N76, Zwartberg, gemeente Genk

Transcriptie

1 Programma van Maatregelen Auteur: A. Schoups (veldwerkleider) Autorisatie: J.A.G. van Rooij (OE/ERK/Archeoloog/2017/00169)

2 1 Inleiding In opdracht heeft Vlaams Erfgoed Centrum in maart een archeologienota opgesteld naar de archeologische waarde van de locatie N76 te Genk (afb. 1 en 2). De archeologienota bestaat uit een bureauonderzoek en is uitgevoerd naar aanleiding van de voorgenomen wegeniswerken. Op basis van het bureauonderzoek wordt geen verder onderzoek binnen het plangebied geadviseerd. Afb. 1. Locatiekaart van het plangebied. 2

3 N76, Zwartberg, gemeente Genk Afb. 2. Aanduiding van het uit te voeren archeologisch onderzoek op het plan van de bestaande toestand op het terrein Het vooronderzoek zonder of met ingreep in de bodem Het uitgevoerde vooronderzoek Voor het plangebied is alleen een bureauonderzoek uitgevoerd. Uit de geraadpleegde bodemkaarten blijkt dat de tertiaire lagen bedekt werden door Fluviatiele afzettingen uit het Midden-Pleistoceen. Deze afzettingen werden op hun beurt mogelijk afgedekt door hellingsafzettingen en mogelijk door eolische afzettingen uit het Weichseliaan (Laat-Pleistoceen)en/of het Saaliaan (Midden-Pleistoceen). Deze eolische afzettingen vertalen zich in een dekzandpakket. Gezien de ontstaansgeschiedenis van het dekzand kunnen in het plangebied in potentie resten vanaf het Laat-Paleolithicum voorkomen. De archeologische resten uit het Paleolithicum en het Mesolithicum manifesteren zich als een spreiding van vondsten zonder sporenniveau, vanaf het originele maaiveld. Volgens de bodemkaart is het grootste deel van het plangebied in een bebouwde zone gelegen. Verder komt er binnen het plangebied een droge zandbodem met een weinig duidelijke humus en/of ijzer B horizont, grintbijmenging en een dunne humeuze bovengrond (<20cm) voor. Archeologische resten vanaf het Neolithicum tot de Middeleeuwen kunnen voorkomen vanaf het originele maaiveld. Een eventueel sporenniveau is het beste zichtbaar vanaf de aanwezige B horizont. In het oosten van het plangebied komt duingrond voor. Deze niet gefixeerde landduinen werden tijdens het Holoceen, net na de laatste ijstijd, gevormd en zijn opgebouwd uit los, humusarm zand, op wisselende diepte rustend op een geheel of gedeeltelijk afgestoven podzolbodem van het dekzand. Dit kan betekenen dat een eventueel sporenniveau, in dit gebied, reeds (gedeeltelijk) weg geërodeerd werd. 3

4 Volgens de CAI werden er in de omgeving reeds verschillende Steentijdobjecten aangetroffen, voornamelijk daterend uit het Mesolithicum en het Neolithicum. Zo werden er op amper 50m van het plangebied verschillende artefacten uit het Neolithicum gevonden. Uit het historisch kaartmateriaal blijkt dat het plangebied dienst deed als heidegebied in de 18 de eeuw. Er is pas bebouwing zichtbaar op de Chronologische mozaïek van de kaart van België voor het jaar Hierdoor worden er geen archeologische resten uit de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd verwacht. Door de aanwezige structuren binnen het plangebied, is een groot deel reeds verstoord (afb. 3). De bodemverstoring onder de bestaande wegen zou ongeveer 1m diep gaan. Daarnaast werd een deel van het gebied opgehoogd. Dit was nodig om de N76 over de spoorwegen te leiden. Door het zuiden van het plangebied lopen spoorwegen. Ter hoogte van de spoorwegen werd de bodem ongeveer een meter afgegraven. De bestaande riolering zou ook onder de spoorwegen door lopen op een diepte van ongeveer 6m mv. Verder is er op de luchtfoto uit (afb. 35)een veldweg zichtbaar in het oosten van het plangebied. Deze weg start aan de Opglabbekerzavel en draait richting het westen ter hoogte van de kerk. Mogelijk is hier ook sprake van enige bodemverstoring. De geologische boringen die in 2015 werden uitgevoerd binnen het plangebied, bevestigen dat het gebied opgehoogd werd. Ter hoogte van de noordelijke boring is er sprake van aan aangebrachte of geroerde grond tot 4m-mv. Ter hoogte van de tweede boring is er zelfs sprake van aangebrachte of geroerde grond tot een diepte van 7m. 2.2 Aan- of afwezigheid van archeologisch erfgoed Het doel van de werken is om het op- en afrittencomplex te verbeteren en om het verkeer van en naar de Luminus Arena vlotter te laten verlopen. Hiervoor wordt een deel van de N76 opgebroken en heraangelegd, hetzelfde geldt voor de Marcel Habetslaan. In het verlengde van de Marcel Habetslaan wordt ook een nieuwe weg aangelegd, die uit zal komen aan de Opglabbekerzavel. Het gehele op- en afrittencomplex wordt aangepast. Zo blijft enkel de grote brug over de spoorweg staan en worden de twee overige bruggen afgebroken. Er worden fietstunnels aangelegd onder de op- en afritten, met bijhorende fietspaden. Tussen de fietspaden en de wegen worden wadi s aangelegd om wateroverlast te vermijden. Om dit alles te realiseren wordt dit gebied opgehoogd. Door de bestaande verstoringen en ophogingen worden er enkel in bepaalde gedeeltes bijkomende verstoringen verwacht. Op basis van de bekende verstoringen en de hoogtekaart, werd er een kaartje van de mogelijk onverstoorde zones opgesteld (afb. 36). De geplande ophogingen zorgen er echter voor dat, op deze locaties, de geplande werken niet aan de originele bodem raken. Hierdoor wordt verwacht dat enkel de eventuele resten en sporen in de paarse zone bedreigt worden. 4

5 N76, Zwartberg, gemeente Genk Afb. 3. Afbeelding van de verstoorde zones en de mogelijk onverstoorde zones. Deze paarse zone is een smal lijntracé, waardoor verwacht wordt dat verder onderzoek van dit gebied maar een beperkte kenniswinst zal opleveren. Bovendien werd het noordelijk deel van het gebied mogelijk reeds verstoord door de aanwezige veldweg. De beperkte kenniswinst weegt niet op tegen de kosten die verbonden zijn aan eventuele verdere onderzoeken. Op basis van het lage potentieel tot kenniswinst adviseert het Vlaams Erfgoed Centrum geen verder onderzoek. 3 Advies op basis van de resultaten Op basis van deze gegevens wordt door het Vlaams Erfgoed Centrum geen verder onderzoek geadviseerd. De geplande werkzaamheden vormen geen bedreiging voor het bodemarchief. Er hoeft geen programma van maatregelen te worden opgesteld. Ondanks het advies tot vrijgeven van het terrein, blijven de bepalingen voor het melden van toevalsvondsten van kracht, conform artikel van het Onroerenderfgoeddecreet. De civieltechnisch uitvoerder is verplicht eventuele toevalsvondsten binnen drie dagen na ontdekking te melden bij Onroerend Erfgoed. 5