De hereniging van Duitsland 9 november is voor onze oosterburen een bijzondere dag. Op die dag in 1989 viel namelijk de Berlijnse muur en die ingrijpende gebeurtenis wordt nog steeds elk jaar in het hele land uitgebreid herdacht. Het is dit jaar alweer twintig jaar geleden dat er een einde kwam aan de scheiding tussen Oost-Duitsland en West-Duitsland. In deze opdracht ga je onderzoeken waarom de Berlijnse muur ooit werd gebouwd en waarom deze uiteindelijk weer werd afgebroken. Ook kijken we of de gevolgen van deze scheiding vandaag de dag nog steeds zichtbaar zijn in Duitsland. Bron: Reuters / WFA, Den Haag Je gaat aan de slag in groepen van twee personen. Vul hier de namen van de groepsleden in: 1.) 2.) Per groep heb je ten minste het volgende nodig: Toegang tot Internet Een Bosatlas (52 e of 53 e druk) Je werkt in vijf stappen: Stap 1: hierin beantwoord je vragen over Duitsland, waardoor je een beeld krijgt van de regio. Deze informatie heb je later nog nodig bij het doorlopen van de volgende stappen. Stap 2: hierin ga je op zoek naar het verhaal van de Berlijnse muur. Met andere woorden: waarom was het eigenlijk nodig om midden in Berlijn een grote muur te bouwen? Stap 3: hier ga je je concentreren op de val van de Berlijnse muur en de Duitse hereniging. Je onderzoekt wat de redenen waren voor het opheffen van de grens tussen oost en west. Stap 4: in deze stap ga je op zoek naar de gevolgen van de jarenlange splitsing van Duitsland. Zijn er na twintig jaar nog steeds verschillen tussen oost en west? Stap 5: met deze stap sluit je de opdracht af. Hoe heb je gewerkt en wat heb je geleerd?
Stap 1, de regio in beeld 1.) Topografie. Gebruik hierbij de Bosatlas. a. In het westen grenst Duitsland aan vier landen: 1) 2) 3) 4) b. In het zuiden grenst Duitsland aan twee landen: 1) 2) c. In het oosten grenst Duitsland aan twee landen: 1) 2) d. In het noorden grenst Duitsland aan één land: 1) In het noorden grenst Duitsland aan twee zeeën: 1) 2) e. Wat is de hoofdstad van Duitsland? f. Mönchengladbach ligt helemaal in het westen van Duitsland en Görlitz ligt helemaal in het oosten van Duitsland. Hoe ver liggen deze steden ongeveer uit elkaar? kilometer
2.) Bevolking. Gebruik hierbij het Internet en de Bosatlas. a. Duitsland telt ongeveer miljoen inwoners (afgerond op miljoenen) b. Zoek in de Atlas een kaartje over de bevolkingsgroei van Duitsland. (Omcirkel het juiste antwoord) 1) In het westen van Duitsland is sprake van een bevolkings toename / afname 2) In het oosten van Duitsland is sprake van een bevolkings toename / afname 3.) Economie. Gebruik hierbij het Internet en de Bosatlas.. a. Volgens Wikipedia heeft Duitsland, technologisch gezien, de op twee na sterkste economie van de wereld. Welke twee landen staan nog boven Duitsland? 1) 2) b. De economie van een land hangt af van een groot aantal factoren. In de Bosatlas staat gelukkig een kaartje waarop al deze factoren zijn verwerkt. Je vindt dit kaartje in het zaakregister onder het kopje sterkte economie. Kies voor de kaart van Europa. Vul bij elke zin de juiste letter in. A= sterker dan B= zwakker dan C= even sterk als 1.) De Duitse economie is de Nederlandse economie? 2.) De Duitse economie is de Italiaanse economie? 3.) De Duitse economie is de Russische economie?
Stap 2, het verhaal van de Berlijnse muur Gebruik hierbij de Internetbronnen en de Bosatlas 1.) De verdeling van Duitsland Nadat Duitsland in 45 de Tweede Wereldoorlog had verloren, werd het land ingenomen door de geallieerden: de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Sovjet-Unie. Deze landen verdeelden Duitsland tijdelijk in vier bezettingszones. Via Wikipedia kun je achterhalen waar de grenzen tussen deze bezettingszones lagen. Teken de grenzen van de bezettingszones in het onderstaande kaartje van Duitsland en geef de verschillende bezettingszones ieder een eigen kleur. Berlijn laat je nu nog wit! Vergeet niet de bijbehorende legenda te maken. http://www.schoolplaten.com/nl-kleurplaat-kleurplaten-foto-duitsland-i8302.html
2.) De verdeling van Berlijn Bekijk nog eens het ingekleurde kaartje van Duitsland en let vooral op de ligging van Berlijn. a. In welke bezettingszone kwam Berlijn te liggen? De andere geallieerden wilden eveneens een deel van de hoofdstad bezitten, dus werd ook Berlijn opgesplitst in vier sectoren. Hieronder vind je een kaartje van Berlijn. De grenzen tussen de sectoren zijn al aangegeven, dus je hoeft het kaartje alleen nog in te kleuren. Via Wikipedia kun je achterhalen hoe Berlijn in 1945 verdeeld werd. Gebruik voor dit kaartje dezelfde kleuren als bij de vorige opdracht en denk aan de legenda! http://nl.wikipedia.org/wiki/berlijnse_muur De Berlijnse sector van de Sovjet-Unie sloot natuurlijk aan op de eigen bezettingszone, dus dat vormde geen probleem. Voor de andere drie sectoren lag dat anders. De sectoren van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk vormden een eilandje binnen de bezettingszone van de Sovjet-Unie. Een gebied dat geheel wordt omsloten door het grondgebied van één andere partij wordt ook wel een enclave genoemd! In 1949 werden de bezettingszones van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk samengevoegd tot een nieuw land: West-Duitsland. De bezettingszone van de Sovjet-Unie werd in hetzelfde jaar omgedoopt tot Oost-Duitsland. In plaats van vier bezettingszones, was er vanaf dat moment dus sprake van twee nieuwe landen. Omdat de levensomstandigheden in West-Duitsland over het algemeen beter waren dan in Oost-Duitsland, vluchtten veel mensen van Oost naar West. Om te voorkomen dat nog meer mensen naar het Westen zouden vluchten, sloot Oost-Duitsland uiteindelijk de grenzen. Tussen Oost-Duitsland en West-Duitsland werd een groot hek geplaatst met aan twee kanten een brede verboden zone. Duitsers konden dus niet meer van Oost naar West.
Maar als het hek bij de Duitse grens zou ophouden, dan zouden mensen via andere landen nog steeds gemakkelijk naar het westen kunnen vluchten. Om dit te voorkomen werd het hek helemaal van Noord tot Zuid-Europa doorgetrokken. Met behulp van grensbewaking, mijnenvelden en prikkeldraad probeerde men te voorkomen dat mensen van het arme oosten naar het rijke westen zouden vluchten. Deze vroegere grens tussen Oost- en West-Europa, wordt ook wel het IJzeren Gordijn genoemd. In landelijke gebieden was het bouwen van een hek, met daaromheen brede verboden zones, geen moeilijke opgave, maar in het drukke, volle Berlijn ging dat niet zo makkelijk. Een bijkomend probleem was natuurlijk dat een deel van Berlijn nog bij West-Duitsland hoorde: namelijk de sectoren van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Omdat de uittocht van oost naar west in Berlijn alsmaar doorging, besloot de Oost-Duitse regering uiteindelijk in 1961 tot de bouw van een grote muur om deze drie sectoren. b. Teken het verloop van de muur in het kaartje van Berlijn op de vorige pagina. Doe dit door een dikke zwarte lijn te trekken langs de buitengrenzen van de drie Westerse sectoren. Als je twijfelt, kun je het verloop van de Berlijnse muur ook op Internet nog eens opzoeken. c. Zoek in het zaakregister van de Bosatlas naar een kaartje over het IJzeren Gordijn en teken het verloop van het IJzeren Gordijn in onderstaand kaartje van Europa.... = IJzeren Gordijn Omcirkel hieronder steeds het juiste antwoord d. Het IJzeren Gordijn sloot wel / niet aan op de Berlijnse muur? e. Oostenrijk hoorde wel / niet bij Oost-Europa f. Oost-Duitsland / West-Duitsland werd ook wel DDR genoemd.
Stap 3, de Duitse hereniging In stap twee heb je gezien dat Duitsland na de Tweede Wereldoorlog opgesplitst is geweest. In stap één hebben we echter gezien dat Duitsland tegenwoordig weer een groot en welvarend land is. Blijkbaar is er in de tussentijd iets gebeurd waardoor Duitsland weer één land werd, en zeer succesvol bovendien. In deze stap onderzoek je de Duitse hereniging. Bij het beantwoorden van de vragen gebruik je de site over de Koude Oorlog en de site van het nrc handelsblad over de gebeurtenissen in 1989. ( Zie Internetbronnen) 1.) De Koude Oorlog Door het IJzeren Gordijn was Europa in twee delen opgesplitst, maar eigenlijk werd de hele wereld hierdoor gescheiden. Je had het westen, met de Verenigde Staten als supermacht en het oosten, met de Sovjet-Unie als supermacht. Het leven aan beide kanten van het IJzeren Gordijn was daardoor compleet verschillend. Het westen was kapitalistisch en het oosten was communistisch. Zoek op wat dat betekent. Vul in: communisme, kapitalisme a. Het wil dat iedereen evenveel kan meeprofiteren van de welvaart. Om dit mogelijk te maken, wordt de productie centraal geleid door de staat. Er zijn geen vrije ondernemers en bedrijven zijn eigendom van de staat. b. Het wil dat mensen en bedrijven zelf beslissingen kunnen nemen. De productie wordt dus geleid door particuliere ondernemers en de invloed van de overheid is minder groot. Vul in: communistisch, kapitalistisch c. Het westen was over het algemeen d. Het oosten was over het algemeen Als er gesproken wordt over deze periode, waarin tweesupermachten lijnrecht tegenover elkaar stonden, dan heeft men het vaak over de Koude Oorlog. e. Waarom wordt deze oorlog koud genoemd?
In de loop der jaren bleek dat de economische ontwikkeling in het oosten achterbleef bij die van het westen. Veel mensen in het oosten wilden graag net zo leven als de mensen in het westen, maar ze konden daar vanwege het IJzeren Gordijn niet zomaar naartoe. In 1989 werden de protesten tegen het IJzeren Gordijn zo groot, dat de leiders van Oost-Duitsland besloten de grenzen te openen. De Muur en het IJzeren Gordijn gingen open. Na ruim 38 jaar konden mensen weer van oost naar west reizen en omgekeerd. Het is moeilijk om het precieze einde van de Koude Oorlog aan te wijzen, maar vaak wordt 9 november 1989 genoemd als symbolisch einde. f. Wat gebeurde er op deze dag? Het verdwijnen van het IJzeren Gordijn, en daarmee ook de val van de Berlijnse muur, waren belangrijke gebeurtenissen die het einde van de Koude Oorlog inluidden. Ook voor Duitsland hadden deze gebeurtenissen grote gevolgen. Niet lang daarna was Duitsland weer één land: namelijk op 3 oktober 1990. Dat is de Dag van de Duitse Eenheid.
Stap 4, de gevolgen van de Duitse opsplitsing Het is nu bijna 20 jaar geleden dat Duitsland herenigd werd. We hebben in stap één gezien dat Duitsland inmiddels weer een welvarend land is, maar geldt dat voor alle delen van het land? In deze laatste stap onderzoek je of er 20 jaar na dato nog steeds aanwijzingen te vinden zijn voor de langdurige splitsing tussen oost en west. 1.) Verschillen in Duitsland. Gebruik hierbij de Bosatlas Zoek in de Bosatlas naar een kaartje waarop je informatie kunt vinden over het Bruto Binnenlands Product van Duitsland. Sommige Atlassen bevatten wel een apart kaartje voor Duitsland en andere Atlassen niet. In dat geval kun je ook de kaart van Europa gebruiken. a. Is er in Duitsland nog een verschil te zien tussen oost en west, als je kijkt naar het Bruto Binnenlands Product? Ja / Nee b. Zo ja, waar is het Bruto Binnenlands Product het hoogst? West / Oost c. In het westen / oosten van Duitsland vind je het meeste werkloosheid. d. Als je kijkt naar de Bevolkingsgroei in Duitsland, zie je een opmerkelijk verschil. In het voormalige Oost-Duitsland is sprake van bevolkings afname / toename In het voormalige West-Duitsland is sprake van bevolkings afname / toename Heeft dit verschil volgens jullie te maken met het geboortecijfer of het migratiecijfer? Leg je antwoord uit:
2.) Verschillen in Europa. Gebruik hierbij de Bosatlas Blijkbaar zijn er tegenwoordig nog steeds grote verschillen tussen het oosten en westen van Duitsland. Nu ga je onderzoeken of die verschillen er ook zijn tussen Oost- en West-Europa. Zoek in de Bosatlas een kaartje over het Bruto Binnenlands Product van Europa. Beantwoord onderstaande vragen steeds door het juiste antwoord te omcirkelen. a. Is er in dit opzicht nog een verschil zichtbaar tussen oost en west? Ja / Nee b. Zo ja, waar is het Bruto Binnenlands Product het hoogst? West / Oost c. Welke van deze Europese landen heeft het hoogste Bruto Binnenlands Product? Noorwegen / Frankrijk / Duitsland / Portugal / Nederland Behalve het Bruto Binnenlands Product zijn er nog andere manieren om landen met elkaar te vergelijken. Via het zaakregister van de Atlas kun je de juiste kaarten vinden die horen bij de volgende vragen. De zoektermen zijn steeds onderstreept. d. Over het algemeen kun je zeggen dat wanneer een land rijker wordt, er steeds minder mensen in de landbouwsector zullen werken. Volgens de Bosatlas werken in Oost-Europa / West-Europa nog veel mensen in de landbouw. e. De levensverwachting van Oost-Europeanen is over het algemeen hoger / lager dan die van West-Europeanen. f. Het aantal computers is in West-Europa hoger / lager dan in Oost-Europa. Migratie is eveneens een belangrijke indicator. g. Noem drie Europese landen met een vertrekoverschot: 1) 2) 3) h. In Duitsland is sprake van een vestigingsoverschot / vertrekoverschot i. Het landelijke vestigingsoverschot van Duitsland bedraagt
Bekijk nogmaals de antwoorden op de vragen 1a t/m 1i en beantwoord de volgende vragen: j. Heeft het verdwijnen van het IJzeren Gordijn geleid tot gelijkheid binnen Europa? Ja / Nee k. Leg uit waarom je toch niet kunt zeggen dat het weghalen van het IJzeren Gordijn een mislukking is geworden? Hoewel het IJzeren Gordijn niet meer bestaat, zijn er wel enkele restanten bewaard gebleven. Dit deel staat aan de grens tussen Tsjechië en Oostenrijk en trekt jaarlijks duizenden toeristen. Bron: Michael Brochstein, www.michaelbrochstein.com
Stap 5, reflectie Je hebt je de afgelopen lessen geconcentreerd op de opsplitsing en de hereniging van Duitsland en Europa. Als het goed is weet je nu meer over het onderwerp dan voorheen. Wat wist je al over dit onderwerp voordat je met deze opdracht begon? (noteer in kernwoorden) Welke informatie was helemaal nieuw? (noteer in kernwoorden) Hoe verliep de samenwerking en wat kan beter? Welke opdrachten vond je het makkelijkst en waarom? Welke opdrachten vond je het moeilijkst en waarom? Wat zou je bij een volgend onderzoek anders aanpakken? Heb je zelf nog ideeën die dit onderzoek beter of leuker kunnen maken? Zo ja welke?