Geachte heer/mevrouw,

Transcriptie

1 From: Leeuwen, van, Josje Sent: vrijdag 5 augustus :40:23 To: Gemeente Opmeer Cc: Subject: Archeologische Quickscan voorgenomen ingrepen natuurijsbaan de Wijzend, Opmeer Attachments: 16126_Opmeer_NatuurijsbaanWijzend_QS.pdf Geachte heer/mevrouw, Bijgevoegde archeologische quickscan is op verzoek van Marco Burger (Algemene Zaken en Ruimtelijke Ordening) vervaardigd. In verband met zijn vakantie tot eind augustus stuur ik deze nu ook naar dit algemene adres door, in de hoop dat het bij zijn vervangende collega( s) zal aankomen. Hopende u voldoende te hebben geïnformeerd, Met vriendelijke groet, Josje van Leeuwen Archeoloog & archeologisch beleidsondersteuner Archeologie West-Friesland Archeologie West-Friesland is het archeologisch samenwerkingsverband van de gemeenten Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Medemblik, Koggenland, Opmeer en Stede Broec Nieuwe Steen 1 postbus AR Hoorn T E j.van.leeuwen@hoorn.nl W Aanwezig op woensdag en vrijdag

2 Document: Archeologische Quickscan Plangebied: Natuurijsbaan en passantenplaatsen Wijzend, Opmeer, gemeente Opmeer Adviesnummer: Opsteller: J. van Leeuwen (archeoloog) & C.M. Soonius (regio-archeoloog) Datum: Advies Vrijgeven onder voorwaarde Vervolgtraject Archeologie West-Friesland verzoekt om overleg te plegen met de gemeente Opmeer om de voorwaarden voor vrijgave door te spreken. C. Soonius (regio-archeoloog) J. van Leeuwen (archeoloog) Archeologische Quickscan 1. Bestaande situatie en voorgenomen ingrepen Op verzoek van de gemeente Opmeer (Marco Burger) is gekeken naar het aspect archeologie met betrekking tot het realiseren van een natuurijsbaan met passantenplaatsen voor de pleziervaart aan de Wijzend in Opmeer, gemeente Opmeer (afb. 1). Op dit moment is het plangebied in gebruik als sloot. Voor de realisatie van de natuurijsbaan en de passantenplaatsen zal langs de slootkanten grond worden aangebracht en er zullen palen worden geslagen (afb. 2). Dit deel van de realisatie is middels een archeologisch advies vrijgegeven (Van Leeuwen 2016). Op 28 juli 2016 zijn de plannen voor het project gewijzigd. Naast bovengenoemde werkzaamheden zal ook een waterpartij van ca. 500 m 2 worden uitgegraven (afb. 1). Pagina 1 van 8

3 Afbeelding 1. De locatie van de te graven waterpartij (witte stippellijn) aan de Wijzend op de huidige topografie (bron: Google Maps). 2. Beleidskaart archeologie In 2010 is door de gemeenteraad van Opmeer de Erfgoedverordening en de gemeentelijke archeologische beleidsadvieskaart vastgesteld. Deze archeologische kaart is in 2008 vervaardigd door de Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland. De beleidsadvieskaart is in 2012 op details gewijzigd. Dit betrof de begrenzing van Rijks- en Provinciaal Monumenten, en het vrijgegeven van reeds opgegraven terreinen. Het plangebied Wijzend bevindt zich in een zone waar rekening gehouden dient te worden met archeologie voor plannen met een omvang groter dan 500 m 2 (afb. 2). De geplande waterpartij zal rond de 500 m 2 groot worden, waardoor het archeologisch aspect dient te worden meegewogen in de realisatie. Pagina 2 van 8

4 Afbeelding 2. Het plangebied Wijzend (zwarte stippellijn) op een uitsnede van de beleidskaart van de gemeente Opmeer. 3. (Cultuur)historische achtergrond Voor het bepalen van de aanwezigheid van bewoningsresten uit de Nieuwe Tijd kan gebruik worden gemaakt van historisch kaartmateriaal. Op een zeer oude kaart van het dorp Spanbroek is de locatie van het plangebied zichtbaar (afb. 3). Op de locatie van het plangebied is geen bebouwing zichtbaar. Het water de Wijzend is wel al zichtbaar. Pagina 3 van 8

5 Afbeelding 3. Het plangebied Wijzend (zwarte cirkel, bij benadering) op een uitsnede van een oude kaart van Spanbroek, ca (collectie WFA, 1h15). Op geen van de latere historische kaarten is binnen het plangebied bebouwing zichtbaar. Wel staat op de kaart van Dou uit ca op de locatie van het plangebied een voetpat aangegeven, dat naar de quakel liep (afb. 4). Dit was een klein bruggetje over het water de Wijzend. Aangezien het niet waarschijnlijk is dat het voetpad een duidelijk archeologisch spoor heeft achtergelaten, is de verwachting voor vindplaatsen uit de Nieuwe Tijd laag. Pagina 4 van 8

6 Afbeelding 4. Het plangebied Wijzend (zwarte cirkel, bij benadering) op een uitsnede van een de kaart van Dou, ca (collectie WFA). 4. Archeologische en geologische bronnen Aan de hand van bodemkaarten kan inzicht worden verkregen in de verwachting voor vindplaatsen uit de prehistorie. Op de bodemkaart De Vier Noorderkoggen is zichtbaar dat het plangebied vrijwel geheel op grond van lichte klei tot zware klei (MFIII-II4c). Het plangebied ligt aan de rand van een grote voormalige getijdengeul. Langs de rand van dit water vond in de prehistorie bewoning plaats. Binnen het plangebied geldt een hoge verwachting voor vindplaatsen uit de prehistorie. In de directe omgeving van het plangebied zijn twee archeologische onderzoeken uitgevoerd. Het eerste betreft een booronderzoek uit 1986 naar een nederzetting uit de Vroege Bronstijd, net ten westen van het plangebied (Archis-zaaknummer , AMK-monumentnummer 5854, paars op afb. 2). Tijdens het onderzoek zijn resten van een nederzetting uit de Vroege Bronstijd aangetroffen. Rondom de nederzetting is waarschijnlijk een akkercomplex aanwezig. De bewoningslaag is op 65 tot 145 cm minus maaiveld aangetroffen. 1 Mogelijk zijn binnen het plangebied ook sporen en/of vondsten aanwezig die in verband kunnen worden gebracht met de nederzetting. Een tweede onderzoek is in door RAAP archeologisch adviesbureau uitgevoerd. In die periode zijn verschillende waterwegen in de omgeving verbreed en uitgebreid. Tijdens de begeleiding zijn ook de sloten ten westen van de kerk, ten zuiden van het plangebied, verbreed. Hierbij zijn geen sporen waargenomen. 2 1 Van Heeringen & Theunissen 2001, Molenaar Pagina 5 van 8

7 Om inzicht te krijgen in de intactheid van het plangebied, kan gebruik worden gemaakt van het Actueel Hoogtebestand Nederland. Hierop is duidelijk het middeleeuwse lint ten zuiden van het plangebied zichtbaar; dit ligt duidelijk hoger (afb. 5). Over het algemeen beperkte de middeleeuwse bewoning zich tot de linten. Om deze reden geldt binnen het plangebied een lage verwachting voor vindplaatsen uit de Middeleeuwen. Ook de nieuwbouwwijk aan de oostkant van het plangebied is opgehoogd. Het perceel ten westen van het plangebied dat in 1986 is onderzocht laat bijna geen reliëf zien. Tijdens het onderzoek was dit reliëf nog wel zeer duidelijk aanwezig. Het is waarschijnlijk dat op de locatie van de nederzetting sinds 1986 flink is geëgaliseerd en gediepploegd. Het perceel waarop het plangebied ligt, is echter veel minder gladgestreken. Dit is mogelijk een aanwijzing dat de bodem hier minder is verstoord. Afbeelding 5. Het plangebied Wijzend (zwarte stippellijn) op het Actueel Hoogtebestand Nederland ( 5. Conclusie Voor de aanleg van een natuurijsbaan met passantenplaatsen voor de pleziervaart zullen verschillende werkzaamheden in en rondom de wateren van de Wijzend plaatsvinden. De meeste werkzaamheden zijn reeds vrijgegeven in een eerder archeologisch advies. Ten noordwesten van de kerk van Spanbroek zal een nieuw water worden uitgegraven met een omvang ca. 500 m 2. Pagina 6 van 8

8 Ca. 100 m ten westen van het plangebied is in de jaren 80 van de vorige eeuw een nederzetting uit de Vroege Bronstijd onderzocht. Het is waarschijnlijk dat in de directe omgeving van deze nederzetting een akkercomplex aanwezig is. Mogelijk is deze ook binnen het plangebied aanwezig. Binnen het plangebied geldt een hoge verwachting voor vindplaatsen uit de prehistorie. Het plangebied heeft een lage verwachting voor vindplaatsen uit de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. 6. Advies Aangezien de nieuwe waterpartij een verstoring van ca. 500 m 2 (de minimumwaarde van de vrijstellingsgrens) teweeg zal brengen, adviseert Archeologie West-Friesland de voorgenomen ingrepen onder voorwaarde vrij te geven met betrekking tot het aspect archeologie. Archeologie West-Friesland verzoekt om overleg te plegen met de gemeente (Marco Burger) om afspraken te maken over de voorwaarden voor vrijgave. 7. Bronnen AHN2 ( Archis 3.0 Burck, P. du & L.W. Dekker, De bodemgesteldheid van de Vier Noorder Koggen. Stiboka-rapport 972, Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Gemeente Opmeer, Beleidskaart Archeologie (vastgesteld door de gemeenteraad in 2012). Heeringen, R.M. van & E.M. Theunissen (red.), Kwaliteitsbepalend onderzoek ten behoeve van duurzaam behoud van neolithische terreinen in West- Friesland en de Kop van Noord-Holland. Nederlandse Archeologische Rapporten 21. Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, Amersfoort. Leeuwen, J. van, Archeologisch Advies. Natuurijsbaan en passantenplaatsen Wijzend, Opmeer, gemeente Opmeer, Archeologie West-Friesland projectvoorbereidingsnummer 16126, Hoorn. Molenaar, S. & R. van Berkel, Archeologische Beleidsnota Gemeente Enkhuizen. RAAP-rapport Archeologisch Adviesbureau RAAP, Weesp. Mulder, J.R., J. van Berkum & F.G.M. van Pruissen, Ruilverkaveling De Gouw: bodemgesteldheid en bodemgeschiktheid. Stiboka-rapport Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Westfries Archief Pagina 7 van 8

9 8. Geldigheid Indien de bouwplannen voor dit project worden gewijzigd na advisering, dan dienen de nieuwe bouwplannen te worden voorgelegd aan Archeologie West-Friesland, zodat deze opnieuw kunnen worden beoordeeld. Het voorgaande advies vervalt daarmee. Deze archeologische quickscan heeft een geldigheid van 2 jaar. Na verloop van deze periode wordt het advies ongeldig en dient bij ontwikkelingen een nieuw archeologisch advies te worden aangevraagd. Dit geldt ook voor ongewijzigde bouwplannen. Bovenstaand archeologisch advies is daarmee geldig tot: Pagina 8 van 8