DE BRANDWEER EN INDUSTRIËLE VEILIGHEID RISICO S BEHEERSEN, MENS EN OMGEVING BESCHERMEN

Transcriptie

1 DE BRANDWEER EN INDUSTRIËLE VEILIGHEID RISICO S BEHEERSEN, MENS EN OMGEVING BESCHERMEN BrandweerBRZO

2 DE BRANDWEER EN INDUSTRIËLE VEILIGHEID RISICO S BEHEERSEN, MENS EN OMGEVING BESCHERMEN Nederland telt vele bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken, niet zelden nabij een verkeersader of in dichtbevolkt gebied. Goede afspraken tussen overheden en bedrijven over preventieve maatregelen en zelfredzaamheid van omwonenden en medewerkers zijn daarom letterlijk van levensbelang. In dat proces speelt de brandweerinspecteur namens de hulpverleners een belangrijke rol: de brandweerinspecteur is daarbij adviserend, controlerend en als het moet ook handhavend actief. De brandweerinspecteurs doen dat niet alleen. De inspectietaken worden uitgevoerd in samenwerking met andere afdelingen binnen de brandweer en met andere overheden zoals de Arbeidsinspectie en de milieudiensten van provincies en gemeenten. Het bestuur van de brandweerorganisaties maakt de beleidsafwegingen en keuzes. Veiligheidseisen voor bedrijven Basis voor het werken aan veiligheid bij bedrijven is het Besluit risico s zware ongevallen (Brzo), uitvloeisel van de Seveso II richtlijn van de Europese Unie. Het Brzo heeft tot doel: het voorkomen en beperken van ongevallen met gevaarlijke stoffen, door inrichtingen die werken met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen. Voor het werkveld industriële veiligheid is ook de rampenbestrijding, vervat in de Wet rampen en zware ongevallen (Wrzo) en de Brandweerwet, van belang. Deze twee wetten worden binnenkort vervangen door de Wet op de Veiligheidsregio s. Onder het Brzo vallen in Nederland 415 bedrijven. Een risicoloze maatschappij bestaat niet Een risicoloze maatschappij bestaat niet, maar een maatschappij waar de risico s op een adequate manier in beeld gebracht zijn en het niveau van veiligheid bewust is gekozen en in de praktijk gewogen, wel. Risico s beheersen, mens en omgeving beschermen is daarom het motto bij de taakuitvoering. Rol van de brandweer De brandweer heeft in de veiligheidsketen een bijzondere positie. De brandweer is de enige organisatie die als toezichthouder actief is in het gehele traject van risicobeheersing (preventie en preparatie) tot en met incident bestrijding en herstel. Dat betekent dat brandweerinspecties voor industriële veiligheid altijd plaatsvinden vanuit een dubbel perspectief: de bescherming van de omgeving door maatregelen die het bedrijf heeft getroffen en de zelfredzaamheid van personen het adequaat en veilig kunnen functioneren van de repressieve dienst (rampbestrijding) van de overheidsbrandweer (of indien van toepassing: de bedrijfsbrandweer). De brandweerinspecteur treedt namens het bestuur zo nodig ook handhavend op. Dat gebeurt op basis van bestuurlijke uitgangspunten en volgens het motto hard waar het moet, zacht waar het kan. De veiligheid zal steeds op de eerste plaats staan, maar daarbij wordt uiteraard ook rekening gehouden met andere belangen. 2 3

3 Seveso-richtlijn en Brzo Veiligheid bij Brzo-bedrijven Seveso is een stadje in Noord-Italië dat bekend is vanwege een chemische ramp in juli De EU heeft naar aanleiding hiervan een Europese Richtlijn, ook Sevesorichtlijn genoemd, vastgesteld. De Seveso-richtlijn richt zich op het beheersen van de risico s op en de gevaren van zware ongevallen door gevaarlijke stoffen. Dat gebeurt enerzijds door de kans dat dergelijke ongevallen plaatsvinden te verkleinen (preventie). Anderzijds door de gevolgen van een eventueel ongeval te beperken. De Seveso-richtlijn is in Nederland uitgewerkt in verschillende wetten: de Wet rampen en zware ongevallen, de Wet milieubeheer en de Arbeidsomstandighedenwet. Het Besluit rampen en zware ongevallen (Brzo) is op deze wetten gebaseerd. Een Seveso-bedrijf, in Nederland Brzo-bedrijf genoemd, is een bedrijf dat activiteiten ontplooit op het vlak van de behandeling, de productie, het gebruik of de opslag van gevaarlijke stoffen. Deze bedrijven moeten een preventiebeleid voor zware ongevallen en een veiligheidsbeheersysteem hebben ingevoerd (PBZO-bedrijven). De bedrijven met de grootste risico s moeten bovendien een veiligheidsrapport opstellen en dat regelmatig actualiseren (VR-bedrijven). De bedrijven worden periodiek geïnspecteerd door toezichthouders van de brandweer, provincie of gemeente en arbeidsinspectie. Op basis van onder meer de informatie in het veiligheidsrapport stelt de brandweer een rampbestrijdingsplan op. Dit plan bevat het geheel van te treffen maatregelen in geval van een ramp of een zwaar ongeval. Cijfers (peiljaar 2007) Aantal Brzo-bedrijven: Waarvan met veiligheidsrapport (VR-plichtig) waarvan PBZO-plichtig 173 Aantal BRZO bedrijven met verplichte bedrijfsbrandweer (Brandweerwet)

4 Bedrijfsinspecties Bij bedrijfsinspecties wordt niet alleen gekeken naar de bescherming van de omgeving. De inspecteurs proberen ook in te schatten of de brandweercollega s die later de incidentbestrijding voor hun rekening moeten nemen, hun werk wel veilig kunnen doen. Bedrijven investeren in nieuwe installaties, de structuur van bedrijven verandert; ze worden verkocht en gesplitst op bedrijfsonderdelen, er vindt outsourcing van onderhoud plaats. Dit verandert de fysieke structuur niet, maar het kan wel grote invloed hebben op de veiligheidssituatie. De organisatie van een bedrijf is dan ook een belangrijk aandachtspunt. Heeft het bedrijf voldoende maatregelen getroffen om een ongeval te voorkomen? Is de directe omgeving van het bedrijf voldoende beschermd in het geval van een ramp? Functioneert het verplichte veiligheidsmanagementsysteem (VMS)? Is er voldoende onderhoud en vertoont bijvoorbeeld de sprinklerinstallatie geen sporen van corrosie? En minstens zo belangrijk: weten de operators van de installaties wat ze moeten doen in het geval dat er iets misgaat? Want hoeveel techniek je ook in huis hebt, mensen reageren onvoorspelbaar in gevaarlijke situaties. Elke BrandweerBRZO-regio heeft zijn eigen professionele inspecteurs. Door de combinatie van ervaring en onderlinge samenwerking hebben de brandweerinspecteurs uit heel Nederland een rijke hoeveelheid kennis opgebouwd over de praktische kant van (het voorkomen van) rampen. En vanuit die praktijkkennis worden maatregelen en het veiligheidsmanagementsysteem van het bedrijf getoetst. De BrandweerBRZO-regio s hebben voor normontwikkeling en het volgen van ervaringen in binnen- en buitenland ook een centraal punt ingericht, het Landelijk Expertisecentrum BrandweerBRZO. Meer informatie Meer informatie over de brandweer en industriële veiligheid vindt u op Daar vindt u, naast kennisdocumenten, ook de gegevens van de technische en juridische helpdesk. Praktische ondersteuning kunt u krijgen bij een van de BrandweerBRZO-regio s. De adressen vind u eveneens op Eenheid in optreden De brandweer werkt zowel binnen het kader van het gemeentelijk bestuur als binnen het kader van regionale hulpverleningdiensten / veiligheidsregio s. Zij hebben in hun gebied ieder een specifieke taak met betrekking tot veiligheid. Er zijn landelijk geldende afspraken gemaakt over de manier van inspecteren bij bedrijven. Zodat een inspectie bij het ene bedrijf zo veel mogelijk op dezelfde manier plaats vindt als bij het andere bedrijf. Expertise gebundeld Het inspecteren van bedrijven die omgaan met gevaarlijke stoffen vergt de nodige vakkennis die niet overal beschikbaar is. Daarom hebben de 25 veiligheidsregio s de kennis gebundeld in zogenoemde BrandweerBRZO-regio s. 6 7

5 Colofon Tekst Gemini Consultants Ontwerp Made of Man, visual identity Meer informatie op Uitgave januari