Geertgen tot sint jans man van smarten
|
|
- Guus van de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geertgen tot sint jans man van smarten Eén van de topstukken van Museum Catharijneconvent in Utrecht is het kleine paneeltje Man van Smarten geschilderd door Geertgen tot Sint Jans. Van de schilder Geertgen tot Sint Jans is weinig meer bekend dan dat hij leefde aan het eind van de vijftiende eeuw en inwoonde bij de johannieters in Haarlem. 1 Hij zou zijn geboren rond 1465 en gestorven rond Ook is weinig bekend van de werken die hij heeft nagelaten. Eén van de werken die vrijwel zeker aan Geertgen kan worden toegeschreven is de Man van Smarten, gemaakt rond (afb. 1). Afb 1. Geertgen tot Sint Jans, Man van Smarten, ca , olie op paneel, 24,5 x 24 cm, Museum Catharijneconvent, Utrecht. 1 Zie bijvoorbeeld Henri Defoer, 'De Man van Smarten van Geertgen tot Sint Jans', Antiek, december 1994, p. 9. Deze informatie is gebaseerd op Karel van Manders Het Schilder-boeck uit John R. Decker beargumenteert echter dat Geertgen pas in 1517 zou zijn gestorven, zie John R. Decker, The Technology of Salvation and the Art of Geertgen tot Sint Jans, Farnham/Burlington 2009, pp pagina 1
2 Christus als Man van Smarten was een veelvoorkomend thema in de christelijke iconografie in de late middeleeuwen. De afbeelding van Christus als Man van Smarten komt op Byzantijnse ikonen voor vanaf de twaalfde eeuw. 3 Dit thema werd al vrij snel in West-Europa overgenomen, waarbij Christus werd afgebeeld als een dode man met gesloten ogen. Pas in de veertiende eeuw ontstaat in de Duitse gebieden een 'levende' Christus die als Man van Smarten zijn wonden toont. Christus wordt als Man van Smarten vaak afgebeeld staande in een graftombe, gekleed in een lendendoek en met de doornenkroon op het hoofd, waarbij zijn wonden in handen, voeten en zij goed zichtbaar zijn. 4 Ook zijn vaak de Arma Christi, de lijdenswerktuigen, aanwezig. Nauw verwant met voorstellingen van de Man van Smarten zijn afbeeldingen van de zogenaamde Gregoriusmis, die populair waren in de vijftiende eeuw. 5 Geertgens Man van Smarten is een klein paneel van 24,5 x 24 cm. In het midden van het beeld staat Christus in een sarcofaag. Hij draagt een houten kruis en heeft zijn smartelijke blik op de beschouwer gericht. Christus wordt omringd door drie treurende figuren en achter hem zweven drie engelen tegen een gouden achtergrond. De figuren zijn groot in het beeldvlak geplaatst en aan de randen afgesneden. Ook het kruis is aan de bovenzijde van het beeldvlak afgesneden. Christus is zichtbaar vanaf zijn knieën en gekleed in een lendendoek. Hij draagt een doornenkroon en zijn gehele lichaam is met bloed bedekt. Het houten kruis draagt hij in zijn linkerarm en wordt ondersteund door zijn linkerschouder. Zijn rechterhand houdt hij onder de wond in zijn rechterzij die, evenals de wonden op zijn handen, duidelijk zichtbaar is. Rechts van Christus knielt Maria, de moeder van Christus, met gevouwen handen en met een droevige blik gericht op Christus. Maria wordt vastgehouden door Johannes de Evangelist, van wie nog net het hoofd te zien is, en die met zijn rechterhand over zijn betraand gelaat wrijft. Links van Christus leunt Maria Magdalena met een naar beneden gerichte blik en met gevouwen handen op de rand van de sarcofaag. Op de achtergrond zweven drie treurende engelen, waarvan er een de kruisnagelen draagt, een tweede met 3 Henri Defoer, zie noot 1, p Prof. Dr. J.J.M. Timmers, Christelijke symboliek en iconografie, Haarlem 1978, pp Christus zou aan de H. Paus Gregorius tijdens het opdragen van de mis verschenen zijn als Man van Smarten, tezamen met zijn lijdenswerktuigen. Timmers beschouwt de Man van Smarten van Geertgen tot Sint Jans als een Christusfiguur van de Gregoriusmis. J.J.M. Timmers, zie noot 4, p pagina 2
3 gevouwen handen het hoofd naar beneden buigt en de derde een stok met een spons en een lans draagt. Rechtsboven in het beeld is de geselpaal te zien tezamen met enkele geselwerktuigen. In de Man van Smarten heeft Geertgen tot Sint Jans verschillende gebeurtenissen uit het lijdensverhaal van Christus samengebracht. De wonden op het lichaam maken duidelijk dat Christus na de kruisiging is afgebeeld. De aanwezigheid van de treurende figuren representeren een voorstelling van de bewening die volgt op Christus' dood en die aan zijn graflegging voorafgaat (afb. 2). 6 Maar anders dan bij een 'zuivere' bewening is Christus niet als dode afgebeeld. Christus staat rechtop in de sarcofaag en hij kijkt de beschouwer aan als een levende figuur. Hij zou dus al uit de dood kunnen zijn opgestaan zoals bij een verrijzenis, maar daartegen verzet zich het met bloedende wonden overdekte lichaam, de doornenkroon op zijn hoofd en de aanwezigheid van de engelen met de lijdenswerktuigen. 7 Bij een 'zuivere' verrijzenis is Christus verlost van de zonden en zijn deze elementen niet aanwezig (afb. 3). Afb. 2. Geertgen tot Sint Jans, Bewening, ca. 1485, olie op paneel, 172 x 139 cm, Kunsthistorisches Museum, Wenen. Afb. 3. Hans Memling, middenpaneel van Drieluik van de opstanding van Christus met het Martelaarschap van de H. Sebastiaan en de Hemelvaart van Christus, ca. 1490, olie op paneel, 61,8 x 44,6 cm, Louvre, Parijs. 6 John R. Decker, zie noot 2, p Henri Defoer, zie noot 1, pp. 4, 10 en John R. Decker, zie noot 2, p. 74. pagina 3
4 Het kruis dat door Christus tegen zijn schouder wordt gehouden en de frontale afbeelding van zijn gelaat, die aan de zweetdoek van Veronica herinnert, doen denken aan de kruisdraging, die echter plaatsvond vóór Christus' dood (afb. 4). 8 Afb. 4. Albrecht Dürer, Kruisdraging uit de serie Grote Passie, , houtsnede, 38,4 x 28,2 cm, Rijksmuseum, Amsterdam. Door het samenbrengen van verschillende gebeurtenissen uit het lijdensverhaal van Christus is Geertgens Man van Smarten geen verhalende voorstelling, die zich in een bepaalde tijd of omgeving afspeelt. Het is een typisch voorbeeld van een devotiestuk, dat bedoeld was voor persoonlijke meditatie en gebed en waarbij de beschouwer zich in het lijden van Christus moest inleven. 9 8 Henri Defoer, zie noot 1, p Zie Gertrud Schiller, Ikonographie der Christlichen Kunst, Band 2, Kassel 1968, p. 211 en Bernard Ridderbos en Henk van Veen (red.), 'Om iets te weten van oude meesters'. De Vlaamse primitieven herontdekking, waardering en onderzoek, Amsterdam (1995), pp Ridderbos betitelt het werk als 'Nood Gods'. pagina 4
5 Literatuur Decker, J.R., The Technology of Salvation and the Art of Geertgen tot Sint Jans, Farham/Burlington Defoer,H., 'De Man van Smarten van Geertgen tot Sint Jans', Antiek, december 1994, pp Ridderbos, B. en H. van Veen (red.), 'Om iets te weten van oude meesters'. De Vlaamse primitieven herontdekking, waardering en onderzoek, Amsterdam (1995). Schiller, G., Ikonographie der christlichen Kunst, 5 dln., Gütersloh Timmers, Prof. Dr. J.J.M., Christelijke symboliek en iconografie, Haarlem afbeeldingen Afb. 1. Geertgen tot Sint Jans, Man van Smarten, ca , olie op paneel, 24,5 x 24 cm, Museum Catharijneconvent, Utrecht. Foto: Web Gallery of Art < (24 oktober 2012). Afb. 2. Hans Memling, middenpaneel van Drieluik van de opstanding van Christus met het Martelaarschap van de H. Sebastiaan en de Hemelvaart van Christus, ca. 1490, olie op paneel, 61,8 x 44,6 cm, Louvre, Parijs. Foto: Bartz, G. en E. König, Louvre. Kunst en Architectuur, Abcoude 2008, p Afb. 3. Geertgen tot Sint Jans, Bewening, ca. 1485, olie op paneel, 172 x 139 cm, Kunsthistorisches Museum, Wenen. Foto: Web Gallery of Art < (24 oktober 2012). Afb. 4. Albrecht Dürer, Kruisdraging uit de serie Grote Passie, , houtsnede, 38,4 x 28,2 cm, Rijksmuseum, Amsterdam. Foto: Website Collectie Rijksmuseum Amsterdam < (28 oktober 2012). pagina 5
Het nationale museum voor christelijke kunst en cultuur in Nederland
Het nationale museum voor christelijke kunst en cultuur in Nederland 14-3-2008 1 1.Profilering van een christelijk museum 2.Hoe het begon 3.De collectie 4.Een rondje Catharijneconvent 5.Tot slot 14-3-2008
Nadere informatieFiguur 3: Achterkant paneel Filips de Schone, 24x15 cm (inclusief lijst 31 x 22 cm), Huis Bergh, s- Heerenberg.
Afbeeldingen Figuur 1: Toegeschreven aan atelier van de Meester van de Magdalena Legende, Portret van Filips de Schone, Olieverf op paneel, 24x15 cm, Huis Bergh, s-heerenberg. Figuur 2: Toeschreven aan
Nadere informatieUITZONDERLIJKE SPAANSE BRUIKLEEN TE BRUGGE
! Login HOMETIJDSCHRIFTARCHIEFABONNEESBOEKENMUSEATENTOONSTELLINGENWEBWINKELOVER OKVCONTACT UITZONDERLIJKE SPAANSE BRUIKLEEN TE BRUGGE Het Groeningemuseum bouwt al ruim een eeuw voort op de herontdekking
Nadere informatieDe weg naar Van Eyckoverzicht toegezegde werken
De weg naar Van Eyckoverzicht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 De weg naar Van Eyckoverzicht 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 De weg naar Van Eyckoverzicht
Nadere informatieDE DOOD VAN MARIA. Heidi de Wit VT1A
DE DOOD VAN MARIA Heidi de Wit VT1A De dood van Maria Maria was de dochter van Anna en Joachim. Zij bleven lang kinderloos, totdat zij onafhankelijk van elkaar een goddelijke boodschap kregen, zij zouden
Nadere informatiemuseabrugge.be MUSEA BRUGGE PERSDOSSIER NIEUW TOPSTUK VOOR GROENINGEMUSEUM
museabrugge.be MUSEA BRUGGE PERSDOSSIER NIEUW TOPSTUK VOOR GROENINGEMUSEUM HET GROENINGEMUSEUM PAKT UIT MET EEN TOT NOG GROENINGEMUSEUM Het Brugse Groeningemuseum staat wereldwijd bekend omwille van zijn
Nadere informatieLiturgie voor de afscheidsdienst die wordt gehouden voorafgaande aan de begrafenis van. Maasje van de Bunt. Maas
Liturgie voor de afscheidsdienst die wordt gehouden voorafgaande aan de begrafenis van Maasje van de Bunt Maas * Ede, 22 april 1935 - Lunteren, 19 december 2018 Op maandag 24 december 2018 om 11.30 uur
Nadere informatieKruiswegstaties. Ontstaan en betekenis
Kruiswegstaties Ontstaan en betekenis De kruisweg In de rooms-katholieke traditie Via crucis of Via dolorosa in het Latijn sinds de 15e eeuw een godsdienstoefening Goede Vrijdag biddend en herdenkend langs
Nadere informatiePLATTEGROND. Je neemt de trap tot halverwege, gaat linksaf en volgt de pijl
Lieve kinderen? In heel veel schilderijen en beelden van het Bonnefantenmuseum staan kinderen afgebeeld: kleine, grote, mooie, witte, eenzame en gezellige kinderen. Sterker nog, de naam van het museum
Nadere informatieWerkstuk CKV Unterlinden, Isenheimer altaar
Werkstuk CKV Unterlinden, Isenheimer altaar Werkstuk door een scholier 1642 woorden 17 juni 2004 6,7 14 keer beoordeeld Vak CKV Op werkweek in Frankrijk zijn we met z n allen naar de plaats Colmar geweest.
Nadere informatieGeertgen tot Sint Jans: waardering en canonisering
Geertgen tot Sint Jans: waardering en canonisering Een onderzoek naar de receptie van het werk van Geertgen tot Sint Jans en zijn plaats in de kunsthistorische canon Scriptie ten behoeve van de bacheloropleiding
Nadere informatieVEILING VAN RUSSISCHE REISIKONEN IN HET IKONENMUSEUM TE KAMPEN. Datum: 14 december 2013 om15.00 uur. Zaal open voor bezichtiging: 13.
VEILING VAN RUSSISCHE REISIKONEN IN HET IKONENMUSEUM TE KAMPEN Datum: 14 december 2013 om15.00 uur Zaal open voor bezichtiging: 13.00 uur Informatie over deze veiling op zaterdag 14 december2013: Deze
Nadere informatieVerschillen tussen de Noli me Tangere (N.m.T.) uit Kassel en de David en Abigael (D.e.A.) uit Kopenhagen.
Verschillen tussen de Noli me Tangere (N.m.T.) uit Kassel en de David en Abigael (D.e.A.) uit Kopenhagen. De opzet van de planten op beide panelen lijkt erg op elkaar, de uitwerking veel minder. D.e.A:
Nadere informatieOntroerende schoonheid
NIEUWE AANWINST Als we onze bestemming bereikt hebben, kunnen we een zucht van teleurstelling niet onderdrukken. Is dit nu het onderkomen voor al die werken van Cranach, Titiaan en andere meesters? We
Nadere informatieHij ging, Hij bleef en Hij komt terug
Hij ging, Hij bleef en Hij komt terug blok A - nivo 1 - avond 6 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Herhaling vorige week / Romeinen 6:23 19.20 Woordweb afscheid nemen 19.25 Lezen Handelingen
Nadere informatieDe rozenkrans... hoe bid je dat?
De rozenkrans... hoe bid je dat? Wie naar de WJD in Keulen is geweest, heeft er zeker eentje gekregen: een WJD mini-rozenkrans. En wie er niet bij was, heeft misschien wel eens een rozenkrans zien liggen
Nadere informatieAls wij dan eten van dit brood en drinken uit deze beker, verkondigen wij de dood des Heren totdat Hij komt.
Huwelijk Eucharistische gebeden 2. Eucharistisch Gebed XII-b Jezus, onze Weg. Brengen wij dank aan de Heer, onze God. Heilige Vader, machtige eeuwige God, om recht te doen aan uw heerlijkheid, om heil
Nadere informatieLIEFDE. En als je door de bogen kijkt, zie je op de achtergrond ook iets gebeuren. Wat wordt er op de achtergrond gedaan?
LIEFDE Soms lijkt het wel of het hele leven om de liefde draait. Het begint al als je kind bent met de liefde voor je moeder en vader. En iedereen herinnert zich zijn eerste verliefdheid nog wel; op de
Nadere informatieen Jezus in het midden
LITURGIE PASSIESTONDE 1 april 2015 19.15 uur Lijnbaankerk Aalsmeer Meditatie: en Jezus in het midden Uitleg liturgische schikking We naderen Goede Vrijdag. In de schilderijlijst zien we de laatste episode
Nadere informatieDe Rozenkrans St. Lambertusparochie Rotterdam - Kralingen
De Rozenkrans St. Lambertusparochie Rotterdam - Kralingen Deze rozenkrans mag je mooi inkleuren. Het Rozenkransgebed Er zijn liedjes waarin eenzelfde zin steeds weer herhaald wordt. Zo is er ook een gebed
Nadere informatieraag de ziekenzaal lag net aan het water en aan de straatzijde...
A ls je deze vragenlijst hebt ingevuld weet je al heel wat over dit museum. Op het eind vind je een lijstje met wat uitleg bij woorden die je misschien niet kent. Veel succes! v 1 Dit museum was vroeger
Nadere informatieMoeder Gods en het Kind VERKOCHT
Icoon no. 1 Afmeting 29x43 cm. (BxH) Moeder Gods en het Kind Vreugde en vertroosting schenkende Joh.1:14 Het Jezus kind zit op de linkerarm dat haar wang beroert VERKOCHT Icoon no. 2 Afmeting 29x39 cm.
Nadere informatieBijbel voor Kinderen. presenteert HET EERSTE PAASFEEST
Bijbel voor Kinderen presenteert HET EERSTE PAASFEEST Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Lyn Doerksen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door:
Nadere informatieLiederenblad. Passie - Pasen. Hervormde Gemeente Bergambacht
Liederenblad Passie - Pasen Hervormde Gemeente Bergambacht 3 maart t/m 22 april 2019 1 e lijdenszondag - 3 maart WK 564 Alzo lief had God de wereld WK 153 : 1, 2, 5 en 6 Leer mij, o Heer, Uw lijden recht
Nadere informatieGODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen
GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling
Nadere informatieWERKBOEK REFLECTIE Middeleeuwen Gotiek-3 Powerpoint: KG03_2_GOTIEK_BOEK_3.ppt REFLECTIE_WB_KG03_2_GOTIEK_BOEK_3_ppt.doc; v1: 0307
WERKBOEK REFLECTIE Middeleeuwen Gotiek-3 Powerpoint: KG03_2_GOTIEK_BOEK_3.ppt REFLECTIE_WB_KG03_2_GOTIEK_BOEK_3_ppt.doc; v1: 0307 Naam Klas Inleveren DOEN Lees in je (stencil)boek Reflectie de teksten
Nadere informatieDe Lijkwade van Turijn
De Lijkwade van Turijn Wat is de Lijkwade? Is dit de Lijkwade van Jezus? Wat laat de Lijkwade zien over het Lijden van Jezus? Wat is de Lijkwade van Turijn? Lijkwade = een gewaad voor een dood lichaam,
Nadere informatieDoop van een kind vanaf zes jaar Orde I
Indien mogelijk verzamelen allen zich rond de doopvont De doopvont is of wordt nu gevuld met water onderwijzing Niemand leeft voor zichzelf en niemand sterft voor zichzelf; wij leven en sterven voor God
Nadere informatieBlik op de Sint-Josephkerk - Roosendaal
Blik op de Sint-Josephkerk - Roosendaal Bouwpastoor H.J.A. van Mierlo gaf opdracht aan de architecten Vergouwen en Hurks voor bouw van deze kerk. Vergouwen was al een ervaren architect en deze bouw was
Nadere informatieNaam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel
Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij
Nadere informatieBeste vrienden, ik mag jullie vandaag vertellen over de laatste week van het leven van Jezus.
1 Beste vrienden, ik mag jullie vandaag vertellen over de laatste week van het leven van Jezus. 2 Het verhaal De Goede Week Trouw, Hoop en Spijt Ik wil jullie vandaag vertellen over de Goede Week. Dat
Nadere informatieDoop van kinderen Orde I
Indien mogelijk verzamelen allen zich rond de doopvont De doopvont is of wordt nu gevuld met water onderwijzing Niemand leeft voor zichzelf en niemand sterft voor zichzelf; wij leven en sterven voor God
Nadere informatieWat is de stijl van verwoorden. in de boeken Daniël en Openbaring? Welke boek bevat overduidelijk meer goddelijk uitleg. Daniël of Openbaring?
Wat is de stijl van verwoorden Deel 10 in de boeken Daniël en Openbaring? Welke boek bevat overduidelijk meer goddelijk uitleg. Daniël of Openbaring? De stijl van Openbaring is grotendeels symbolisch en
Nadere informatieDoop van kinderen Orde II
Doop van kinderen Orde II Indien mogelijk verzamelen allen zich rond de doopvont De doopvont is of wordt nu gevuld met water onderwijzing Niemand leeft voor zichzelf en niemand sterft voor zichzelf; wij
Nadere informatieDe Rozenkrans Werkboekje voor de Kinderwoorddienst
De Rozenkrans Werkboekje voor de Kinderwoorddienst Deze rozenkrans mag je mooi inkleuren Het Rozenkransgebed Er zijn liedjes waarin eenzelfde zin steeds herhaald wordt. Zo is er ook een gebed met herhaling:
Nadere informatieDe Rozenkrans Kinderwoorddienst werkboekje
De Rozenkrans Kinderwoorddienst werkboekje Deze rozenkrans mag je inkleuren, of elke keer dat je een Weesgegroet Maria en Onze Vader hebt gebeden kan je een bijpassende kraal inkleuren. De Weesgegroetkralen
Nadere informatieVoorwoord ... Beste lezer, U hebt een boekje in handen, dat de Heidelbergse Catechismus aan kinderen wil doorgeven.
Voorwoord. Beste lezer, U hebt een boekje in handen, dat de Heidelbergse Catechismus aan kinderen wil doorgeven. Waarom deze catechismus voor kinderen? Over het algemeen is er een groot gebrek aan kennis
Nadere informatieJohannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,
Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...
Nadere informatieGoede vrijdag Zie Het Lam!
Goede vrijdag 2019 Zie Het Lam! Voorganger: Organist: ds. A. Baas Arjen van Vliet Orgelspel In stilte komen we de kerk binnen. We groeten elkaar en denken aan dat wat de Heere Jezus op die Vrijdag lang
Nadere informatieGoede Vrijdag. Duinzichtkerk 29 maart 2013 PROTESTANTSE WIJKGEMEENTE DUINZICHTKERK/VREDESKAPEL
Goede Vrijdag Duinzichtkerk 29 maart 2013 PROTESTANTSE WIJKGEMEENTE DUINZICHTKERK/VREDESKAPEL WOORD VOORAF Wij vieren Pasen in stappen, zoals dat wereldwijd en traditiegetrouw in veel kerken gebeurt. Op
Nadere informatieBijbel voor Kinderen. presenteert HET EERSTE PAASFEEST
Bijbel voor Kinderen presenteert HET EERSTE PAASFEEST Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Lyn Doerksen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door:
Nadere informatie18 februari uur A Koster orgel: Harry Kroeske schriftlezing: Anny Runhaar
18 februari 2018 17.00 uur A Koster orgel: Harry Kroeske schriftlezing: Anny Runhaar Votum Groet LB 705:1, 3, 4 = GK gezang 107:1,3,4 Ere zij aan God, de Vader Gebed voor de preek Johannes 1:1-18 LB 838:4
Nadere informatie18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22.
Inhoudsopgave Voorwoord 1. Een gebed bij het begin van het nieuwe jaar Ik ben met u 2. Gods hand 3. Zegen Vrede met God 4. In de kerk 5. Is Deze niet de Christus? Deze ontvangt zondaars 6. Echte vrienden
Nadere informatieSint-Vincentius LITURGISCHE VIERINGEN
Sint-Vincentius LITURGISCHE VIERINGEN Woensdag 20 mei 19.00 u. Sint-Vincentius Donderdag 21 mei Maria Goretti géén eucharistieviering Vrijdag 22 mei 18.30 u. Sint-Vincentius Zaterdag 23 mei 17.00 u. Maria-Goretti
Nadere informatie2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 8 Tot slot vraag ik u: Wees allen eensgezind, leef met elkaar mee, heb elkaar lief als broeders en zusters wees barmhartig en bereid de minste te zijn. 9 Vergeld geen kwaad met
Nadere informatieTekst http://www.kapucijnen.com/liturgie/liturgie05.html foto H. Oude Groote Beverborg Presentatie A. Borgers
Tekst http://www.kapucijnen.com/liturgie/liturgie05.html foto H. Oude Groote Beverborg Presentatie A. Borgers 1. Jezus wordt ter dood veroordeeld 1. Jezus wordt ter dood veroordeeld 2.Jezus neemt het
Nadere informatie3 DAGEN en 3 NACHTEN
3 DAGEN en 3 NACHTEN Goede Vrijdag- Paaszondag, klopt dat met de Bijbel? Jezus Christus zei dat Hij zou worden begraven voor drie dagen en drie nachten. Valt dit te rijmen met een "Goede Vrijdag" kruisiging
Nadere informatieHollands Spoor. Vroege Hollanders. Schilderkunst van de Late Middeleeuwen
Hollands Spoor In Hollands Spoor wordt een tentoonstelling, museum of monument in Holland onder de aandacht gebracht. Ilona van Tuinen bespreekt dit keer een tentoonstelling in Museum Boijmans Van Beuningen
Nadere informatieDe tien Geboden. Tien belangrijke regels. Aangepaste dienst Zondag 17 april 2016 Ds. Henk Bondt
De tien Geboden Of Tien belangrijke regels Aangepaste dienst Zondag 17 april 2016 Ds. Henk Bondt Welkom Mededelingen Votum en groet Zingen: Gezang 119: 1 en 2 De kerk van alle tijden kent slechts één vaste
Nadere informatieGrote of Sint Michaëlskerk Zwolle
Grote of Sint Michaëlskerk Zwolle Reconstructie van een Epitaaf of Memoriesteen (2 e helft 15 e eeuw) Op ongeveer 2,5 meter hoogte aan de eerste pilaar links achter het koorhek bevind zich een zwaar gehavende
Nadere informatieGoede Vrijdag. VREDESKAPEL 29 maart 2013 PROTESTANTSE WIJKGEMEENTE DUINZICHTKERK/VREDESKAPEL
Goede Vrijdag VREDESKAPEL 29 maart 2013 PROTESTANTSE WIJKGEMEENTE DUINZICHTKERK/VREDESKAPEL WOORD VOORAF Wij vieren Pasen in stappen, zoals dat wereldwijd en traditiegetrouw in veel kerken gebeurt. Op
Nadere informatieHET SYMBOLUM DES GELOOFS Eerste artikel : Ik geloof in God den Vader almachtig... 2
DE CATECHISMUS 1 HET SYMBOLUM DES GELOOFS Eerste artikel : Ik geloof in God den Vader almachtig... 2 HET SYMBOLUM DES GELOOFS Eerste artikel (vervolg) : Schepper van hemel en aarde... 3 HET SYMBOLUM DES
Nadere informatieHoop is niet hetzelfde als optimisme.
Zondag 27 maart 2016 Pasen verkondiging Maartenskerk Johannes 20, 1-18 Teun Kruijswijk Jansen I Ze hadden zich er al helemaal bij neergelegd, ze hadden er vrede mee: met de dood van Jezus. Misschien was
Nadere informatieAdriana Dikkeschei - Hoogendoorn
Adriana Dikkeschei - Hoogendoorn Ik schep vreugde in Uw belofte als de vinder van een rijke buit Psalm 119 : 162 Dankdienst voor het leven voorafgaande aan de begrafenis van ADRIANA DIKKESCHEI - HOOGENDOORN
Nadere informatieIN DE ICHTHUSKERK. Zangdienst 30 april Aanvang:19.00 uur. Thema: JUBEL voor God onze sterkte
IN DE ICHTHUSKERK Zangdienst 30 april 2017 Aanvang:19.00 uur Thema: JUBEL voor God onze sterkte Voorganger: ds. Th.J.S. van Staalduine uit Nijbroek M.m.v. Gospelband Sinjael uit Donkerbroek 1 Voor de dienst
Nadere informatieIs de rechtstreekse ervaring van God mogelijk?
Mystiek Is de rechtstreekse ervaring van God mogelijk? Mystici menen van wel. Ze ervaren rechtsreeks Gods nabijheid. Deze ervaring is zo intens dat de mysticus na de ervaring volledig anders in het leven
Nadere informatieBelijdenis en doop van volwassenen Orde II
Belijdenis en doop van volwassenen Orde II Indien mogelijk verzamelen allen zich rond de doopvont De doopvont is of wordt nu gevuld met water onderwijzing Niemand leeft voor zichzelf en niemand sterft
Nadere informatie14 iconen van het lijden, het sterven en de opstanding van Christus in de parochiekerk.
1 14 iconen van het lijden, het sterven en de opstanding van Christus in de parochiekerk. 1 En droefheid deed hen slapen 2 0, verradelijke kus 3 Zeg ons, zijt Gij de Zoon van God? 4 Oh, mens, tot driemaal
Nadere informatieIs Jezus God? De namen van God de Vader en God de Zoon
Is Jezus God? De namen van God de Vader en God de Zoon 1 Johannes 5: 20 (Statenvertaling) Doch wij weten, dat de Zoon van God gekomen is, en heeft ons het verstand gegeven, dat wij den Waarachtige kennen;
Nadere informatieKunstwerken Rembrandt-Caravaggio. Proloog
Kunstwerken - Proloog De heilige Andreas aan het kruis, ca. 1607 Cleveland, The Cleveland Museum of Art, Leonard C. Hanna Jr. Fund, 1976.2 202.5 x 152.7 cm Hendrick ter Brugghen De ongelovige Thomas, ca.
Nadere informatieKruisweg in Flanelscenes
1 e statie: Jezus wordt ter dood veroordeeld Kruisweg in Flanelscenes Achtergrond: Interieur T1 = trap (Troonzaal) T3 = paars gordijn (Troonzaal) T4 = 3 pilaren (Troonzaal) 70 = Jezus (ontkleed) 70A =
Nadere informatieBEELD VAN CHRISTUS Albert Metselaar, 2013 albertmetselaar@home.nl
BEELD VAN CHRISTUS Albert Metselaar, 2013 albertmetselaar@home.nl Gij zult u geen gesneden beelden maken. Laten we maar direct met de deur in huis vallen. Afbeeldingen van het goddelijke worden niet gewaardeerd,
Nadere informatieIk ben...! En wie ben jij?
Ik ben...! En wie ben jij? IK ben de Opstanding en het Leven Pasen 2015 viering in de Keizersgrachtkerk zondag 5 april 2015 Ik ben! En wie ben jij? De filosoof Martin Buber heeft de Jezus van het Johannesevangelie
Nadere informatieSamen zingen. Zwaai, zwaai, zwaai, met jonge groene takken. Zing, nu nader komt op een ezel nooit bereden Hij die doet wat moet gedaan.
Samen zingen Zwaai, zwaai, zwaai, met jonge groene takken. Zing, nu nader komt op een ezel nooit bereden Hij die doet wat moet gedaan. Aansteken paaskaars Om te beginnen, goede God geeft U op aarde licht;
Nadere informatieDIENST VAN SCHRIFTLEZING EN GEBED
DIENST VAN SCHRIFTLEZING EN GEBED Zondag van de tien melaatsen Zondag na Pinksteren 23 Zondag 9 oktober 2016 Oud-katholieke parochie van de H. Georgius, Amersfoort Welkom door een kerkmeester Openingsgezang
Nadere informatieBelijdenis en doop van volwassenen Orde I
Belijdenis en doop van volwassenen Orde I Indien mogelijk verzamelen allen zich rond de doopvont De doopvont is of wordt nu gevuld met water onderwijzing Niemand leeft voor zichzelf en niemand sterft voor
Nadere informatieThema: Vrede zij u! Liturgie voor de 2 e Paasdag op 28 maart 2016 in de Oude Kerk te Veenendaal. *Inleidende muziek.
Liturgie voor de 2 e Paasdag op 28 maart 2016 in de Oude Kerk te Veenendaal. Thema: Vrede zij u! *Inleidende muziek *Welkom en Votum *Zingen Op Toonhoogte lied 110 : 1, 2 en 3 en Psalm 97 : 1 en 7 1.U
Nadere informatieLet op de hogepriester De Bron Hans-J. Reumerman
Let op de hogepriester De Bron 7-7-2019 Hans-J. Reumerman Afbeelding en schaduw van de hemelse dingen, volgens aanwijzing van God Heb 8:5 De tabernakel is geen museum voor joden! God laat aan Mozes de
Nadere informatieZomerserie Wat zing ik nou? lied 706 Dans mee met Vader, Zoon en Geest Ds Elly Veldman 16 juni 2019
Zomerserie Wat zing ik nou? lied 706 Dans mee met Vader, Zoon en Geest Ds Elly Veldman 16 juni 2019 Gemeente van Christus, Wat zing ik nou? Dat vraag ik me wel eens af, als ik een dienst bijwoon. Bij bekende
Nadere informatieZondag 12 april 2015 is er om 15 uur een aangepaste gezinsdienst in de Opstandingskerk te Terneuzen. Voorganger: de heer G.A. Slabbekoorn uit Goes
LITURGISCHE WERKGROEP VOOR AANGEPASTE GEZINSDIENSTEN Corr. Adr.: Mevr. J. Pelle - Tel. 0115-694737 e-mail: japelle@zeelandnet.nl Dhr. A. Scheele - Tel. 0115-563188 e-mail: ascheele@hetnet.nl THEMA: Zondag
Nadere informatieAfkomstig uit de nalatenschap van
in de etalage Afkomstig uit de nalatenschap van Op woensdag 23 januari 2013 vond er een bijzondere onthulling plaats in het Stedelijk Museum Kampen. Een onthulling die werd verricht door Herman Krans,
Nadere informatie40-dagendagboek. Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Kees de Vlieger. Een Kerygma studie
40-dagendagboek Discipelen van Jezus Leren leven in de kracht van Jezus Kees de Vlieger Een Kerygma studie Copyright Stichting Kerygma Nederland Kerkstraat 24-3 3781 GB Voorthuizen Tel. 0342-475048 E-mail:
Nadere informatieOnze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl
Onze Vader Onze Vader Onze Vader, die in de hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel, Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schuld,
Nadere informatieE C C E H O M O. Weekoverweging. Ziet de mens *** in de oorsprong werd de mens twee om door lichamelijke eenwording nieuwe mensen voort te brengen
WEEK 18 1 Weekoverweging E C C E H O M O Ziet de mens *** in de oorsprong werd de mens twee om door lichamelijke eenwording nieuwe mensen voort te brengen in de ontplooiing worden mensen twee om door geestelijke
Nadere informatieQuizvragen met spelidee en werkbladen
Quizvragen met spelidee en werkbladen De eerste letters van de goede antwoorden maken een nieuwe zin. (rode letters) Schrijf de antwoorden in het rooster van het werkblad, en je leest van boven naar beneden
Nadere informatieBeeldcultuur en Christendom
Beeldcultuur en Christendom Beeldverbod in de Thora Exodus 20,4-5: U zult geen beelden maken, geen afbeelding van enig wezen boven in de hemel, beneden op de aarde of in de wateren onder de aarde. Buig
Nadere informatieLezing van het Paasevangelie naar Johannes 20 : 1-18
1 e Paasdag 2016 Stap voor stap op weg naar Pasen Lezing van het Paasevangelie naar Johannes 20 : 1-18 Afgelopen vrijdag, Goede Vrijdag, hebben we stilgestaan bij de weg die Jezus is gegaan, zijn kruisweg,
Nadere informatie1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 https://www.youtube.com/watch?v=chxaeh_ NWbA 21 22 Wij gaan voor even uit elkaar 1. Wij gaan voor e-ven uit el-kaar en de-len nu het licht... Licht ver
Nadere informatieHartelijk welkom bij deze Bijbelstudie-serie: Leven om te groeien. De Driehoek. Evangelische Gemeente
Hartelijk welkom bij deze Bijbelstudie-serie: Leven om te groeien De Driehoek Evangelische Gemeente Leven om te groeien Studie 3: Leven uit de kracht van Jezus opstanding Uitgangspunt Romeinen 6: 1-8
Nadere informatieOoit komt er een dag dat de hemel openbreekt en de doden zullen opstaan. Ooit komt er een dag dat U terug komt op een wolk en dat U kijkt met ogen,
Ooit komt er een dag dat de hemel openbreekt en de doden zullen opstaan. Ooit komt er een dag dat U terug komt op een wolk en dat U kijkt met ogen, stralend als de zon Ooit zal het zo zijn dat we leven
Nadere informatie5. De doornenkroning
5. De doornenkroning Voor het fraaie paleis van Pontius Pilatus zien we de doornenkroning waarbij Christus wordt gedwongen koning te spelen met een zwaar vlechtwerk vol doorns als kroon. De doorns worden
Nadere informatieRembrandt en de Bijbel
Rembrandt en de Bijbel POSE CHRISTENDOM HAV0/VWO 4 - CSG CALVIJN GODSDIENST De profetie van Simeon aan Maria olieverf op paneel (55 44 cm) 1628 Kunsthalle, Hamburg - Duitsland 1 Wat gaan jullie doen? Als
Nadere informatieZondag 18 November 2018 Viering heilig Avondmaal/lopend
Protestantse Gemeente te Rijssen Open Hof Zondag 18 November 2018 Viering heilig Avondmaal/lopend Voorganger: Ds. J. Ek Ouderling van Dienst: Mevr. H. Nijhuis Organist: Dhr. P. van Blanken Na de dienst
Nadere informatieGoede vrucht voortbrengen
PAROCHIE HERZELE HOUTEM 27ste zondag door het jaar A 7-8 oktober 2017 Goede vrucht voortbrengen Intredelied: Wij willen samen vieren (ZJ 545, 1-2) Ref. Wij willen samen vieren de daden van de Heer, wij
Nadere informatieJohannes 20,1-18 Jezus is opgestaan en zoekt ons!
Johannes 20,1-18 Jezus is opgestaan en zoekt ons! Liturgie Voorzang: - Gez 96,1-3 - Weet je dat de lente komt Aansteken nieuwe kaars Zingen: Gez 95,1.2.4 Stil gebed Votum / groet Zingen: Opw 488 Gebed
Nadere informatieWelkom in de Hoeksteen. Voorganger: ds. Tonny Nap
Welkom in de Hoeksteen Voorganger: ds. Tonny Nap Lezen : Galaten 5 Tekst : Galaten 5 : 1 en 13 Psalm 72 : 1, 4 en 7 Psalm 1 : 1 Lied 473 : 1, 2, 3, 4 en 5 Gezang 179a : 1 Lied 435 : 4 en 5 Votum en groet
Nadere informatieRivieren van levend water zullen stromen uit het hart van wie in mij gelooft (Joh. 7:3 8)
- Identiteit - Hogeschool Viaa heeft als grondslag de Bijbel. Zij erkent deze als het betrouwbare en geïnspireerde Woord van God, zoals dat verwoord is in het gereformeerde belijden en zij beschouwt de
Nadere informatieDe Onze Vader- Weg in Goch
De Onze Vader- Weg in Goch Gebedenboekje voor kinderen Lieve kinderen, Het Onze Vader is het gebed dat Jezus ons heeft geleerd, zodat we niet zonder na te denken met God spreken. Alle christelijke geloofsrichtingen
Nadere informatie- Zingen, uit het Nieuwe Liedboek, 95: 1,2 Steek nu voor God de loftrompet
DE DIENST VAN PASEN 2018 IN DE HOEKSTEEN - Lied voor de dienst, uit de bundel van Johannes de Heer, 210 Kom tot uw Heiland, toef langer niet, kom nu tot Hem, Die redding u biedt, Die ook voor u de hemel
Nadere informatieLiturgie , Goede Vrijdag
Liturgie 19-4-2019, Goede Vrijdag Mededelingen Zingen Ps. 36: 2, 3 (Nieuwe Psalmvertaling) 2. Uw liefde raakt het hemelblauw. Tot in de wolken reikt uw trouw. Geen mens kan U doorgronden. Uw oordeel is
Nadere informatieVan verbondsark tot GENADESTOEL --- De middeleeuwse Drievuldigheidsvoorstelling bij uitstek
Van verbondsark tot GENADESTOEL --- De middeleeuwse Drievuldigheidsvoorstelling bij uitstek TRINITEIT Pacino di Bonaguida 1 e helft 14 e eeuw Metropolitan Museum of Art, New York Abraham ontvangt 3 mannen
Nadere informatieMaria Magdalena uit de verf
Danielle van Dijk Maria Magdalena uit de verf Veertig schilderijen met verborgen symboliek cichorei Opgedragen aan mijn dochter: Iris Maria Dijk, Danielle van Maria Magdalena uit de verf ; veertig schilderijen
Nadere informatieThema: Gods liefde uit de doeken. Afkondingen >
Thema: Gods liefde uit de doeken. Afkondingen > Thema: Gods liefde uit de doeken. Kees Kraayenoord: Kom verwonderd U hier mensen (Start ongeveer rond 21:47:43 uur) Afkondingen > Thema: Gods liefde uit
Nadere informatiehet boek Openbaring enkele sleutels Amos 3 : 7 Voorzeker, de Here HERE doet geen ding, of Hij openbaart zijn raad aan zijn knechten, de profeten.
God Openbaring van Jezus Christus Amos 3 : 7 Voorzeker, de Here HERE doet geen ding, of Hij openbaart zijn raad aan zijn knechten, de profeten. Zijn slaven God Openbaring van Jezus Christus Zijn engel
Nadere informatieProtestantse Gemeente te Heinkenszand
Paasmorgen AD 2017 Protestantse Gemeente te Heinkenszand 1 Voorganger: Philip van Wijk Ouderling van dienst: Marjolein Boon Organist: Danny de Feijter Met medewerking van blazers: Marian van Eekelen- Dellebeke,
Nadere informatie1) Gered worden is net zo gemakkelijk als een cadeau krijgen (Johannes 1:12)
Les 8 - Redding In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Heel veel mensen hebben er geen behoefte aan zich door Jezus te laten redden. Daarvoor hebben ze allerlei redenen. Bijvoorbeeld:
Nadere informatieWelkom bij Kliederkerk, 29 maart 2015!
Welkom bij Kliederkerk, 29 maart 2015! Thema: Bijna Pasen! 15.00 samen kliederen 15.55 beetje opruimen 16.00 verhaal samen in de kring 16.10 eten en drinken 16.30 helemaal opruimen We helpen elkaar als
Nadere informatieGehele lied 2x zingen 1. We zijn hier bij elkaar om de Koning te ontmoeten. We zijn hier bij elkaar om te eren onze Heer.
Gehele lied 2x zingen 1. We zijn hier bij elkaar om de Koning te ontmoeten. We zijn hier bij elkaar om te eren onze Heer. 2. We zijn hier bij elkaar om te vieren dat Hij goed is. En wij prijzen en aanbidden
Nadere informatiebeeldende vakken CSE GL en TL
Examen VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 dinsdag 17 juni 9.00-11.00 uur beeldende vakken CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 34 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 64 punten
Nadere informatieRAnieRo CAntALAMeSSA LEVEN IN CHRISTUS. De spirituele boodschap van de Brief aan de Romeinen DE BOOG
RAnieRo CAntALAMeSSA LEVEN IN CHRISTUS De spirituele boodschap van de Brief aan de Romeinen DE BOOG inhoud VOORWOORD...9 INLEIDING... 11 1 BeMinD DooR GoD! De Blijde Boodschap van Gods liefde...15 1. God
Nadere informatie