RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK PCBS "DE ZONNEWIJZER"

RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK PCBS "DE ZONNEWIJZER" School : pcbs "De Zonnewijzer" Plaats : Houten BRIN-nummer : 27JU Onderzoeksnummer : 92804 Datum schoolbezoek : 3 april 2007 Datum vaststelling : 1 juni 2007

INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 KWALITEITSPROFIEL...7 3 BESCHOUWING...11 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs "De Zonnewijzer" - 3-4-2007 3

1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 3 april 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs pcbs "De Zonnewijzer" in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school aan de orde geweest. Bij het vorige schoolbezoek is afgesproken dat enkele onderdelen van de kwaliteitszorg andermaal beoordeeld zouden worden. Bovendien is een indicator toegevoegd die destijds nog geen deel uitmaakte van het inspectiekader. De toegevoegde indicatoren staan cursief vermeld in het kwaliteitsprofiel van hoofdstuk 2. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan verschillende documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben: de toetskalender 2006-2007; de leerlijnen lezen en schrijven groep 1 en 2; het pestprotocol ; een notitie over klassenmanagement; verschillende documenten over de leerlingenzorg. Tijdens het schoolbezoek ontving de inspectie nog de analyses van het oudertevredenheidsonderzoek die gemaakt zijn voor de medezeggenschapsraad en het nieuwe schoolplan. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs "De Zonnewijzer" - 3-4-2007 5

De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2, 3, 4 en 8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directeur en een van de bouwcoördinatoren. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen, leraren en ouders. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en team. Daarbij was de algemeen directeur als vertegenwoordiger van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs "De Zonnewijzer" - 3-4-2007 6

2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van pcbs "De Zonnewijzer" Kwaliteitszorg 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. 1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs "De Zonnewijzer" - 3-4-2007 7

Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs "De Zonnewijzer" - 3-4-2007 8

Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs "De Zonnewijzer" - 3-4-2007 9

3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op pcbs De Zonnewijzer en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel uit het vorige hoofdstuk. Daarbij legt de inspectie zoveel mogelijk verbanden tussen de verschillende indicatoren onderling en voor zover relevant tussen de indicatoren en de context, de specifieke doelstellingen van de school en eerdere inspectiebezoeken. 3.1. Algemeen beeld De inspectie concludeert dat het onderwijs op De Zonnewijzer van voldoende kwaliteit is. Alle indicatoren scoren voldoende of goed. In het bijzonder waardeert de inspectie het leerlingvolgsysteem in de groepen en het schoolklimaat. De eindopbrengsten konden niet beoordeeld worden omdat de groepen 8 van de afgelopen jaren overwegend zij-instromers bevatten. Het kwaliteitsprofiel spreekt grotendeels voor zich; het bevat zoals gezegd geen zwakke punten. Toch zijn er op onderdelen nog verbeteringen mogelijk. Deze worden naast de overige bevindingen hieronder toegelicht. 3.2. Toelichting 3.2.1. Uitgangspositie Sinds haar bestaan (2000) hebben zich in de context van De Zonnewijzer de nodige ontwikkelingen voorgedaan. Ten tijde van het eerste inspectiebezoek (RST, 2002) was de school gehuisvest in enkele noodlokalen op een locatie die qua bereikbaarheid voor de ouders duidelijk te wensen overliet. Daardoor kwam de voorziene groei van de school aanvankelijk slecht op gang. Deze huisvestingsproblematiek heeft de school wat betreft leerlingenaantal nog enige jaren parten gespeeld. Daarnaast waren er in de afgelopen tijd de nodige personele problemen. De directeur en enkele leraren vertrokken en een collega kwam te overlijden. De school is daarna enige tijd geleid door een interimdirecteur. Nu is wat de personele bezetting betreft de zaak weer op orde. Er is sinds augustus 2006 een nieuwe directeur werkzaam en ook de overige vacatures zijn in de afgelopen jaren ingevuld. Volgens de directie en de ouders waarmee de inspectie sprak staat daardoor de school weer in de belangstelling van ouders. Dat vertaalt zich in een duidelijke groei met ongeveer 30 leerlingen per jaar naar ruim 200 leerlingen ten tijde van het schoolbezoek. Door de sterke uitbreiding van Houten-Vinex heeft de school te maken (gehad) met veel zij-instromers, afkomstig van andere scholen uit Houten. 3.2.2. Onderwijskwaliteit Opbrengsten Aangezien de substantiële groei van de school later heeft ingezet dan bedoeld, kent De Zonnewijzer in de bovenbouw nauwelijks leerlingen die tenminste 6 jaar op deze school hebben doorgebracht. Daarom is het nu nog niet mogelijk een verantwoord oordeel te geven over de eindopbrengsten. Over twee jaar bevat groep 8 voldoende leerlingen die aan het genoemde inspectiecriterium voldoen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs "De Zonnewijzer" - 3-4-2007 11

Ook het niveau van de sociale vaardigheden is niet beoordeeld, zij het om een andere reden: de school gebruikt namelijk geen genormeerde toets om deze vaardigheden in kaart te brengen. De resultaten op tussenliggende momenten zijn voldoende. Dat bepaalt de inspectie op basis van een vijftal landelijk genormeerde toetsen voor technisch lezen (groep 3 en 4), rekenen/wiskunde (groep 4 en 6) en begrijpend lezen (groep 6). Alleen de resultaten voor rekenen en wiskunde zijn onder de maat. Dit is voor de school aanleiding om de doorgaande lijn van rekenen en wiskunde en daarbinnen met name de leerstrategieën nog eens onder de loep te nemen. Het aantal leerlingen dat doubleert in de groepen 3 tot en met 8 blijft binnen de norm die de inspectie hierbij hanteert (gemiddeld 3% per jaar). Zorg voor kwaliteit Bij het vorige schoolbezoek (JO, 2006) is afgesproken dat de kwaliteitszorg andermaal zou worden beoordeeld op de onderdelen die toen onvoldoende scoorden. De inspectie heeft bij dit onderzoek vastgesteld dat de school zich duidelijk heeft verbeterd als het gaat om de borging van onderwijsverbeteringen en op het punt van de sociale veiligheid. Afspraken en procedures zijn vastgelegd in de zorgmap en de groepsmappen en de intern begeleider en/of de directeur gaan met gerichte klassenbezoeken na of de vernieuwingen nog voldoende zichtbaar zijn. Daarbij maakt men gebruik van kijklijstjes die nadien met de betreffende leraar en in het bouwoverleg geëvalueerd worden. Op het gebied van de sociale veiligheid beschikt de school nu over voldoende documenten om de de sociale veiligheid van personeel en leerlingen te garanderen. Bovenschools is verder een werkgroep actief om de bestaande protocollen van de verschillende scholen te stroomlijnen. De inspectie heeft de zorg voor de kwaliteit van het onderwijs ter bevordering van actief burgerschap en sociale integratie (1.8) als voldoende beoordeeld, aangezien er op dit punt geen risico's bestaan. Wel constateert de inspectie dat de visie op burgerschap en integratie, de planmatige aanpak daarvan en de evaluatie van de resultaten van het onderwijs gericht op burgerschap en integratie nog niet voldoende zijn uitgewerkt. Onderwijs en leren Zoals gezegd kent het kwaliteitsprofiel van De Zonnewijzer geen zwakke punten. Toch ziet de inspectie op drie onderdelen nog ruimte voor verbetering. De leraren van de aanvangsgroepen 1 en 2 hebben de verschillende thema's en projecten nader gespecificeerd in leerlijnen en tussendoelen voor taalontwikkeling. Ook voor de rekenkundige ontwikkeling is dit al voor een deel gebeurd. Dit onderdeel kan echter nog nader uitgewerkt worden. De school beschikt voor de groepen 3 tot en met 8 nog niet over een specifiek leerlingvolgsysteem op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Hoewel dit enigszins gecompenseerd wordt door de zeer uitgebreide manier waarop de leraren de vorderingen en ontwikkeling van hun leerlingen in kaart brengen en met elkaar bespreken, is de daarmee de systematiek op het gebied van SEO nog niet eenduidig genoeg. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs "De Zonnewijzer" - 3-4-2007 12

Het derde aandachtspunt betreft de zorg. Voor leerlingen die stagnatie of terugval in hun ontwikkeling vertonen stellen de leraren handelingsplannen op, die zij over het algemeen zelf uitvoeren. Met name op het onderdeel evaluatie kunnen de handelingsplannen nog verder aangescherpt worden. Ook hier kan enigszins als "verzachtende omstandigheid" gelden dat de effecten van de zorg wel aan bod komen in de verschillende leerlingenbesprekingen. Het schoolklimaat is het sterke punt van de school. Dat blijkt behalve uit eigen observatie ook uit het gesprek dat de inspectie had met ouders en leerlingen. De ouders roemen de zorg van de leraren voor hun kinderen en de laagdrempeligheid van de school. Ook de aandacht voor rust en orde noemen zij als een positief punt. De leerlingen voelen zich veilig op school. Zij zijn eveneens tevreden over de wijze waarop leraren afstemmen op hun specifieke leerbehoeften en over de individuele ruimte die zij krijgen om zelfstandig dingen te leren of te verwerken. Deze elementen zijn voor de inspectie ook voldoende zichtbaar tijdens de lesobservaties. Zelfstandig werken en gedifferentieerde instructie vormden vorig jaar de hoofdthema's van de schoolontwikkeling op De Zonnewijzer. De implementatie met ondersteuning van de schoolbegeleidingsdient blijkt voldoende succesvol verlopen te zijn. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs "De Zonnewijzer" - 3-4-2007 13

4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de schoolgids onvoldoende informatie geeft over de doelen van het onderwijs, in het bijzonder over sociale integratie en burgerschap en over de behaalde resulaten en de zorg voor het jonge kind (WPO 13, 1a en 1b). De school draagt er zorg voor dat deze onderdelen in de volgende schoolgids worden opgenomen. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een onderzoek plaats, waarbij de school eenmaal wordt bezocht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs "De Zonnewijzer" - 3-4-2007 15