fj;;. provincie groningen bezoekadres: I Martinikerkhof 12 Aan Provinciale Staten postadres: Postbus 610 9700 AP Groningen algemeen telefoonnr: 050 316 49 II algemeen faxnr.: 050 316 49 33 "ïwk LU Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer E-mail Antwoord op Bijlage Onderwerp 1 9 JULI 2012 2012-30.338/29/A.11, PPM 407608 Koole E. (050)316 e.h.koole@provinciegroningen.nl Motie Gemeenschappelijke Agenda Groningen-Noord- Duitsland Geachte dames en heren. 1/) O K Uw Staten hebben op 27 juni 2012 een motie aanvaard met betrekking tot een > Gemeenschappelijke Agenda Groningen-Noord-Duitsland. U vraagt ons in deze motie om een duidelijke gemeenschappelijke agenda met concrete actiepunten te ontwikkelen, en deze voor de voorjaarsnota 2013 te delen. Met uw Staten zijn wij van mening dat: Grensoverschrijdende samenwerking niet alleen dient plaats te vinden op economisch terrein. Verdergaande grensoverschrijdende samenwerking vanuit een duidelijke, gemeenschappelijke agenda met concrete actiepunten oplossingen kan bieden aan regionale vraagstukken, waarbij de samenwerking tot versterking kan leiden van beleid aan Groningse en Niedersachsische zijde. Een gemeenschappelijke agenda Groningen-Niedersachsen als instrument kan dienen om slagvaardig en concreet vorm te geven aan de samenwerking tussen Groningen en Niedersachsen op korte en lange termijn. Een grensoverschrijdende samenwerking kan leiden tot optimalisering van het verwerven en benutten van Europese fondsen. 06-HB-SG-001 O Wij willen in antwoord op uw motie nogmaals bevestigen dat Noord-Duitsland een zeer belangrijke partner is voor Groningen. In het bijzonder vanwege de nabije ligging, bestaande verbindingen, culturele relaties en overeenkomstige economische structuren en belangen in Europees verband. Wij willen u daarom met deze brief graag een indruk gegeven van de ontwikkeling van de samenwerking, ook op bestuurlijk vlak. In de bijlagen wordt voor verschillende thema's weergegeven hoe de samenwerking momenteel verloopt, welke projecten gezamenlijk worden uitgevoerd en hoe de agenda er op korte en middellange termijn uitziet. De provinaie Groningen werkt volgens normen die ztln vastgeïeqö 'm een handvest voor dienstveriening. Dit handvest vindt u op onze website of kunt u opvragen bij de afdeling Communicatie en Kabinet. Publieksvoofnchting; 050 3164160
Niet alleen wat betreft de provincie maar ook bij Groninger gemeenten, bedrijven en kennisinstellingen is sprake van een steeds intensievere samenwerking mét Noord Duitsland. De gemeente Groningen onderhoudt nauwe banden met het Oldenburg, Bremen en Hamburg. Samen met Oldenburg heeft de gemeente een tienpuntenplan ontwikkeld waarin is vastgelegd op welke terreinen de steden de samenwerking verder gaan intensiveren. De gemeente Oldambt en de Landkreis Leer hebben onlangs een samenwerkingsovereenkomst ondertekend op het gebied van Economie, Onderwijs en Arbeidsmarkt en zijn initiatiefnemers van het EemsDollard Busines Forum (:grensoverschrijdende ondernemersbijeenkomsten om samenwerking en innovatie te bevorderen). Wat betreft onze kennisinstellingen is de Carl van Ossietzky Universitat (Oldenburg) een belangrijke partner van de Rijksuniversiteit Groningen. Samen hebben beide universiteiten de 'European Medical School' opgericht: de eerste grensoverschrijdende geneeskunde opleiding in Europa. Beide instellingen werken verder samen aan een Hanze Law School. Op het gebied van energie wordt aan Nederlandse zijde gewerkt aan het opzetten van een Energy Academy. De voorloper daarvan heeft nauwe contacten met het Energie ForschungsZentrum Niedersachsen en die samenwerking wordt uitgebouwd. De Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen werven ook steeds meer studenten uit (Noordwest) Duitsland. Het is van belang dat de betekenis van de samenwerking ook aan de andere zijde van de grens wordt erkend. De beëindiging van de Nieuwe Hanze Interregio per 1 januari 2011 heeft geleid tot een nieuwe start in de samenwerking tussen Niedersachsen en de Noordelijke provincies met als voorlopig hoogtepunt het:, bijzonder succesvol verlopen bezoek van Minister president McAllister aan Groningen in mei j.l. Belangrijk hierbij is de rol van het parlement: de 'Landestag' van de deelstaat Niedersachsen. De 'Landestag' heeft onlangs via een motie de economische en culturele betekenis van Noord Nederland voor Niedersachsen onderstreept en roept de deelstaatregering op zich in te zetten voor verdere samenwerking op het gebied van de Europese programma's en grensoverschrijdende infrastructuur. Naast Niedersachsen wordt er ook met andere Noord Duitse deelstaten samengewerkt: met Bremen en Hamburg in het kader van het Interreg B Noordzeeprogramma èn met Mecklenburg Vorpommern op het gebied van Healthy Ageing en gezondheidstoerisme. Een werkbezoek aan Noord Nederland van de minister president van Mecklenburg Vorpommern wordt voor bereid voor 2013. Voor de regionale grensoverschrijdende samenwerking is ook belangrijk dat van rijkszijde betekenis van de relatie met Duitsland wordt erkend. Het kabinet kiest nadrukkelijk voor een intensievere samenwerking met de buurlanden waarbij ingezet wordt op een lange termijn strategische samenwerking met Duitsland. In het kader van die intensievere grensoverschrijdende samenwerking hebben het ministerie van Binnenlandse Zaken, Niedersachsen en de provincies gezamenlijk een 'Arbeitsliste' opgesteld met knelpunten in de grensoverschrijdende samenwerking onder andere op het gebied van arbeidsmarkt, gezondheidszorg en infrastructuur. Ook voor de lange termijn (tot 2020) zien wij ook goede perspectieven voor grensoverschrijdend partnerschap waarbij de samenwerking geborgd is door meerjarenafspraken in het kader van Interreg (2014 2020) en samenwerkingsovereenkomsten op het terrein van energie en healthy ageing.
Mede gelet op deze ontwikkelingen onderschrijven wij uw mening dat een gemeenschappelijke agenda Groningen-Noord-Duitsland van belang is voor een verdergaande grensoverschrijdende samenwerking. Zoals aangegeven hebben wij zo'n agenda opgesteld (zie bijlagen) aan de hand van de vijf SNN thema's energie, agribusiness, healthy ageing, sensor- en watertechnologie. Per thema wordt kort aangegeven hoe de stand van zaken is met betrekking tot de samenwerking met Niedersachsen, welke projecten gezamenlijk worden uitgevoerd en wat onze inzet is voor de korte en (middel)lange termijn. Daarnaast gaan we in de agenda in op de samenwerking rond de thema's als ruimtelijke ordening, waterbeheer en infrastructuur. Via de begrotingscyclus/verantwoording wordt u jaarlijks geïnformeerd over de ontwikkeling van deze agenda. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen: voorzitter., secretaris. Bijlagen: Nr. Titel Bijgevoegd Ter inzage in de Statenkast 1. Gemeenschappelijke Agenda Groningen- X Noord-Duitsland 2. Overzicht gemeenschappelijke projecten Groningen Noord-Duitsland per SNN Thema X
Bijlage 1. Gemeenschappelijke Agenda Groningen Noord Duitsland Buurland Duitsland is voor Nederland als geheel, maar zeker ook voor het Noorden van het land een uitermate belangrijke handels en samenwerkingspartner. Bij voorkeur in SNN verband stellen we ons ten doel de banden met onze oosterburen aan te halen en te intensiveren en nauwe samenwerking te zoeken bij interregionale projecten en programma's en op het vlak van economische samenwerking. Daarnaast streven we naar gezamenlijke positionering ten aanzien van (voornemens van) de Europese Unie. Via de lijn van de vijf SNN thema's energie, agribusiness, healthy ageing, sensoren watertechnologie wordt kort aangegeven hoe de stand van zaken is met betrekking tot de samenwerking met Niedersachsen. In de bijlage zijn per thema de lopende projecten kort beschreven. Voor alle thema's geldt dat veelal op verschillende niveaus tegelijkertijd gewerkt: Bestuurlijke contacten (vanuit provincies of SNN) Gezamenlijke lobby richting Brussel Positioneren van de regio Netwerken Projecten Benutten van mogelijke subsidies In projecten wordt veelal ingezet op deelname vanuit de clusters die zijn georganiseerd vanuit de triple helix: Overheden, Ondernemers (groot, maar mét name ook MKB) en Onderwijs. Deze lijn is in Nederland als sterker ingezet dan in Duitsland. Hier wordt met belangstelling naar gekeken. A. Samenwerking per SNN Thema 1. Energie De samenwerking met Niedersachsen op het gebied van energie is stevig en wordt uitgebouwd. Internationalisering/Onderzoek en Onderwijs is een van de vijf focuspunten van het Energieprogramma. Er is sprake van een groot aantal grensoverschrijdende projecten, maar er zijn ook veel bestuurlijke contacten over dit onderwerp. Zoals het bezoek van de minister president van Niedersachsen,: David McAllister, onlangs waarbij energie een prominent onderwerp was. ; De stichting Energy Valley heeft nauwe contacten met Niedersachsen en fungeert als leadpartner van een aantal grensoverschrijdende energieprojecten. Onder de noemer Hansa Energy Corridor werken we aan de opbouwvan een gezamenlijk energiecluster NNL Niedersachsen. De ontwikkeling van de Energy Academy Europe speelt in het opbouwen van het gezamenlijke energiecluster een erg belangrijke rol. Naast de regionale versterking die de samenwerking met zich mee brengt is het positioneren van deze regio als European Region of Energy ' Excellence van belang. Inhoudelijke doelstelling van de energieprojecten is veelal systeemintegratie: hét matchen van nieuwe vormen van energieopwekking met traditionele energie eri infrastructuur. Op dit onderwerp vullen Noord Nederland en Niedersachsen elkaar aan.
Korte termijn (2013/2014) De komende jaren is voorzien om de binnen Hansa Energy Corridor ingezette samenwerking voort te zetten in de richting van een gezamenlijk energiecluster. Het gaat om het bestuurlijk verankeren van de samenwerking, het nog meer betrekken van de regio bij de ontwikkeling, het ontwikkelen en uitvoeren van projecten en het aantrekken van Europese middelen hiervoor. Lange termijn (vanaf 2014) Op de langere termijn is de doelstelling dat de Hansa Energy Corridor regio erkend wordt als European Region of Energy Excellence. 2. Agribusiness De samenwerking met Niedersachsen op het gebied van agribusiness wordt uitgebreid, met name als het gaat om agrifood. Op 23 mei jl. heeft een i gezamenlijke ondernemersbijeenkomst in Emden plaatsgevonden. Betrokkenen zijn onder andere het Consulaat Generaal in Düsseldorf, Eems Dollard Business Forum, gemeente Oldambt, Frauenhofer Institut, Deutsche Institutfür,; Lebensmitteltechnologie, etc. In oktober vindt een vervolg plaats aan Nederlandse zijde in combinatie met bedrijfsbezoeken. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan het opzetten van een aantal grensoverschrijdende projecten in de agrifoodketen. Korte termijn (2013/2014) In de komende jaren zal de startende samenwerking worden uitgebouwd en versterkt. Hiertoe wordt een projectenlijst of programma opgesteld om thema's, partners en financieringsbronnen in kaart te brengen. Basis hiervoor vormen de lopende projecten en bestaande netwerken. Parallel aan het uitvoeren van de te definiëren projecten worden de mogelijkheden voor een meer gestructureerdei; samenwerking onderzocht. Agribusiness speelt ook een belangrijke rol in relatie tot de biobased economy, een onderwerp dat zich sterk zal gaan ontwikkelen. Lange termijn (vanaf 2014) Uitvoering van de opbouwvan de samenwerking zoals in de komende jaren zal worden gedefinieerd. 3. Healthy Ageing Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN) biedt in Europa de meest geïntegreerde aanpak van gezond ouder worden. Overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen in Noord- Nederland maken, samen met partners uit Europa, van de geïntegreerde Healthy Ageing-aanpak een economische groeimotor., Medisch onderzoek, waaronder 'care & cure', en innovatieve ontwikkelingen in de food sector, die erop gericht zijn om de mens gezond ouder te kunnen laten worden, moeten gestimuleerd worden. De ontgroening en vergrijzing leidt tot een afname van de beroepsbevolking. Om dit op te kunnen vangen is het noodzakelijk dat mensen langer gezond in het arbeidsproces werkzaam kunnen zijn. Korte termijn (2013/2014) De meeste lopende projecten zullen leiden tot een nog intensievere samenwerking en mogelijk nieuwe projecten. Er is sprake van een duidelijk grensoverschrijdend netwerk met Niedersachsen en breder dat voortdurend wordt uitgebreid en daadwerkelijk ingezet. Lange termijn vanaf (2014) Uitvoering van de opbouwvan de samenwerking zoals in de komende jaren zal worden gedefinieerd.
4. Sensortechnologie Sensortechnologie maakt het mogelijk om grote hoeveelheden gegevens in korte tijd uiterst nauwkeurig te monitoren, registreren of te verwerken. Noord-Nederland heeft een internationaal vermaarde positie in de ontwikkeling van de technologie. De toepassing is niet alleen te vinden bij de ontwikkeling van (grote) radiotelescopen, maar ook bij het gebruik van deze technologie bij het beheerjvan dijken en bij toepassingen op onder andere het gebied van fossiele en duurzahie energie, mobiliteit, water en geluid. Ook in de reeds gememoreerde samenwerking met Noord-Duitsland op het gebied van agrofood lijkt sensortechnologie een belangrijke rol te gaan spelen. De provincie Drenthe is in SNN verband trekker van dit onderwerp. Korte termijn (2013/2014) Op basis van de lopende projecten en bestaande netwerken wordt gekeken naar de mogelijkheden van een meer grensoverschrijdende samenwerking. Drenthe heeft hierin het voortouw. 5. Watertechnologie De top van de Nederlandse expertise op het gebied van watertechnologie bevindt zich in Noord-Nederland met het Technologisch Topinstituut Watertechnologie Wetsus als belangrijk middelpunt. De samenwerking tussen bedrijfsleven en onderzoeksinstellingen leidt tot tastbare innovatieve oplossingen voor wereldwijde watervraagstukken. Voor dit thema ligt in Noord Nederland het zwaartepunt bij Fryslan, waar de Watercampus Leeuwarden met het Technologisch Topinstituut Wetsus is gehuisvest en een complete innovatieketen op gebied van watertechnologie is gerealiseerd. De provincie Fryslan heeft in SNN verband het trekkerschap voor dit onderwerp. Korte termijn (2013/2014) Op basis van de lopende projecten en bestaande netwerken wordt gekeken naar de mogelijkheden van een meer grensoverschrijdende samenwerking. Fryslan heeft hierin het voortouw. B. Samenwerking in kader Interreg A en B 1. Eems Dollard Regio (Interreggebied A) Een van de instrumenten om samenwerking over de grens te versterken is via de zogenaamde INTERREG-programma's. Europa wil met het oog op het stimuleren van Europese integratie via de territoriale cohesie grensoverschrijdende samenwerking stimuleren. De verwachting is gerechtvaardigd, dat de INTERREGprogramma's in de komende periode zullen worden uitgebreid. Het SNI^J en Niedersachsen hebben samen uitstekende mogelijkheden de Europese uitdaging (challenges) aan te gaan. Niedersachsen en Noord-Nederland pleiten nadrukkelijk samen voor een voortzetting van het regionaal economisch beleid via de structuurfondsen waarbij de regio's zelf sturing en zeggenschap hebben. De thema's voor de volgende periode moeten nog worden bepaald. Onderzoek heeft uitgewezen, dat specifieke dusterorganisaties zoals er in Noord- Nederland zijn er niet zijn in Noord-Duitsland. Het streven van de Europese Raad om innovatiepartnerschappen te versterken en grensoverschrijdende innovatieve samenwerking te faciliteren biedt hier wellicht mogelijkheden. Deze moeten, nog nader worden verkend. Samenwerking met Bremen en Niedersachsen biedt niet alleen inhoudelijke kansen maar versterkt ook de toegang tot de besluitvorming in Brussel. '
In het huidige Interreg A programma t/m 2014 zijn de volgende prioriteiten benoemd: 1. Economie, technologie en innovatie 2. Duurzame regionale ontwikkeling 3. Integratie en maatschappij In de EemsDollard Regio wordt samengewerkt om gezamenlijke projecten op deze lijnen te ontwikkelen. Het geld uit de huidige Interreg A periode (t/m 2012) is bijna geheel uitgegeven. Korte termijn (2013/2014) De komende jaren staan het afronden van het huidige Interrea A programma én het opbouwen van het nieuwe programma (2014-2010) centraal. In de opbouwvan het nieuwe programma wordt in overleg met de Fryslan en Drenthe de voor Noord- Nederland meest wenselijke thema's bepaald in onderhandeling met EU, EL&I, de overige grensprovincies en Niedersachsen en Nordrhein Westfalen. Noord- Nederland en Niedersachen kennen hierin een goede samenwerking. Een voorbeeld daarvan is de gezamenlijk inzet op uitbreiding van het Interreggebied met Oldenburg. Lange termijn (vanaf 2014) De uitvoering van het Interreg A programma (2014-2020) waarborgt voor de lange termijn de mogelijkheden om op verschillende thema's de grensoverschrijdende samenwerking op te pakken en uit te bouwen. 2. North Sea Region (Interreggebied B) Ook dit Interreggebied kent meerdere projecten waarin wij samen met Duitsland optrekken. Het gaat dan vaak om partners als Hambur, Bremen en Sleeswijk- Holtein. De uitvoering van het Interreg B programma (2014-2020) waarborgt voor de lange termijn de mogelijkheden om op verschillende thema's de grensoverschrijdende samenwerking op te pakken en uit te bouwen met partners in Noord-Duitsland en andere regio's rond de Noordzee.. C. Samenwerking rond Grensoverschrijdende infrastructuur Ten aanzien van infrastructuur bestaat de agenda voor grensoverschrijdende samenwerking uit de volgende onderwerpen: 1. Spoorlijn Roodeschool - Eemshaven Voor het doortrekken van de spoorlijn naar de Eemshaven is en wordt intensief samengewerkt met verschillende Duitse stakeholders. Naast Land Niedersachen, zijn ook Landkreis Leer en Stadt Borkum nauw betrokken. Wat betreft de doortrekking en verbetering van deze spoorlijn heeft de minister president van Niedersachsen tijdens zijn werkbezoek mei j.l. een bijdrage toegezegd vanwege de betekenis van dit project voor de ontsluiting per spoor van Borkum. Dit dossier is een goed voorbeeld waarbij de regionale belangen over en weer zijn onderkend en samenwerking tot resultaten leidt. 2. Spoorlijn Groninqen-Bremen Hierover bent u nog niet zo lang geleden door middel van de brief met nummer 2012-20.120/20/A20, Wvan 15 mei 2012, uitgebreid geïnformeerd. Deze brief geeft specifieke informatie over de stand van zaken van dit project, als ook over de initiatieven en samenwerking van en met onze Duitse partners. Met de regering van Niedersachsen is afgesproken nauw contact te houden over de ontwikkelingen
en plannen aangaande de ingezette verbeteringen op dit traject. De eveneens in de Provinciale Staten vergadering van 27 juni jl aanvaarde motie ten aanzien van de reistijdverkorting tussen Groningen en Bremen, zal samen met onze partner in Duitsland, de Landesnahverkehrsgeschellschaft, worden opgepakt. 3. Verbeteren aansluiting N366 op de A31 Sinds februari 2009 wordt er gewerkt aan een verbetering van de N366. Deze weg verbindt de kernen Veendam, Stadskanaal en Ter Apel en is een belangrijke Noord-Zuid route in Noordoost Nederland. De werkzaamheden tot aan de Duitse grens worden afgerond in 2015. Bij het gereedkomen van deze ongelijkvloerse stroomweg is een goede doorstroming naar de Duitse Emslandlinie (A31) gerealiseerd. Deze is van groot economisch belang voor Noordoost Nederland. Aan Duitse zijde echter, kent de route een aantal gelijkvloerse kruisingen en Idopt de weg door een aantal dorpen. We hebben het initiatief genomen, gezien het! belang voor de regio aan zowel Duitse als Nederlandse zijde, om met onze Duitse partners te gaan kijken naar mogelijkheden om ook aan de Duitse zijde maatregelen te nemen. 4. Oostboog Naar aanleiding van de op 28 september 2011 aanvaarde motie om onderzoek te doen naar de haalbaarheid van de Oostboog bij Zuidbroek, is door ons een onderzoek gestart. Tijdens het bezoek van ons collegelid de heer Boumans aan de heer Bode, de minister van verkeer en tevens vice Minister-president van Land Niedersachsen, is dit idee voor de Oostboog onder de aandacht gebracht. Mochten de uitkomsten van de onderzoeken en aansluitende besluitvorming daar toe aanleiding geven, is samenwerking met Land Niedersachsen van groot belang. Het gezamenlijke belang wordt door Land Nieudersachsen onderkend en de heer Bode heeft aangegeven graag geïnformeerd te blijven over de ontwikkelingen. D. Overige: samenwerking rond Waterbeheer (Eems-Dollard), Milieu, Arbeidsmarkt, RO en Cultuur Integraal Managementplan Eems-Dollard (IMP): Nederland en Duitsland werken sinds het najaar van 2010 aan het Integraal Managementplan Eems-Dollard (IMP). Het IMP is onderdeel van het KRW maatregelenpakket dat in het Beheerplan Rijkswateren is opgenomen. Het IMP moet medio 2013 zijn afgerond waarna het beheerplan zal worden opgesteld. Deze zal rond 2015 zijn afgerond. Opdrachtgever hiervoor is het Ministerie van Economische zaken. Landbouw en Innovatie, uitvoerende is Rijkswaterstaat. Het IMP is een plan dat wordt opgesteld om vorm te geven aan de N2000 doelen die vanuit de N2000-wetgeving in zowel Duitsland als Nederland moet worden gerealiseerd. Het belang van het IMP proces is groot, aangezien dit het platform is voor de Duits-Nederlands samenwerking :in de Eems-Dollard en het proces tussen overheden en stakeholders uit beide landen fasciliteert. De Provincie Groningen is vertegenwoordigd in zogenaamd kernteam (belast met Nederlandse organisatie en communicatie & stakeholders) en binnen de projectgroep (belast met afstemming & stakeholder participatie). Onlangs heeft het college van GS, in het kader van het project 'Ecologie en Economie in balans' (E&E) uitgesproken dat zij het kennisdocument over de ecologische staat van het estuarium, dat opgesteld is in opdracht van het Programma Naar een Rijke Waddenzee, onderschrijft Het college wil in dit kader de komende tijd het gesprek aangaan met het regionale bedrijfsleven, de natuuren milieuorganisaties en de Duitse partnerorganisaties over de oplossingsrichtingen voor verbetering om uiteindelijk te komen tot een gezamenlijk maatregelenpakket, als onderdeel van een internationale strategie. Uiteraard ; gebeurt dit in nauwe samenwerking met de ontwikkeling van het IMP.
Milieu: voor m.e.r.-procedures met mogelijke grensoverschrijdende milieueffecten zijn voor de komende jaren afspraken gemaakt met Duitsland. Daarop is de zogenaamde "gezamenlijke verklaring" van toepassing. Concreet betekent deze regeling dat overheden en burgers van het zogenaamde "benadeelde land" dezelfde rechten hebben op inspraak etc. als de burgers en overheden in het land waar het project wordt uitgevoerd. Aanspreekpunten voor de uitvoering van grensoverschrijdende milieu-effectrapportage in het mogelijk benadeelde buurland zijn Gedeputeerde Staten van Groningen. In Nedersaksen is het ministerie van milieu van de deelstaat Nedersaksen. Ruimtelijke ordening: op het gebied van de ruimtelijke ordening is in 1968 de Nederlands-Duitse Commissie voor Ruimtelijke ordening (NDCRO) ingesteld. Nederlandse grensprovincies werken in deze commissie nauw samen met de - Duitse deelstaten Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen. Er zijn twee subcommissies ingesteld; een noordelijke en een zuidelijke. Het werkgebied van de subcommissie Noord beslaat het gebied tussen het Munsterland en de I Noordzee en heeft als taak ruimtelijke plannen te bespreken die effect hebben lin het Duits-Nederlandse grensgebied. De commissie heeft als taak elkaar te informeren over ruimtelijke plannen die effect hebben in het Duits-Nederlandsé grensgebied. Het doel daarvan is af te stemmen en oplossingen te vinden voor gezamenlijk ruimtelijke problemen. Denk aan plannen op het gebied van infrastructuur, woningbouw, energieopwekking, bedrijven en detailhandel in het grensgebied tussen Nederland en Duitsland. De afgelopen periode zijn de volgende zaken aan de orde geweest: grensoverschrijdende aktiekaart met gezamenlijke projecten met ; grensoverschrijdende effecten; brochure over (grootschalige) detailhandelsbeleid van de in de Subcommissie zitting hebbende instanties; financiering van het boek "Recht zonder grenzen" van de Saxionhogeschool: ontwikkeling van energie(infrastructuur)projecten aan de Waddenkust. krimp en de demografische veranderingen in de grensstreek. Arbeidsmarkt: dit voorjaar hebben, op uitnodiging van de EDR en de provincie Groningen, diverse organisaties die in Noord-Nederland, Ostfriesland en het Emsland actief zijn binnen het thema arbeidsmarkt, met elkaar gesproken over mogelijke kansen van grensoverschrijdende kennisuitwisseling en samenwerking. Tijdens de bijeenkomst waren de partijen unaniem van mening dat het zinvol zou zijn om elkaar vaker te ontmoeten en dat er behoefte is om het voormalige EURES-Crossborder-concept (samenwerkingsverband uit het recente verlederi) weer nieuw leven in te blazen. Afgesproken is dat partijen de arbeidsmarkt grensoverschrijdend in kaart brengen en arbeidsmarktcijfers en praktijkervaring uitwisselen om te komen tot succesvolle oplossingen. Daarnaast is er -in navolging van de Euregio Rijn-Waal en de deelstaat Nordrhein- Westfalen een grensoverschrijdende vacaturezoekmachine ontwikkeld (www.edriobroboter.de). In deze zoekmachine hebben werkzoekenden toegang tot (vertaalde) vacatures in het grensgebied. In het najaar zal deze vacaturesite operationeel zijn. Cultuur: op het gebied van culturele grensoverschrijdende samenwerking zijn het in de eerste plaats de instellingen die verantwoordelijk zijn voor de initiatieven. ; Voorbeeld is de jaarlijkse de Musikalische Sommer Ostfriesland met concerten in Noordwest Duitsland èn Oost Groningen. 10
Een recent initiatief van overheid en bedrijfsleven is het Mastergala waarin de bestuuriijke, culturele en sociaal-economische relaties tussen Nederland en Duitsland centraal staan en het Prins Clausconservatorium voor de muzikale inbreng zorgt. 11
Bijlage 2. Overzicht gemeenschappelijke projecten Groningen Noord- Duitsland per SNN Thema A. Energie Interregproject: Hansa Energy Corridor (HEC) Dit project is gestart om de samenwerking tussen Niedersachsen en Noord- Nederland te verstevigen en de structuur neer te zetten voor een grensoverschrijdend energiecluster. Er zijn 10 projectpartners en acht energiethema's waarbinnen gewerkt wordt aan het identificeren van kansrijke projecten die wellicht ook voor Brusselse financiering in aanmerking kunnen komen. Het project eindigt begin 2013 en het gesprek over de toekomst start momenteel. De RuG is leadpartner. Zie www.hansaenerycorridor.eu Regions of Knowledge project: European North Sea Energy Alliance Dit project komt voort uit HEC en lijkt binnenkort te worden gehonoreerd. Het heeft inhoudelijk dezelfde doelstelling, maar de HEC regio wordt in dit project uitgebreid met Schotland en Noorwegen. Naast de inhoudelijke doelstelling wordt hier ingezet op het neerzetten van Noord-West Europa als European Region of Excellence op dit gebied. Energy Valley is leadpartner. Interregproject: Nachhaltige Energie Niederlande Deutschland NEND is een initiatief van samenwerkende Duitse en Nederlandse overheden. De belangrijkste taak van NEND is lokale overheden, kennisinstellingen, instanties en bedrijven te stimuleren en te ondersteunen bij het verwerkelijken van het gemeenschappelijke doel: het versterken van de positie van onze regio op het gebied van duurzame energie. NEND concentreert zich op vier thema's: Energiebesparing, Duurzaam bouwen, Energie uit bio-massa en Zonne-energie. Het NEND biedt contact, advies, informatie en ondersteuning en subsidies. Bovendien worden 15 projecten uitgevoerd met diversie Nederlandse en Duitse partners. Groningen is leadpartner. Zie www.nend.eu. Interregproject: Grünes Gas Groen Gas is een project langs een groot deel van de Nederlands-Duitse grens. Vijf provincies (Groningen, Fryslan, Drenthe, Overijssel en Gelderland) hebben samen met een groot aantal Duitse partijen (kreisen, landwirtschaftskammer, bedrijfsleven, waaronder Emsachse, Energie ForschungsZentrum Niedersachsen e.a.) uit Niedersachsen en Nordrheinwestfalen het initiatief genomen tot dit project. De focus ligt op het optimaliseren van de waardeketen van groen gas en het - versnellen van de introductie van groen gas door grensoverschrijdende samenwerking, innovatie en kennisdeling tussen Duitse en Nederlandse projectpartners. Het project kent 64 partners en 23 subprojecten. Een van de uitkomsten zal een gezamenlijke strategische agenda op dit onderwerp zijn. Interregproject: Policy & Public Private Partnerships for Offshore Wind Energy (4Power) Doel van dit project is om EU (kust)regio's klaar te stomen voor Offshore Wind ontwikkelingen door kennis, ervaring en best practices met elkaar te delen op het gebied van Offshore Wind en de daarbij behorende ondersteunende beleidsinstrumenten en de implementatie van Offshore Wind. Met 4P0WER kunnen lokale en regionale overheden een proactieve rol gaan spelen in de ontwikkeling van Offshore Wind, wat bijdraagt aan een snellere transitie naar duurzame energie en de 202020 agenda van de EU op het gebied van CO2 reductie. Hier zitten ook drie Noord-Duitse partners bij: Stadt Emden, Rostock Business, Stiftung Offshore Windenergie. 12
B. Agribusiness Interregproject: Food Future Het opzetten van een netwerk (van kennisinstellingen en bedrijven) voor technologieoverdracht naar ondernemingen in de voedingsindustrie in de EDR; Interregproject: Agrobiopolymeren Ontwikkeling en toepassing van nieuwe hoogwaardige biokunststoffen en vezels ten behoeve van "groene" technische- en consumentenproducten (bio-based performance products) die (uiteindelijk) gemaakt kunnen en zullen worden van regionale grondstoffen en organische reststromen onder andere uit de agroseetor. Interregproject: Gezonde Kas Bevordering van de innovatie in de tuinbouwtoelevering in het Nederlands-Duitse grensgebied door ontwikkeling en inpassing van technologieën voor een duurzaam management van ziekten en plagen in de moderne glastuinbouw. C. Healthy Ageing European Medical School De Rijksuniversiteit Groningen, het Universitair Medisch Centrum Groningen en de Carl van Ossietzky Universiteit in Oldenburg zijn een gezamenlijke opleiding geneeskunde begonnen. De 'European Medical School' is de eerste grensoverschrijdende geneeskunde-opleiding in Europa. Bovendien is het de enige geneeskunde-opleiding in Duitsland die is gebaseerd op de bachelor/master-structuur. lnterregproject:telemedicine Binnen TM worden diverse producten en applicaties ontwikkeld die zorg op afstand een stap dichterbij brengen. Voor de items Care&Cure en Medical Technology van Healthy Aeging Network Northern Netherlands (HANNN) zorgt het project voor relevante contacten in Oost Nederland en in Nordrhein Westfalen. Naast de uitkomsten van de individuele projecten zijn met name de contacten van essentieel belang om het HANNN netwerk in Noord en Oost Nederland meer massa te geven. De betrokkenheid van het MKB speelt hierbij een belangrijke rol. Lifelines: het LifeLines project heeft als doel te onderzoeken waarom sommige mensen gezond ouder worden en andere mensen al op jonge leeftijd problemen met hun gezondheid krijgen. Er is speciale aandacht voor chronische ziekten, zoals astma, diabetes en nierfalen. Het project zal om en nabij 30 jaar duren en ongeveer 165.000 deelnemers uit de Nederlandse provincies Groningen, Friesland en Drenthe zullen participeren. Op dit moment is dit project niet grensoverschrijdend, maar er is wel belangstelling dit als zodanig uit te breiden. D. Sensortechnologie Interregproject: Smart Bot Dit Interreg IVA project beoogt de Nederlands Duitse grensregio te ontwikkelen tot een hotspot in de opkomende markt van 'intelligente multirobotsystemen'. Smartbot combineert machinebouw, sensortechnologie en informatica in een viertal demonstratieprojecten voor de akkerbouw, scheepsbouw, hoogwaterbescherming en de pijpleidinginspectie. Het zwaartepunt van dit project ligt in de Eemsdollardregio en Euregio. 13
E. Watertechnologie Interregproject: Watertechnologie Gezamenlijke Nederlands/Duitse doelen zijn: Een netwerk ontwikkelen met ca. 55 Duitse en Nederlandse bedrijven en instellingen in het EDR gebied als onderdeel van Europese Watertechnolögie hub. Nieuwe technologieën testen, ontwikkelen en dichter bij de markt brengeni Grensoverschrijdende samenwerkingsmogelijkheden onderzoeken en tot stand brengen tussen individuele bedrijven in het gebied. Overige Interreg A projecten: Interregproject: Mobiliteit Dit project beoogt de mobiliteit van grenspendelaars, zowel werknemers als bedrijven in het grensgebied die in het buurland werkzaam zijn, te stimuleren en zodoende een bijdrage te leveren aan de regionale grensoverschrijdende economische ontwikkeling in Noord-Nederland en het Noord-Westen van Niedersachsen. Interregproject: Land der ontdekkingen Land van Ontdekkingen is een samenwerkingsproject van Duitse en Nederlandse partners uit de wetenschap en musea in het EDR gebied. Gemeenschappelijk ontwikkelen de partners in dit project een tentoonstelling over de archeologie van het Fries-Gronings-Ostfriese kustgebied, die op 2 plaatsen in Emden en Groningen zal worden gepresenteerd. Parallel hieraan worden kleine wetenschappelijke projecten gerealiseerd, gericht op de actieve deelname van burgers aan archeologische werkprocessen op het terrein van zorg en beheer van erfgoed en wetenschappelijk onderzoek. Interregproject: Wigedok Grensoverschrijdend project met betrekking tot documentatie van de regionale economische geschiedenis. Interregproject: Diamant Development & Innovation in Advanced Microsystems and Nano Technology. In dit project werken Duitse en Nederlandse bedrijven en instellingen samen aan de ontwikkeling van nieuwe producten op basis van material,- microsysteem- en nanotechnologie. Het project moet nog verder uitgewerkt en afgebakend worden. Vanuit Noord Nederland is NOM NV betrokken Interregproject: Maritim Dit majeure project richt zich op: Maritieme innovaties ten behoeve van de off shore wind industrie, innovatieve en duurzame ontwikkelingen in de scheepsbouw en de aanpak van grensoverschrijdende arbeidsmarkttekorten in de maritieme sector. De provincie Groningen is betrokken bij de voorbereiding van dit project als partner van het voorbereidende project Maristart. Het zwaartepunt van dit project ligt in de Eems Dollard Regio. 14