FIRST RESPONDER bno WERKWIJZER BEDRIJFSNOODORGANISATIE
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen, of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NIBHV als auteursrechthebbende. Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave de grootst mogelijke zorgvuldigheid is betracht is het NIBHV niet verantwoordelijk voor de juistheid van de hierin opgenomen informatie. De gebruiker is zelf verantwoordelijk voor het gebruik van de informatie en het naleven van wet- en regelgeving. Op het gebruik van deze uitgave zijn de Algemene Voorwaarden van het NIBHV van toepassing. 1 e druk, januari 2016 ISBN/EAN 978-94-90379-72-8 2
Inhoud Inleiding 5 Leeswijzer 7 1 Stap 1: de RI&E 8 1.1 Risico-, Inventarisatie- en Evaluatie (RI&E) 8 1.2 Taak-riscoanalyse bno 9 1.3 Plan van aanpak 9 1.4 Instrumenten op branche-niveau 10 1.5 Aanvullende Risico-, Inventarisatie- en Evaluatie 11 1.6 Brandveiligheid 11 1.7 Milieu 12 2 Stap 2: bepalen van de restrisico s en maatgevende factoren 13 2.1 Restrisico s 13 2.2 Maatgevende factoren 16 3 Stap 3: bepalen van de incidentscenario s 18 3.1 Incidentscenario s 18 3.2 Bepalen uitgangspunten incidentscenario s 20 3.3 Invullen incidentscenario s 22 4 Stap 4: bepalen van de bno 24 4.1 Bno beschrijven 24 5 Stap 5: opleiden van de bno 26 5.1 Modulaire opleidingsstructuur 26 5.2 Opbouw module 28 5.3 Invulling maatwerk 29 6 Stap 6: oefenen van de bno 33 6.1 Uitgangspunten oefenen: vakbekwaam blijven 34 7 Borgen van de bno 35 Colofon 36 3
Inleiding In bedrijven met een verhoogd risico heeft de bedrijfsnoodorganisatie hulpverleners nodig die adequaat kunnen handelen bij een incident. Een doorsnee BHV-organisatie voldoet dan in de meeste gevallen niet. Vanuit de Wet veiligheidsregio s zijn sommige bedrijven en organisaties verplicht tot het aanstellen van een bedrijfsbrandweer. Het bestuur van de veiligheidsregio bepaalt op basis van artikel 31 of een bedrijf moet beschikken over een bedrijfsbrandweer. Denk hierbij aan bedrijven waar een incident met gevaarlijke stoffen een risico oplevert voor de omgeving. In Nederland zijn er 112 bedrijven met een bedrijfsbrandweer. Een veel grotere groep, namelijk 401 bedrijven, heeft wel een verhoogd risico, maar geen verplichting tot het aanstellen van een bedrijfsbrandweer. Denk hierbij aan laboratoria, farmaceutische bedrijven, bedrijven in de voedingsmiddelenindustrie, bedrijven met opslag en overslag van gevaarlijke stoffen, maar ook universiteiten en ziekenhuizen. Tevens kan een bedrijf de bedrijfscontinuïteit hoog in het vaandel hebben staan. Een bedrijfsbrandweer aanstellen is in deze gevallen een te zwaar en kostbaar middel, maar een standaard BHV-organisatie heeft onvoldoende kennis en kunde in huis om de veiligheid te bewaken en waarborgen. Voor deze doelgroep is een modulair opleidings- en oefensysteem beschikbaar: de First Responder Bedrijfsnoodorganisatie (FiRe bno). BHV is niet voldoende First responder bno vult dit gebied op Artikel 31 aangewezen bedrijfsbrandweer is te zwaar Het First Responder systeem is ontwikkeld door het NIBHV in samenwerking met het Instituut voor Fysieke Veiligheid (IFV), de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI) en de Stichting Calamiteitenbeheersing in Bedrijven en Organisaties (Stichting CABO). Het doel is het op maat opleiden en het op peil houden van de vakbekwaamheid van de First Responders door efficiënt te oefenen. Genoemde partijen blijven betrokken bij het actueel houden van het First Responder systeem middels een waarborgcommissie. Het NIBHV zorgt voor borging van de vakbekwaamheid door registratie van opleidingen en oefeningen en kwaliteitsbewaking bij de opleidingsinstituten. Bedrijfsnoodorganisatie Bedrijven bepalen op grond van de RI&E en incidentscenario s zelf hoe de bno wordt ingericht. Een bedrijf kan ervoor kiezen om bedrijfshulpverleners en First Responders op te leiden en te oefenen of om ook de reguliere BHV-taken bij de First Responders te beleggen. Inzet bedrijfsnoodorganisatie De werkgever bepaalt voor welke taken de First Responders worden ingezet. Zij zijn echter geen bedrijfsbrandweer. De Arbeidsomstandighedenwet vormt het kader waarbinnen zij hun werkzaamheden uitvoeren. Ze moeten de opleiding, oefening en middelen krijgen om hun taken veilig te kunnen uitvoeren. Daarnaast zijn de First Responders een belangrijke informatiebron voor de overheidsbrandweer. Met hun kennis van de productielocaties, bedrijfsprocessen en de aanwezige gevaarlijke stoffen zijn ze onmisbaar voor een goed verloop van een inzet onder leiding van de overheidsbrandweer. Een FiRe krijgt nooit de status van een aangewezen bedrijfsbrandweer. Een FiRe is een vanuit de Arbeidsomstandighedenwet (beter opgeleide) BHV er. NIBHV WERKWIJZER bno 5
BRZO bedrijven kunnen gebruik maken van het modulaire opleidings- en oefensysteem voor First Responders. Zij zullen dan voor het bepalen van de incidentscenario s naast de Arbowet ook de voor hen relevante wet- en regelgeving moeten gebruiken o.a. het BRZO en de Veiligheidsrapportages. In deze werkwijzer wordt hier niet verder op ingegaan. Rol Management Invoering van een bedrijfsnoodorganisatie zoals beschreven in deze werkwijzer en het opleiden en oefenen van de First Responders kan alleen slagen als er is draagvlak en support is vanuit het management. Bepalen opleidings- en oefenbehoeften Het NIBHV heeft de werkwijzer FiRe bno ontwikkeld met als uitgangspunt de Risico- Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) die elk bedrijf moet maken. Met de werkwijzer FiRe bno wordt bepaald met welke risico s/incidentscenario s de bedrijfsnoodorganisatie te maken heeft, welke maatregelen genomen zijn en welke bno nodig is. De volgende stap is het kiezen van de opleidingen en oefeningen die nodig zijn om de incidentscenario s te kunnen beheersen. Met behulp van het module-overzicht en de selectietools met eindtermen per module kan een keuze worden gemaakt. Rol NIBHV en erkende opleiders bij de uitvoering van de modulaire opleidings- en oefenstructuur FiRe bno Het NIBHV heeft samen met het IFV de modulaire opleidings- en oefenstructuur FiRe bno ontwikkeld. Het verzorgen van de opleidingen en oefeningen is voorbehouden aan door het NIBHV Erkende organisatoren. De Organisatoren worden erkend op basis van vooraf kenbaar gemaakte kwalificatie-eisen. Het NIBHV evalueert jaarlijks door middel van externe audits of wordt voldaan aan deze kwalificatie-eisen. De Erkenningsregeling richt zich op kwaliteitszorg, leeromgeving, personeel en voorzieningen. De Organisatoren krijgen de Erkenning voor alle Modulen uit de modulaire opleidingsstructuur FiRe bno zowel voor het vakbekwaam worden (opleiden) als voor het vakbekwaam blijven (oefenen). De Erkenning wordt voor een periode van minimaal drie jaar afgegeven. Organisatoren verplichten zich door het tekenen van de Erkenningsovereenkomst tot het certificeren en registreren van alle First Responder bno opleidingen en oefeningen door het NIBHV en tot het jaarlijkse extern auditeren. 6
Wilt u meer zien of weten van First responder? Neem contact op met: Nico van Etten: vanetten@nibhv.nl, telefoonnummer 06-30259365. Paul Toonen: toonen@nibhv.nl, telefoonnummer 06-20175631 Het Nederlands Instituut voor Bedrijfshulpverlening (NIBHV) is opgericht op initiatief van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) en Het Oranje Kruis. Het NIBHV houdt zich bezig met het produceren van kwalitatief hoogwaardige producten op het gebied van de bedrijfshulpverlening en VCA. Hoofdweg 240 3067 GJ Rotterdam Postbus 8714 3009 AS Rotterdam Telefoon 010-289 28 88 Fax 010-289 28 80 E-mail bhv@nibhv.nl Internet www.nibhv.nl Het IFV en HOK zijn mede-oprichters en aandeelhouders van het NIBHV.