Legaal bloggen: Aansprakelijkheid bij reacties door Arnoud Engelfriet - 05-30-2011 http://www.itpedia.nl/2011/05/30/legaal-bloggen-aansprakelijkheid-bij-reacties/ Een blogger kan aansprakelijk gesteld worden voor schade die mensen door zijn blog lijden. Denk aan smadelijke publicaties of schenden van geheimhouding. Ook voor reacties van derden kun je aansprakelijk worden gehouden. Toezicht op reacties (comments) is dus wel zo verstandig. Juridisch aansprakelijk zijn wil zeggen dat je verplicht kunt worden om schade te vergoeden. Bega je een strafbaar feit, dan kun je een boete opgelegd krijgen of zelfs de gevangenis in gaan. Dit geldt natuurlijk ook bij weblogs. Voor commentaar en reacties die anderen achterlaten, kun je als beheerder van de blog aansprakelijk worden gesteld. Het is dan ook een goed idee om regels over het wijzigen en/of verwijderen van commentaar en reacties te maken. Ben ik aansprakelijk voor wat ik op mijn weblog zet? Jazeker. In Nederland heb je het recht om je mening te uiten, maar er zitten wel degelijk grenzen aan dit recht. Zo kun je in een bericht de misdrijven smaad, laster, discriminatie of belediging plegen. Je kunt inbreuk plegen op auteurs- of andere rechten van derden. Misschien onthul je wel vertrouwelijke informatie van je werkgever. Of je posting zorgt er voor dat iemand anders schade lijdt. Dat zijn allemaal situaties waar je als blogger voor aansprakelijk gehouden kunt worden. Juridisch aansprakelijk zijn wil zeggen dat je verplicht kunt worden om de schade die anderen daardoor lijden, te vergoeden. Ook kan de rechter je verplichten om bijvoorbeeld de betreffende post te verwijderen of een rectificatie te plaatsen. Bij strafrechtelijke aansprakelijkheid kun je een boete opgelegd krijgen of zelfs de gevangenis in gaan. In de praktijk zul je na het plaatsen van een beledigende tekst of het schenden van een auteursrecht niet de volgende ochtend de politie op de stoep hebben. Zolang niemand zich stoort aan je publicatie, is er dus niet veel aan de hand. Krijg je echter een brief van iemand die zich aangesproken voelt (of van diens advocaat), dan kun je maar beter nog eens goed kijken of die tekst nu wel zo gepast was. page 1 / 5
Ben ik aansprakelijk voor reacties of commentaar van anderen? Bij veel blogs kunnen bezoekers reacties of commentaar achterlaten. Ook dergelijke reacties zijn aan grenzen gebonden. In beginsel is natuurlijk de plaatser van de reactie aansprakelijk, net zoals de blogger dat is voor zijn artikel. Toch kun je wel degelijk aansprakelijk gehouden worden voor wat anderen in de vorm van reacties of commentaar op je blog achterlaten. Zo werd op een forum van de politieke groep Nieuw Rechts een foto via inline linken opgenomen. De fotograaf maakte bezwaar. De rechtbank in Rotterdam vond dat er sprake was van inbreuk op de auteursrechten. Verder oordeelde de rechter dat de site-beheerder aansprakelijk was, omdat hij de inbreuk faciliteerde en gedoogde. In februari 2007 werd daarentegen de site garagetest.nl niet aansprakelijk geacht voor zeer negatieve recensies van garages door bezoekers. Een bepaalde garage werd op deze site uitgemaakt voor "oplichters", "bedriegers", "knoeiers", "waardeloos bedrijf" en "leugenaars". De garage eiste dat de site deze (anonieme) opmerkingen zou verwijderen. Dit hoefde niet, omdat de garage niet kon onderbouwen waarom deze opmerkingen onrechtmatig zouden zijn. Bovendien was er de mogelijkheid voor een weerwoord door de garage. De Raad voor de Journalistiek vindt reacties op een website vergelijkbaar met ingezonden brieven bij een krant. Als in zo'n commentaar zware beschuldigingen worden geuit zonder enige toelichting, dan schendt de beheerder de normen van fatsoenlijke journalistiek. Uitspraken van de Raad hebben geen juridische gevolgen, al is in situaties als deze de kans groot dat een rechter het oordeel overneemt. Een blogger-journalist moet dus extra zorgvuldig omgaan met commentaar. Moet ik achtergelaten reacties preventief controleren? Controleren en weghalen van problematische reacties blijkt bij de rechter een goede manier om aansprakelijkheid voor reacties te ontlopen. Zo werd in de Garagetest.nl zaak de forumbeheerder mede vrijgesproken omdat hij een duidelijke screening deed op geplaatste berichten. Ook in een oudere zaak, waarbij doodsbedreigingen in een gastenboek werden gezet, werd de beheerder vrijgesproken omdat ze die meteen verwijderden na er op gewezen te zijn. Daar kan tegenover staan dat als je al te snel iemand verbant, je weer aangesproken kunt worden door die persoon. Zie b.v. de MultiMediaMachines-zaak waarin iemand zomaar van een forum verbannen werd met als motivatie dat hij illegale software zou verkopen via het forum. Dus je moet wel zeker weten dat je goed zit, of eerst die persoon een weerwoord laten geven. Daarnaast is het verstandig om regelmatig de reacties na te lopen om dubieuze zaken als links naar pornosites of reclame voor Viagra en dergelijke te verwijderen. Dat houdt de goede reputatie van je blog in stand. Op een blog vol reacties met of met racistisch commentaar zit niemand te wachten. Heeft een disclaimer zin? Sommige blogs vermelden teksten als "Wij zijn niet aansprakelijk voor de inhoud van reacties." Dit heeft echter maar een page 2 / 5
beperkte waarde. In een disclaimer spreek je af hoe het zit met aansprakelijkheid. Je kunt dus met bezoekers bij registratie afspreken dat zij je niet aansprakelijk stellen. Of juist andersom, dat jij hen aansprakelijk mag stellen als ze iets doen op je blog wat niet mag. Bij veel claims over aansprakelijkheid gaat het echter om claims van derden die verder niets met je site te maken hebben. Die hebben niets te maken met jouw disclaimers, want die hebben dat nooit met jou zo afgesproken. Mag ik zomaar commentaar en reacties weghalen? Commentaar dat evident onrechtmatig is, mag je verwijderen. Bijvoorbeeld een reactie die een artikel van elders integraal overneemt, want dat is schending van het auteursrecht. Ook overduidelijk racistische of discriminerende reacties, of oproepen tot vandalisme, mag je zonder meer verwijderen. Controleren en weghalen van problematische reacties blijkt bij de rechter een goede manier om aansprakelijkheid voor reacties te ontlopen. Het blokkeren (verbannen) van een persoon mag echter niet zomaar. Zie b.v. de MultiMediaMachines-zaak waarin iemand zomaar van een forum verbannen werd met als motivatie dat hij illegale software zou verkopen via het forum. Dit bleek onjuist. De forumbeheerders hadden hem eerst een weerwoord moeten laten plaatsen. Het is een goed idee om wat 'spelregels' op te stellen over wat je wel en niet wilt in je commentaar. Dan heb je duidelijkheid wanneer je een opmerking of bericht wilt aanpassen. Een simpele zin als "Geen scheldwoorden of discriminerende opmerkingen a.u.b." of "Wij behouden ons het recht voor onwelgevallige opmerkingen te verwijderen" kan al genoeg zijn. Veel blogs krijgen te maken met "link spam" of "comment spam": reacties waarin naar een totaal ongerelateerde site wordt gelinkt. Het doel is dan zo veel mogelijk links te krijgen, zodat de site hoger scoort in zoekmachines zoals Google. Dergelijke spam mag je verwijderen. Nog beter is je blog-software zo te configureren dat zoekmachines links in commentaar niet oppikken. Soms beweren de plaatsers van verwijderd commentaar dat hun recht op vrije meningsuiting wordt geschonden. Niemand heeft echter het recht om te eisen dat een ander zijn mening publiceert. Wel kunnen mensen eisen dat ze een weerwoord mogen plaatsen als anderen iets over ze zeggen op je blog. Mag ik commentaar en reacties wijzigen? Je mag best scheldwoorden vervangen door sterretjes of "[verwijderd]". Een reactie die technische problemen oplevert (bijvoorbeeld fout gebruik van HTML waardoor de layout van je blog verstoord wordt) mag ook worden aangepast. Het inhoudelijk wijzigen van iemands reactie is een stuk lastiger. Het wijzigen van de strekking van iemands betoog mag niet. Zo zou je bepaalde argumenten in een reactie kunnen weglaten omdat deze te lang is. Je loopt dan wel het risico dat daardoor het hele betoog onderuit gaat, waardoor de plaatser ineens veel minder overtuigend overkomt. Net als bij het verwijderen van commentaar geldt ook hier dat het handig is om spelregels op te stellen. Bijvoorbeeld "Wij behouden ons het recht voor om reacties in te korten". Je zou ook kunnen kiezen om alleen de eerste alinea van reacties te tonen bij je blog, gevolgd door een link naar de hele reactie op een aparte pagina ("lees meer" of "voor het volledige bericht, klik hier"). page 3 / 5
Kan mijn provider mijn blog zomaar sluiten? De meeste hosting providers hebben in de contracten met hun klanten staan dat de site onder bepaalde voorwaarden mag worden gesloten. Het gaat dan vaak om illegale activiteiten, zoals hacken, schenden van auteursrechten of publicatie van smadelijke of discriminerende zaken. Omdat de provider hiervoor aansprakelijk gesteld kan worden, heeft hij het recht om dan de site af te sluiten. Dit geldt zeker bij gratis blogs. Wanneer iemand betaalt voor de dienst, kan het contract niet zomaar worden opgezegd. Mag ik oproepen tot een e-mail protestactie? Een georganiseerde e-mail actie kan een duidelijk statement zijn, maar het kan ook leiden tot overbelaste mailservers en andere storingen bij de ontvanger(s). Wanneer de actie zorgt voor onnodig veel hinder, kan de ontvanger een schadeclaim leggen bij de persoon die de oproep heeft gedaan. In 2002 organiseerde een producent van vitaminepreparaten een e-mail actie waarbij binnen zes maanden meer dan 600 miljoen(!) e-mails werden verstuurd naar politici in de Tweede Kamer. Oftewel meer dan 30 per seconde. Dit vond de rechtbank onrechtmatig en de producent moest de schade vergoeden. Het versturen van ongevraagde commerciële, charitatieve of ideële e-mail (of sms), oftewel spammen, is in Nederland verboden. Kijk dus uit dat je e-mail actie niet als spam aan te merken is. Kan ik niet beter anoniem of onder pseudoniem bloggen? Sommige mensen raden aan om over gevoelige situaties anoniem (of onder pseudoniem) te bloggen. Dat kan prettig zijn als het bijvoorbeeld gaat om een blog over een ernstige ziekte of een voorkeur die niet de hele buurt hoeft te weten. Een pseudoniem helpt je echter niet als je bij het bloggen strafbare feiten begaat. In november 2005 bepaalde de Hoge Raad dat een provider adresgegevens van een klant moet afgeven wanneer deze mogelijk onrechtmatige activiteiten ontplooit. In die zaak ging het over mogelijke smaad. Je bent dus via je provider nog steeds op te sporen als je anoniem publiceert op je weblog. Kan een buitenlandse rechter mij veroordelen? Deze vraag is nauwelijks te beantwoorden, omdat het heel erg afhangt van de wetten in het land, wat je precies hebt gedaan en hoe dat overkomt in het land in kwestie. Grensoverschrijdende geschillen zijn een van de moeilijkste kwesties in het recht. page 4 / 5
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Legaal bloggen: Aansprakelijkheid bij reacties - 05-30-2011 In Europa geldt de basisregel dat je kunt worden gedaagd voor de rechter waar "het schadebrengende feit zich voordoet". Smaad, discriminatie en schending van auteursrecht vallen hier allemaal onder. Beledig je een Engelsman, of maak je inbreuk op het copyright van een Franse fotograaf, dan kunnen deze je dus mogelijk in hun eigen land voor de rechter dagen. Het enkele feit dat een site toegankelijk is vanuit een bepaald land, is voor de meeste rechters niet genoeg om zichzelf bevoegd te achten. Er moet meer zijn. Dat kan bijvoorbeeld zijn dat je publiceert in de taal van dat land, expliciet bestellingen accepteert uit dat land of een aparte sectie voor of over dat land hebt. PDF gegeneerd door ITpedia page 5 / 5