van ons bataljon. Een patrouille was vooruit gestuurd, maar die had nog niets van zich laten horen. We hadden onze geweren in de aanslag. Ik was doodsbang. Nooit eerder had het voorgevoel dat ik zou sneuvelen me zo in de greep gehad. Vandaag zou het gebeuren. Eén kogel die mijn naam droeg en alles was voorbij. John Patterson, gesneuveld, ergens in Frankrijk, maart 1917, welke dag het was, wist ik niet eens. Om mijn zinnen te verzetten probeerde ik te denken aan de brief die ik weldra aan mevrouw Bromley zou schrijven. De voorbije nacht had ik besloten haar nog niets te vertellen over de dood van Martin. Ik wilde niet nog meer verdriet opwekken in Allerton Street. Mevrouw Bromley was al zo broos en Mary had ik nog nooit zo radeloos geweten. Maar de gedachte dat ik elk ogenblik kon sneuvelen, drong zich al snel weer op en daarmee keerde ook mijn vroegere vrees terug dat Martin nooit zou sterven als ik zelf omkwam. De waarheid zou dan voor onbepaalde tijd ergens rondzweven, zoals een onbekende komeet in de ruimte. Zo in gedachten verzonken sjokte ik mee in onze karavaan. We hadden de weg verlaten, die onbegaanbaar was geworden, en trokken door een nat weiland. Ik volgde het zompige voetspoor van Edward Hazell, die op zijn brede schouders een mitrailleur droeg. Links van Meer informatie over de methode Frappant vind je op www.pelckmans.be.

TAALONDERWIJS 7 Heavy met taal, creatief met poëzie Wim Paeshuyse Hoe kun je leerlingen zelf aan de slag laten gaan met poëzie? Op welke manier kun je jongeren warm maken voor poëzie? Wat leeft er in het Vlaamse poëzielandschap? En is poëzie in de klas wel zinvol? kom je te weten waarom poëzie een meerwaarde is in de lessen Nederlands. krijg je verschillende lesideeën om aan de slag te gaan met poëzie. leer je hoe je jongeren warm kunt maken voor poëzie. Leerkrachten Nederlands Begeleiders creatieve therapie, docenten woordkunst-drama (DKO) Woensdag 17 december 2014 Teamgerichte nascholing Meer informatie via Niet het analyseren van gedichten staat in deze nascholing centraal, wel leerlingen zelf gedichten laten schrijven. Veel begrippen uit de poëzie zoals alliteratie, binnenrijm, assonantie kunnen ook met de juiste oefeningen op een creatieve manier worden ingeoefend. Tegelijkertijd leren leerlingen zich expressief uitdrukken en vinden ze een manier om hun emoties te uiten. In deze sessie ontdek je hoe je het evenwicht kunt vinden tussen voldoende ruimte voor creativiteit creëren en toch een vaste structuur aanbieden. Je leert ook enkele nieuwe vormen en soorten van poëzie kennen. Hoe kun je bijvoorbeeld een gedicht maken met behulp van het internet? Hoe kun je een les poëzie koppelen aan werken met kranten? Hoe kun je met poëzie ook een raptekst maken? Verder leer je wat leeft in het Vlaamse poëzielandschap en hoe je jongeren kunt warm maken voor poëzie. Welke belangrijke vrije podia er zijn voor jongeren en wie zijn de belangrijkste jongerendichters van het moment?

Auteurs Johan Ackerman Luc De Paep Marjan Hillewaere Bart Mertens Wim Vander meiren Eindredactie Marjan Hillewaere www.pelckmans.be O_Pegasus 1 LWB 5868-511975.indd 1-3 30/01/14 13:17 8 TAALONDERWIJS Latijn leren lezen in het eerste jaar Marjan Hillewaere De twaalfjarige die vandaag in de Latijnse start, weet niet wat een lijdend voorwerp is en is niet gedrild in het uit het hoofd leren van woordjes. Daarom gaan we in deze workshop heel concreet op zoek naar nieuwe wegen om grammatica en woordenschat aan te leren in functie van het lezen van Latijnse teksten. Leerkrachten Latijn 1ste graad Vrijdag 21 november 2014 maak je kennis met de veranderde visie op taalbeschouwing. leer je meer over de didactiek van moderne vreemde talen met betrekking tot grammatica en woordenschat. wissel je ervaringen met andere leerkrachten uit. ontwikkel je samen met de andere deelnemers lesmateriaal met het oog op leesvaardigheid. Het vermogen om abstract logisch na te denken over taal is bij 12-jarigen sterk achteruit gegaan de laatste jaren. Toch zijn de leerinhouden en de doelstellingen voor het vak Latijn niet veranderd. Leerlingen moeten in staat zijn om in de tweede en derde graad authentieke literaire teksten te lezen. Hiervoor is kennis van de grammaticale bouwstenen en van de woordenschat van een taal nodig. In een eerste deel worden de recente veranderingen in het talenonderwijs geschetst. Vervolgens wisselen de deelnemers met elkaar ervaringen uit aan de hand van lesmateriaal uit handboeken van het eerste jaar. Hoe maken we abstracte termen als naamval, functie en vervoeging voor 12-jarigen begrijpbaar? Op welke manier kan het studeren van woordjes efficiënter verlopen? Ten slotte gaan je zelf aan de slag. Samen werken we aangepaste lesstrategieën uit, waarmee je de lectuur van de tekst vlotter kunt laten verlopen. Tot slot werk je een oefening uit waarmee leerlingen de nieuwe woordenschat van de tekst kunnen verwerken. Aansluitend bij dit thema Ludi 1 Leerwerkboek Ludi 1 LEERWERKBOEK Pegasus LEERWERKBOEK Klassieke studiën voor het 1ste jaar S.O. 1 Pegasus 1 LEERWERKBOEK 1 LEERWERKBOEK Pegasus 1 HANDLEIDING Pegasus met onlineoefenmateriaal met onlinelesmateriaal Ludi 1 Leerwerkboek ca 21,50 Ludi 1 Handleiding ca 40,00 Meer informatie over Ludi vind je op www.pelckmans.be. met lesmateriaal online- Pegasus 1 leerwerkboek 19,90 Pegasus 1 handleiding 50,00 Meer informatie over Pegasus vind je op www.pelckmans.be. Pelckmans

Auteurs Johan Ackerman Wim Cool Wannes Gyselinck Marjan Hillewaere Bart Mertens Wim Vander meiren Anne-Marie Van Kerchove An Verlinden Eindredactie Marjan Hillewaere www.pelckmans.be O_Pegasus 3 BB 6671.indd 1-3 15/02/13 11:53 Auteurs Johan Ackerman Wim Cool Wannes Gyselinck Marjan Hillewaere Bart Mertens Wim Vander meiren Anne-Marie Van Kerchove An Verlinden Eindredactie Marjan Hillewaere www.pelckmans.be O_Pegasus 3 WB 6803.indd 1-3 20/02/13 11:45 O_Pegasus 3 HL 7074.indd 1 20/06/13 13:30 TAALONDERWIJS 9 Valentiegrammatica en leesvaardigheid Latijn in de tweede graad Marjan Hillewaere In de tweede graad staan leerlingen én leerkrachten voor een nieuwe uitdaging: het lezen van authentieke Latijnse teksten. Vanuit de vakken Nederlands, Frans en Engels heeft een 15-jarige zinsontleding minder onder de knie dan vroeger. Hoe spelen je als leraar Latijn in op deze evolutie? Leerkrachten Latijn 2de graad Woensdag 11 februari 2015 maak je kennis met de veranderde visie op taalbeschouwing. leer je over de belangrijkste wijzigingen in de aanbreng van de grammatica in de eerste graad. wissel je ervaringen uit over de valentiegrammatica en het lezen van teksten in de tweede graad. ontwikkel je samen met de andere deelnemers een functionele vraagstelling bij een authentieke tekst. De beginsituatie van de 15-jarige, die de lectuur van authentieke teksten aanvat, is op enkele jaren tijd veel veranderd. Het vermogen om abstract logisch na te denken over taal is sterk achteruit gegaan. De nieuwe leerplannen Latijn van het VVKSO stellen sinds kort de valentiegrammatica als grammaticaal referentiekader verplicht. Tegelijk is de belangrijkste doelstelling van ons vak niet veranderd. Leerlingen moeten in staat zijn om in de tweede graad authentieke literaire teksten te lezen. Hiervoor is kennis van de grammaticale bouwstenen van de taal nodig. Hoe brengen we deze kennis aan vanuit de vernieuwde beginsituatie? Hoe zetten we de valentiegrammatica functioneel in tijdens de lectuur? In een eerste deel wordt een kort overzicht gegeven van de recente veranderingen in het talenonderwijs. Vervolgens krijg je meer achtergrond over wat er veranderd is in de 1ste graad, of wissel je met andere deelnemers ervaringen uit. Ten slotte ga je concreet aan de slag met authentieke teksten, waarin je de grammaticale struikelblokken blootlegt. Je formuleert efficiënte vragen bij de tekst om leerlingen snel tot tekstbegrip te brengen en met hen zinvol over grammatica te reflecteren. Aansluitend bij dit thema Pegasus GRAMMATICA bronnenboek Pegasus 3 Pegasus grammatica 21,50 Pegasus 3 bronnenboek 3 bronnenboek Pegasus handleiding Pegasus 3 met onlinelesmateriaal Pegasus Meer informatie over Pegasus vind je op www.pelckmans.be. werkboek 3 Pegasus 3 werkboek 3 met onlineoefenmateriaal Pegasus 3 bronnenboek werkboek Pegasus 4 bronnenboek Pegasus Pegasus 3 werkboek 4 met onlineoefenmateriaal Pegasus 3 bronnenboek 17,50 Pegasus 3 werkboek 19,50 Pegasus 3 handleiding 50,00 Pegasus 4 bronnenboek ca 24,00 Pegasus 4 werkboek ca 14,00 Pegasus 4 handleiding ca 50,00 werkboek Pegasus

10 KLASMANAGEMENT Lesgeven vraagt LEF Wen Geerts Je staat in het onderwijs, en dat vraagt lef. Lef om overtuigingen onder de loep te nemen, lef om aan de slag te gaan met ergernissen, lef om iets onverwachts te doen! ontwikkel je lef om je eigen talenten nog meer in te zetten. ontwikkel je lef om eigen valkuilen te willen zien en ombuigen. zet je je nieuwe inzichten om in actiepunten, om morgen uit te voeren. Leerkrachten SO/BuSo Vrijdag 6 februari 2015 Teamgerichte nascholing Meer informatie via Hoe krijg je meer lef om te kiezen voor het leven van jezelf en de leerlingen? Hoe ga je in tegen angst voor verandering, voor eigen kracht, voor overvloed, voor het inzetten van talenten, voor het kiezen van je eigen professionele weg als leerkracht, voor de fierheid van je job, voor de verwachtingen en commentaar van ouders, voor het écht helemaal kiezen voor de leerling én jezelf Vertrekkende van een getuigenis over eigen keuzes binnen en buiten het onderwijs, word je in deze sessie geconfronteerd met vragen die je aanzetten tot nadenken. Je stelt evidenties in vraag en komt tot stappen die leiden naar meer tevredenheid en beter lesgeven.

KLASMANAGEMENT 11 Spelenderwijs klasgroepen begeleiden Wen Geerts Wil je beter kunnen omgaan met klasgroepen? Zoek je antwoord op jouw individuele vragen over hoe je dag in dag uit werkt met leerlingen? Leerkrachten SO/BuSo ontdek je je sterke en minder sterke punten in het begeleiden of toespreken van leerlingen. leer je je sterke punten meer in de verf te zetten. krijg je zin om groepen leerlingen spelenderwijs te benaderen in plaats van hen als een obstakel te zien. Vrijdag 12 september 2014 Teamgerichte nascholing Meer informatie via Tijdens deze cursus krijg je tools en tips bij jouw individuele vragen en knelpunten in het werken met klasgroepen. Samen onderzoeken we de mogelijkheden die jou meer in je kracht als leerkracht doen staan. Eerst kijken we daarbij naar je eigen talenten als begeleider van klasgroepen. Vervolgens leer je aan de hand van hefboomvaardigheden je talenten nog beter in te zetten. Ten slotte leer je ook werken met je eigen beperkingen als begeleider. Als deelnemer kun je beslissen om de sessie reflecterend dan wel ervaringsgericht te laten verlopen. In dat laatste geval vertrekken we vanuit een aantal cases waarbij je zelf een vijftiental minuten de groep toespreekt, een opdracht geeft of leidt als in een vergadering.

12 KLASMANAGEMENT Weerstand bij leerkrachten of ouders Anders bekeken, beter reageren Wen Geerts Stoot je soms op weerstand van ouders tijdens gesprekken of oudercontacten? Of bots je soms als directie of leerkracht op weerstand van andere leerkrachten? leer je anders te kijken naar weerstand. ontdek je mogelijkheden om op een effectieve manier met weerstand om te gaan. oefen je in het duidelijk stellen van doelen, inzet (h)erkennen en betrokkenen confronteren. Leerkrachten SO/BuSo Vrijdag 30 januari 2015 Teamgerichte nascholing Meer informatie via Tijdens deze sessie leer je in drie fasen om te gaan met weerstand: 1 Hoe kijk je naar weerstand? Je leert naar weerstand kijken als betrokkenheid en poging tot communiceren. Weerstand kun je kaderen als angst voor verandering, voor extra werk, voor bemoeienis 2 Wat doe je? Je leert ruimte te geven aan je eigen gevoelens en die van je gesprekspartner(s). Vervolgens probeer je alle overtuigingen open op tafel te krijgen. 3 Wat zeg je? In een laatste fase leer je duidelijkheid te geven over de doelstellingen van het gesprek. Je waardeert, bekrachtigt en (h)erkent de inzet, en confronteert de betrokkenen.

KLASMANAGEMENT 13 Aan de slag met onderwijsstijlen in functie van goed klasmanagement Wen Geerts Wat doe je spontaan als je lesgeeft: instrueren, overtuigen, begeleiden of delegeren? Welke stijl gebruik je het best wanneer? Leerkrachten SO/BuSo Directie krijg je een kijk op de eigen spontane onderwijsstijlen en probeer je alternatieve stijlen uit. formuleer je actiepunten om in de klas mee aan de slag te gaan. Vrijdag 14 november 2014 Teamgerichte nascholing Meer informatie via Instrueren, overtuigen, begeleiden en delegeren: vier onderwijsstijlen, alle vier inzetbaar in specifieke situaties. Welke gebruik jij vooral en wat zijn de alternatieven? Via een test kom je jouw overheersende stijl op het spoor. Daarna gaan we de andere stijlen inoefenen. Je krijgt achtergronden bij elke stijl en ontdekt wanneer die het best wordt ingezet. Kunnen en willen leerlingen doen wat je hen vraagt? Afhankelijk van het antwoord op deze vraag leer je een andere stijl hanteren. Tijdens deze concrete sessie krijg je onmiddellijke feedback.

14 ZORG EN LEERLINGEN BEGELEIDEN Filosoferen in de lessen wetenschap Eef Cornelissen en Jelle De Schrijver Kan water verslijten? Kunnen dieren denken? In de lessen wetenschap kunnen filosofeertechnieken voor een extra dimensie zorgen. Leerkrachten 1ste graad Woensdag 17 december 2014 maak je kennis met de methodiek van filosoferen in de lessen wetenschap. ontdek je wat de meerwaarde is van deze methodiek in de klaspraktijk. leer je een sessie met jongeren begeleiden. De wereld van de wetenschappen ligt voor sommigen mijlenver van het filosoferen. In deze sessie tonen we hoe je in de lessen wetenschap succesvol aan de slag kunt met filosofeertechnieken. Al filosoferend ontdekken we wat de effecten van deze methodiek in de klaspraktijk zijn. sgierigheid en verwondering staan in deze denkoefening centraal. Zo ontdekt de ene dat wetenschap minder absoluut is dan gedacht, en ziet de ander dat filosoferen wetenschappelijke problemen boeiend maakt voor iedereen.

ZORG EN LEERLINGEN BEGELEIDEN 15 Agressie aanpakken met muziek en relaxatie Kris Flameng Muziek en beweging hebben alles in zich om leerlingen die het (even) moeilijk hebben positieve input te geven. Leerkrachten SO/BuSo Zorgcoördinator Directie maak je kennis met een breed aanbod aan oefeningen en werkvormen rond muziek, beweging, massage en/of relaxatie. leer je hoe je muziek en beweging kunt inzetten om agressie aan te pakken. Woensdag 26 november 2014 Teamgerichte nascholing Meer informatie via In deze sessie stelt Kris Flameng zeer concrete oefeningen en werkvormen voor, bruikbaar voor iedereen die met leerlingen van uiteenlopende leeftijden werkt. Het uitgangspunt daarbij is zijn succesvolle Twee maten rust. Je leert hoe je het samenspel van muziek, beweging, massage en relaxatie kunt gebruiken om probleemgedrag op te vangen en te voorkomen. Je ontdekt hoe je er het welbevinden van leerling en begeleider sterk mee kunt verbeteren. Voor deze actieve sessie breng je een ligmatje en een kussen mee. Ik ga er zeker mee aan de slag. Leerrijk op een ontspannende manier. Aansluitend bij dit thema Twee maten rust 29,50

16 ZORG EN LEERLINGEN BEGELEIDEN Brain Gym: bewegen om te leren Sonja De Poorter Brain Gym biedt een oplossing voor leerstress, leermoeilijkheden, concentratieproblemen en faalangst. Leerkrachten SO/BuSo Zorgcoördinator kom je te weten wat Brain Gym precies inhoudt. krijg je inzicht in hoe Brain Gym het leerproces beïnvloedt. leer je verschillende Brain Gym-oefeningen gebruiken. Woensdag 27 mei 2015 Teamgerichte nascholing Meer informatie via Tijdens deze nascholing krijg je een afwisseling tussen de theorie en de praktijk van Brain Gym. Je leert de PACE, een opeenvolging van vier oefeningen die gebruikt worden als ochtend- of middagritueel om rustig en met aandacht aan de les te beginnen. We gaan in op het belang van observeren en gewaarworden. We zien de theoretische achtergrondinformatie over de invloed van stress op het lateralisatie proces en het leervermogen. Daarbij gaan we in op vragen als: wat is lateralisatie? Welke invloed heeft het op het leerproces? Hoe kun je zien dat een kind niet goed gelateraliseerd is? En wat kan Brain Gym betekenen voor het leerproces van jongeren?

ZORG EN LEERLINGEN BEGELEIDEN 17 Coöperatieve Leerstrategieën Art de Co Het leerrendement, de betrokkenheid en het plezier van elke leerling maximaliseren, dat is waar we als leerkracht naar streven. Coöperatieve Leerstrategieën bieden je op dit vlak heel wat mogelijkheden. Leerkrachten SO/BuSo Vrijdag 27 februari 2015 maak je kennis met de basisprincipes van Coöperatieve Leerstrategieën. ontdek je de meerwaarde van dit leren voor elke klas. ga je aan de slag met minimum 5 structuren en maak je de transfer naar de eigen klaspraktijk. Door veel onderlinge interactie tijdens het leren, voelen leerlingen zich betrokken. Als ze als hecht team op een actieve manier leren samenwerken, ervaren alle jongeren leersucces en wordt het klassenmanagement geoptimaliseerd. Professor Spencer Kagan werkte deze visie uit in Coöperatieve Leerstrategieën, met geschikte werkvormen en bijpassend klassenmanagement. Coöperatief leren is een werkwijze waarbij leerlingen effectief samenwerken in groepjes van twee of vier leerlingen ongeacht of het over taal, wiskunde of een andere lesinhoud gaat. Deze aanpak is bewerkt voor het Nederlandstalig onderwijs. Uniek voor deze werkwijze zijn de GIPS-principes: Gelijke deelname, Individuele aanspreekbaarheid, Positieve wederzijdse afhankelijkheid en Simultane actie. Tijdens deze nascholing maak je op een actieve manier kennis met de didactische structuren van Coöperatief Leren. Dit zijn aansprekende activiteiten die leerlingen effectief laten samenwerken met gebruik van jouw leerstofinhouden en -methoden. Leerlingen leren van én met elkaar en ze leren meer. Je maakt kennis met enkele van de ruim 90 structuren waarmee allerlei lessen verrijkt kunnen worden. Veel informatie, duidelijk gegeven en vanuit de praktijk. e manier om met speelsere en ongedwongen vorm te werken. Aansluitend bij dit thema Coöperatieve leerstrategieën 79,00

18 ZORG EN LEERLINGEN BEGELEIDEN Faalangst: weg ermee zelfvertrouwen: kom op! Ilse Dewitte Faalangst: hoe herken je het en hoe begeleid je leerlingen die ermee kampen? Leerkrachten SO/BuSo Zorgcoördinator krijg je inzicht in de verschillende vormen van faalangst en hun ontstaan. krijg je tips en strategieën om faalangst bij jongeren aan te pakken of te voorkomen. krijg je handvatten om leerlingen (in groep) met hun faalangst te begeleiden. Woensdag 15 oktober 2014 Woensdag 4 februari 2015 De faalangst van leerlingen omzetten in zelfvertrouwen: dat is het doel van deze nascholing. Je maakt kennis met de soorten faalangst, hoe je het kunt voorkomen en wat de mogelijke oorzaken zijn. Je leert signalen van faalangst (h)erkennen en krijgt tips om leerlingen met faalangst te begeleiden. We staan ook stil bij het begeleiden en ondersteunen van ouders en leerkrachten in de omgang met deze jongeren. Tijdens de nascholing is er tijd en ruimte voor vragen, bedenkingen en eigen voorbeelden. Aansluitend bij dit thema Teken je gesprek over faalangst 19,95 Werkvaardigheden in kaart 28,90 Kiezen is een kunst 27,90

ZORG EN LEERLINGEN BEGELEIDEN 19 Studiebegeleiding van jongeren met dyslexie Ellen Meerschaert Tijdens de vorming leer je de moeilijkheden en noden van jongeren met dyslexie kennen en krijg je concrete handvatten aangereikt voor werkzame begeleiding op het vlak van psycho-educatie, timemanagement, studie- en schrijfvaardigheden. maak je kennis met de recente wetenschappelijke inzichten omtrent werkzame begeleiding en ondersteuning van jongeren met dyslexie. maak je kennis met de moeilijkheden en noden die jongeren met dyslexie ervaren. krijg je inzicht in het belang van een geïndividualiseerde aanpak voor deze doelgroep. leer je werkzame en inzetbare methodieken en strategieën kennen om deze jongeren met dyslexie op een evidence-based manier te begeleiden. Leerkrachten 3de graad Zorgcoördinator Directie Logo Psychologen, (ortho)pedagogen en psychologisch consulenten Woensdag 1 oktober 2014 Jongeren met dyslexie hebben nood aan gerichte en geïndividualiseerde begeleiding voor de specifieke moeilijkheden die zij ervaren. Op basis van literatuuronderzoek en kwantitatief onderzoek leer je in deze nascholing hoe je kunt inspelen op individuele noden op het vlak van psycho-educatie, studievaardigheden, schrijfvaardigheden en timemanagement. Het doel van de begeleiding is om deze jongeren een stap verder te brengen in hun studieaanpak. Je brengt hun effectieve strategieën bij en leert hun hoe ze (compenserende) hulpmiddelen kunnen gebruiken. De deelnemers maken tijdens deze vorming op een interactieve manier kennis met alle werkzame aspecten en de te hanteren principes in de begeleiding van jongeren met dyslexie. Deze worden geïllustreerd aan de hand van het evidence based begeleidingsprogramma Wijzer op weg. Studeren en dyslexie. Aansluitend bij dit thema Wijzer op weg 85,00 Wijzer op weg zakboekje (verschijnt binnenkort) Dyslexie Survivalgids 11,95

20 ZORG EN LEERLINGEN BEGELEIDEN Omgaan met hoogsensitieve jongeren An Michiels Hooggevoelig zijn, wat betekent dat voor jongeren? En hoe kunnen we hoogsensitieve jongeren helpen? Leerkrachten SO/BuSo Zorgcoördinator leer je de kenmerken van hoogsensitiviteit te herkennen. leer je wat hooggevoelige jongeren nodig hebben. krijg je aanknopingspunten om deze jongeren te helpen. Woensdag 10 september 2014 Woensdag 4 maart 2015 Teamgerichte nascholing Meer informatie via Hoogsensitieve jongeren hebben een fijngevoelig zenuwstelsel, waardoor de prikkels uit hun omgeving een diepe indruk op hen maken en ze meer tijd en rust nodig hebben om deze indrukken te verwerken. Vaak zijn zij zich daar zelf niet van bewust, of krijgen zij daar de kans niet toe. Als gevolg daarvan voelen zij zich geïrriteerd, worden ze prikkelbaar en overbeweeglijk of juist gesloten of somber. Maar afhankelijk van de manier waarop ermee omgegaan wordt, kan hun grote gevoeligheid ook als een mooi talent beschouwd worden zodat ze kunnen opgroeien tot bewuste en gelukkige volwassenen. Dit geeft een meer doorleefd beeld van hoogsensitiviteit, anders dan een theoretische, schriftelijke bron. Wat kunnen wij voor deze jongeren doen? Hoe kunnen we hen beter begrijpen en hen helpen om beter om te gaan met hun grote gevoeligheid? In deze workshop, die zowel voor ouders als voor leerkrachten heel interessant is, krijg je talloze voorbeelden uit de praktijk, praktische tips en adviezen voor dagelijkse toepassing. Zeer bruikbare tips om mee naar huis en school te nemen. Aansluitend bij dit thema De hoogsensitiviteit survivalgids 11,95