Museum Oud Overschie Overschiese Dorpsstraat 134-140 3043 CV Rotterdam Tel. 010-4158864 Museumbericht september 2011 Beste donateurs en belangstellenden Het nieuwe museumbericht biedt u weer alle informatie over activiteiten en tentoonstellingen in het najaar van 2011. De medewerkers van het museum hebben er alles aan gedaan om voor een ieder een aantrekkelijk programma samen te stellen en we verwelkomen u graag in ons en uw museum. De eerste grote activiteit is op zaterdag 10 september: de Dag Van De Duurzaamheid, met aandacht voor de toekomst van ons allen. Veel van de activiteiten zijn juist ook interessant voor jongeren! Bestuurswisseling John van den Berg is op zaterdag 4 juni, na afloop van de Open Tuinendag, in een feestelijke sfeer afgetreden als voorzitter van het bestuur van het museum en opgevolgd door Peter Hoogendoorn. Namens de Deelgemeente Overschie werd John toegesproken door Kees van der Meer, die hem de Overschiese Penning opspelde wegens grote verdiensten. Tevens werd John tot Ambassadeur van Overschie benoemd. Met het verlenen van deze nieuwe eretitel wordt de ambassadeur uitgenodigd zich bij gelegenheid actief in te zetten voor het Overschiese belang. De functie moet nog nader worden ingevuld, maar in ieder geval is zeker dat John zich als vrijwilliger zal blijven inzetten voor het museum. DAG VAN DE DUURZAAMHEID IN BUITENMUSEUM OUD-OVERSCHIE Zaterdag 10 september 2011 van 12.00 18.00 uur organiseert Museum Oud-Overschie de Dag van de Duurzaamheid in het Buitenmuseum aan de Overschiese Kerksingel. Dat gebeurt in samenwerking met ECO (Energie Coöperatie Overschie in oprichting). ECO wil de leden van deze coöperatie voordeel bezorgen door gezamenlijke contracten, hetzij op het gebied van de inkoop van energie als wel op het gebied van energiebesparende en/of energieopwekkende apparaten. Er is een kleine markt van bedrijven en maatschappijen, werkzaam in deze sector, bijvoorbeeld voor duurzame bouwmaterialen, voorlichting over duurzaamheid in oudbouw en restauratie en energiezuinige woningen. Medewerking werd bijvoorbeeld al verkregen van de firma vanbinnen (natuurlijke materialen en verven) en de firma Van Helvert (uit oude autobanden vervaardigde kunstleien). Er worden daarnaast demonstraties van bijzondere werktuigen gehouden en er is een demonstratie van een door DOK010 gebouwde elektrische groot model transportfiets. Ook is er de mogelijkheid om zelf met een energieopwekkende fiets de batterij van de mobiele telefoon op te laden en kinderen kunnen lampjes op zonnecellen maken. Het Hoogheemraadschap van Delfland komt met een, in samenwerking met onder andere BOM Aqua BV, vervaardigd krooswiel voor het verwijderen van kroos uit sloten en het omzetten daarvan in veevoer. Verder een op zonne-energie werkende overstortpomp. Ook komt er een replica van de Luna5, de zonne-energie-auto van de TU Delft en de unieke waterstofauto, ook van de Universiteit in Delft. De inwendige mens wordt verzorgd met medewerking van duurzame biologische bedrijven. Naast koffie, thee en biologische wijnen die gepresenteerd worden kunt u zich opgeven voor een biologische maaltijd, na afloop van het evenement vanaf 18.00 uur (opgave via e-mail evenementen@ museumoudoverschie.nl, de kosten bedragen 7,50 en met wijn 10.00). Natuurlijk kunt u ook de tuinen en het museum bezoeken: het is op 10 september ook Open Monumentendag. Werk mee aan het ECO-Huis! Vanaf begin september wordt op de kleine weide aan de Overschiese Kerksingel een tijdelijk ECO-huis van ruim 20 m2 opgericht. In het ECO-huis worden enkele apparaten gedemon-
streerd, zoals een koffiezetapparaat op zonne-energie en een zonneboiler. Op het dak komen zonnepanelen en kunstleien. Pleister zelf een stukje van dit tijdelijke huis van strobalen. En profiteer van een goedkope aanbieding van zonnepanelen! WEEK VAN DE SMAAK De lekkerste week van het jaar is de Week van de Smaak, die dit jaar wordt gehouden van 1 tot 9 oktober. Museum Oud-Overschie organiseert ook weer een culinair festijn in de Melkfabriek, weliswaar een paar dagen later, maar dat doet aan de smaak niets af. Op vrijdagavond 14 oktober bent u van harte welkom om weer gezellig te genieten van lekkere gerechten en mooie wijnen. Na de Elzas, de Rioja en de Provence staat dit jaar Hongarije centraal. Het land van de paprika, veel bijzondere wijnen en niet te vergeten de zigeunermuziek. Ingrediënten waarvan we u volop willen laten genieten. Hongarije, land met een rijke cultuur en oude tradities; met minerale bronnen, mooie meren en kale poesta s waar het s zomers erg warm kan zijn. Uitgestrekte velden met zonnebloemen leggen een geel kleed over het land. Ook de dranken zijn ruim vertegenwoordigd. De palinka is een vruchtenbrandewijn die zeer geliefd is en uit verschillende soorten fruit gedistilleerd wordt. Unicum is de bekende kruidenbitter die al eeuwen uit een 40-tal kruiden wordt gemaakt. En natuurlijk heeft Hongarije heel veel wijngaarden. De bekendste wijn is natuurlijk de Tokaj uit het noordoosten van het land, een bijzondere wijn die in een aantal varianten wordt gemaakt. Niet minder bekend is de Egri Bikavér, die wij stierenbloed noemen. Deze wijn en andere mooie wijnen komen uit de wijnstreek Eger, de stad met de Mooie Vrouwen Vallei waar zo n 200 wijnkelders zijn, oostelijk van Boedapest, en die wijnen hebben wij uitgekozen om te proeven en de gerechten te begeleiden. Het wijnhuis is St. Andrea, waar Dr. György Lőrincz in korte tijd furore heeft gemaakt met zijn wijnen. Een eigenzinnige wijnmaker die in 2009 werd uitgeroepen tot wijnmaker van het jaar, de hoogste onderscheiding die door de Hongaarse Wijnacademie wordt verstrekt. Tijdens het proeven zullen wij u uitgebreid met beelden informeren over het wijnhuis en de wijnen. De Hongaarse avond in de Melkfabriek van het Museum begint om 18.00 uur. De kosten voor de gerechten, de wijnen en de muziek bedragen 25,00 per persoon. Aan deelnemers die geen donateur zijn wordt 2,00 meer gevraagd. Er is plaats voor 50 personen. Wij verzoeken u tijdig te reserveren voor dit culinaire avontuur; vanzelfsprekend worden aanmeldingen in volgorde van binnenkomst genoteerd. Opgave bij voorkeur via het opgaveformulier, per e-mail evenementen@ museumoudoverschie.nl met vermelding van uw gegevens of eventueel per telefoon nr. 06 2128 0727. Lezing Rik Launspach Op zondag 13 november van 15.00 u 17.00 uur houdt acteur, regisseur en schrijver Rik Launspach een lezing in het Museum Oud-Overschie. Rik Launspach werd als schrijver bekend met het boek 1953, dat als De Storm verfilmd werd. In september komt zijn nieuwste boek Man meisje dood uit. Kaarten à 8.00 zijn verkrijgbaar bij Boekhandel Bensmann & Blankstein - Burg. Baumannlaan 163 a - 3042 AD Rotterdam, tel: 010-4158206, info@benbboeken.nl.
Nieuwe exposities Expositie over De Bodebus t/m 25 september 2011 Tot en met 25 september 2011 is er in museum Oud Overschie een kleine expositie ingericht met als onderwerp De Bodebus. Een bodebus is een waardigheidsteken dat verbonden is aan het ambt van bode bij een dorp, stad of waterschap. Ook de bode in de Tweede Kamer draagt er bijvoorbeeld een. Meestal is het een insigne op een lint versierd met een wapen. Het wordt gedragen op de jas. Je kunt het vergelijken met een ambtsketen. De geschiedenis van de naam bodebus gaat terug tot in de vroege middeleeuwen. Door middel van de Busse kon de bode zich legitimeren binnen en buiten de gemeentegrenzen wanneer hij met belangrijke papieren op reis was. De drager werd in zijn functie herkend en erkend, zo kon hij gebruik maken van openbaar vervoer zoals trekschuit of diligence, zonder pont-, sluis- of tolgelden te hoeven betalen. Tijdens de expositie wordt - naast enkele bodebussen uit de omgeving van Delft - ook de originele bodebus van Overschie getoond uit de collectie van het museum. Ook is er een tweetal kostuums te bewonderen die door bodes bij de uitoefening van hun functie werden en worden gedragen. De tentoonstelling wordt gecombineerd met het tonen van penningen en mooi gekalligrafeerde oorkondes, alle in relatie tot Overschie. Zo is er ook het jubileumboek van de huisarts Donkersloot te zien uit 1927! Voordracht De heer Agterberg, oud-gemeentebode van Schipluiden, is een kenner en verzamelaar op het gebied van de bodebus. Op zondagmiddag 4 september om 15.30 uur zal hij in het museum een inleiding houden over de bodebus in het algemeen en de tentoongestelde bodebussen in het bijzonder. Belangstellenden zijn welkom. De toegang is gratis. MELK EN GENEVER van 24 september eind december 2011 Rond beide oer-hollandse producten heeft Overschie een eigen geschiedenis. Hieraan zal aandacht worden besteed in de periode van 24 september tot en met 18 december. Tot aan de Tweede Wereldoorlog waren in Rotterdam en omgeving circa 180 grotere en kleinere melkfabrieken gevestigd. En Overschie speelde daarbij zijn rol mee. Denk aan de Melkfabriek van A. Kool, ooit gevestigd waar nu onze tentoonstellingsruimte de Melkfabriek is. Maar groter waren De Combinatie en Branderhorst. Van een geheel ander karakter waren de Modelmelkstal Puritas en de bedrijven van Zeeuw en Rodenburg. Aan dit alles wordt aandacht besteed in een tentoonstelling in onze Melkfabriek. Helaas zijn er geen apparaten uit deze tijd in Overschie bewaard gebleven maar door een combinatie van foto s, reclamemateriaal en verpakkingen kan toch een globaal beeld geschetst worden van de fabricage van melk en melkproducten in Overschie. Wilt u meer weten over de geschiedenis van de melkindustrie in onze regio, dan kunt u aanschuiven aan een zuivellunch die u wordt aangeboden door FrieslandCampina. Tijdens deze zuivellunches op zondag 30 oktober en op zondag 27 november tussen 12.00 en 14.00 uur zal Bram den Braber, al vele jaren in deze sector werkzaam, een voordracht geven over de zuivelindustrie en -distributie in de Rotterdamse regio. Graag van tevoren opgeven via bijgaand opgaveformulier of via evenementen@museumoudoverschie.nl. Spoelingsdistrict Overschie en omstreken Hoewel veel Overschiese boeren in niet geringe mate hun bestaansmogelijkheden en hun welvaart ontleenden aan het restproduct van de branderijen, de spoeling, is er in Overschie geen omvangrijke productie van gedistilleerd geweest. Robert van Ee deed onderzoek naar het verleden van de tenminste drie branderijen die hij kon terugvinden. Daarbij komen we voor een groot deel dezelfde namen tegen uit het Schiedamse: Meijer, Kan, Daalmeyer. In de omgeving van de Hoge Brug en de Lage Brug waren in ieder geval branderijen. Een plaatselijk bekende distillateur was D. Stoopman van de distilleerderij De Zon aan het Voorom. Daarvan zijn nog een aantal voorwerpen
bewaard gebleven, die een plaatsje hebben gekregen in de vaste verzameling van ons museum. Een en ander wordt aangevuld met foto s en materiaal van elders. Op een nog nader te bepalen datum tijdens de tentoonstelling wordt het door Robert van Ee geschreven boek over het Spoelingdistrict Overschie en omstreken ten doop gehouden. De uitgave van dit boek, ongeveer 80 pagina s en rijkelijk voorzien van illustraties, is momenteel in voorbereiding, afhankelijk van het rondkomen van de financiering. Het boek bevat een beschrijving van deze voor Overschie zo belangrijke agrarische activiteit. Het unieke illustratiemateriaal maakt dit een zeer bijzondere uitgave, waarbij als extra de mogelijkheid bestaat een DVD te bestellen die uitleg geeft over het proces van spoeling. Onder voorbehoud van mogelijke wijzigingen wordt de prijs van het boek 12,50 met 4,50 extra voor de aanschaf van de DVD. U kunt zich inschrijven via bijgaand inschrijfformulier of via info@museumoudoverschie.nl Eerste e-book Museum Oud-Overschie In het verlengde van de tentoonstelling Melk en Genever vinden sinds kort de bezoekers van de website museumoudoverschie.nl in de webshop niet alleen boeken en dvd's, maar ook een e-book. Het e-book 'De Kelderfles' is het eerste e-book dat aan deze webshop is toegevoegd. Bezoekers kunnen dit boek tegen lage kosten aanschaffen en in.epub-formaat downloaden. Het eerste e-book gaat over Nederlandse kelderflessen die overal ter wereld worden teruggevonden. Een zoektocht over de wereld die de lezer kan volgen vanaf de e-reader. WERK VAN JAN BOTH t/m eind december 2011 Vanaf 11 september tot en met eind december kan men in de Koffiehoek en de Tuinkamer van het museum een indruk krijgen van het tekenwerk van Jan Both. Al op de Lagere School in Rotterdam-Zuid, voordat zijn vader een melkzaak aan het Oranjeplein in Overschie overnam, kwam het tekentalent van Jan Both naar voren. Nog maar net 8 jaar bestond er voor lagere scholen de mogelijkheid leerlingen te laten deelnemen aan een tentoonstelling van amateurtalent op de grote E55 Tentoonstelling in het Park en aangrenzende terreinen. Jan Both, nooit verlegen of zonder een passend woord, overhandigde Koningin Juliana een door hem vervaardigde tekening. Zou hij nog ergens in paleis Soestdijk hangen? Erg waarschijnlijk is dat niet, maar in vele huisgezinnen en kantoren kon en kan men de tekenproducten van Jan terugvinden. Begin jaren 90 vervaardigde hij voor ons museum een prachtige kalender met sfeervolle oude plekjes in Overschie. Ook voor zijn latere werkgever, de RET, maakte hij een kalender. Vaak werden de plaatjes uitgeknipt en aan de wand gehangen. Maar Jan Both maakte ook vele illustraties, etiketten, uniformversieringen en zelfs portretten en cartoons ontsproten aan zijn hand. Op de Volkshogeschool kreeg hij tekenles maar hij bleef een amateurtalent dat zich graag uitleefde op de tekentafel. En hij doet dat nog steeds. Onlangs maakte hij de aankondiging voor een grote internationale pijprookwedstrijd, die dit najaar wordt gehouden. In het oude gedeelte van het museum kan men een indruk krijgen van de veelzijdigheid van Jan Both als tekenaar maar het accent ligt op de nauwgezette afbeeldingen van oud en historisch Overschie. Op zondag 11 september wordt de tentoonstelling om 15.00 uur geopend. Aanwinsten PIETER HARTKOORN Het Museum verkreeg onlangs in permanente bruikleen een interessant schilderij van de hand van Pieter Hartkoorn. Pieter Hartkoorn leefde en woonde in Overschie van 1849 tot 1919. Hoewel het museum verschillende werken van zijn hand bezit, weten we toch niet zoveel van deze schilder. Hij
was familie van de molenaar Hartkoorn aan de Zestienhovensekade maar Pieter Hartkoorn overleed in 1919 aan de Delfshavenseweg 22. Het vrij grote schilderij (91x60 cm) is een Schiegezicht en volgens de signatuur in mei 1893 gemaakt. Links op het schilderij ziet men het oude 17e eeuwse Tolhuis van de stad Delft. Dat viel kort na de Tweede Wereldoorlog onder de slopershamer. Op het schilderij kan men zien dat in 1893 het grote monumentale pand uit 1661 al in verval was. Een luik hangt scheef aan het raam. In het midden de toren van de in 1899 afgebrande kerk. Daarvoor passeert een zeilschip in de bocht van de Schie. Het schilderij is in redelijk goede conditie. De voorstelling is een exacte navolging van een schilderij van Cornelis Ouboter van der Grient dat zich bevindt in het museum Rotterdam. Dat schilderij is gedateerd 1855. Deze aanwinst was voldoende aanleiding om ons bezit aan werk van de schilder Hartkoorn bij elkaar te voegen in een kleine presentatie in de achterkamer van het oude museumpand. Het zijn in totaal acht olieverven waarvan drie geschilderd zijn op een wandbord. Hoe mooi Overschie aan het einde van de 19e en begin 20e eeuw was, kun je daarop goed zien! Een schilderij uit circa 1910 toont fietsers op de Schiedamseweg, nu Overschieseweg. De schilder heeft een plek ingenomen ongeveer op de plaats waar nu de Oost-Abtsbrug ligt. Een heel groot schilderij geeft de molens van Ouwendijk en Brandhorst in de polder Zestienhoven weer. Hartkoorn maakte ook verschillende afbeeldingen van het interieur van de in 1899 afgebrande oude Dorpskerk van Overschie. Deze presentatie is gecombineerd met het tentoonstellen van een andere aanwinst, een werk van de hand van Auguste Anastasi uit ongeveer 1860. Canal d Overschie Het Museum verkreeg onlangs in permanente bruikleen een werk van de hand van Auguste Anastasi. Auguste Paul Charles Anastasi was een Franse (landschaps)schilder en tekenaar/graveur die leefde van 1820 tot 1889. Zijn leermeesters waren Corot, Delaroche en Eugène Delacroix. Hij debuteerde in 1843 op de Parijse salon. Anastasi werd geïnspireerd door de school van Barbizon, waar hij zelf ook enige tijd vertoefde. Anastasi was echter bijzonder reislustig. Hij verbleef langere tijd in Italië maar ook in Nederland. In 1870 werd hij blind. Zijn vrienden organiseerden een tentoonstelling van zijn werken en de opbrengst verzekerde hem van een redelijk bestaan tot aan zijn dood in 1889. Zijn werk hangt onder meer in diverse musea in België en Frankrijk. Meer informatie over zijn werk vindt men in een boek van Claude Marumo uit 1975: Barbizon en les paysagistes du XIXe. In Nederland tekende en schilderde hij onder meer in Amsterdam, Schiedam en Delft maar ook te Overschie. Het vlakke Nederlandse landschap boeide hem zeer, vooral op en rond het water. Het in bruikleen verkregen werk is getiteld canal d Overschie. Voor dit werk maakte hij gebruik van een gemengde techniek: potlood, aquarel en wit. Rechts onder op het werk het cachet de l atelier. Naar wij aannemen is het een gezicht op de Rotterdamse Schie, ongeveer ter hoogte van de Schansweg met in de verte het torentje van Overschie. Op de voorgrond is iemand bezig met het voortbewegen van een balkenvlot (van de firma van Stolk?). Het is een levendige afbeelding niet zo groot 19x 30 cm - van omstreeks 1860. Een qua voorstelling wat vergelijkbaar schilderij Canal de Delft dat zich bevindt in het Parijse Musée d Orsay werd door dit museum gedateerd op rond 1860. De gecombineerde presentatie is te zien tot en met half januari 2012. Oproep Dirk-Jan List, historisch conservator van het Stedelijk Museum Schiedam (06-51539150) is op zoek naar informatie en oud-materiaal over de Galvanische Industrie Overschie en de Eerste Machinale Stoelenfabriek. Ook contact met oud-medewerkers en familieleden van oud-medewerkers die nog precies weten hoe het zat met de bijzondere samenwerking tussen deze twee bedrijven is meer dan welkom!
Agenda t/m half januari 2012: Zondag 4 september: Presentatie schilderwerk Hartkoorn Anastasi 15.30 uur - Voordracht van de heer Agterberg over de Bodebus Zaterdag 10 september: van 12.00-18.00 uur - Dag van de Duurzaamheid in het buitenmuseum. Om 18.00 uur is er een biologische maaltijd. Zondag 11 september: Zaterdag 24 september: Vrijdag 14 oktober: Zondag 30 oktober: Zondag 6 november: 15.00 uur - opening tentoonstelling Jan Both Museum extra open tussen 11.00 en 15.30 uur voor de Groene Loper, een wandeling langs Groene Hotspots door Overschie. Zie de uitgebreide perspublicaties, o.a. op de website van het museum. Hongaarse avond met wijnproeverij en begeleidende lekkernijen van 12.00 tot 14.00 uur Zuivellunch met voordracht over de zuivelindustrie en -distributie in de Rotterdamse regio door Bram den Braber i.s.m. Friesland/Campina. 16.00 uur - lezing 'Leven, dood en de vooruitgang' door Christa Bode + onthulling monument op de Oude Begraafplaats voor de omgekomenen in de Tweede Wereldoorlog zonder bekend graf. Vrijdagmiddag 11 november: Presentatie van Deel 3 van de serie Momenten uit de Overschiese Samenleving van de hand van Rein Wolters en Ada van Noordwijk Zondag 13 november: Zondag 27 november: 15.00 uur - voordracht van Rik Launspach i.s.m. met de Overschiese boekhandel Bensmann & Blankstein van 12.00-14.00 uur Zuivellunch met voordracht over de zuivelindustrie en -distributie in de Rotterdamse regio door Bram den Braber i.s.m. Friesland/Campina. Rondje Overschie: iedere eerste zondagmiddag van de maand openstelling van Museum Oud-Overschie, de Grote Kerk en galeries in de oude dorpskern van 12.00 17.00 uur. Route in het museum verkrijgbaar. Colofon Het Museumbericht is een uitgave van de Stichting Museum Oud- Overschie De Hoop doet Leven. Adres: Overschiese Dorpsstraat 134-140 3043 CV Rotterdam Tel. 010 415 88 64 E-mail: info@museumoudoverschie.nl Website: www.museumoudoverschie.nl Openingstijden: Het museum is elke zondag gratis toegankelijk en geopend van 14.00 tot 17.00 uur. Verder iedere eerste zaterdag van de maand van 14.00 tot 17.00 uur. Het Buitenmuseum is ieder weekend geopend van 12.00 tot 17.00 uur, te bereiken via de Overschiese Kerksingel en via het (geopende) museum. Het Museum is een stichting die geheel wordt gedreven door vrijwilligers en wordt in stand gehouden door jaarlijkse bijdragen (minimaal à A 17,50 per jaar) van onze ongeveer 650 begunstigers. Nieuwe donateurs zijn van harte welkom. Opgave aan het museum of via ING Bank 3220252 t.n.v. Penningmeester Museum Oud-Overschie te Rotterdam o.v.v. nieuwe donateur.
Inschrijfformulier Biologische maaltijd Dag Duurzaamheid zaterdag 10 september Ja, ik neem deel met.persoon/personen aan de Biologische Maaltijd om 18.00 uur tijdens de Dag van de Duurzaamheid op zaterdag 10 september a.s. Kosten maaltijd: 7,50 per persoon met wijn 10,00 Inschrijven ook mogelijk via evenementen@museumoudoverschie.nl vermeld s.v.p. waarvoor u zich inschrijft en vermeld uw volledige contactgegevens. Hongaarse avond - vrijdag 14 oktober Ja, ik neem deel met.persoon/personen aan de maaltijd tijdens de Hongaarse Avond Kosten maaltijd incl. wijnproeverij: 25,00 niet-donateurs 27,00 Ik ben wel/niet donateur Inschrijven ook mogelijk via evenementen@museumoudoverschie.nl vermeld s.v.p. waarvoor u zich inschrijft en vermeld uw volledige contactgegevens. Zuivellunches tijdens de tentoonstelling Melk en Genever Ja, ik neem deel met.persoon/personen aan de zuivellunch in het kader van de tentoonstelling Melk en Genever. Mijn voorkeur gaat uit naar: O zondag 30 oktober tussen 12.00 en 14.00 uur O zondag 27 november tussen 12.00 en 14.00 uur Inschrijven ook mogelijk via evenementen@museumoudoverschie.nl vermeld s.v.p. waarvoor u zich inschrijft en vermeld uw volledige contactgegevens. Boek Spoelingdistrict Overschie en omstreken Ja, ik teken hierbij in voor exemplaar/exemplaren van het boek Spoelingdistrict Overschie en omstreken à 12,50 per stuk (excl. verzend- en verpakkingskosten). O extra bestelling bijbehorende DVD à 4,50. per stuk Opgave ook mogelijk via info@museumoudoverschie.nl vermeld s.v.p. duidelijk uw contactgegevens, of u de DVD erbij wenst en of u eventueel meerdere exemplaren wenst.