BASISOPLEIDING BEDRIJFSHULPVERLENER

Transcriptie

1 BHV BASISOPLEIDING BEDRIJFSHULPVERLENER

2 BASISOPLEIDING BEDRIJFSHULPVERLENER

3 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijk toestemming van het NIBHV als auteursrechthebbende. Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave de grootst mogelijke zorgvuldigheid is betracht, is het NIBHV niet verantwoordelijk voor de juistheid van de hierin opgenomen informatie. De gebruiker is zelf verantwoordelijk voor het gebruik van de informatie en het naleven van wet- en regelgeving. Op het gebruik van deze uitgave zijn de Algemene Voorwaarden van het NIBHV van toepassing. 20 e druk, september 2016 NIBHV ISBN/EAN Nederlands Instituut voor Bedrijfshulpverlening Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Hoofdweg 240, 3067 GJ Rotterdam Website: 2

4 Voorwoord Bedrijfshulpverleners zorgen dat er snel en effectief hulp wordt geboden bij incidenten totdat brandweer, ambulance en politie zijn gearriveerd. Binnen een paar minuten moet de BHV beginnen met: het verlenen van eerste hulp bij ongevallen; het beperken en bestrijden van brand en het beperken van de gevolgen van ongevallen; het alarmeren en evacueren van alle werknemers en andere personen in het bedrijf. Iedere werkgever moet zorgen dat de deskundige bijstand op het gebied van BHV is geregeld. De Risico- Inventarisatie en -Evaluatie (RIE) is het uitgangspunt om te bepalen welke deskundige bijstand op het gebied van BHV nodig is. Afhankelijk van de aard, de grootte, de ligging van het bedrijf en de restrisico s in het bedrijf, moeten een of meerdere werknemers zijn opgeleid als bedrijfshulpverlener. Iedere BHV er moet voor een of meer van de hulpverleningstaken zijn opgeleid. De BHV-organisatie als totaal moet in staat zijn alle hulpverleningstaken uit te voeren. In dit boek worden de basisvaardigheden behandeld die een bedrijfshulpverlener moet beheersen om zijn taken op het gebied van Eerste Hulp en Brandbestrijding en Ontruiming te kunnen uitvoeren. De module Eerste Hulp is gebaseerd op de Nederlandse Richtlijnen Eerste Hulp 2016 die zijn opgesteld in samenwerking met Het Oranje Kruis en het Nederlands Rode Kruis en volgens de Richtlijnen Reanimatie 2015 van de Nederlandse Reanimatie Raad. Waar de formuleringen in dit boek afwijken van de richtlijnen mag u ervan uitgaan dat dit onbedoeld is en dat de richtlijnen leidend zijn. Er is aan deze uitgave veel tijd en aandacht besteed. Toch kan het zo zijn dat er onvolkomenheden in voorkomen of dat u suggesties heeft om het boek te verbeteren. Graag ontvangen wij uw reactie via de website van het NIBHV. Ons vakblad Veiligheid behandelt elk kwartaal actuele onderwerpen over bedrijfsveiligheid. Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen over BHV, brand- en arbeidsveiligheid? Meldt u dan aan voor onze maandelijkse nieuwsbrief via onze website. Het NIBHV wenst u veel succes bij het volgen van de opleiding en bij het uitvoeren van uw BHV-taak. Koos Pulleman Directeur NIBHV NIBHV werkt! Het NIBHV richt zich op een volledige ontzorging van de klant door het aanbieden van een kwalitatief hoogwaardig en transparant kennis- en opleidingssysteem. Het systeem voorziet opleiders en cursisten van actuele BHV-opleidingen en BHV-lesmateriaal. Bovendien zorgt het NIBHV voor onafhankelijke examinering en certificering van diverse functies in bedrijfshulpverlening. Naast BHV ers worden ook de instructeurs getoetst en jaarlijks bijgeschoold. De controles tijdens examens en het keurmerk borgen de kwaliteit van de opleider. Een verzekering voor gecertificeerde BHV ers zorgt dat zij tijdens het BHV-werk gedekt zijn voor aansprakelijkheid en ongevallen. BHV ers worden op de hoogte gehouden van relevante ontwikkelingen via het vakblad Veiligheid, de digitale nieuwsbrief en de website. Het NIBHV gaat onafhankelijk te werk en het staat voor kwaliteit in de breedste zin van het woord. 3

5 Inhoud Voorwoord 3 Inleiding 9 1 Alarmeren van de BHV en de algemene hulpverleningsregels 11 1 Alarmeren van de BHV 11 2 Algemene hulpverleningsregels 14 Oriënterende opdrachten 16 Vragen 16 2 De BHV er als eerstehulpverlener 17 1 Voorbereiding op Eerste Hulp 17 2 Veilig werken 17 3 Benaderen van een slachtoffer 18 4 Inschakelen professionele hulpverleners 19 5 Geruststellen van een slachtoffer 20 6 Verplaatsen van een slachtoffer 21 Uitvoering Rautekgreep 21 Uitvoering neerleggen van het slachtoffer 22 Uitvoering hinkelen 22 Uitvoering wegslepen aan de enkels 22 7 Omgaan met omstanders 23 Oriënterende opdrachten 23 Vragen 24 Deel I Niet-spoedeisende Eerste Hulp 25 3 Uitwendige wonden 26 1 Oorzaken en kenmerken van uitwendige wonden 26 2 Beoordeling van het slachtoffer 27 3 Aanpak Wondbehandeling Steriel afdekken van uitwendige wonden Snelverband aanleggen 29 Uitvoering aanleggen van een snelverband Dekverband vinger 30 Uitvoering aanleggen dekverband vinger Dekverband hand 30 Uitvoering aanleggen dekverband hand Aanpak bij een afgerukte/afgeknelde vinger(top) 31 Vragen 32 4 Oogletsels 33 1 Oorzaken en kenmerken van oogletsel 33 2 Beoordeling van het slachtoffer 33 3 Aanpak Vuiltje in het oog 33 Uitvoering aanpak bij loszittend vuiltje in het oog dat zichtbaar is 34 Uitvoering aanpak bij loszittend vuiltje in het oog dat niet zichtbaar is Voorwerp in het oog Oogletsel door een stomp voorwerp 35 Vragen 35 4

6 5 Kneuzingen en verstuikingen 36 1 Oorzaken en kenmerken van kneuzingen en verstuikingen 36 2 Beoordeling van het slachtoffer 36 3 Aanpak 36 Uitvoering aanleggen van een steunverband aan de enkel 37 Uitvoering aanleggen van een steunverband aan de pols 38 Vragen 39 6 Botbreuken, ontwrichtingen en wervelletsels 40 1 Oorzaken en kenmerken van botbreuken, wervelletsels en ontwrichtingen 40 2 Beoordeling van het slachtoffer 41 3 Aanpak Aanpak bij gesloten breuken en ontwrichtingen 41 Uitvoering ondersteunen gebroken been 42 Uitvoering ondersteunen gebroken arm Aanpak bij open breuken 42 Uitvoering afdekken en ondersteunen van een open botbreuk Aanpak bij wervelletsel 43 Vragen 44 7 Brandwonden 45 1 Oorzaken en kenmerken van brandwonden 45 2 Beoordeling van het slachtoffer 46 3 Aanpak Algemene behandeling brandwonden In brandstaand slachtoffer Aanpak bij verbrandingen in het gezicht 48 Vragen 49 DeelIISpoedeisendeEersteHulp 51 8 Reanimeren Keten van overleving Herkennen van een circulatiestilstand 53 Uitvoering zorg voor veiligheid 53 Uitvoering controleer bewustzijn Reanimeren Bel of laat bellen 55 Uitvoering bel Open de luchtweg 55 Uitvoering open de luchtweg Controleer de ademhaling 56 Uitvoering controleer de ademhaling Als de AED er (nog) niet is 56 Uitvoering geven van borstcompressies 57 Uitvoering beademen Als de AED er is 58 Uitvoering aansluiten van de AED 58 Uitvoering reanimeren met twee BHV ers Aandachtspunten bij het reanimeren Herkenning van een circulatiestilstand melding Slachtoffer van buik naar rug draaien 62 Uitvoering slachtoffer van buik naar rug draaien 62 5

7 4.4 Aandachtspunten bij het bevestigen van de elektroden Als het beademen niet lukt Als er braaksel in de mond van het slachtoffer stroomt Als de AED beweging waarneemt Beginnen met reanimeren of stoppen Besmetting voorkomen Reanimatie bij kinderen of drenkelingen Als u het geleerde in de praktijk heeft gebracht 65 5 Stabiele zijligging 65 Uitvoering stabiele zijligging 65 Uitvoering controle ademhaling in stabiele zijligging 66 Vragen 67 9 Overige Spoedeisende Eerste Hulp 68 1 Verslikking en verstikking Beoordeling van het slachtoffer Aanpak 68 Uitvoering opheffen luchtwegafsluiting 69 2 Snel op de zij draaien Beoordeling van het slachtoffer Aanpak 70 Uitvoering snel draaien op de zij 70 3 Bloedingen Beoordeling van het slachtoffer Aanpak 71 Uitvoering stelpen bloeding 71 Uitvoering aanleggen van een wonddrukverband 72 Uitvoering stelpen bloedneus 73 4 Shock Beoordeling van het slachtoffer Aanpak 74 5 Angina pectoris Beoordeling slachtoffer Aanpak 74 6 Hartinfarct Beoordeling van het slachtoffer Aanpak 75 7 Beroerte Beoordeling van het slachtoffer Aanpak 76 8 Epileptische aanvallen Beoordeling van het slachtoffer Aanpak 76 9 Suikerziekte of diabetes mellitus Beoordeling van het slachtoffer Aanpak Hersenletsel Beoordeling van het slachtoffer Aanpak 78 Vragen 78 6

8 Deel III Brandbestrijding Brand en de gevaren bij brand 80 1 Brand en de branddriehoek 80 2 Gevaren bij brand 82 3 Soorten branden 84 Oriënterende opdrachten 84 Vragen De taak van de BHV er bij een brand 86 1 Het controleren van de brandmelding 86 Uitvoering controleren van de melding 86 2 Mogelijke situaties bij brand Procedure voor het controleren van deuren bij vermoeden van brand 88 Uitvoering controleren deuren 88 Uitvoering openen toedraaiende deur 90 Uitvoering openen afdraaiende deur 91 3 Algemene regels bij het blussen 92 4 Gebruik van blustoestellen Brandslanghaspel 92 Uitvoering afrollen brandslang 94 Uitvoering blustechniek brandslang Blusdekens 95 Uitvoering uw handen beschermen met een blusdeken 96 Uitvoering gebruik blusdeken Draagbare blustoestellen (Sproei)schuimblussers 98 Uitvoering blustechniek (sproei)schuimblusser Poederblussers 100 Uitvoering blustechniek poederblusser CO2-blussers 101 Uitvoering blustechniek CO 2 -blusser Vaste blusvoorzieningen 103 Oriënterende opdrachten 104 Vragen 104 Deel IV Ontruiming Voorbereiding van een ontruiming Gedrag van mensen bij een ontruiming Gedrag van personeel, bezoekers en andere aanwezigen in een gebouw Fase van bewustwording Fase van oordeels- en besluitvorming Fase van uitvoering Gedrag van BHV ers Besluitvorming voor ontruiming Redenen om te ontruimen Besluit om te ontruimen Moment van ontruiming Afspraken over de gang van zaken bij een ontruiming Wettelijke afspraken Begeleiding van verminderd tot niet-zelfredzame personen 111 7

9 3.3 Afspraken op basis van te verwachten gedrag van aanwezigen Fase van bewustwording Fase van oordeels- en besluitvorming Fase van uitvoering Voorzieningen en middelen om een ontruiming veilig te laten verlopen Fase van bewustwording Brandmeldinstallatie Ontruimingsalarminstallatie Fase van oordeels- en besluitvorming Ontruimingsalarminstallatie Megafoon of omroepinstallatie Fase van uitvoering: ontruiming Vluchtwegen Noodverlichting Rook- en warmte-afvoerinstallaties Verzamelplaats Fase van uitvoering: redding Brandweeringang Liften Reddingsmiddelen 120 Oriënterende opdrachten 120 Vragen De taak van de BHV er bij een ontruiming Starten van de ontruiming 122 Uitvoering starten van de ontruiming Controle en aanwijzingen door BHV ers 124 Uitvoering controleren ruimten door BHV ers 124 Uitvoering aanwijzingen aan personeel geven Opvang van medewerkers op de verzamelplaats 125 Uitvoering opvang medewerkers op de verzamelplaats Opvang van de externe hulpverleningsdiensten 126 Uitvoering opvang externe hulpverleningsdiensten Afronding van de ontruiming 127 Uitvoering afronding van de ontruiming 127 Oriënterende opdrachten 128 Vragen 128 Bijlage 1 De bedrijfshulpverlening 129 Bijlage 2 Verbandset 132 Bijlage 3 Reanimatie en de AED 133 Bijlage 4 De niet-reanimeren verklaring 134 Bijlage 5 Word burgerhulpverlener 135 Bijlage 6 Manieren om brand te melden 137 Index 139 Antwoorden op de hoofdstukvragen 142 Colofon 143 8

10 Inleiding In dit boek komen de kennis en vaardigheden aan bod die bedrijfshulpverleners (BHV ers) nodig hebben om Eerste Hulp te verlenen, een begin van brand te bestrijden en een ontruiming te begeleiden. Het soort bedrijf en de werkzaamheden die er worden uitgevoerd, bepalen op welke incidenten de bedrijfshulpverlening zich moet voorbereiden en hoe zij moeten handelen. In deze opleiding beperken we ons tot de soorten letsels en branden die in de meeste bedrijven kunnen voorkomen en tot een algemene inzetprocedure voor de BHV bij een ontruiming. Als er in uw bedrijf specifieke risico s gelden, zullen de bedrijfshulpverleners (BHV ers) daar een aanvullende opleiding voor moeten volgen. Hieronder volgt een overzicht van de eindtermen met een verwijzing naar het hoofdstuk waarin dit onderwerp aan de orde komt. De cursist: kan de algemene hulpverleningsregels toepassen (hoofdstuk 1) is bekend met de regels voor het melden en alarmeren en met de communicatiemiddelen die in het bedrijf worden gebruikt (hoofdstuk 1) is bekend met de uitgangspunten voor de Eerste Hulp (hoofdstuk 2). Deel I Niet-spoedeisende Eerste Hulp (NEH) De cursist kan de aanpak die wordt beschreven voor het verlenen van Eerste Hulp bij: uitwendige wonden oogletsels, verstuikingen en kneuzingen botbreuken, ontwrichtingen en wervelletsels brandwonden toepassen en/of uitvoeren (hoofdstuk 3 t/m 7). Deel II Spoedeisende Eerste Hulp (SEH) De cursist kan: de basale reanimatie toepassen en de AED op juiste wijze gebruiken (hoofdstuk 8); handelen bij situaties die het leven kunnen bedreigen, namelijk (hoofdstuk 9): verslikking en verstikking snel op de zij draaien bloedingen shock angina pectoris hartinfarct beroerte epileptische aanvallen suikerziekte of diabetes mellitus hersenletsel. Deel III Brandbestrijding (B) De cursist weet: wat brand is en hoe brand kan worden geblust (hoofdstuk 10). wat een BHV er moet doen in geval van brand (hoofdstuk 11): alarmeren; branduitbreiding voorkomen; blussen. INLEIDING 9

11 De cursist kan: veilig optreden bij rook, hitte en op een veilige wijze deuren openen (hoofdstuk 11). het juiste blusmiddel gebruiken bij een brand (hoofdstuk 11). een vaste stoffenbrand en/of een vloeistofbrand en/of een gasbrand bestrijden (hoofdstuk 11). Deel IV Ontruiming (O) De cursist kent: de voorzieningen om een gebouw op een veilige wijze te ontruimen, de regels die gelden voor het ontruimingsplan en de alarmerings- en ontruimingsprocedures (hoofdstuk 12). De cursist kan: handelen volgens de algemene ontruimingsprocedure bij het afgaan van het ontruimingssignaal (hoofdstuk 13). handelen volgens de gedragsregels voor de BHV er tijdens het ontruimen (hoofdstuk 13). aanwijzingen geven aan medewerkers en derden (hoofdstuk 13). werkplekken en algemene ruimten controleren (hoofdstuk 13). informatie verstrekken aan en samenwerken met externe hulpverleningsdiensten (hoofdstuk 13). kent de algemene afspraken over de opvang van medewerkers en derden op de verzamelplaats (hoofdstuk 13). In bijlage 1 is achtergrondinformatie over de bedrijfshulpverlening opgenomen. Deze bijlage geeft een beeld van de situatie waarin de bedrijfshulpverlener werkzaam is. Er worden geen vragen over deze bijlage gesteld in het examen. Het examen Het examen Bedrijfshulpverlening bestaat uit een theorie-examen met meerkeuzevragen en een praktijkexamen. Tijdens het praktijkexamen wordt beoordeeld of u in staat bent de vereiste competenties uit te voeren. Opzet boek Het boek is opgebouwd uit een aantal hoofdstukken. In de linkerkantlijn staan steeds de belangrijkste begrippen uit de tekst aangegeven. Dit zijn de margebegrippen. Met behulp van deze begrippen kunt u snel zien wat de belangrijkste zaken uit de tekst zijn. Bovendien vergemakkelijken ze het zoeken in de tekst. De margebegrippen zijn opgenomen in de index. Indien relevant zijn oriënterende opdrachten en vragen opgenomen. De oriënterende opdrachten zijn bedoeld om u voor te bereiden op uw BHV-taak door te onderzoeken hoe de bedrijfshulpverlening in uw bedrijf is geregeld. Met behulp van de vragen kunt u zich voorbereiden op het theorie-examen. De antwoorden op die vragen vindt u achter in het boek. Waar hij staat, kan ook zij worden gelezen. Voor bedrijf kan ook organisatie, instelling e.d. worden gelezen. 10