Examens hout- en meubelopleidingen in het mbo Niveau 2 en 3 Algemeen Wat moet ik doen? Aan het eind van je opleiding doe je examen om te laten zien dat je vakbekwaam bent. In dit informatieblad staat alles over de examens voor het vakspecifieke deel van je opleiding. Lees deze informatie goed door, dan weet je wat je te wachten staat als je aan je examen begint. Heb je nog vragen? Ga dan naar je docent of praktijkopleider. Die kan je verder helpen. Uit welke onderdelen bestaat het examen? Het examen bestaat uit: 1. Een proeve van bekwaamheid met portfoliobeoordeling 2. Een vakvaardigheidstoets Wanneer slaag je voor de opleiding? Om te slagen voor je diploma, moet je een voldoende halen voor je vakvaardigheidstoets en proeve van bekwaamheid, waar ook een portfoliobeoordeling en een eindgesprek bij horen. Je zult waarschijnlijk ook andere examens moeten maken, zoals voor Nederlands. Deze examens staan niet beschreven in dit informatieblad. Vraag aan je docent welke examens je allemaal moet maken voor jouw opleiding. 1 De proeve van bekwaamheid met portfoliobeoordeling Wat is een proeve van bekwaamheid (proeve) De proeve van bekwaamheid is een examen waarbij je een aantal opdrachten moet uitvoeren in de beroepspraktijk. Door de opdrachten goed uit te voeren, toon je aan dat je voldoende kerntaken, werkprocessen en competenties beheerst om het vak uit te voeren. En daarmee laat je zien dat je als beginnend vakman kunt werken in de beroepspraktijk. Aanmelden De docent en praktijkopleider bepalen, samen met jou, tegen het eind van je opleiding of je alle competenties en werkprocessen voldoende beheerst. Als dat zo is, krijgt je praktijkopleider van de school de benodigde papieren voor de proeve, zoals de opdrachtbeschrijving en het beoordelingsformulier. Hij/zij bekijkt of de proeve in het bedrijf kan worden uitgevoerd. Zo ja, dan vult je praktijkopleider het aanmeldingsformulier in en stuurt dit naar school. Je docent geeft daarna aan jou door wanneer je kunt starten met de proeve. De locatie De proeve van bekwaamheid doe je in de echte beroepspraktijk; dus bij je leerbedrijf. De opdrachten die je voor de proeve gaat uitvoeren, passen altijd binnen de werkzaamheden van het bedrijf. Soms kan de proeve niet in je leerbedrijf worden uitgevoerd. Dan vindt het plaats in een ander leerbedrijf of in een nagebootste omgeving (simulatie). Je docent en praktijkopleider maken hier samen afspraken over. En soms kun je niet alle werkzaamheden in je eigen leerbedrijf doen. Bijvoorbeeld wanneer je handelingen op een CNC-gestuurde machine moet uitvoeren en er geen CNC-gestuurde machine aanwezig is in het leerbedrijf. Jouw praktijkopleider maakt dan met de school afspraken waar dit onderdeel wordt uitgevoerd. Dat kan zijn in een ander erkend leerbedrijf of op school (simulatie). informatieblad deelnemer examens niveau 2 en 3 1
Hulpmiddelen De hulpmiddelen die je nodig hebt bij het uitvoeren van de proeve van bekwaamheid zijn: - de opdrachtbeschrijving van de proeve van bekwaamheid; - je eigen gereedschap (bol-deelnemers); - je persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals veiligheidsschoenen en gehoorbescherming; - een fotocamera voor het maken van foto s tijdens de uitvoering van de opdrachten. Tijdsduur In de beschrijving van de proeve van bekwaamheid staat hoeveel tijd je maximaal hebt om alle opdrachten uit te voeren. Wanneer je een ander product maakt als in de beschrijving, dan geeft je praktijkopleider aan hoeveel tijd je er aan mag besteden. Ook dit staat in het aanmeldingsformulier, zodat iedereen daarvan op de hoogte is. Opdrachtbeschrijving De opdrachten die je moet uitvoeren en de bewijsmaterialen die je moet verzamelen, staan vermeld in een opdrachtbeschrijving. Die beschrijving krijg je van je praktijkopleider of docent. Zij spreken de opdrachten met je door. Als alles duidelijk is, kun je aan de slag! Beoordeling tijdens de proeve Je praktijkopleider en de docent beoordelen je tijdens de proeve. Hiervoor vullen ze een beoordelingsformulier in. Op het formulier staan alle kerntaken, werkprocessen en competenties waarop je beoordeeld wordt. Je docent beoordeelt of je je werkzaamheden goed hebt voorbereid. Hij controleert onder andere je tekeningen, materiaalstaat, werkomschrijvingen en werkplanning. Je praktijkopleider beoordeelt hoe je de gehele proeve uitvoert. Tijdens je proeve wordt gekeken of je: a. De werkprocessen voldoende beheerst. Elk werkproces bestaat uit meerdere beoordelingscriteria. Je moet minimaal 75% van de beoordelingscriteria van een werkproces voldoende hebben om een voldoende voor het werkproces te halen. Wanneer beheers je een werkproces voldoende: Als een werkproces 2 beoordelingscriteria bevat, moet je alle beoordelingscriteria beheersen. Als een werkproces 3 beoordelingscriteria bevat, moet je alle beoordelingscriteria beheersen. Als een werkproces 4 beoordelingscriteria bevat, moet je 3 beoordelingscriteria beheersen. Als een werkproces 5 beoordelingscriteria bevat, moet je 4 beoordelingscriteria beheersen. Als een werkproces 6 beoordelingscriteria bevat, moet je 5 beoordelingscriteria beheersen. b. De kerntaken voldoende beheerst. Je moet voor elke kerntaak een voldoende scoren om de proeve van bekwaamheid te behalen. Elke kerntaak bestaat uit meerdere werkprocessen. Een kerntaak is voldoende als 75% van de werkprocessen van die kerntaak met een voldoende is gescoord. Dit laat je zien door je opdrachten goed uit te voeren. Voorbeeld: Je wordt beoordeeld op twee kerntaken. Kerntaak 1 heeft 8 werkprocessen: daarvan moet je er minimaal 6 voldoende scoren. Kerntaak 2 heeft 12 werkprocessen: daarvan moet je er minimaal 9 voldoende scoren. Beide kerntaken moet je met een voldoende afsluiten om een voldoende als beoordeling voor je proeve van bekwaamheid te krijgen. informatieblad deelnemer examens niveau 2 en 3 2
Eén of meer werkprocessen en beoordelingscriteria moet je verplicht met een voldoende (V) afsluiten. Dit staat met een V aangegeven in het beoordelingsformulier. Dit formulier krijg je bij de proeve van bekwaamheid. Lees dit formulier goed door, dan weet je precies waar je op beoordeeld gaat worden. Een voorbeeld is het beoordelingscriterium: de kandidaat levert een eindproduct op volgens de kwaliteitsnorm. Dit betekent kort gezegd, dat het belangrijk is dat het product dat je maakt tijdens de toets er netjes uitziet. Het moet als het ware verkoopbaar zijn. Is dit niet het geval, dan kun je zakken! Bewijsmateriaal en portfolio Tijdens het uitvoeren van de opdrachten moet je verschillende documenten verzamelen, bijvoorbeeld materiaalstaten. Deze bewijsstukken verzamel je in een map: het portfolio. Let op, je portfolio moet aan de volgende voorwaarden voldoen: Een voorblad met je naam, de uitstroom (naam opleiding), naam leerbedrijf. Alle bewijsmaterialen mogen pas in het portfolio worden opgenomen wanneer ze zijn voorzien van een paraaf of handtekening van de praktijkopleider. De foto s die je als bewijsmateriaal in de map doet, moeten zijn geprint/ afgedrukt. Je praktijkopleider moet op iedere foto een paraaf zetten. Vooraan maak je een inhoudsopgave van alle bewijsmaterialen. De bewijsmaterialen stop je in de map, in de volgorde die overeenkomt met de inhoudsopgave. Alle bewijsmaterialen moeten in het portfolio zijn opgenomen. Als de map niet compleet is, krijg je namelijk geen portfoliobeoordeling! Dus: controleer eerst goed of alles erin zit. Pas daarna lever je het portfolio op school in. Portfoliobeoordeling en het gesprek Na de proeve van bekwaamheid krijg je een portfoliobeoordeling. Dan wordt het definitieve oordeel gegeven over jouw proeve van bekwaamheid. Eerst bekijken en beoordelen twee examinatoren de verschillende bewijsstukken in je map die je op school hebt ingeleverd. Deze examinatoren controleren of je portfolio alle gevraagde bewijsmaterialen bevat en of deze voldoen aan de gestelde voorwaarden. Is dit niet in orde, dan krijg je hierover vragen tijdens het gesprek. Maar als je portfolio echt onvoldoende is, krijg je geen gesprek en een onvoldoende voor je proeve van bekwaamheid. Nadat de examinatoren je portfolio hebben bekeken, krijg je een uitnodiging voor een gesprek op school. Het gesprek duurt ongeveer 45 minuten. De examinatoren stellen je vragen over de uitvoering van jouw proeve van bekwaamheid op basis van de bewijsmaterialen uit je portfolio. Daar hoort dus ook de beoordeling van je docent en praktijkopleider bij. Tijdens het gesprek kunnen de beoordelaars de volgende vragen stellen: Waarom heb je bepaalde keuzes gemaakt tijdens de uitvoering van de proeve? Bijvoorbeeld: waarom heb je bepaalde machines gebruikt? Met welke onderdelen had je moeite of welke verliepen minder goed tijdens de uitvoering van de proeve? Bijvoorbeeld: waarom ging het niet in een keer goed, of waarom koos je voor die oplossing? Bij deelnemers van niveau 3 en 4 willen de beoordelaars weten waarom je iets op een bepaalde manier hebt gedaan. Ze willen te weten komen of je inzicht hebt in de beroepspraktijk en of je de achtergronden kent. De beoordelaars stellen dan ook meer verdiepende vragen over je proeve. informatieblad deelnemer examens niveau 2 en 3 3
De uitslag: geslaagd of niet geslaagd Op basis van het gesprek en het portfolio beoordelen de examinatoren of je de kerntaken voldoende beheerst en of je kunt functioneren als beginnend vakman/vakvrouw. Als ze dit beiden vinden, krijg je een voldoende voor je proeve. Je bent dan geslaagd voor de proeve van bekwaamheid. De uitslag wordt je mondeling medegedeeld aan het eind van het gesprek. De school geeft je later de officiële uitslag. 2 De vakvaardigheidstoets Wat is een vakvaardigheidstoets De vakvaardigheidstoets is een examen dat je uitvoert op een examencentrum. De beroepspraktijk is afwisselend. Het ene bedrijf is het andere niet. Als goede beroepsbeoefenaar moet je daar mee om kunnen gaan. Met de vakvaardigheidstoets laat je zien dat je je vak ook verstaat in een andere beroepspraktijk dan jouw leerbedrijf, namelijk het examencentrum. Bij de vakvaardigheidstoets moet je van een aantal werkprocessen dat van belang is voor je beroep, aantonen dat je ze beheerst. De locatie Een vakvaardigheidstoets voer je uit in een examencentrum op een onderwijsinstelling of bij een samenwerkingsverband (SWV). In het examencentrum is de beroepspraktijk nagebootst. Bij een aantal kwalificaties kan de vakvaardigheidstoets niet op een examencentrum worden afgenomen. Redenen kunnen zijn: de specifieke eisen die aan het machinepark worden gesteld, de grootte van de te maken producten of de specifieke handelingen, zoals voorraad inventariseren door de logistiek medewerker houthandel. Dan wordt de vakvaardigheidstoets op een erkend leerbedrijf afgenomen. Dit kan ook je eigen leerbedrijf zijn. Tijdsduur Een vakvaardigheidstoets duurt een halve dag (4 uur) tot een hele dag (8 uur). Dat verschilt per kwalificatie. De precieze duur van het examen staat in de vakvaardigheidstoets gemeld. Aanmelden De docent en praktijkopleider bepalen tegen het eind van je opleiding of je alle competenties en werkprocessen voldoende beheerst. Als dit zo is, gaat de school je aanmelden voor de vakvaardigheidstoets. Uitnodiging Na het aanmelden krijg je een brief. Hierin staat: - wanneer je examen mag doen. - waar je het examen moet doen. Kijk vooraf ook op internet bij www.ecmshare.nl. Je kunt informatie downloaden over de vakvaardigheidstoets: onder andere een gereedschapslijst en het beoordelingsformulier. Neem deze informatie goed door! In de brief die je krijgt, staat waar je de informatie kunt downloaden op de site. Hulpmiddelen De hulpmiddelen die je moet meenemen voor de vakvaardigheidstoets zijn: - je gereedschapskist met handgereedschap - je persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals veiligheidsschoenen en oorbescherming Zonder deze gereedschappen en hulpmiddelen kun je niet starten met de vakvaardigheidstoets! informatieblad deelnemer examens niveau 2 en 3 4
Examen afleggen Op de dag van het examen meld je je bij het examencentrum. Je krijgt een werkplek toegewezen en een nummer waaronder je de vakvaardigheidstoets aflegt. Dit nummer moet je zichtbaar dragen. De examinator legt uit waar alles ligt en wat er wel en niet is toegestaan. Daarna krijg je de vakvaardigheidstoets. In de toets staat precies beschreven welke opdracht(en) je moet uitvoeren. Lees de opdracht(en) goed door en ga aan de slag. Tijdens de uitvoering zijn er twee examinatoren die je beoordelen. De beoordeling Tijdens de uitvoering van de vakvaardigheidstoets kijken twee examinatoren hoe je het doet. Daarbij kijken ze, net zoals bij de proeve van bekwaamheid, of je de werkprocessen voldoende beheerst. Dit vullen ze in op het beoordelingsformulier. Eén of meer werkprocessen en beoordelingscriteria moet je verplicht met een voldoende (V) afsluiten. Dit staat met een V aangegeven in het beoordelingsformulier. De uitslag: geslaagd of niet Na afloop van de vakvaardigheidstoets overleggen de examinatoren met elkaar. Ze beoordelen of je minimaal 75% van de werkprocessen voldoende beheerst. Daarbij wordt ook gekeken of je eindproduct voldoet aan de kwaliteitseisen. Je slaagt voor de vakvaardigheidstoets wanneer beide examinatoren je een voldoende geven. Je krijgt niet meteen te horen of je een voldoende hebt. Je school geeft je de uitslag. informatieblad deelnemer examens niveau 2 en 3 5