Beste Janien, familie, vrienden, allen hier aanwezig, Het is goed om vanavond bijeen te zijn in deze Sint-Joriskerk. We gedenken vanavond Ramón Smits Alvarez. We staan stil bij zijn leven, we staan stil bij zijn dood. Mede namens Janien heet ik u welkom. Voor haar, de kinderen en alle mensen rondom hen, zijn het weken van groot verdriet en ontzettende verbijstering. 1
De blijken van betrokkenheid van zo velen van u, ook hier aanwezig, geven daarbij kracht. We zoeken naar woorden die troost willen bieden. We zoeken naar woorden om het verdriet te delen. 2
Dames en heren, Afgelopen dinsdagavond stonden we in de raadsvergadering vooral stil bij Ramón als raadslid. We spraken over zijn politieke wapenfeiten, over zijn stijl van werken in en rond de raadzaal, over zijn idealen en collegialiteit. En we waren stil, omdat woorden ook toen tekort schoten. Vanavond neemt Ámersfoort afscheid van Ramón. Een Galiciër en een Amersfoorter. 3
Een zichtbare en markante stadgenoot Begaan met de stad en de inwoners. Een echtgenoot, een vader, een zoon. Een man die de stappen in zijn leven bewust zette. Tot aan die laatste, onherroepelijke stap tijdens zijn allerlaatste reis. 4
Niet iedereen in deze kerk zal weten dat Amersfoort een aantal eeuwen geleden een pelgrimstad was waar mensen van heinde en ver naar toe kwamen. Een cruciaal onderdeel van onze stadsgeschiedenis. Een bijzonder verhaal groeide uit tot een legende, en bracht vele mensen naar de stad. Ze legden de reis af om in Amersfoort iets te vinden. Waarom legt een mens een pelgrimstocht af? Er zijn zoveel redenen. 5
Iedere bedevaartganger vertrekt met een eigen, persoonlijk doel. Dat draag je bij je tijdens je reis. Soms reis je alleen, soms reis je met anderen samen, of trek je kortstondig op met onbekenden. Met de behoefte om inspiratie te krijgen, hernieuwde bezieling te vinden Of om boete te doen en last af te leggen. Om verdriet te delen. 6
Of om afstand te nemen tot het alledaagse, om na te denken over je leven. De bedevaart heeft een doel en een bestemming. En daarna keren mensen weer naar huis. Maar dat gold niet voor Ramón. 7
Santiago Ramón Smits Alvarez Bij zijn geboorte kreeg hij ook de naam Santiago mee. En Santiago de Compostella was de bestemming van die laatste reis op aarde. Santiago, het begin en het einde. Van de oude pelgrimstad Amersfoort, naar de nog oudere pelgrimstad Santiago. Het is dit voorjaar geweest dat ik op kraamvisite was bij Janien en Ramón. 8
Ramon was zenuwachtig voor dat bezoek. Natuurlijk, ik had een aantal flinke aanvaringen met hem gehad... Maar was dat wat hem zenuwachtig maakte? Ik kwam terecht in het hart van het gezinsleven. En dat overkwam niet veel mensen uit zijn stadhuisleven. Een dierbaar moment was de wens die ik in het boek schreef voor de kleine Frederique. Ik wenste haar toe dat ze ooit op bedevaart zou gaan naar Lourdes. 9
Een reis naar Lourdes is een vast onderdeel van het jaarritme van mij en mijn gezin. Het is onze pelgrimstocht, waarna we weer huiswaarts keren. Tijdens het kraambezoek dit voorjaar spraken we over pelgrimages. Janien, van de week tijdens de ontmoeting met Marica en mij noemde je dat ook nog. Zou Ramón er ook aan gedacht hebben, toen hij de brief aan mij schreef op de laatste zondag van zijn leven? 10
Hij heeft die dag een aantal brieven geschreven. Hij had haast dat zie je aan zijn zinnen want hij had een lijstje van mensen die hij wilde schrijven. Alles was gepland. En die brieven zijn de dagen na zijn dood in Spanje en Amersfoort bezorgd. Vandaag ben ik te biecht gegaan, vertelde hij me in de brief. Hij schreef over de waarheid die hij had verteld. En over de mooie tijd die hij in Amersfoort had gehad. 11
Ramón sloot af met de wens naar de rust die hij zo nodig had, en die hij hoopte te vinden in de hemel. Een ander thuis... Een pelgrimstocht ís niet bedoeld als afsluiting, het is een nieuw begin. Ramón kon klaarblijkelijk niet anders. De brief, het papier is om je aan vast te klampen, maar ondertussen beantwoordt het niet de vragen die we allen hebben. 12
De afgelopen weken is er overal in Amersfoort gepraat. Om de gevoelens, die we allemaal hebben, te begrijpen. Proberen te begrijpen. Met elkaar. Ongeloof, dat Ramón geen andere uitweg kon zien dan dit einde. Onmacht, wat hadden we hem graag geholpen om een perspectief te vinden. Onbegrip: niet kunnen begrijpen dat je afscheid neemt, zonder omhelzing. Ongeloof, onmacht en onbegrip. Overal in Amersfoort. 13
Het maakt ons allemaal extra bewust van de mensen van wie je houdt. Die je het liefst altijd wilt beschermen. Elke vrouw, elke man, Elke zoon, elke dochter. Elke moeder, elke vader, Elke vriend, elke vriendin. 14
Ik heb de afgelopen week veel mensen gesproken over het laatste moment waarop ze Ramón hebben ontmoet. Had je iets kunnen zien, iets moeten merken? Soms was het een gedag als altijd, soms nog extra hartelijk. Op dat moment dachten we nog tot ziens, 'een groet' - un saludo. Maar nu weten we: het was voor Ramon een 'Adeus'. Tot bij God. 15