Rashomon- Effect Tekst regie Joachim Robbrecht PROGRAMMA
Rashomon- Effect Geïnspireerd op Rashomon, de film van Akira Kurosawa Tekst regie Joachim Robbrecht Dramaturgie Fanne Boland, Corien Baart Scenografie Roel Van Berckelaer, Davy van Gerven (stage) Lichtontwerp Julian Maiwald Kostuumontwerp Rebekka Wörmann Geluidontwerp Florentijn Boddendijk, Remco de Jong Rechercheur Leon Voorberg Onderzoeksjournalist Alwin Pulinckx Groenwerker Ward Weemhoff Knappe blondine Marleen Scholten Hoteleigenaar Marcel Hensema Zesde zintuig Carola Arons Regie assistentie Florian Hellwig Casting adviezen Hans Kemna Productie Frascati Producties Lotte Heeman (hoofd), Yoni Vermeire Hoofd techniek productie Toneelgroep Amsterdam Götz Schwörer Techniek Cees Beuzekom, Peter Pieksma, Pieter Roodbeen, Hans Westendorp Kap & grime Manja de Riedmatten Decor uitgevoerd door Kloosterboer Purmerend en Frascati Producties Kostuums uitgevoerd door Atelier Toneelgroep Amsterdam: Faridah Boubouh, Jacolien Honders (kleedster), Wim van Vliet (hoofd) Publiciteit Matthijs van Burg, Wietske van Soolingen Coproductie Toneelgroep Amsterdam, Frascati Producties Uitvoerend producent Frascati Producties Grafisch ontwerp andrews:degen Foto s Sofie Knijff, Roel Van Berckelaer Druk SSP Met dank aan Schiphol, Berthe Spoelstra (dramaturgie), Martin Taminiau, Edith den Hamer (productie) Exclusief te zien in Frascati Amsterdam (020) 626 68 66 of www.theaterfrascati.nl Do 21 t/m za 23 jan (try-outs) Zo 24 jan (première) Di 26 t/m za 30 jan *Di 26 jan, KIJK! Theater: introductie en nagesprek onder leiding van journaliste en dramaturge Sara van der Kooi. *Wo 27 en do 28 jan, vertoning van de film Rashomon voorafgaand aan de voorstelling.
Whodunit? Het is weer zover: er ligt een lijk in de spreekwoordelijke groenstrook, in ons idyllische Hollandse landschap. Een rechtschapen rechercheur probeert de waarheid bij elkaar te schrapen. Hij vaart daarbij op zijn ervaren gevoel voor relevante details, maar er zijn uiteraard weinig sporen in dit moerasland. Het weer is slecht, de tijd dringt en natuurlijk loopt de misdaadverslaggever hem voor de voeten. Diens zwart-op-wit-misdaadprogramma houdt de burgerbevolking aan de buis gekluisterd. De centrale vraag van dit landelijk gezelschapsspel: wie heeft het daderprofiel? De getuigen draaien rond de hete brij: de vereenzaamde groenwerker is zijn mes vergeten, de knappe blondine heeft slachtofferallures, de hoteleigenaar is wel erg kort van stof en dan hoort zijn vrouw ook nog gefluister in het riet. Oh God, oh God, als we maar niet moreel ontredderd achterblijven... Rashomon-effect is een krimi over het hedendaagse, obsessieve verlangen naar absolute waarheid en rotsvaste zekerheid. Een gemeenschap op zoek naar de zondebok, pardon: de dader. Whodunit?
Joachim Robbrecht regie Joachim Robbrecht maakt theatervoorstellingen op het scherpst van de actualiteit. Zijn stijl kenmerkt zich door een combinatie van eigen, essayistische teksten en een gefragmenteerde regie. Hij gebruikt graag en veel clichés, omdat deze voor hem de kern weergeven van een algemene obsessie. Hij wil een bijdrage leveren aan het politieke debat, zonder eendimensionaal politiek theater te maken of belerend te zijn. Robbrecht studeerde in Nederland, Oostenrijk en Duitsland en heeft zich laten inspireren door de satirische theatertraditie met vertegenwoordigers als Elfriede Jelinek en René Pollesch. Na zijn afstuderen aan de Amsterdamse Regieopleiding waarvoor hij de Ton Lutzprijs won is hij als theatermaker verbonden aan Frascati Producties. Zijn verbazing over de hedendaagse Nederlandse samenleving vormt een rode draad in zijn werk tot nu toe: zijn zoektocht kreeg de vorm van een doorlopende dialoog in Van Gogh, leven en werk (Frascati, 2006), IJs (Frascati, 2007),!V.O.C.! Wijde Weelderige Wereld (Warme Winkel / Frascati, 2008) en Venlo (Wunderbaum, 2009). In oktober 2010 gaat de internationale coproductie Oh Polsko (Frascati / Brut-Wenen) in première.
Ook de waarheid is relatief De Japanse filmklassieker Rashomon (1950) van Akira Kurosawa vertelt het verhaal van een verkrachting en een moord in een idyllisch bos. In een raamvertelling komen alle getuigen aan het woord, die allen even betrouwbaar overkomen. Maar de diverse verklaringen sluiten niet op elkaar aan. Het is onmogelijk een heldere, eenduidige waarheid vast te stellen. De film werd destijds in Japan te westers bevonden. Bij de Europese en Amerikaanse distributie een jaar later, werd Rashomon echter gecultiveerd tot exotisch meesterwerk en won de Oscar voor beste buitenlandse film. Sinds het succes van Kurosawa s film, wordt een dergelijke vorm met meerdere perspectieven het Rashomon-effect genoemd. Deze vertelvorm is bijvoorbeeld terug te vinden in films als Magnolia (1999, Paul Thomas Anderson) en Surveillance (2009, Jennifer Lynch). De term Rashomon-effect wordt ook gebruikt in de antropologie: waarnemers van dezelfde gebeurtenis blijken vaak substantieel uiteenlopend, maar even plausibel verslag te kunnen doen. Op een zondagavond in 2008 zat vrijwel heel Nederland voor de televisie toen een bekende misdaadverslaggever zijn Joran-tapes onthulde. Wij zagen hoe twee mannen in een groene Range Rover rondreden en een moord bespraken. Terwijl rechercheteams van de overheid noest op zoek waren naar de feiten, eiste de misdaadverslaggever alvast het daderschap van één van de mannen op. Maar sprak hij de waarheid? Of beter: welke waarheid werd hier besproken? Uiteindelijk werd er nooit een bewijs gevonden dat tot een veroordeling kon leiden. > Kurosawa s film bleek voorspellend: anno 2010 is het Rashomon-effect gemeengoed geworden. De waarheid is relatief. En toch wordt het verlangen naar een algemeen geldende waarheid er niet minder om. Over deze spagaat in het Hollands moreel besef maakte Joachim Robbrecht een satire. Hij toont een oer-hollandse microkosmos in een reuzenmaquette: hierin trachten een rechercheur en een onderzoeksjournalist, op de hielen gevolgd door de getuigen en op de grens van alle denkbare clichés, een misdaad te reconstrueren.
Hoeveel waarheid heeft de mens nodig? Het spel tussen vinden en uitvinden van waarheden neemt zoals bekend dramatische, ook tragische vormen aan. Kennelijk kunnen we aan de waarheid waar we naar zoeken alleen autoriteit toekennen als we niet de argwaan hoeven te koesteren dat we haar slechts hebben bedacht, gemaakt, uitgevonden. We zijn bang om in de bodemloosheid van de subjectieve inbeelding weg te zinken, teruggeworpen op onszelf, zonder betrouwbaar oriëntatiepunt, zonder houvast in een substantiële waarheid. Het is de angst voor de vrijheid die je doet geloven in een van jezelf onafhankelijke waarheid. Je wilt met je waarheid niet alleen blijven en je wilt de verdenking dat je haar misschien alleen hebt verzonnen van je afzetten. Natuurlijk wil iedereen vrij zijn. Vrij van de dwang die paal en perk stelt aan je wensen, die de bewegingsdrang afremt en de mogelijkheden om beslissingen te nemen inperkt; iedereen wil vrij zijn van reglementeringen van het leven die hij niet zelf heeft gekozen. Maar vrijheid maakt ook eenzaam. In vrijheid ervaar je jezelf als een zelfstandige, voor jezelf verantwoordelijke, van de anderen gescheiden grootheid. Dat kan gevoelens van onmacht en angst oproepen. Vrijheid weekt je los uit vanzelfsprekende, geborgenheid biedende bindingen en zadelt je op met de taak zulke bindingen door je eigen activiteit tot stand te brengen. Vrijheid ondermijnt de autoriteit van vooropgezette waarheden en dwingt je om jezelf waarheden te verschaffen, of op zijn minst te kiezen volgens welke waarheden je je leven wilt inrichten. _ Uit: Hoeveel waarheid heeft de mens nodig? Rüdiger Safranski
Waar sprak je met hem? > Met de betaaltelefoon daarzo. Van waar dan? > Van de Marriot Hotel. O, die in de lobby. > Nee, dat zit net buiten bij het zwembad. Ik zit daar altijd, man. Heb je haar daar gewoon laten liggen? > Luister dit. Toen heb ik haar, je hebt daar van die hoe noem je dat nou, van die dwergendingen. Van die hutjes op die bootjes. > Ja, maar je hebt ook allemaal van die plantendingen. Ja ja ja, van die mangrove-achtige dingen. > Dat bedoel ik. Dus ja, ik heb haar gepakt en een beetje bij die mangrovedingen gezet. Ik zei tegen hem: ik zit hier, je moet hierheen komen. En hij woont alleen, hij houdt niet van die shit. Hij heeft weleens een wijf en hij neukt ze, maar hij woont alleen, altijd. Zo hoort het, zegt ie. Enne dus toen kwam hij erheen. En hij zegt: Joran, wat heb je gedaan? Maar ze ziet er lief uit, weet je. Ze ligt gewoon stil. > Stil stil, ze doet niks. Hij zegt: wat is er gebeurd? Ik zeg: ik weet het ook niet man. Heb je geprobeerd haar te reanimeren? > Natuurlijk Patrick, ik heb alles geprobeerd. Ik heb haar geprobeerd te schudden, ik zat dat wijf te schudden van wat is er met je, man. Ik wou bijna huilen: waarom moet dit shit met mij zo gebeuren? _ Fragment Joran Tapes / Youtube
TA-2 / Frascati Producties Rashomon-effect is een voorstelling van Frascati Producties / TA-2 (Toneelgroep Amsterdam), een platform voor de ontwikkeling van regietalent. Toneelgroep Amsterdam 09-10 Zomertrilogie (première) van Carlo Goldoni regie Ivo van Hove > jan t/m apr 10 Frascati Producties 09-10 Archiv van Tijdelijke samenscholing > jan 10 La voix humaine van Jean Cocteau regie Ivo van Hove > feb, jun 10 La grande bouffe (première) naar de film van Marco Ferreri e.a. regie Johan Simons productie Toneelgroep Amsterdam/NTGent > feb t/m mei 10 Ubu (première) van Alfred Jarry/Simon Stephens regie Sebastian Nübling productie Toneelgroep Amsterdam/Schauspielhaus Essen > apr, mei 10 Angels in America van Tony Kushner regie Ivo van Hove > mei 10 Opening night van John Cassavetes regie Ivo van Hove productie Toneelgroep Amsterdam/NTGent > jun 10 Ta-alliantie: Mightysociety7 (première) tekst, concept & regie Eric de Vroedt powered by Toneelgroep Amsterdam > feb t/m apr 10 Trio van Andrea Bozic > mrt 10 Iemand moet het doen van Laura van Dolron > mrt, apr 10 De club van Lucas De Man > apr 10 Coser Y Cantar van Pere Faura > apr 10 De Woede van Anouke de Groot > mei 10 _ www.theaterfrascati.nl info@theaterfrascati.nl Nes 63 1012 KD Amsterdam t: (020) 751 64 00 f: (020) 638 33 49 _ www.tga.nl info@tga.nl Marnixstraat 427 1017 pk Amsterdam t: (020) 795 99 00 f: (020) 795 99 01