Joke Smit College De wandschildering in het gebouw van het Joke Smit College te Amsterdam 1
De wandschildering van Maria Hubrecht (1865-1950) in het gebouw van het Joke Smit College te Amsterdam Tempus Jurassicum en Cretaceum, breedte 7 m, hoogte 2,75 m In 1926 werd het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes geopend, waarmee het voorgezet openbaar onderwijs in Amsterdam voorzag in de groeiende behoefte om meisjes toegang tot de universiteit te geven. Architect was waarschijnlijk de hoofdarchitect van Publieke Werken, Nicolaas Lansdorp, bijgestaan door Bernard Lubbers. Het gebouw aan de Reijnier Vinkeleskade in het plan Zuid van Berlage is tot op de dag van vandaag een van de mooist bewaarde voorbeelden van een schoolgebouw in de stijl van de Amsterdamse School. Aan de buitengevel werd beeldhouwwerk van Hildo Krop (1884-1970) geplaatst. 2 3
Voor de binnendecoratie kreeg Maria Hubrecht (1865-1950) opdracht om een wandbeschildering te maken in de hal. Het resultaat is een serie van schilderingen op ca 65 m² doek, bevestigd op een lattenraam. Afgebeeld zijn de geologische tijdperken van het Cambrium tot het Krijt. De educatieve waarde van de voorstelling speelt een belangrijke rol. Maria Hubrecht was al 60 jaar toen zij aan dit project begon en werkte er een paar jaar aan. Zij wilde met haar beelden een aanvulling geven op de droge tabellen van het vak Natuurlijke Historie. Daartoe liet ze zich voorlichten door wetenschappers uit heel Europa over de juistheid van haar voorstellingen en reisde musea en instituten af om fossielen en skeletten te bestuderen. Behalve in de wandschilderingen heeft Hubrecht haar bevindingen vastgelegd in het boek Verdwenen Werelden uit 1944. De afbeeldingen in het boek zijn zeer vergelijkbaar met de wandschilderingen. De doeken doen denken aan gobelins, vooral door de decoratieve randen waarmee de verschillende tijdperken afgebakend worden. In deze randen zien we gestileerde planten- en dierenvormen terug. Tempus Carbonifericum, breedte 6,63 m, hoogte 1,92 m (2,59 m) 4 5
6 7 Restauratie In het voorjaar van 2014 is de renovatie van het gebouw begonnen. Ook de wandbespanningen in de hal zijn dringend aan restauratie toe, maar de conditie van de doeken is dermate slecht dat de kosten voor de behandeling ver boven de verbouwingsbegroting uitgaan. Het gebruikte doek is te dun en te zwak voor deze grote formaten. Op veel plaatsen zijn al scheuren ontstaan, in totaal hebben we te maken met 6 meter aan scheuren. Deze moeten gehecht worden en het doek moet worden gereinigd en gedoubleerd om zo genoeg steun te hebben voor de toekomst. Voor de restauratie van deze unieke bespanningen, die met het gebouw een bijzonder kunst- en cultuurhistorisch ensemble vormen, wordt financiering gezocht.
Voorbeelden van beschadigingen in het doek 8 9
Gebruik van het gebouw Nadat het Meisjeslyceum door fusies en mammoetwet was opgegaan in de Gerrit van der Veen Scholengemeenschap, kwam in 1984 het Joke Smit in het gebouw, toen nog Amsterdamse Dag- Avondschool voor Volwassenen geheten. Met de naam van Joke Smit (1933-1981) is de school weer terug bij de emancipatiegedachte voor de vrouw. Niet voor meisjes uit Amsterdam-Zuid, maar nu voor vrouwen die door huwelijk en moederschap hun opleiding staakten en alsnog een diploma willen halen. In de jaren negentig verdwijnt ook deze doelgroep. Heden biedt het Joke Smit College voor leerlingen boven achttien jaar een onmisbare aanvulling op het reguliere voortgezet onderwijs in de regio Amsterdam. Gezakten kunnen hier met deeltijdstudie toch hun diploma halen, men kan deficiënte vakken bijspijkeren en stapelen, bijvoorbeeld een gediplomeerd havist komt naar het Joke Smit College om een vwodiploma te halen. Tempus Devonicum, breedte 2,28 m, hoogte 1,78 m 10 11
12 13
Sponsoring Om onderhoud van de kunstwerken in het Joke Smit College te waarborgen, zijn donateurs of sponsors van harte welkom een bijdrage te leveren. Wilt u bijdragen? Neem contact op met Dicky van der Zalm, zalmd@rocva.nl of telefoon: 020 579 77 50. Comité van Aanbeveling: Drs. Frans van Burkom, voormalig senior adviseur van Instituut Collectie Nederland Mr. drs. Cintha van Heeswijck, directeur ArtZuid Meinke Horn, kunstkenner Prof. dr. Erik A. de Jong, Artis Leerstoel Cultuur, Landschap en Natuur, Faculteit Geesteswetenschappen, Universiteit van Amsterdam Prof. dr. Lissa Roberts, Universiteit van Twente, hoogleraar Long term of Development of Science and Technology Drs. Paul Spies, directeur Amsterdam Museum Drs. Yteke Spoelstra, architectuurhistoricus, gespecialiseerd in schoolgebouwen en monumentale kunst Dr. Petra Timmer, kunsthistorica, TiMe Amsterdam, adviseurs voor de cultuur- en erfgoedsector Directie Joke Smit College: Christa Deppe, Wilma de Vries Lid Raad van Bestuur van ROC van Amsterdam, portefeuille volwassenenonderwijs: Ricardo Winter Werkgroep restauratie Wandschildering Maria Hubrecht: Peter van Leeuwen, Leonie Wolterink, Dicky van der Zalm 14 15
Coördinator kunstzaken: Dicky van der Zalm, zalmd@rocva.nl Foto s schilderingen: Joke Smit College Foto s beschadigingen: restauratie-atelier Astrid van den Berg Joke Smit College Reijnier Vinkeleskade 62 1071 SX Amsterdam Telefoon: (020) 579 77 50