Carbon Footprint 2015 Joulz Energy Solutions B.V.

Carbon Footprint 2015 Joulz Energy Solutions B.V. Auteur: H.W. van der Vlugt Datum: oktober 2016 Status: Definitief

INHOUDSOPGAVE 0. INLEIDING 3 1. ORGANISATIE 4 1.1 Bedrijfskenmerken 4 1.2 Organisatiegrenzen 4 2. CARBON FOOTPRINT ANALYSE 5 2.1 Grondslag van de analyse 5 2.2 Carbon Footprint 2015 6 2.2.1 Scope 1: directe emissies 7 2.2.2 Scope 2 : indirecte emissies 8 2.2.3 Scope 3 : overige indirecte emissies 9 3. VOORTGANG 10 3.1 Algemeen 10 3.2 Doelstellingen 11 4. TOELICHTING 13 4.1 Algemeen 13 4.1.1 Verklaring van weggelaten CO 2 bronnen en putten 13 4.1.2 CO 2 emissie van verbranding biomassa 13 4.1.3 CO 2 compensatie 13 4.2 Invloed van meetonnauwkeurigheden en onzekerheden 13 4.2.1 Geleasede wagenpark 13 4.2.2 Zakelijk verkeer en woon-werkverkeer 13 4.2.3 Huisvesting 13 4.3 Kwantificeringsmethodes 14 BIJLAGE CO 2-emissie Joulz Energy Solutions 2015 15 Pagina: 2 van 15

0. INLEIDING Joulz is onderdeel van Eneco Groep. Duurzame energie voor iedereen is onze gezamenlijke missie. Wij weten dat duurzaam kan. Gezamenlijk, met klanten en partners, kunnen we de overgang maken naar een volledig duurzame energievoorziening waarin alle energie uit eindeloze, natuurlijke en schone bronnen komt, zoals wind en zon. Het energiebeleid van Joulz wordt gedragen door de belangrijke pijler Duurzaamheid. Deze pijler maakt integraal onderdeel uit van onze waarde propositie. Joulz is namelijk klaar voor een duurzame toekomst. Op basis van onze jarenlange ervaring en continue investering in onze mensen wordt Joulz gezien als specialist in het bedenken, realiseren en onderhouden van oplossingen in een moderne, duurzame en veilige Energie infrastructuur. Joulz biedt haar klanten de mogelijkheid om hun doelstellingen op het gebied van duurzame energievoorziening te halen. De energieproblematiek is slechts één van de aspecten van duurzaamheid. Kijkend naar duurzaamheid richt Joulz zich ook op het respectvol en zorgvuldig omgaan met mens, omgeving en middelen. De reductie van energie en CO2-uitstoot is een van de onderdelen van het maatschappelijk verantwoord ondernemen van Joulz. Joulz heeft haar CO2-emissie berekend en jaarlijks worden CO2-reductie doelstellingen opgesteld. Als onderdeel van dit reductieprogramma wil Joulz ook de leveranciers stimuleren om duurzame producten te leveren en een duurzame bedrijfsvoering te voeren. Het is de persoonlijke verantwoording van iedere medewerker van Joulz het energiebeleid te handhaven door aandacht te schenken aan het gedachtegoed van duurzaamheid. Tevens verwacht de directie dat leidinggevenden hun medewerkers, en medewerkers en leidinggevenden elkaar onderling, aanspreken indien zij zien dat niet volgens dit gedachtegoed gewerkt wordt. Joulz Energy Solutions B.V. Oktober 2016 Pagina: 3 van 15

1. ORGANISATIE 1.1 Bedrijfskenmerken Joulz Energy Solutions B.V. is de hoogwaardige specialist op het gebied van het verduurzamen van elektriciteitsnetten en stations. Joulz biedt een compleet pakket van advies en engineering, van ontwerp tot aanleg en beheer van energie-infrastructuren (kabel- en leidingnetten). Voornamelijk voor landelijke, regionale en private netbeheerders en marktpartijen in de segmenten wegbeheerders, industrie en utiliteitsbouw. Joulz is onderdeel van de Eneco Groep waarin naast service en advies ook de productie, inkoop & handel en levering van energie is ondergebracht. Figuur 1: Organogram Eneco Groep 1.2 Organisatiegrenzen De organisatiegrenzen van Joulz Energy Solutions B.V. zijn in het kader van CO2-bewustzijn bepaald volgens het principe van de operationele invloedsfeer van het te certificeren bedrijf. Binnen het GHG 1 protocol wordt dit omschreven als organizational boundary gebaseerd op de control methode. In de praktijk betekent dit dat waar activiteiten onder regie van Joulz Energy Solutions B.V. vallen, de verantwoording voor de CO2-productie wordt genomen: de sturing ligt duidelijk bij de eigen organisatie. Op basis van het GHG protocol is vastgesteld, en door Joulz Energy Solutions B.V. besloten om de boundary voor de CO2-Prestatieladder voor het jaar 2015 vast te stellen op: Joulz Energy Solutions B.V. Waarbij de vestigingen in Rotterdam, Delft, Utrecht en Heinenoord zijn meegenomen in het vaststellen van de CO2-emissie. 1 GHG Protocol = Greenhouse Gas Protocol, the global standard for how to measure, manage, and report greenhouse gas emissions. Pagina: 4 van 15

2. CARBON FOOTPRINT ANALYSE 2.1 Grondslag van de analyse Op basis van de vastgestelde operationele grenzen zijn de CO2-emissies en -absorptie door de activiteiten van de organisatie geïdentificeerd. Deze rapportage voor het CO2-bewustcertificaat is opgesteld in vereenstemming met de richtlijnen in NEN-ISO 14064, versie maart 2006. Bij de identificatie van emissies wordt, conform het GHG Protocol, onderscheid gemaakt tussen drie bronnen van emissies (bekend als scopes) in twee categorieën: directe emissies en indirecte emissies. Scope 1 omvat de directe emissies die onder het beheer vallen en worden gecontroleerd door de organisatie. Voorbeelden hiervan zijn de verbranding van brandstoffen in vaste machines, het zakelijk vervoer in voertuigen die eigendom zijn van de rapporterende organisatie en de emissies van koelapparatuur en klimaatinstallaties; Scope 2 omvat de indirecte emissies door opwekking van gekochte elektriciteit, stoom of warmte en het zakelijk verkeer met niet eigen bedrijfsmiddelen; Scope 3 omvat de andere indirecte emissies van bronnen als woon-werkverkeer, productie van aangekochte materialen en uitbestede werkzaamheden zoals goederenvervoer. Deze Carbon Footprint-analyse omvat de CO2-emissie (één van de zes broeikasgassen) van Joulz Energy Solutions B.V., betreffende scope 1 en 2 en het woon-werkverkeer uit scope 3 over 2015. De CO2-emissie is geanalyseerd in overeenstemming met de richtlijnen van de CO2 Prestatieladder, handboek versie 3.0, juni 2015. De Carbon Footprint-analyse over 2014 is het referentiejaar waartegen de Carbon Footprint 2015 is afgezet en de toe- of afname van de CO2-emissie is vastgesteld. Figuur 2: CO2-Prestatieladder scopediagram Pagina: 5 van 15

2.2 Carbon Footprint 2015 Over 2015 is de totale CO2-emissie van Joulz Energy Solutions voor scope 1, 2 en 3 vastgesteld op 2.783 ton CO2. 2015 ton CO2 Q1 Q2 Q3 Q4 jaar Scope 1 430 425 341 444 1.640 Scope 2 310 130 134 238 811 Scope 3 78 80 89 86 332 Totaal 817 635 564 768 2.783 Tabel 1: CO 2-emissies per scope en kwartalen 2015 Bron: Eneco Footprint Het grootste deel van de CO2-emissies wordt veroorzaakt door de directe emissies (scope 1), goed voor 59% van de Carbon Footprint. De indirecte scope 2 emissies zijn verantwoordelijk voor 29%, en de indirecte scope 3 emissies bepalen voor 12% de Carbon Footprint. Daarbij heeft de meeste uitstoot plaatsgevonden in het eerste en het laatste kwartaal van het jaar. woon-werkverkeer 12% Zakelijk personenvervoer 4% Carbon Footprint 2015 Aardgas 1% Koelmiddelen 0% Warmtelevering 25% Wagenpark 58% Elektriciteit 0% Grafiek 1: Carbon Footprint Joulz 2015 bron: Eneco Footprint Pagina: 6 van 15

2.2.1 Scope 1: directe emissies De scope 1 directe CO2-emissie is voor 2015 uitgekomen op 1.640 ton CO2. Aardgas In een paar vestigingen van Joulz wordt nog gebruik gemaakt van aardgas voor verwarming. Door de aankoop van groen gas certificaten is de CO2-uitstoot die dit verbruik veroorzaakt beperkt tot 15 ton CO2. Koelmiddelen In 2015 zijn een aantal van onze klimaatinstallaties bijgevuld met koelmiddelen. Deze hoeveelheid is als gelekt koelmiddel opgenomen in de Carbon Footprint met als gevolg een CO2-emissie van 8 ton CO2. Brandstoffen wagenpark Met het wagenpark dat zowel bedrijfswagens als geleasede personenauto s omvat is in 2015 in totaal 193.580 liter benzine, 335.527 liter diesel, 554 kg CNG grijs en 263 liter LPG getankt. Dit veroorzaakte een CO2-emissie van 1.617 ton CO2. ton CO2 Scope 1 2015 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200-15 8 1.617 Aardgas Koelmiddelen Wagenpark Grafiek 2: Scope 1 CO 2-emissie Joulz 2015 bron: Eneco Footprint Pagina: 7 van 15

2.2.2 Scope 2 : indirecte emissies De indirecte scope 2 CO2-emissie is voor 2015 gemeten en vastgesteld op 811 ton CO2. Elektriciteit Alle elektriciteit die Joulz gebruikt wordt opgewekt met windenergie. Dat betekent dat de 786.778 kwh die zijn verbruikt, conform de omrekenfactoren van CO2emissiefactoren.nl geen CO2-emissie hebben opgeleverd. Warmtelevering In de vestiging van Joulz in Rotterdam wordt gebruik gemaakt van warmtelevering geproduceerd door de eigen Eneco-organisatie. De warmtevraag leverde in 2015 een CO2-emissie op van 701 ton CO2. Zakelijk verkeer Het zakelijk verkeer van Joulz bestond in 2015 uit zakelijke ritten met privéauto, het gebruik van openbaar vervoer en zakelijke vluchten. Dit veroorzaakte in totaal een CO2-emissie van 110 ton CO2. ton CO2 800 700 Scope 2 2015 701 600 500 400 300 200 100-0 Elektriciteit Warmtelevering Zakelijk personenvervoer 110 Grafiek 3: Scope 2 CO 2-emissie Joulz 2015 bron: Eneco Footprint Pagina: 8 van 15

2.2.3 Scope 3 : overige indirecte emissies De voor Joulz relevante scope 3 emissies zijn separaat geanalyseerd en verantwoord in het rapport Meest materiele scope 3 CO2-emissies. De resultaten hebben geleid tot nadere ketenanalyses van SF6 gassen en asbestverwijdering. In deze Carbon Footprint rapportage wordt gerapporteerd over de scope 3 categorie woon-werkverkeer. In 2015 bedroeg de CO2-emissie als gevolg van woon-werkverkeer 332 ton CO2. Het gaat hier om het woon-werkverkeer van eigen medewerkers. Woon-werkverkeer 2015 Fi ets/lopen 2% Openbaar vervoer 16% Auto 82% Grafiek 4: CO 2-emissie woon-werkverkeer Joulz naar modaliteit 2015 bron: Eneco Footprint Pagina: 9 van 15

3. VOORTGANG 3.1 Algemeen ton CO 2 2014 2015 +/- Scope 1 Gas 21 15-30% Airco 9 8-15% Bedrijfswagens 990 1.035 5% Personal Lease 504 582 16% Totaal scope 1 1.524 1.640 8% Scope 2 Elektra - - 0% Warmte 32 701 2091% Zakelijk auto 96 74-22% Zakelijk ov 1,1 0,8-28% Zakelijk vliegen - 35 100% Totaal scope 2 129 811 530% Scope 3 Woon-werk personeel 294 332 13% Scope 1 en 2 1.653 2.451 48% Scope 1, 2 en 3 1.947 2.783 43% Tabel 2: Voortgang CO 2-emissie 2014-2015 bron: Eneco Footprint Hoewel op een aantal categorieën significante reductie van de CO2-emissie is te zien is de totale CO2- emissie van Joulz in 2015 ten opzichte van 2014 gestegen. De volgende veranderingen zijn van invloed geweest op dit resultaat: Scope 1 - Het gasverbruik is in 2015 30% lager uitgekomen dan in 2014. Deze daling wordt vooral veroorzaakt door een daling van het aantal vierkante meters oppervlak dat in gebruik is. Zo is er een verdieping afgestoten aan de Zalmstraat en zijn Joulz medewerkers in Delft inpandig verhuist naar een kleinere ruimte. Eind 2015 zijn de medewerkers in Utrecht verhuist naar een tijdelijke vestiging in De Meern zodat de Utrechtse vestiging gerenoveerd kan worden. - Het wagenpark van Joulz is als gevolg van de groei van de organisatie in 2015 verder gestegen. Ondanks dat de gemiddelde normuitstoot van de nieuwe auto s lager ligt is de CO2-emissie van het wagenpark in absolute zin gestegen. Pagina: 10 van 15

Scope 2 - De aanpassing in de m2 oppervlakte heeft ook geleid tot een daling in het elektriciteitsverbruik. Omdat de stroom die Joulz gebruikt compleet groen is, heeft dit geen effect op de CO2-emissie. - De CO2-emissie veroorzaakt door warmtelevering laat een extreme toename zien als gevolg van een gewijzigde berekeningsmethodiek van het gebruik van stadswarmte in de Zalmstraat. - Het zakelijk gebruik van privéauto s en openbaar vervoer laat een daling zien. Dit heeft deels te maken met het feit dat een aantal veel declarerende medewerkers een leaseauto hebben gekregen. - Waar in 2014 geen zakelijke vluchten zijn geregistreerd hebben deze in 2015 wel plaatsgevonden, met een stijging van de CO2-emissie als gevolg. Scope 3 - De CO2-emissie door woon-werkverkeer is toegenomen door een toename van het aantal medewerkers. 3.2 Doelstellingen Voor het jaar 2015 heeft Joulz een aantal doelstellingen geformuleerd. Onderstaand de uitkomsten. Doelstelling Meetwaarden Resultaat 2014 2015 1. Consolideren van de CO 2 uitstoot per medewerker t.o.v. niveau 2014 4,7 ton CO2 6,2 ton CO2 +32% 2. Gasverbruik in m3 panden verlagen met 2,5% t.o.v. niveau 2014 17.011 m3 11.846 m3-30% 21,4 ton CO2 14,9 ton CO2 3. CO 2 uitstoot per bedrijfsauto verminderen met 2,5% t.o.v. niveau 2014 5,3 ton CO2 5,0 ton CO2-6% Tabel 3: Reductiedoelstellingen en resultaten 2015 1. Consolideren CO2 uitstoot Het beoogde doel is rekenkundig niet gerealiseerd maar dit wordt vertekend door de gewijzigde methodiek van de berekening van de stadswarmte. De totale CO2-emissie (scope 1,2 en 3: +42%) is sterker gegroeid dan het aantal Fte (+6%), maar indien de stadswarmte niet wordt meegenomen lag de CO2-emissie per medewerker in 2015 net zo hoog als in 2014 (4,7 ton CO2). Dit komt doordat de toename van het aantal Fte weliswaar een stijging van mobiliteit ten gevolg heeft gehad, maar omdat gelijktijdig in 2015 het aantal m2 kantooroppervlakte is verminderd is het energieverbruik door aardgas en elektriciteit per medewerker lager uitgekomen. En dat heeft elkaar opgeheven. Pagina: 11 van 15

2. Gasverbruik verlagen De doorgevoerde maatregelen waaronder het verminderen van het aantal m2 kantooroppervlakte hebben geleid tot een forse vermindering van het gasverbruik. Dit ondanks dat de winter van 2015 kouder was dan in 2014. 3. CO2 uitstoot bedrijfsauto s Het aantal bedrijfsauto s is in 2015 gestegen met 11%, waardoor ook het totaal aantal getankte liters brandstof en de CO2-emissie van de bedrijfswagens is toegenomen. Per bedrijfsauto is het brandstofverbruik en daarmee de CO2-emissie echter met 6% gedaald. Omdat er geen gegevens beschikbaar zijn over de afgelegde afstand, kan er geen uitspraak worden gedaan over het feitelijke brandstofverbruik per kilometer. Wel is bekend dat de gemiddelde normuitstoot van de bedrijfsauto s in 2015 5% lager lag dan in 2014, een indicatie voor zuinigere rijprestaties. Pagina: 12 van 15

4. TOELICHTING 4.1 Algemeen 4.1.1 Verklaring van weggelaten CO 2 bronnen en putten Alle geïdentificeerde GHG bronnen of putten van CO2 zijn verantwoord in de rapportage. Binding van CO2 (broeikasgasverwijdering) vindt niet plaats. 4.1.2 CO 2 emissie van verbranding biomassa De verbranding van biomassa heeft binnen Joulz niet plaatsgevonden. 4.1.3 CO 2 compensatie Joulz heeft haar interne CO2 uitstoot, zoals deze berekend is binnen de Eneco Groep, voor 25% gecompenseerd door de aanschaf van Gold Standard Carbon Credits en voor 75% door REDD+ Carbon Credits. 4.2 Invloed van meetonnauwkeurigheden en onzekerheden 4.2.1 Geleasede wagenpark De uitstoot berekening van het wagenpark gebeurt aan de hand van exacte liters. Deze liters zijn afkomstig van de tankpassen van leverancier Multi Tank Card. Ieder voertuig beschikt over een dergelijke pas. Hiermee is het dan ook aannemelijk dat het totale brandstofverbruik inzichtelijk is. Aangezien het hier om daadwerkelijk verbruik gaat, heeft dit de voorkeur boven, bijvoorbeeld, een berekening op basis van kilometers daar de medewerkers niet altijd nauwkeurig hun kilometerstand invoeren bij het tanken. 4.2.2 Zakelijk verkeer en woon-werkverkeer De gegevens die worden gebruikt voor de berekening van het aantal kilometers zakelijk verkeer en woon- werkverkeer zijn afkomstig van Joulz HR. Dit bestand is tevens de basis voor de salarisadministratie voor de woon- werkvergoeding. De lease- en bedrijfswagenrijders worden uit dit bestand gefilterd. 4.2.3 Huisvesting De meetgegevens van elektra-, gas- en warmteverbruik zijn verzameld aan de hand van opgenomen meterstanden. Deze worden maandelijks opgenomen en worden voldoende betrouwbaar geacht. Daar waar geen meterstanden en/of facturen aanwezig zijn (door bijvoorbeeld gedeelde gebouwen) wordt er een berekening gemaakt op basis van de wel bekende meterstanden van gebouwen. Deze vormen een gemiddelde per m 2 welke wordt gebruikt voor de berekening van de andere gebouwen. Om eenduidig een besparing of toename te kunnen berekenen, worden deze berekende resultaten voor gas en warmte gecorrigeerd voor temperatuurinvloeden. Deze correctie gebeurt op basis van graaddagen. Een graaddag houdt verband met de stookgrens van 18 graden. Voorbeeld: als het één etmaal lang 17 graden is, dan levert dit 1 graaddag op. Als het één etmaal 7 graden is dan levert dit 11 graaddagen op, etc. Het warmteverbruik 2015 van de vestiging Zalmstraat in Rotterdam is gerapporteerd als zijnde onttrokken aan het stadsverwarmingsnet, aangezien niet bekend is wat feitelijk is afgenomen van Eneco (Stadsverwarming) en ook het elektriciteitsverbruik van de WKO installatie niet worden vastgesteld. Pagina: 13 van 15

Deze methodiek leidt tot een extreme toename van de CO2-emissie van deze categorie ten opzichte van eerdere jaren waarover deze gegevens niet beschikbaar waren. Het verbruik van koelmiddelen wordt vastgesteld aan de hand van opgave door het onderhoudsbedrijf. 4.3 Kwantificeringsmethodes De kwantificering van grondstoffen naar CO2-emissiewaarden wordt in principe gedaan door de geregistreerde volume-eenheden van de gebruikte brandstoffen te benutten. De conversie van volume naar emissie is eenduidig en geeft de meest betrouwbare vergelijking weer. In die situaties waar geen volume-eenheden van brandstof beschikbaar waren, is gebruik gemaakt van de meest betrouwbare informatie die beschikbaar was. In het geval van zakelijk verkeer en woonwerkverkeer is gebruik gemaakt van gereden kilometers. Bij koelmiddelen is het aantal toegevoegde kg beschouwd als de hoeveelheid die door lekkage is verbruikt. Bij de omrekening van volume-eenheden naar CO2-emissies wordt, conform de eisen van handboek 3.0 van de CO2-Prestatieladder, gebruik gemaakt van de omrekenfactoren van CO2emissiefactoren.nl. Enige uitzondering is de omrekening van het warmteverbruik waarbij gebruik wordt gemaakt van jaargegevens van Eneco stadsverwarming. Pagina: 14 van 15

BIJLAGE CO2-emissie Joulz Energy Solutions 2015 CATEGORIE ENERGIEBRON EENHEID AANTAL CO 2 -FACTOR TON CO 2 Scope 1 Verwarming aardgas m3 11.846 1,260 15 Koeling R134a kg 1 1.430 2 R22 kg 4 1.810 6 R407c kg 0 1.774 0 R410a kg 0,01 2.088 0 Bedrijfswagens benzine ltr 107.591 2,741 295 diesel ltr 228.393 3,232 738 CNG gas kg 554 2,728 2 Personenauto's benzine ltr 85.989 2,741 236 diesel ltr 107.134 3,232 346 LPG kg 263 1,805 0 1.640 Scope 2 Elektriciteit stroom kwh 786.779 - - Verwarming warmtelevering TJ 20,27 34,6053 701 Zakelijk vervoer benzine km 262.972 0,2530 67 diesel km 32.871 0,2410 8 openbaar vervoer km 13.594 0,0610 1 vliegen middellang km 66.786 0,2000 13 vliegen kort km 9.895 0,2970 3 vliegen lang km 125.159 0,1470 18 811 Scope 3 Woon-werkverkeer motorbrandstoffen km 2.853.061 332 TOTAAL 2.783 Bron: Eneco Footprint Pagina: 15 van 15