Mijn parachute De vaardigheden waaraan ik de voorkeur geef Mijn beste overdraagbare vaardigheden 4. 5. 4. 5. Mijn ideale woonomgeving Mijn interessegebieden Mijn doelstellingen Doelstellingen voor zes maanden Doelstellingen voor drie tot vijf jaar Doelstellingen voor het leven Holland-code 4. 5. Mijn ideeën voor droombanen Mijn ideale werkomgeving Mijn favoriete soorten mensen De omgeving waaraan ik de voorkeur geef Fotokopieer deze pagina en vergroot hem, zodat je deze figuur gemakkelijker kunt gebruiken.
WELKE KLEUR HEEFT JOUW PARACHUTE? VOOR JONGEREN Ontdek jezelf, bepaal je toekomst Richard Nelson Bolles en Carol Christen met Jean M. Blomquist UITGEVERIJ NIEUWEZIJDS
Oorspronkelijke titel: What Color is Your Parachute? For Teens. Discovering Yourself, Defining Your Future, Published by arrangement with Writers House llc and Ten Speed Press, Berkeley, California, usa, 2006. Uitgegeven door: Uitgeverij Nieuwezijds, Amsterdam Vertaling: Carla Prins, Almere Omslag: Bos & co., Amsterdam Zetwerk: Holland Graphics, Amsterdam Illustratie pagina s 74 en 75: Ann Miya Copyright 2006, Richard Nelson Bolles en Carol Christen Nederlandse vertaling 2006, Uitgeverij Nieuwezijds Foto omslag: Jesus Parazo (ShutterStock ) isbn 90 5712 240 5 ean 978 90 5712 240 8 nur 809 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvou digd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband, elektronisch of op welke andere wijze ook en evenmin in een retrieval system worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel dit boek met veel zorg is samengesteld, aanvaarden schrijver(s) noch uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenhe den in dit boek.
Inhoud Inleiding 1 deel een Je droombaan ontdekken 5 1 Wat je graag doet: je interessegebieden en beste vaardigheden 8 2 Met wie je graag werkt: je favoriete soorten mensen 24 3 Waar je graag bent: je ideale werkomgeving 31 4 De stukjes samenvoegen: je potentiële droombanen bepalen 39 deel twee Op weg naar je toekomst 55 5 Wat ga ik nu doen? Het beste maken van de middelbare school 57 6 Wat ga ik hierna doen? Het beste maken van je studie 77 7 Een hulpmiddel om je toekomst vorm te geven: doelen stellen 90 deel drie Je droombaan bemachtigen 95 8 Het zoeken en vinden van je droombaan 97 9 De tien belangrijkste fouten die werkzoekenden maken: en hoe je ze kunt vermijden 128 10 Meer dan een droombaan: het leven dat je wilt creëren 136 Appendix: meer informatie-interviews 145 Index 161 Over de auteurs 165
Inleiding Dit boek gaat over jou en jouw toekomst en dat is natuurlijk een erg interessant onderwerp! We willen onderzoeken wie je bent, wat belangrijk voor je is en wat je graag wilt gaan doen. Waarom? We vinden dat iedereen zo veel mogelijk uit het leven moet halen dus jij ook. We willen je helpen te ontdekken wat je het liefst met je leven wilt doen, en in het bijzonder welk werk je graag zou doen. Maar, zul je zeggen, ik ben pas veertien (of vijftien, zestien, zeventien, achttien). Ik ben te jong om na te denken over het werk dat ik later ga doen! Wij denken dat je jonge jaren een geweldige tijd zijn om na te denken over je toekomstige werk. Als jongere begin je erachter te komen wat belangrijk voor je is hoe je je tijd wilt doorbrengen, met wie je graag omgaat, welke lessen interessant zijn (en welke niet). En heel waarschijnlijk begin je je ervan bewust te worden dat sommige volwassenen die je kent leerkrachten, ouders, coaches en anderen wat ze doen echt leuk vinden en anderen niet. We willen je helpen bij het vinden van werk dat je leuk vindt werk dat tegelijkertijd leuk, bevredigend en uitdagend is. Wie moeten dit boek lezen? Dit boek is voor jou bedoeld als een van de volgende uitspraken op jou van toepassing is: Je vindt het belangrijk hoe je je brood gaat verdienen. Je hebt loopbaandoelen, maar weet misschien niet hoe je ze moet bereiken.
2 Welke kleur heeft jouw parachute? Voor jongeren Je wilt een studierichting vinden die bij je past. Je wilt je leven zo veel mogelijk in eigen hand nemen. Je hoopt zo snel mogelijk financieel onafhankelijk te worden. Je hoopt een leuk baantje te vinden om in je levensonderhoud te voorzien terwijl je er intussen achter probeert te komen wat je echt voor werk wilt doen, wat voor soort leven je wilt hebben (en hoe je dat leven kunt krijgen) en wie je als mens echt wilt zijn. Kortom, dit boek is voor jou bedoeld als je werk wilt dat je graag doet en het niet erg vindt om wat tijd kwijt te zijn met het leren over jezelf en de arbeidsmarkt. Waarom heb ik dit boek nodig? Een baan vinden die je leuk vindt, kost niet alleen tijd en energie, maar vraagt ook om kennis en vaardigheden. Ook al heb je het druk, je kunt waarschijnlijk toch wel tijd en energie vrijmaken waarmee je je kennis kunt vergroten en vaardigheden kunt ontwikkelen om werk te vinden dat goed en prettig voor je is. De jongvolwassen werkzoekenden die wij spraken, vertelden ons vaak dat ze hun tijd op school beter hadden kunnen gebruiken als ze toen geweten hadden hoe ze zich op de arbeidsmarkt hadden kunnen voorbereiden. Dick Bolles, een van de auteurs van dit boek, heeft een website (www.jobhuntersbible.com) waarop werkzoekenden van over de hele wereld reageren. Hij krijgt vaak brieven van mensen die schrijven hoe verbaasd ze waren dat het zo moeilijk was om een baan te vinden of dat ze er zo lang over deden. We willen dat je voorbereid bent en niet voor verrassingen komt te staan. We willen je helpen om slim te werk te gaan. Dit houdt in dat je een handigheid ontwikkelt in het zoeken naar een baan die je nu en je hele volwassen leven van pas komt. Als je nu de tijd neemt om na te denken over de manier waarop je later je brood wilt verdienen, maak je een goede kans om je loopbaandoelen te
Inleiding 3 bereiken. Zelfs als je niet zeker weet wat je wilt gaan doen en daar sta je niet alleen in (zelfs volwassenen weten het vaak nog niet) helpen we je erachter te komen wat voor soort baan bij jou past. Je leert wat je over jezelf en de arbeidsmarkt moet weten, zodat je goede keuzes kunt maken over hoe je wilt leven en werken. Waarom hebben we dit boek geschreven? We willen dat je werk vindt dat je graag doet. We willen je de vaardigheden aanreiken die je nodig hebt om erachter te komen wat je graag doet en je leren een baan te vinden waarin je precies dat kunt doen. In ons werk komen we duizenden volwassenen tegen die niet weten hoe ze werk moeten vinden dat ze leuk vinden. Op de middelbare school hebben maar heel weinig mensen geleerd hoe je een baan moet zoeken meestal omdat er helemaal geen les in werd gegeven. Slechts weinig mensen die van plan waren te gaan studeren, kregen zinvolle begeleiding bij de studiekeuze hoewel die keuze een belangrijke stap kan zijn bij het vinden van een goede baan. Jongeren kregen zelden begeleiding om erachter te komen wat ze het liefst wilden in werk en leven, of wat werkgevers wilden en van hen verwachtten. Wij willen dat je beschikt over de vaardigheden en kennis die nodig zijn om je hele leven lang goed en bevredigend werk te vinden. De arbeidsmarkt verandert voortdurend. Sommige banen verdwijnen terwijl nieuwe banen het daglicht zien; andere banen veranderen behoorlijk door het voortschrijden van de wetenschap, nieuwe technologie en maatschappelijke behoeften en verwachtingen. Het aantal en het soort banen hangt ook af van conjunctuurschommelingen. Als je goede vaardigheden hebt om op zoek te gaan naar een baan en weet wat je echt wilt gaan doen, dan kan het je voor de wind gaan of kom je, zoals de spreekwoordelijke kat, altijd op je pootjes terecht zelfs wanneer de arbeidsmarkt verandert. Misschien heb je al een aantal bijbaantjes gehad. Misschien vond je je werk leuk, misschien ook niet. Waarschijnlijk vond je
4 Welke kleur heeft jouw parachute? Voor jongeren sommige onderdelen van je werk leuk, en andere niet. Deze werkervaringen en al je levenservaringen zijn waardevol, omdat ze je belangrijke dingen over jezelf kunnen vertellen en over het werk dat je wilt gaan doen. Ben je klaar om op avontuur te gaan? Geweldig! Dat is wat dit boek je te bieden heeft een avontuur om meer te ontdekken over jezelf en wat het belangrijkst voor je is. We beginnen daarom met naar je leven te kijken en het antwoord te vinden op de vraag: hoe vind ik werk dat ik leuk vind?