Sociale kenmerken van de buurt staan in verband met de fysieke en mentale gezondheid van haar inwoners: Een onderzoek met gegevens van de leefbaarheidsmonitor Delfien Van Dyck 31 mei 2016
Definitie gezondheid Een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet enkel de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken Zowel FYSIEK als MENTAAL Goede gezondheid: cruciaal om te genieten van het leven en uitdagingen op te lossen Optimale gezondheid? Kennis van DETERMINANTEN nodig Inspelen op die determinanten THEORETISCHE MODELLEN
Gezondheidsmodel: Health Field Concept (Lalonde, 1974) Focus laatste 15 jaar Ca. 22% gezondheidswinst Focus tijdens 20 ste eeuw
Holistische benadering: individu in omgeving Omgeving Sociale omgeving: vb. sociale netwerken, buurtcohesie, veiligheid Fysieke omgeving: vb. aanwezigheid van faciliteiten, vervuiling, bevolkingsdichtheid Politieke en economische omgeving: vb. gezondheidsbeleid, wetgeving Culturele omgeving: vb. heersende waarden en normen Rechtstreeks verband met gezondheid Onrechtstreeks verband via gedrag (vb. voeding, beweging, roken)
Holistische benadering: individu in omgeving Omgeving Sociale omgeving: vb. sociale netwerken, buurtcohesie, veiligheid Fysieke omgeving: vb. aanwezigheid van faciliteiten, vervuiling, bevolkingsdichtheid Politieke en economische omgeving: vb. gezondheidsbeleid, wetgeving Culturele omgeving: vb. heersende waarden en normen Rechtstreeks verband met gezondheid Onrechtstreeks verband via gedrag (vb. voeding, beweging, roken) Data van leefbaarheidsmonitor: focus op fysieke en sociale omgeving
Onderzoeksvraag Wat is verband tussen fysieke/sociale omgeving en fysieke/mentale gezondheid van Gentse volwassenen? Gegevens van de Leefbaarheidsmonitor (editie 4, 2013)
Methode: proefgroep 2145 Gentse volwassenen (18+) Fysiek in staat zich te verplaatsen Gemiddelde leeftijd: 47,1 (Standaarddeviatie: 17,0) 47.9% mannen 63,2% werkt 52,0% heeft een diploma hoger onderwijs Evenwichtige verdeling over de verschillende stadsdelen 82,8% heeft de Belgische nationaliteit
Methode: meetinstrumenten (LBHM) Fysieke omgeving Toegankelijkheid van faciliteiten: tevredenheid met afstand tot faciliteiten (7 items) Aanwezigheid en kwaliteit van groen in de buurt (3 items) Aanwezigheid van afval en graffiti in de buurt (5 items) Lawaai en geurhinder in de buurt (9 items) Sociale omgeving Algemene tevredenheid met de buurt (1 item) Contact met de buren (10 items) Algemeen veiligheidsgevoel (1 item)
Methode: meetinstrumenten (2) Fysieke gezondheid: Hoe is jouw gezondheid in het algemeen? Mentale gezondheid: Voelde je je de afgelopen weken: bijzonder opgetogen, rusteloos, fier, eenzaam, (8 items)
Methode: analyses Meervoudige lineaire regressie-analyses in SPSS 22.0 Analyses gecontroleerd voor leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, werkstatus Significantieniveau p<0.05 (p<0.10 randsignificant)
Resultaten Verband fysieke/sociale omgeving met fysieke gezondheid (3.2%) Tevredenheid met de buurt (significant) Contact met de buren (significant) Toegankelijkheid van faciliteiten (significant) Afval/graffiti (randsignificant) Resultaten ngl leeftijd Sterkst voor 50-64 jarigen (6.9%) Minst sterk voor 35-49 jarigen (1.6%) en 65+ (2.4%) Resultaten ngl nationaliteit Sterkst voor respondenten met andere nationaliteit (8.8%) Geen significantie voor etnisch-culturele minderheden
Resultaten (2) Verband fysieke/sociale omgeving met mentale gezondheid (3.7%) Tevredenheid met de buurt (significant) Contact met de buren (significant) Algemene veiligheid (significant) Toegankelijkheid van faciliteiten (significant) Resultaten ngl leeftijd Sterkst voor 18-24 jarigen (6.1%) en 35-49 jarigen (5.7%) Minst sterk voor 25-34 jarigen (0.6%) Resultaten ngl nationaliteit Sterkst voor respondenten met andere nationaliteit (11.5%) Sterker voor etnisch-culturele minderheden (5.4%) dan Belgische nationaliteit (3.1%)
Conclusies en bedenkingen Zowel aspecten van de sociale omgeving: tevredenheid met de buurt, contact met de buren, algemene veiligheid als aspecten van de fysieke omgeving toegankelijkheid van faciliteiten, aanwezigheid van afval/graffiti zijn gerelateerd aan de fysieke en mentale gezondheid strookt met de heersende gezondheidsmodellen Geur/lawaaihinder en aanwezigheid van groen niet van belang: Vooral onverwacht voor aanwezigheid van groen ( vorige studies)
Conclusies en bedenkingen (2) Grootte van bijdrage is beperkt (3.2% en 3.7%) Strookt niet met gezondheidsmodellen Moet hier dan veel belang aan gehecht worden? Bedenkingen Algemene vragen ivm fysieke en mentale gezondheid Hoge scores op fysieke en mentale gezondheid + weinig variatie tussen respondenten Beperkt aantal factoren om omgeving in kaart te brengen Enkel rechtstreekse verbanden met gezondheid onderzocht belang van levensstijl?
Conclusies en bedenkingen (3) Opvallend: Enige variatie in het relatieve belang van de omgevingsfactoren voor verschillende bevolkingsgroepen: Vreemde nationaliteit: 8,8% (fysieke gezondheid) en 11,5% (mentale gezondheid) Leeftijd: fysieke gezondheid: sterkst voor 50-64 jarigen mentale gezondheid: sterkst voor jonge volwassenen Zie ook andere internationale studies: leeftijdsspecifieke verbanden tussen omgeving en gezondheid / gedrag Resultaten ngl nationaliteit: uniek Mogelijk door grotere variatie aan antwoorden in die groep Andere niet-bevraagde factoren spelen voor vreemde nationaliteiten mogelijk minder sterke rol
Toekomst van Leefbaarheidsmonitor Gedetailleerde bevraging van concepten fysieke en mentale gezondheid? Gedetailleerde bevraging van gedrag (beweging, voeding, alcoholgebruik, roken) voor onrechtstreekse verbanden? Vragenlijst mag niet te lang worden Interview bij specifieke groepen respondenten? Grotere spreiding aan type respondenten Kostprijs?
Algemeen besluit Sociale en fysieke omgevingsfactoren leveren een significante bijdrage op de fysieke en mentale gezondheid van Gentse volwassenen te verklaren: inzetten op optimalisatie van veiligheid, toegankelijkheid, beperken van afval/graffiti en stimuleren van contact met de buren. Het relatieve belang van sociale en fysieke omgevingsfactoren op de fysieke en mentale gezondheid van Gentenaars van vreemde nationaliteit is groter in vergelijking met Belgische Gentenaars.
Bedankt! Vragen? Delfien.VanDyck@UGent.be