Kinderarmoede in Vlaanderen Jo Noppe Studiedienst van de Vlaamse Regering Hoorzitting Senaat, 29 mei 2015
Vooraf Niet eenvoudig om kinderarmoede in beeld te brengen: 1. Multidimensionaliteit van armoede 2. Administratieve gegevens beperkt: niet altijd opgesplitst naar leeftijd of huishoudtype 3. Surveygegevens: ondervertegenwoordiging van de meest kwetsbare groepen en tijdsintensieve dataverzameling Mix van indicatoren op verschillende domeinen: inkomen, tewerkstelling, huisvesting en onderwijs
Inkomen % personen onder de armoededrempel in de Belgische gewesten Bron: EU-SILC 2013 50% 40% 30% 20% 10% 0% Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Gewest België kinderen totale bevolking
Denemarken Finland Vlaams Gewest Nederland Duitsland Zweden Ierland België Waals Gewest Frankrijk Oostenrijk VK EU15 Luxemburg Portugal Italië Spanje Griekenland Brussels Gewest Inkomen % kinderen onder de armoededrempel in de EU15 Bron: EU-SILC 2013 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Inkomen % personen onder de armoededrempel in Vlaams Gewest Bron: EU-SILC 25% 20% 15% 10% 5% 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 kinderen totale bevolking
Inkomen % kinderen onder de armoededrempel in Vlaams Gewest Bron: EU-SILC 2011-2013 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Alle kinderen Jongens Meisjes 0-2 jaar 3-5 jaar 6-11 jaar 12-17 jaar Kind in eenoudergezin Kind bij koppel met 1 kind Kind bij koppel met 2 kinderen Kind bij koppel met 3 of meer kinderen
Inkomen % kinderen onder de armoededrempel in Vlaams Gewest Bron: EU-SILC 2011-2013 0% 20% 40% 60% 80% Alle kinderen Kind in gezin met zeer lage werkintensiteit met lage werkintensiteit met middelmatige werkintensiteit met hoge werkintensiteit met zeer hoge werkintensiteit Kind in laagopgeleid gezin Kind in midden- of hoogopgeleid gezin Kind in gezin dat woning bezit Kind in gezin dat woning huurt Kind in EU-gezin Kind in niet-eu-gezin
Inkomen % personen in subjectieve armoede in Vlaams Gewest Bron: EU-SILC 25% 20% 15% 10% 5% 0% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 kinderen totale bevolking
Inkomen % personen in gezin met betalingsproblemen in Vlaams Gewest Bron: EU-SILC 20% 15% 10% 5% 0% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 kinderen totale bevolking
Inkomen % personen in gezin dat zorg moet uitstellen in Vlaams Gewest Bron: EU-SILC 10% 8% 6% 4% 2% 0% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 kinderen totale bevolking
Inkomen Sociale bijstandsuitkeringen voor kinderen in Vlaams Gewest Bron: POD MI, FAMIFED en KSZ 15 10 5 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 gewaarborgde gezinsbijslag per 1.000 kinderen LL met gezinslast per 1.000 kinderen voorkeursregeling ziekteverzekering per 100 kinderen
Materiële deprivatie Aantal kinderen dat basisitems mist in Vlaams Gewest Bron: EU-SILC 2013 x 1.000 kinderen 0 50 100 150 200 250 300 Geen week vakantie per jaar Geen onverwachte uitgave aankunnen Geen degelijke verwarming Geen auto Geen vis, vlees, kip of vegie om de 2 dagen
Finland Zweden Nederland Luxemburg Vlaams Gewest Denemarken België Duitsland Frankrijk Waals Gewest Oostenrijk Spanje EU15 VK Ierland Italië Portugal Brussels Gewest Griekenland Materiële deprivatie % kinderen dat 4 op 9 basisitems mist in de EU15 Bron: EU-SILC 2013 30% 20% 10% 0%
Materiële deprivatie Bepalende factoren voor deprivatie bij kinderen (oddsratio s) Bron: EU-SILC, bewerking Guio e.a., 2014 04 03 03 02 02 01 01 00
Tewerkstelling % kinderen in gezin met zeer lage WI in de Belgische gewesten Bron: EU-SILC 2013 40% 30% 20% 10% 0% Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Gewest België
Luxemburg Finland Zweden Frankrijk Nederland Vlaams Gewest Duitsland Oostenrijk Italië Denemarken Portugal EU15 België Griekenland Spanje Waals Gewest VK Ierland Brussels Gewest Tewerkstelling % kinderen in gezin met zeer lage WI in de Belgische gewesten Bron: EU-SILC 2013 30% 20% 10% 0%
Armoederisico van kinderen in gezin met zeer lage WI Tewerkstelling % kinderen in gezin met zeer lage WI en armoederisico in de EU15 Bron: EU-SILC 2013 100 80 60 VL BEL WAL BR EU15 40 20 0 EU15 0 10 20 30 40 % kinderen in gezin met zeer lage WI
Huisvesting % kinderen met huisvestingsproblemen in Vlaams Gewest Bron: EU-SILC 2013 Structurele gebreken Vandalisme of criminaliteit Lawaaihinder Vervuiling door verkeer of industrie Te zware woonkost Te donker Te weinig ruimte Gebrek aan basiscomfort x 1.000 kinderen 0 50 100 150 200 250
Onderwijs % vroegtijdige schoolverlaters in Vlaamse Gemeenschap Bron: departement OND 0% 10% 20% 30% Totaal Jongens Meisjes Moeder laag opgeleid Moeder midden of hoog opgeleid Thuistaal Nederlands Thuistaal niet Nederlands Woont in centrumstad of Brussel Woont elders
Kansarmoede-index Kind en Gezin Bundelt 6 aspecten van de armoedesituatie bij jonge kinderen (0-3 jaar): 1. Inkomen van het gezin 2. Opleidingsniveau ouders 3. Arbeidssituatie ouders 4. Ontwikkeling van de kinderen 5. Huisvestingssituatie van het gezin 6. Gezondheidssituatie van het gezin Berekening index: - gezin waar kind geboren wordt, krijgt van de regioverpleegkundige score op de 6 criteria - gezin = kansarm als het op minstens 3 van de 6 criteria zwak scoort - index geeft score weer voor kinderen geboren in laatste 3 jaar
Kansarmoede-index % kinderen geboren in een kansarm gezin Bron: Kind en Gezin 20% 15% 11% 10% 8% 5% 0% 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Kansarmoede-index % kinderen geboren in een kansarm gezin Bron: Kind en Gezin 0 10 20 30 40 Vlaams Gewest Grootsteden Centrumsteden Grootstedelijke rand Regionaal stedelijke rand Stedelijk gebied rond Brussel Structuurondersteunende steden Kleinstedelijke provinciaal Overgangsgebied Platteland Moeder van Belgische herkomst Moeder van buitenlandse herkomst
Lokale Kinderarmoedebarometer Bundelt voor de 308 Vlaamse gemeenten 7 indicatoren : 1. Kansarmoede-index van Kind en Gezin 2. % kinderen met voorkeursregeling ziekteverzekering 3. % personen met leefloon en gezinslast 4. OKI-index kleuter onderwijs 5. % eenoudergezinnen bij kinderen 6. % kinderen in gezin waar niemand werkt 7. % kinderen in niet-eu-gezin Berekening kinderarmoedebarometer: - gemeenten in hoogste kwartiel krijgen risicoscore 1 op indicator - kinderarmoedebarometer per gemeente = som van de risicoscores - gemeenten met kinderarmoedebarometer van 4 of meer krijgen subsidies voor lokaal kinderarmoedebeleid
Lokale Kinderarmoedebarometer Som van de risicoscores op de 7 indicatoren per gemeente Bron: departement WVG & SVR
Samengevat Kinderen onder de AD relatief stabiel, andere indicatoren eerder stijging in laatste jaren Kinderen onder AD en in MD op zelfde niveau als bij gehele bevolking; subjectieve armoede, betalingsproblemen en uitstel GZ hoger In EU-perspectief op de meeste indicatoren goed, aandachtspunt is armoederisico van kinderen in gezinnen met lage WI Steeds zelfde groepen kinderen met grootste problemen: eenoudergezinnen, gezinnen met lage WI, gezinnen die huren, laag opgeleide gezinnen en niet-eu-gezinnen Kinderarmoede vooral geconcentreerd in de grootsteden en de centrumsteden, maar ook elders aanwezig
Contactgegevens Jo Noppe Studiedienst van de Vlaamse Regering jo.noppe@dar.vlaanderen.be 02 553 47 59 www.vlaanderen.be/svr