B i j l a g e 5. A r c h e o l o g i s c h e q u i c k s c a n
Document: Archeologisch Advies Plangebied: Herenweg 28a, Hoogwoud, gemeente Opmeer Adviesnummer: 15048 Opsteller: J. van Leeuwen (archeoloog) & M.H. Bartels (senior archeoloog) Datum: 23-03-2015 Advies Monitoring werkzaamheden (kosteloos) Vervolgtraject Het is van belang dat Archeologie West-Friesland minstens een week van tevoren wordt geïnformeerd over de start van de werkzaamheden. Aad Weel (medewerker AWF) 06-52824909 Archeologie West-Friesland (kantoor) 0229-252599 Archeologische Quickscan 1. Bestaande situatie en voorgenomen ingrepen Op verzoek van de gemeente Opmeer (Marco Burger) is gekeken naar het aspect archeologie met betrekking tot de nieuwbouw van enkele schuurkassen op het perceel Herenweg 28a in Hoogwoud, gemeente Opmeer. Op dit moment is op het perceel een tulpenbollenbedrijf gevestigd. Het ligt in de planning het bedrijf uit te breiden met drie nieuwe schuurkassen. De schuurkassen krijgen een totaaloppervlakte van ruim 2600 m 2. Voor de bouw van de kassen wordt een oude schuur gesloopt en een waterreservoir verwijderd. Pagina 1 van 7
Afbeelding 1. Het plangebied Herenweg 28a (blauwe stippellijn) in Hoogwoud, gemeente Opmeer. 2. Beleidskaart archeologie In 2010 is door de gemeenteraad van Opmeer de Erfgoedverordening en de gemeentelijke archeologische beleidsadvieskaart vastgesteld. Deze archeologische kaart is in 2008 vervaardigd door de Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland. Deze beleidsadvieskaart is in 2012 op details gewijzigd. Dit betrof met name de begrenzing van twee Rijksmonumenten en een Provinciaal Monument. Tevens is er een categorie terreinen bijgekomen die is vrijgegeven, omdat hier al archeologisch onderzoek heeft plaatsgevonden. Het plangebied Herenweg 28a bevindt zich in een zone waar rekening gehouden dient te worden met archeologie voor plannen met een omvang groter dan 2500 m 2 (afb. 2, gele zone). De nieuwbouw zal een oppervlakte van ruim 2600 m 2 krijgen, waardoor de grens van 2500 m 2 wordt overschreden. De aanwezigheid van twee grote waterreservoirs hebben het bodemarchief echter al verstoord. Ook zal de fundering van de schuurkassen de bodem slechts gering verstoren. De geplande ingreep zal de 2500 m 2 van de beleidskaart dus niet overschrijden. Pagina 2 van 7
Afbeelding 2. Het plangebied Herenweg 28a (rode cirkel, bij benadering) op de beleidskaart van de gemeente Opmeer. 3. (Cultuur)historische achtergrond Voor het bepalen van de aanwezigheid van bewoningsresten uit de Nieuwe Tijd kan gebruik worden gemaakt van historisch kaartmateriaal. Op de kadastrale minuutkaart uit 1826 is binnen het plangebied geen bewoning zichtbaar (afb. 3). Dit geldt ook voor de kaart van Dou uit de 17 de eeuw (afb. 4). Pagina 3 van 7
Afbeelding 3. Het plangebied Herenweg 28a (zwarte stippellijn) op de kadastrale minuutkaart uit 1826. Afbeelding 4. Het plangebied Herenweg 28a (zwarte cirkel, bij benadering) op de kaart van Dou. Pagina 4 van 7
4. Archeologische en geologische bronnen In het dorpslint van Hoogwoud zijn verschillende laatmiddeleeuwse vondsten gedaan (bron: Archis 2). Deze illustreren dat het dorpslint van Hoogwoud waarschijnlijk al in de Late Middeleeuwen werd bewoond. Middeleeuwse bewoningsresten kunnen zich ook wat verder van het dorsplint verwijderd bevinden. Vlakbij het plangebied is ook een laatmiddeleeuwse vondst gedaan (Archis-waarnemingsnummer 103239). Op het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN2) is zichtbaar dat het zuidelijke deel van het plangebied vrij laag ligt (afb. 5). Tussen de bestaande kassen ligt wel een verhoging. Mogelijk is deze in recente tijden ontstaan bij de oprichting van het bedrijf, maar het kan ook op een middeleeuwse woonstructuur duidden. Afbeelding 4. Het plangebied Herenweg 28a (zwarte stippellijn) op de AHN2. Tenslotte kan aan de hand van de bodemkaart de Vier Noorderkoggen een verwachting worden geformuleerd betreffende resten uit de prehistorie (afb. 5). Hierop is zichtbaar dat het plangebied op zware zavel en kleigronden ligt. Het plangebied ligt aan de rand van een grote getijdengeul (links op afb. 5). Deze geul is gedurende de Bronstijd langzaam dichtgeslibd met zand. In de Midden en Late Bronstijd waren deze zandige banen in het landschap ideale bewoningsgronden. Voor het plangebied geldt een lage verwachting voor vindplaatsen uit de Bronstijd (Molenaar & De Boer 2005). Pagina 5 van 7
Afbeelding 5. Het plangebied Herenweg 28a (zwarte stippellijn) op de bodemkaart de Vier Noorderkoggen. 5. Conclusie Op het perceel Herenweg 28a worden drie nieuwe schuurkassen gebouwd. De schuurkassen krijgen een totaaloppervlakte van ruim 2600 m 2, waarvan echter al grote delen zijn verstoord door waterreservoirs en mogelijk de huidige schuur. Hierdoor wordt tijdens de bouw niet meer dan 2500 m 2 bodem verstoord. Binnen het plangebied geldt een lage verwachting voor vindplaatsen uit de Nieuwe Tijd, een middelhoge verwachting voor vindplaatsen uit de Middeleeuwen en een lage verwachting voor vindplaatsen uit de Bronstijd. 6. Advies Indien het funderingsplan ongewijzigd blijft is nader archeologisch onderzoek in het kader van de Archeologische Monumentenzorg niet noodzakelijk. Archeologie West-Friesland adviseert de voorgenomen ingrepen vrij te geven met betrekking tot het aspect archeologie. Het plangebied is vrijgesteld van archeologisch onderzoek. Ten behoeve van het doen van waarnemingen dient wel in de omgevingsvergunning te worden opgenomen dat Archeologie West-Friesland toekomstige graafwerkzaamheden wil monitoren. Pagina 6 van 7
Voor het monitoren van de graafwerkzaamheden worden geen kosten in rekening gebracht en dit zal niet tot noemenswaardige vertragingen leiden. Vondstmateriaal dat bij het uitvoeren van het werk wordt aangetroffen is (conform de Monumentenwet) eigendom van de Provincie Noord-Holland en zal door Archeologie West-Friesland worden aangeleverd aan het Provinciaal Depot van Bodemvondsten te Castricum. Het is van belang dat Archeologie West-Friesland minstens een week van tevoren wordt geïnformeerd over de start van de werkzaamheden (Aad Weel: tel. 06-52824909, Archeologie West-Friesland kantoor: tel. 0229-252599). 7. Bronnen Archis2 (http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html) Ente, P.J., 1963. Een bodemkartering van het tuinbouwcentrum De Streek. De bodemkartering van Nederland, deel XXI. Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Kadastrale Minuutplan 1826, Gemeente Hoogwoud, sectie D, genaamd Binnengouw, derde blad (www.watwaswaar.nl). Kadastraal Minuutplan 1826, Gemeente Opmeer, sectie C, genaamd Binne Gouw, op Een Blad (www.watwaswaar.nl). Molenaar, S. & G.H. de Boer, 2005: West-Friesland Midden, provincie Noord-Holland; een archeologische verwachtingskaart, Amsterdam (RAAP-rapport 1152). Pagina 7 van 7