Bijnier verwijdering door kijkoperatie (retroperitoneoscopische adrenalectomie)
Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u gesproken over het verwijderen van de bijnier door middel van een kijkoperatie (laparoscopie). In deze informatiefolder wordt informatie gegeven over de operatie. Heeft u na het lezen nog vragen, stel deze dan gerust aan de arts of de verpleegkundige. Wat is een retroperitoneoscopische adrenalectomie? Bijnier De bijnieren zijn kleine organen die boven op de nieren liggen. Zij produceren hormonen die verschillende functies in het lichaam regelen (bijv. stressreacties, mineralen- en glucosehuishouding). Wanneer er bij u een reden is om uw bijnier te verwijderen bent u eigenlijk altijd door uw behandelend internist/endocrinoloog naar de uroloog doorverwezen. Meestal is er sprake van een gezwel in de bijnier. Veel, maar niet alle bijniergezwellen zijn goedaardig. Een te hoge productie van bijnierhormonen kan leiden tot klachten als hartkloppingen, hoofdpijn, zweten, trillen (feochromocytoom), hoge bloeddruk, laag kaliumgehalte in het bloed, spierzwakte (hyperaldosteronisme) of daarnaast ook gewichtstoename, bloedingsneiging (cortisol op basis van het Cushing syndroom). Als andere behandelingen onvoldoende helpen kan het nodig zijn een of beide bijnieren te verwijderen. Laparoscopische adrenalectomie De bijnier is een klein orgaan, maar is vanwege zijn ligging bij een gewone operatie alleen met een grote snee te verwijderen. Laparoscopie betekent letterlijk: in de buik kijken. Het is een kijkoperatie met een laparoscoop, een lange dunne buis met aan het uiteinde een camera, die via een klein sneetje in de buik wordt ingebracht. Via enkele andere sneetjes worden hulpinstrumenten ingebracht waarmee wordt geopereerd. Bij de retroperitoneale laparoscopie, oftewel retroperitoneoscopie wordt achter de buikholte geopereerd via de rugzijde. Via een klein sneetje onder de laatste rib van ongeveer een halve tot een centimeter wordt de laparoscoop in het retroperi- 1
toneum gebracht. Op de monitor is dan de binnenkant van het retroperitoneum te zien. Via twee andere sneetjes brengt de uroloog hulpinstrumenten in waarmee wordt geopereerd. Een laparoscopie heeft voordelen boven een open operatie. Bij een laparoscopie worden de organen op de monitor vergroot weergegeven waardoor de operatie nauwkeurig kan worden uitgevoerd. De wondjes zijn kleiner dan bij een open operatie, waardoor er minder pijnklachten zijn. U heeft minder anesthesiemiddelen nodig en er is minder bloedverlies. Ook wordt het buikvlies minder geprikkeld en gaan de darmen weer sneller werken. Het herstel verloopt vaak sneller dan bij een open operatie. Bovendien zijn de littekens kleiner. Het verwijderen van een bijnier via een laparoscopie kan via de buikzijde of via de rugzijde. Per individu wordt vooraf bepaald wat de beste operatiewijze is. Voorbereiding Anesthesie Omdat de ingreep onder anesthesie gebeurt, brengt u vooraf een bezoek aan het preoperatieve spreekuur van de anesthesioloog. Tijdens dit gesprek wordt uw algehele gezondheidstoestand beoordeeld. Indien nodig worden aanvullende onderzoeken afgesproken. Ook krijgt u uitleg over de mogelijke vormen van anesthesie en de gang van zaken rondom de operatie. Informatie over de anesthesie, het nuchter zijn, de verkoeverafdeling en de pijnbehandeling vindt u ook in de folder Behandeling of onderzoek onder anesthesie. Scheren Het is van groot belang dat u vijf dagen voor de geplande ingreep het gedeelte van het lichaam waar u wordt geopereerd niet scheert met een scheermes. Dit vermindert het risico op een infectie. Als de chirurg scheren noodzakelijk acht, gebeurt dit op de operatiekamer. Vette crème Wilt u op de dag van de operatie geen gebruik maken van vette crèmes? Vette crème zorgt ervoor dat het te opereren gebied niet goed gedesinfecteerd kan worden. 2
Sieraden, piercings etc. Nagellak, make-up, contactlenzen, bril, gebitsprotheses en sieraden (ook piercings) mag u niet dragen tijdens de operatie. Indien u acryl- of gelnagels heeft, dient u deze vóór de operatie van de wijsvinger te laten verwijderen. Veiligheid Rondom uw operatie zijn diverse veiligheidsmomenten ingebouwd. Vlak voordat de operatie van start gaat wordt bijvoorbeeld door het gehele operatieteam een zogenaamde Time out genomen. Tijdens dit controlemoment wordt uw naam, geboortedatum en het te opereren lichaamsdeel en de operatiebenodigdheden gecontroleerd. Medicijnen De anesthesioloog bepreekt met u welke medicijnen u mag blijven gebruiken en welke u moet stoppen. Indien u bloedverdunners gebruikt, overlegt uw behandelend arts met u of u deze kunt door gebruiken of moet stoppen. Heeft u hierover vragen, stel ze dan aan uw behandelend arts. Voorbereiding bij een feochromocytoom Bij een bepaalde vorm van bijniergezwel (feochromocytoom) is het nodig dat u vanaf twee weken voor de operatie medicijnen krijgt. Uw behandelend internist/ endocrinoloog zal dit bespreken en regelen. Melden In sommige gevallen wordt u ter voorbereiding enige tijd voor de operatie op de afdeling Endocrinologie opgenomen. Als dit niet het geval is meldt u zich op de afgesproken tijd op de verpleegafdeling Urologie. Dit is meestal op de dag van de operatie zelf; soms ook een dag van tevoren. Als u medicijnen gebruikt neemt u deze in de originele verpakking mee. U kunt ook bij uw apotheek een actueel overzicht laten samenstellen. Operatie Bij het verwijderen van de bijnier via een kijkoperatie vanuit de rugzijde maakt de uroloog een aantal sneetjes onder de laatste rib op de rugzijde. Via een van de poorten wordt het retroperitoneum gevuld met koolzuurgas. Hierdoor ontstaat ruimte om de verschillende organen te zien. 3
De laparoscoop (kijkbuis) met camera en de chirurgische instrumenten worden ingebracht om de bijnier te kunnen verwijderen. Aan het einde van de ingreep wordt het koolzuurgas weer verwijderd. De operatie duurt meestal één tot twee uur. Na de operatie Na een laparoscopische ingreep gaat u naar de verkoeverkamer en, als u goed wakker bent, weer naar de verpleegafdeling. Via een infuus krijgt u vocht toegediend. Meestal, maar niet altijd, wordt tijdens de operatie een katheter in de blaas ingebracht waardoor de urine vanzelf afloopt in een urinezak. Als de kijkoperatie onverhoopt is omgezet in een open operatie blijft er een wonddrain achter in het wondgebied om het wondvocht af te laten lopen. Meestal kunt u na de operatie snel weer eten en drinken en uit bed komen. Nazorg De opnameduur is naar verwachting twee tot drie dagen. Bij een open operatie kan het herstel iets langer duren. Soms is de mineralenhuishouding nog niet in orde of wisselt de bloeddruk te sterk. In dat geval kan de opname ook iets langer duren om deze goed te controleren en corrigeren. Zowel de uroloog als de endocrinoloog - elk met zijn eigen specialisme - begeleiden u tijdens en na de opname. Als beide bijnieren zijn verwijderd maakt het lichaam zelf geen bijnierhormonen meer aan. In dat geval krijgt u bijnierhormonen in tabletvorm. De endocrinoloog geeft hierover uitleg (ook over wat u moet doen bij stress en koorts). Ook de tijd tot volledig herstel (het moment waarop u alles weer kunt zoals voor de ingreep) is bij een kijkoperatie korter dan bij een gewone operatie. Om de wonden goed te laten herstellen adviseren wij u wel om de eerste zes weken na de operatie niet zwaar te tillen en niet te sporten. De hechtingen die zijn gebruikt lossen vanzelf op, meestal binnen twee tot drie weken. Complicaties Soms moet de retroperitoneoscopische ingreep via de rugzijde toch worden omgezet in een laparoscopische operatie via de buikholte of in een open operatie via een grotere snee,omdat het niet mogelijk is via de gekozen benadering de bijnier te verwijderen. 4
Na een kijkoperatie kan net als na een open operatie een nabloeding of een wondinfectie optreden. De eerste en soms ook volgende dagen na de ingreep kunt u pijn in het schoudergebied krijgen. Dit is een gevolg van prikkeling van het middenrif door het gebruikte koolzuurgas. Als u weer thuis bent is het raadzaam de arts te waarschuwen bij: Hevige buikpijn. Koorts boven 38.5 ºC. Pus uit de wonden en/of hevige roodheid van de wonden. Vragen Mocht u na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, dan kunt u deze bespreken met uw behandelend arts. Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis zullen de verpleegkundigen en artsen ook steeds toelichten wat er gaat gebeuren. Zij zijn ook graag bereid al uw vragen te beantwoorden. Annuleren/verzetten Voor het annuleren van afspraken kunt u ook het contactformulier invullen op onze website: http://www.radboudumc.nl/afspraakurologie 5
Ruimte voor uw notities
09-2015-4892 Adressen Verpleegafdeling Urologie / Gynaecologie Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Volg route 753, zone C5 Short Stay Unit Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 821 6525 GA Nijmegen Polikliniek Urologie Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Volg route 725, Poliplein C0 Contact Verpleegafdeling Urologie / Gynaecologie: 024-361 34 20 Short Stay Unit: 024-361 34 73 (be reikbaar op werkdagen) Polikliniek Urologie: 024-361 38 03 telefonisch bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00-17.00 uur (volg het keuzemenu) Radboud universitair medisch centrum