Mammacare Hormoonbehandeling Inleiding Tijdens het pathologisch onderzoek is gebleken dat de tumor die bij u verwijderd is hormoongevoelig was. De hormoonbehandeling is een systematische behandeling dat wil zeggen: via de bloedbaan worden de medicijnen verspreid en komen zo in het hele lichaam terecht. Borstklierweefsel heeft geslachtshormonen nodig om te kunnen groeien en functioneren. Kwaadaardige cellen in de borsten kunnen deze hormonen gebruiken als voedingsbron. De hormonale behandeling is erop gericht deze bron uit te schakelen en zo de tumorgroei te remmen. Naast de remmende werking heeft dit middel nog een preventieve werking. Doordat de tumor zich ontwikkeld heeft door zijn hormoongevoeligheid, en deze nu stillegt, zal de kans afnemen dat zich in de andere borst een tumor zal kunnen vormen. Er zijn verschillende soorten hormoontabletten. Afhankelijk van de uitslag van het weefselonderzoek, wordt voor u bepaald welk medicijn het beste voor u is. U krijgt een medicijn dat u 1 keer per dag moet innemen. Zorg dat u dit op een vast tijdstip doet. Wanneer u het medicijn bent vergeten in te nemen moet u de volgende dag geen 2 tabletten innemen. U gaat gewoon door met 1 keer per dag 1 tablet. De behandeling wordt voor langere periode geadviseerd. Bij vaginaal bloedverlies moet u contact opnemen met uw behandelend arts/ verpleegkundig specialist. Bij pijn en in de kuit/knie, gepaard gaande met zwelling of moeilijk kunnen lopen moet u onmiddelijk contact opnemen met een (dienstdoend) arts. Bijwerkingen Bij het gebruik van hormoontabletten kunnen bijwerkingen optreden. Hieronder vindt u de meest voorkomende bijwerkingen en adviezen waardoor de bijwerkingen mogelijk kunnen verminderen. 151057 13092011
Opvliegers (plotseling opkomend gevoel van intense warmte) - draag luchtige kleding van natuurlijk materiaal - vermijd cafeïne, alcohol, scherpe kruiden, roken - doe regelmatig aan lichaamsbeweging - vermijd/bestrijd stress zoveel mogelijk, probeer ontspanningsoefeningen, yoga of meditatie - vitamine E met visolie - acupunctuur - bezoek een overgangsconsulente. Vertel dat u behandeld wordt in verband met borstkanker en dat u absoluut geen oestrogenen en progesteron mag gebruiken - eventueel medicatie via uw behandelend arts/verpleegkundig specialist (clonidine/efexor) - gebruik geen homeopatische medicatie zonder dit te bespreken met uw arts. In deze middelen kunnen (fyto)oestrogenen of progesteron zitten. Deze middelen gaan de werking van de hormoonbehandeling tegen Vaginale droogheid - draag niet knellend katoenen ondergoed - neem tijd voor het voorspel bij het vrijen, door de hormoonbehandeling kan de behoefte aan vrijen afnemen - probeer volgens uw oude patroon te vrijen - gebruik zo nodig een glijmidden (replens/cicatridina) - vitamine B kan helpen - wees alert op symptomen van vaginale schimmelinfectie (veranderde afscheiding, vaginale jeuk), neem contact op met uw huisarts - bij hevige klachten kan een consult gynaecoloog worden geadviseerd - bij seksuele problemen kan een consult seksuologe worden overwogen 2
Misselijkheid (treed voornamelijk op tijdens de eerste weken) - drink voldoende 1,5 tot 2 liter per dag - eet iedere 2 á 3 uur een kleine maaltijd - eet op de momenten dat de misselijkheid minder is - zoek afleiding - onderzoek op welk moment van de dag u de tabletten het beste kunt innemen bv. na de ochtendmaaltijd, na de avondmaaltijd, voor het slapen gaan - houd een vast tijdstip van inname aan - bij hevige klachten kan de arts/verpleegkundig specialist en een medicijn voorschrijven tegen de misselijkheid (metoclopramide) Gewrichtspijnen / gewrichtsstijfheid - een warme douche/bad/pakking kan verlichting geven - blijf in beweging - gebruik een periode 4 maal daags 1000 mg paracetamol en bouw dit daarna langzaam af tot de dosis die u nodig heeft om goed te functioneren - glucosamine kan helpen - bij hevige klachten kan een andere pijnstiller worden voorgeschreven, geswitched worden naar een andere hormoontablet of een consult reumatoloog worden overwogen. Bespreek dit met uw behandelend arts/verpleegkundig specialist Invloed op de stemming - maak de veranderde gevoelens bespreekbaar met uw naaste - probeer een vast dagritme te hebben - doe aan lichaamsbeweging, wandel elke dag een half uur in de buitenlucht - neem deel aan lotgenotencontact (www.borstkanker.nl) of het revalidatieprogramma Herstel en Balans (www.herstelenbalans.nl) - een gesprek met medisch maatschappelijk werk, een psychoog - eventueel switchen naar een andere hormoontablet 3
Gewichtstoename/vocht vasthouden - eet minder vette producten - beperk het suikergehalte - probeer het hongergevoel onder controle te krijgen (leg b.v. een stukje fruit, komkommer, wortel, etc. klaar om te eten wanneer u trek krijgt) - doe aan lichaamsbeweging - eventueel verwijzing naar diëtiste Vermoeidheid - neem voldoende rust na een activiteit - zorg voor een goede nachtrust (eventueel voor de nacht ontspanningsoefeningen, yoga, massage of meditatie) - verdeel de activiteiten over de dag/week - probeer hulp te accepteren voor zware klussen - houd een dagboek bij om inzicht te krijgen wanneer u moe bent. Verander eventueel uw dagactiviteiten aan de hand hiervan - probeer elke dag iets leuks in te plannen waar u weer energie van krijgt - neem deel aan het revalidatieprogramma herstel en balans (www.herstelenbalans.nl) - een gesprek met medisch maatschappelijk werk, een psycholoog - eventueel een verwijzing naar een vermoeidheidpoli -Nijmeegs Kenniscentrum Chronische Vermoeidheid (www.umcn.nl/zorg/ afdelingen/nkcv) - eventueel verwijzing naar Helen Dowling Instituut, begeleiding bij kanker (www.hdi.nl). Zij hebben een internet therapie ontwikkeld bij vermoeidheidsklachten voor mensen die behandeld zijn in verband met kanker 4
Haaruitval - zorg voor gezonde voeding met voldoende vitamines, kalk en ijzer Let op inname van vitaminde B (volkorenproducten en gistextract) - was met milde shampoo (er zijn ook speciale shampoo s tegen haaruitval) - liefst niet föhnen, anders op koudste stand - het haar niet bleken/permanenten of chemisch kleuren - zorg voor weinig druk op het haar (hoeden, petjes, sjaals). Zorg voor lucht, licht en beweging Ongewenste haargroei - ongewenste haargroei kan tijdelijk of definitief verwijderd worden door een schoonheidsspecialiste - bij ernstige huidproblemen kan een consult dermatoloog overwogen worden Verhoogd risico op botontkalking (osteoporose). Dit komt omdat u (vervroegd) in de overgang bent en hormoonbehandeling krijgt Adviezen ter voorkoming: - zorg voor voldoende gewichtsdragende lichaamsbeweging (wandelen, nordic walking) het liefst een half uur overdag in de buitenlucht (zonlicht, vitamine D) - gebruik minimaal 4 zuivelconsumpties (1000-1200 mg calcium) per dag - indien u al botontkalking heeft, krijgt u extra calcium/vitamine D voorgeschreven door uw arts/verpleegkundig specialist. Indien u deze medicijnen krijgt voorgeschreven bij hormoonbehandeling dan kan u hiermee stoppen wanneer u met de hormoonbehandeling stopt. Tip: u kunt deelnemen aan het gemeenschappelijk medisch concult (GMC). Dit is een medisch consult van 1 1/2 uur. Hierbij zijn de medisch en verpleegkundig specialist aanwezig. Voor extra informatie zie website van het ziekenhuis: www.zrt.nl/ specialismen en afdelingen/chirurgie/nieuws. U kunt u voor dit consult opgeven via telefoonnummer: 0344674041 5
Ruimte voor aantekeningen 6
7
Ziekenhuis Rivierenland Tiel Pres. Kennedylaan 1 4002 WP Tiel Postbus 6024 4000 HA Tiel Tel. (0344) 67 49 11 Fax (0344) 67 44 19 Internetsite: www.zrt.nl