ROB VAN HAASTER: MARKT KAN NOG VEEL GROTER

HET VAKBLAD VOOR DE BLOEMBOLLEN- EN VASTEPLANTENSECTOR 24 JANUARI 2014 289 14 ROB VAN HAASTER: MARKT KAN NOG VEEL GROTER 12 16 24 26 46 LEO BERBEE KANDI- DAAT GEMEENTE- RAAD LISSE WASSENAAR: DE GROENE GEMEENTE MECHANISATIE- BEURS INSPIREERT TVX IN TULP LASTIG AAN TE PAKKEN NIEUWE SERIE: TUINBLADEN

ISO 9001 GECERTIFICEERD HELMUS SPOELBEDRIJF www.helmus.nl Schoon voor export en kwekerij Warmwaterbehandeling Spoelen Ontsmetten Drogen Tel. 0252-22 25 80 Rijksstraatweg 56a Sassenheim Trekkers te koop gevraagd Voor export alle types / H&G Exporttractors Abbestederweg 30 B 1759 NB Callantsoog T 06 10922015 T 06 53672173 www.exporttractors.nl BETAALDATUM MAART 2014 Om de betaaldatum maart 2014 zo goed en zo snel mogelijk te kunnen afwikkelen, dient de administratie van CNB tijdig over de nodige gegevens te met vrijdag 31 januari 2014 geleverd zijn moeten uiterlijk woensdag 5 februari 2014 bij de admi- mei 2014 verwerken, ook al heeft de leverantie vóór 31 januari tum in te vullen.

Reinigen van al uw fusten, bacterie en schimmelvrij!! Noordwijkerhout Telefoon 0252-371111 Voor het SCHUBBEN van Uw LELIES Robijnslaan 54 2211 TH Noordwijkerhout ARIE TUIN 0048 601 159 267 arie@almano.info ANEMONEN mob. 06 20297365 tel. 0252 344509 fax 0252 341632 e-mail: info@anemonen.nl Polytechniek ontzorgt bij het realiseren en onderhouden van uw technische installaties Advisering - Koudetechniek - Luchtbehandeling - Watertechniek Verwarming - Regeltechniek - Elektrotechniek - Service & Onderhoud WWW.POLYTECHNIEK.NL Koggeweg 63, 1607 MT Hem. Postbus 2, 1606 ZG Venhuizen. Telefoon 0228-54 54 54. E-mail: info@polytechniek.nl Tel : 0223-522135 Fax: 0223-521480 Auto : 06-53719915 E-mail: fred.steenvoorden@hetnet.nl Kijk nu op onze website www.fredsteenvoorden.nl Ook maken wij nieuwe spoelmachines! 6 x Compas afvoer/leesband 80cm x 900cm met zijgoten en 3 x met onderband 20cm x 480cm in goede staat. 3 x Compas afvoerband 20cm x 950cm 3 x met op het einde een knikje van 60cm, in nette staat ook te gebruiken onder bovenstaande banden voor vuil afvoer. 1 x Compas afvoerband 30cm x 1100cm(kan korter0 moet nieuwe band om 1 x Compas afvoerband 20cm x 1000cm in nette staat. 1 x Compas afvoerband 60cm x 130cm op laag pootstel in knappe staat. 1 x Compas afvoerband breedte 120cm, totaal 400cm eerste 250cm vlak en de andere 150cm omlaag met knik. 1 x Compas leesband 120cm x 1225cm in nette staat. Alle bovenstaande banden zijn tegen meerprijs in tekorten op gewenste maat. ABS AFP 0831.3 M13/6 Dompelpomp 10m 3 bij 4 M//WK 50m 3 bij 1 M//WK 1,8Kw Afzuiger/exhauster 30kw in/afvoerpijp Ø500mm in zeer goede staat met schakelkast Allround trommelspoeler 2500 x 1300mm opknapper Allround trommelspoeler 1650 x 5000mm dubbel portaal, zo uit het werk, gereviseerd of geheel gestraald en gespoten de keus is aan u. Allround combi trommelspoelmachine met kluitenscheider, trommel 3750 x 1650 zo uit het werk of geheel gereviseerd. Allround bunker 5000 x 1500 band breedte geschikt voor kippers, ketting aan gedreven band met frequentie geregelde snelheid. Van Dijke zwenkband 90 x 3000mm in goede staat. Botman stenen/kluitenscheider type 450K rechts geheel gereviseerd. Botman trommel spoeler 1650 x 3750mm, moet nog geheel opgeknapt worden Botman kistenvuller geschikt voor 120 x120cm kisten en 120 x 150cm kisten, heen en weerband 300 x 60cm, nieuwe bovenbouw, cilinders en schakelaars, gestraald en gespoten, als nieuw Flygt dompelpomp 3085 70m 3 per uur Palletstelling als nieuw 5,30mtr. Hoog, diepte 1,10mtr. breedte liggers 2,70mtr. draagvermogen 3 ton per vak scherp geprijsd bel voor meer info! Voor alle onderdelen, onderhoud en service van uw Botman machines en ook andere merken, o.a. Antha, Compas. Fred Steenvoorden

INHOUD Het vakblad voor de bloembollen- en vasteplantensector 24 januari 2014 Nummer 289 Nieuws Korte nieuwsberichten 6 CNB Actueel Reglement Koel- en Preparatiebedrijf in nieuw jasje Broeierijactualiteiten CNB-workshop Dag van de tulp 10 10 11 14 Visie Agrarische sector beter over het voetlicht brengen Broeierij Hyacintenbroeier ziet nog grote uitdagingen 12 14 12 16 Openbaar groen Groen geeft waarde aan Wassenaar Voorlichting Meerlagenteelt vraagt om meer en ander licht 16 18 Vakvenster Topkwaliteit loont 20 18 Kennis Bert Griffioen over het gebruik van vaste planten Waterkwaliteit Handhavers als adviseurs 22 23 20 22 Actueel Vernieuwingsdrift op Mechanisatietentoonstelling Branchenieuws TVX zorgde voor veel discussie tijdens avond Hobaho Mechanisatiebeurs in 2015 mét bloemenshow 24 26 23 24 28 CNB Actueel CNB-inzendingen op Midwinterflora Praktijkervaringen CNB-podiumcultivars Service 29 32 Grondbank 34 29 30 42 Plant in beeld Phlox hybride Forever Pink Vraag en aanbod Actueel Bloeiende tulpen populair Hoe doet de gladiool het in de afzet 35 36 42 4 BLOEMBOLLENVISIE 24 januari 2014

44 46 Laatste nieuws Tuinbladen Tuinieren blij met bloembollenverhalen 46 48 48 Branchenieuws Verjonging bij Omnihout BV 49 52 Actueel Neem stap naar buitenland niet te snel Interactieve bijeenkomst tijdens Hobaho Relatieweek Keuringen Er weer even in komen 49 53 54 Wereldbol Wereldbol over de vraag hoe het zit met Zantedeschia Anthos Reclamecampagne Scandinavië van start 52 50 56 Boomkwekerij Loropetalum treedt langzaam op de voorgrond 57 58 Tien vragen aan Lendert de Vos (43) Advies Advies van Flynth over flexibele inzet van werknemers 57 59 60 64 Vasteplantenvaria Viruspreventie in vaste planten Teeltadvies Agenda 53 56 65 Service Een boek, drie visies Glad ijs 66 Hobaho Kwekers in Zuiderzeepolders belangrijk voor ons 58 70 KAVB Nieuws Nieuwtjes van en voor de KAVB-kringen en -afdelingen Nieuws CNB Algemeen 10 vragen aan... Anthos Teeltadvies Hobaho KAVB 66 Fotografie omslag: René Faas 24 januari 2014 BLOEMBOLLENVISIE 5

NIEUWS Samenstelling: Redactie BloembollenVisie Open dag Wellantcollege MBO Aalsmeer Foto: René Faas Jonge producenten te gast bij CNB LISSE Op 9 januari bracht de Producers Young Network Group (PYNG) een bezoek aan de CNB Midwinterflora. De groep jonge producenten met een nieuwe kijk op de markt werd bijgepraat over onderwerpen als marketing, strategie en afzet. PYNG bestaat uit ondernemers en accountmanagers van 25 tot 40 jaar, hoofdzakelijk afkomstig uit de boomkwekerij, potplanten- en snijbloemenproductie. Zij organiseren een aantal keren per jaar bijeenkomsten en marktverkenning, zowel binnen als buiten de tuinbouwsector. De nieuwjaarsbijeenkomst op de CNB Midwinterflora trok 26 jonge ondernemers naar Lisse. Tijdens de bijeenkomst werd vooral een vergelijking gemaakt tussen de bollensector en de bloemen- en plantensector. Salesmanager Paul Peters lichtte toe hoe CNB te werk gaat en al snel werden verschillende onderdelen van de organisatie vergeleken met die van FloraHolland wat interessante discussies opleverde. Aansluitend gaf Maaike Pennings een korte toelichting op de verschillende marketinginitiatieven binnen het bollenvak. AALSMEER - De vestiging MBO Aalsmeer van het Wellantcollege houdt open huis op woensdag 31 januari van 16.00 tot 21.00 uur. De open dag staat volledig in het teken van onderwijsvoorlichting en presentaties. Nieuwe leerlingen kunnen zich inschrijven. Tijdens de open dag kunnen de toekomstige leerlingen een indruk krijgen van de opleidingsmogelijkheden op het gebied van:, Green Production en Business, Flower Design, Internationale Groothandel en Logistiek, Stedelijk Groen- en Natuurbeheer, Dier & Zorg, Paardenhouderij en Paraveterinair. Docenten en leerlingen zijn beschikbaar om vragen over de opleidingen te beantwoorden. In de meeste vakrichtingen zijn er opleidingen op niveau 2, 3 en 4, zowel in dagonderwijs (BOL) als in deeltijdonderwijs (BBL). Iedere belangstellende is van harte welkom op woensdag 31 januari van 16.00 tot 21.00 uur op de Linnaeuslaan 2, 1431 JV Aalsmeer (0297 324 688). Meer informatie is te vinden op www. wellant.nl/wellant-mbo. Bloemenbureau stopt met assortimentsboekjes Gevolgen bollenteelt voor archeologie in Teylingen in beeld gebracht TEYLINGEN - Afgelopen jaar is in Teylingen een pilot gestart om de gevolgen van het agrarische gebruik van gronden voor de archeologie in kaart te brengen. Hiervoor zijn op twintig percelen in Voorhout en Sassenheim putten gegraven en boringen verricht. De waargenomen verstoringsdiepte bedraagt gemiddeld 130 cm, dat is veel dieper dan de 30 cm waar de gemeente tot op heden van uitgaat. Op sommige plekken was de verstoringsdiepte zelfs 300 cm. Op grond van deze steekproef wordt aangenomen dat nagenoeg alle percelen met bollenteelt in Teylingen een grotere verstoringsdiepte hebben en dat betekent een forse verandering voor het huidige archeologiebeleid. De onderzoekers adviseren de gemeente om alle bollenteeltpercelen in Teylingen vrij te stellen van archeologisch onderzoek en te zorgen voor een nieuwe actuele archeologische waarden- en verwachtingenkaart. Het onderzoek in Teylingen is in opdracht van LTO Nederland gehouden en maakt deel uit van een landelijke pilot waarbij kennis wordt verzameld over de diepte van de bodembewerking door de agrarische sector Uitslagen tulpenkeuringen op website BloembollenVisie LISSE Begin deze maand is het startsein gegeven voor het tulpenkeuringsseizoen 2014. Op de mechanisatietentoonstelling in Vijfhuizen stonden de eerste potten met tulpen klaar om beoordeeld te worden. In de afgelopen weken werden ook in de overige regio s weer alle registers opengetrokken. Op de website van BloembollenVisie is een speciale plek ingericht waar de komende weken de actuele uitslagen terug te vinden zijn. Iedere regio heeft zijn eigen pagina met daarop de keuringsdata, de uitslagen en de eventuele verslagen en foto s. Indien beschikbaar wordt verwezen naar de eigen website van de afdeling. Er zal dit jaar gekeurd worden in Breezand, Creil, Kennemerland, Niedorp, Stede Broec, Wervershoof en Zuidwest Nederland. Degenen die deelgenomen hebben aan de tulpenkeuring op de mechanisatietentoonstelling kunnen hun resultaten (onder voorwaarden) meenemen naar de eigen regio. De 65 beste keurders uit de diverse regio s worden afgevaardigd naar het NK Tulpen Keuren vrijdagmiddag 28 maart op Keukenhof. Foto: PR HONSELERSDIJK - Na recent marktonderzoek onder haar afnemers heeft het Bloemenbureau besloten geen toekomstige edities van het assortimentsboekje bloemen en planten op de markt te gaan brengen. De krimpende vraag naar gedrukt promotiemateriaal tezamen met de behoefte naar steeds meer bedrijfsspecifiek maatwerk zijn hier de oorzaken van. De resterende voorraden worden met vijftig procent korting verkocht via de webshop van het Bloemenbureau. Onlangs is onder klanten een marktonderzoek gehouden. Daarbij kwam naar voren dat er steeds meer vraag is naar bedrijfsspecifieke oplossingen. Kostentechnisch is het daarmee voor het Bloemenbureau niet meer haalbaar dit promotiemateriaal aan te bieden aan haar doelgroep. De verkochte aantallen lieten daarbij ook al jaren lang een dalende trend zien. Het Bloemenbureau verzorgde de assortimentsboekjes sinds de jaren tachtig. De laatste versies zijn het assortimentsboekje bloemen editie 2012-2013 en het plantenboekje editie 2013-2014. 6 BLOEMBOLLENVISIE 24 januari 2014

LTO Glaskracht Nederland van start BLEISWIJK - LTO Glaskracht Nederland is per 1 januari 2014 van start gegaan. Het samenwerkingsverband van de drie ledenorganisaties LTO Noord Glaskracht, ZLTO en LLTB is opgezet om de landelijke glastuinbouw activiteiten op het terrein van belangenbehartiging, vaktechniek en innovatie vanuit één ledennetwerk krachtig en efficiënt vorm te geven. De organisatie lanceert een nieuw logo en een tijdelijke website waarin nog wordt doorverwezen naar de al bestaande websites. In de loop van het eerste kwartaal van 2014 zal de nieuwe website worden gelanceerd. Voorlopig is informatie te vinden op www. ltoglaskrachtnederland.nl. De grote meerwaarde van het nieuwe collectief is dat lobby, innovatieprogramma s en kennisontwikkeling worden gebundeld in één organisatie t.b.v. de landelijke zaken. De koppeling van innovatieprogramma s aan gewasonderzoek biedt bovendien extra mogelijkheden om financiering te krijgen via de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen. Door het verdwijnen van het PT zullen telers zelf een kennis- en onderzoeksagenda moeten opstellen voor hun gewas. Dutch Lily Days mikt op nog meer internationale belangstelling Kunstenaar GabyGaby doopt Tulipa Man ROELOFARENDSVEEN - Op 15 januari werd bij Wesselman Flowers de tulp Man gedoopt door kunstenaar GabyGaby. De tulp is vernoemd naar zijn kunstwerk Tulipman. De nieuwe tulp Man is veredeld door Wietse Wellema van kwekersvereniging Mellflower. In de vereniging zitten tevens Dirkmaat Creil, C.A.N de Jong Bloembollen, Van Bentem Bluefields, Smal Bloembollen en Ted van der Gulik. Op het laatstgenoemde bedrijf worden op het moment zo n 40.000 stelen gebroeid en staat er 200 roe in de grond. Sinds 1995 is de groep al bezig met de tulp, die een kruising is tussen Carreria en Ben van Zanten. De krachtig rode tulp past volgens Gaby goed bij zijn fictieve actieheld: Tulipman lost problemen op en wanneer hij dat doet verandert zijn gezicht in een rode tulp. Het krachtige rood van de tulp past daar goed bij. Hoe Gaby aan het idee kwam voor zijn held, is omdat hij het zelf als jonge man suf vond om een bos bloemen aan zijn vrouw te geven. Door iets sufs met iets hips te combineren wordt het wel leuk. Ik hoop dat jongere mannen hierdoor eerder een bosje tulpen voor thuis meenemen. Foto: René Faas POELDIJK - Na drie succesvolle edities hebben de Dutch Lily Days internationale bekendheid gekregen. De Vierdaagse van de Lelie krijgt in 2014 een vervolg van 20 tot en met 23 mei. Gedurende deze dagen verwachten de zestien deelnemende veredelaars, handelaren en exporteurs in totaal enkele duizenden belangstellenden van over de gehele wereld. Klanten weten al: die dagen moet je in Nederland zijn om het nieuwste van het nieuwste te zien, zegt Arie Alders van Mak Breeding, een van de initiatiefnemers van het event. Met een gemiddeld bezoekersaantal van 500-600 per bedrijf waren de Dutch Lily Days vorig jaar een groot succes. Bezoekers van over de gehele wereld meldden zich uit onder meer: China, Japan, Taiwan, Indonesië, Zuid-Afrika, USA, Mexico, Ierland, Spanje, Hongarije en Scandinavië. Dit jaar zal de publicitaire ondersteuning vooral in het buitenland worden geïntensiveerd, zegt directeur Hans Onings van Onings Holland. Het officiële startschot wordt op 20 mei gegeven op een van de deelnemende bedrijven. Documentaire over FloraHolland van Discovery Channel AALSMEER - Het programma Nerve Center van Discovery Channel heeft een volledige aflevering besteed aan FloraHolland. De titel van het programma zegt het al: de bloemenveiling als zenuwcentrum. Het volledige proces wordt in de piekperiode van Valentijn onder de loep genomen en bijna alle uithoeken van de veiling zijn gefilmd. Voor een blik achter de schermen met een Amerikaanse twist, is de aflevering inmiddels te vinden op YouTube. Grote belangstelling reünie Tuinbouwschool Aalsmeer AALSMEER - Ruim 450 oud-leerlingen en oud-medewerkers van de Aalsmeerse RMTS, Florenscollege en Wellantcollege, hebben zich al via de website aangemeld voor de reünie op 15 februari aanstaande in het schoolgebouw aan de Linnaeuslaan. De oud-medewerkers worden vanaf 15.00 uur verwacht, de oud-leerlingen schuiven na 16.30 uur aan. Vooral door berichten op de website (www.reuniemiddelbaretuinbouwschool.nl), de uitwisselingen op Facebook en in de pers, is de belangstelling goed op gang gekomen. De organisatie meldt dat de aanmelding definitief is als de bijdrage in de kosten (15 euro per persoon) is voldaan. Op de bovengenoemde website wordt het banknummer voor dit doel vermeld. Via de site kunnen de belangstellenden ook hun emailadres achterlaten zodat ze eenvoudig op de hoogte gebracht kunnen worden van het programma. 24 januari 2014 BLOEMBOLLENVISIE 7

NIEUWS Samenstelling: Redactie BloembollenVisie Nieuwe website Raad voor plantenrassen Foto: René Faas Flower Power tijdens de Westerkoggeflora DE GOORN Met als thema Flowerpower wordt in het weekend van 31 januari tot en met 2 februari 2014 de 33ste Westerkoggeflora georganiseerd in de Koggenhal aan de Dwingel 4 in De Goorn. Ruim 30 tulpenkwekers uit Koggenland stellen hun beste tulpen tentoon en laten deze keuren door een vakjury. Naast tulpen zijn ook lelies, alstroemeria s, rozen, chrysanten en diverse andere bloemensoorten te bewonderen. Daarnaast toont een groep jonge bloembollenkwekers (tot 21 jaar) een eigen categorie tulpeninzending. De inzendingen worden in een aparte keurgroep gejureerd door een vakjury. Ook de groepen 8 van de basisscholen hebben een eigen inzending en strijden onderling naar beste school en beste tulp. Op zaterdag 1 februari openen loonbedrijf Theo de Wit (Kerkebuurt 191-B, Berkhout) en firma N.&E. Reus (Kerkebuurt 196, Berkhout) van 13.30 17.00 uur hun deuren voor het publiek. De openingstijden van de Westerkoggeflora zijn op 31/1 en 1/2 van 10.00 22.00 uur en op 2/1 van 10.00 20.00 uur. LTO: Agrarische sector opnieuw kampioen export DEN HAAG - LTO Nederland-voorzitter Albert Jan Maat is positief over het bericht dat de agrarische handel is in 2013 opnieuw flink toegenomen: Een krachtige prestatie waar we als boeren en tuinders heel trots op zijn. Maat: Juist in een periode waarin de economie langzaam uit een dal omhoog kruipt, zorgt de agrarische sector voor een constante substantiële bijdrage. En elk jaar zelfs met betere cijfers. Nederland dankt haar groeiende export voor een groot deel aan deze sector. Zo ziet Maat de cijfers als een enorme opsteker voor de Nederlandse land- en tuinbouw. Hij prijst daarbij de enorme inzet van de ondernemers. De LTO-voorzitter rekent op waardering van de overheid voor deze constante bijdrage aan de Nederlandse economie. Om dit ook in de toekomst vol te kunnen houden, moeten we zorgvuldig omgaan met zaken die onze concurrentiepositie bedreigen. De agrarische export scoorde veel beter dan de totale export van Nederland in het eerste halfjaar van 2013. Groenbedrijven strijden samen tegen verloedering openbare ruimte HILLEGOM - Het bezuinigingen op gemeentelijke uitgaven zal de komende tijd niet minder worden. Daarom willen LTO Nederland (Vakgroep Bomen en Vaste Planten), Anthos (handel in boomkwekerijproducten) en VHG (de branchevereniging van hoveniers- en groenvoorzieners) via de gezamenlijk opgezette Stichting iverde de strijd tegen verdere bezuinigingen op het openbare groen aanbinden. Kort geleden onderzocht bureau Veldwerk Optimaal de plannen van Nederlandse gemeenten op het gebied van groenaanleg en onderhoud. Daarbij bleek dat 75 procent van de gemeenten plannen voorbereidt om bovenop eerdere bezuinigingen de komende periode nog weer minder geld te gaan besteden aan het openbare groen. Daarmee wordt voorbij gegaan aan het feit, dat groen niet louter decoratie meer is. Groen vervult namelijk een belangrijke rol bij het bevorderen van de kwaliteit van de leefomgeving en de gezondheid van mensen. iverde heeft zeven thema s op een rij gezet, om nut en noodzaak van groen in de bebouwde ruimte te positioneren, ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. ROELOFARENFSVEEN - De nieuwe website van de Raad voor plantenrassen is live sind 1 januari 2014. Kees Jan Groenewoud, secretaris: Eerste doel van de website is om de belangrijkste groep van gebruikers van de website de aanvragers gestructureerd te voorzien van informatie en hen op een praktische en gebruiksvriendelijke manier door de aanvraagprocedure heen te leiden. Vanaf de homepage van de nieuwe website kunnen bezoekers doorklikken naar praktische informatie uit het Nationaal Rassenregister,- de Europese Rassenverkeerslijst, de Gazette voor de Raad voor plantenrassen en de benodigde formulieren. Daarnaast biedt de website belanghebbenden die op enige wijze betrokken zijn bij het werk van de Raad informatie over relevante wetgeving en rechtspraak, de samenstelling van de Raad, FAQ s en nieuwsberichten. De meest relevante inhoud van de website is behalve in het Nederlands ook in het Engels beschikbaar. Landelijke werkgeverslijn land- en tuinbouw DEN HAAG - De regionale werkgeverslijnen van LTO hebben hun krachten gebundeld en zijn vanaf 2014 operationeel vanuit een landelijke Werkgeverslijn land- en tuinbouw. De Werkgeverslijn is het aanspreekpunt voor werkgevers in de land- en tuinbouw en wil vanuit een centraal landelijk kennispunt goed werkgeverschap bevorderen. Naast telefonische en digitale informatie over arbeidsvoorwaarden en personeelsbeleid heeft de Werkgeverslijn verschillende producten en diensten. Meer informatie is te vinden op de website. Glazen Tulp Award 2014 bekend NOORDWIJK Op 16 januari zijn de winnaars van de Flora- Holland Glazen Tulp Award 2014 bekend gemaakt. De award is bestemd voor de meest geslaagde marktintroductie. Televisiepresentator en juryvoorzitter Rob Verlinden maakte de winnaars bekend van de vier categorieën snijbloemen, kamerplanten, tuinplanten en verkoopconcepten. De prijsuitreiking vond plaats tijdens een feestelijke bijeenkomst in Hotels van Oranje in Noordwijk. In de categorie snijbloemen won Bondeni Flowers / Marginpar (Pvt) Ltd (Uitgeest) de eerste prijs voor haar Clematis Diversifolia Star River. Philodendronkwekerij Sjaak van der Sar (Zevenhuizen) ging er in de categorie kamerplanten met de eerste prijs vandoor voor zijn Alocasia zebrina. Ripaplant (Twello) sleepte de Glazen Tulp in de categorie tuinplanten in de wacht met haar Verbena Lanai Twister Blue, een fantastische, dankbare langbloeiende Verbena met een prachtige kleurencombinatie. Amigo Plant VOF (Heerhugowaard) nam de Glazen Tulp in de categorie concepten mee naar huis met Glowing Star in the dark. Foto: PR 8 BLOEMBOLLENVISIE 24 januari 2014

Jonge landbouwersregeling in 2013 sterk overvraagd UTRECHT - In 2013 zijn in totaal 554 aanvragen voor de Jonge Landbouwersregeling binnengekomen bij Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (het voormalige Dienst Regelingen). Op dit moment is de Rijksdienst deze aanvragen aan het beoordelen en verwerken. Op basis van dit aantal aanvragen is een budget van acht tot tien miljoen euro noodzakelijk. Het beschikbare budget in 2013 is echter vastgesteld op 5,3 miljoen euro. De Rijksdienst is hierdoor genoodzaakt om onder de aanvragers te loten. Het overzicht met het resultaat van deze loting zal binnenkort op de website van de Rijksdienst worden gepubliceerd. NAJK constateert dat het aantal aanvragen in 2013 in lijn is met het aantal aanvragen in voorgaande jaren. De behoefte bij jonge boeren om een beroep op deze subsidieregeling te doen blijft onverminderd groot. Voor NAJK is dit een signaal dat er nog steeds onverminderd ingezet moet worden op een sterke landelijke Jonge Landbouwersregeling in het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid. Nieuwe hoes voor lelie Eyeliner Foto: PR LISSE - Lelie Eyeliner wordt exclusief aangevoerd op de Nederlandse bloemenveiling door Double check Lily en Lilies of Life. Vorige week is eyeliner geïntroduceerd in een nieuwe hoes. Double check Lily en Lilies of Life hebben samen met CNB promotie een smakelijke actie gekoppeld aan de introductie in de nieuwe hoes. Vorige week is er op de veiling in Aalsmeer, Rijnsburg en Naaldwijk een taart uitgereikt aan de hoogste bieder en de grootste koper van deze week. Eyeliner is vanaf heden voldoende beschikbaar in de nieuwe hoes. Voor directe levering of meer informatie kan er contact opgenomen worden met Jacob Evers: 06-21585677 of Paul Ravensbergen: 06-13397566. Foto: PR Predicaat Clusius College Castricum CASTRICUM - Het Clusius College Castricum heeft, net als vorig jaar, vanuit het ministerie het predicaat Excellente School ontvangen. Het Clusius Castricum is een van de 76 Nederlandse scholen die dit predicaat kregen. Het predicaat heeft betrekking op de basisberoepsgerichte leerweg die onlangs ook al met een 10 in de Dronkerslijst werd beoordeeld. De jury heeft zijn oordeel gebaseerd op aangeleverde gegevens van de school, gevolgd door een bezoek waarbij alle betrokken geledingen zijn bevraagd. Men concludeerde dat er op het Clusius College Castricum veel werk wordt gemaakt voor het welbevinden en de ontwikkeling van de leerling. Bevordering van het zelfvertrouwen van de leerling en doorstromen naar een hoger niveau staan bij het Clusius College Castricum hoog in het vaandel. De leerlingen zelf geven de school een 7,1 waarbij het landelijk gemiddelde een 6,9 is. Huiswerkbegeleiding, hulp bij dyslexie en loopbaanbegeleiding zijn punten die de leerlingen aangeven als positief. December sluit jaar positief af AALSMEER - De totale bloemen- en plantenomzet bij FloraHolland viel in december 2013 ruim 14% hoger dan in 2012 bij slechts 2,1% meer stuks. De middenprijs nam met 4,5 cent toe naar 0,43/st. Met de export wilde het tot en met november nog steeds niet echt vlotten. Bloemen lagen 3,5% achter op 2012. Zweden was hier de positieve uitschieter. Bij planten was de achterstand 3,0%; ook hier was Zweden met +15,7% de witte raaf. Sterkste omzetgroeier in december was Lelie (27,3%). Dit gebeurde bij een kleiner aanbod, wat betekende dat de volledige meeromzet kwam door een hogere middenprijs van 0,644 (30,1%). Ook Roos ontwikkelde zich positief. Bij een 1,5% groter volume viel de middenprijs met 0,244 bijna 4 cent per steel hoger uit. Gerbera en Troschrysant volgden dit beeld. Pluischrysant noteerde eveneens een fors hogere middenprijs (bijna 6 cent/steel). Amaryllis leverde 2 cent in; hiervan kwam echter ruim 19% meer dan in het voorgaande jaar. De bloemenomzet steeg 14,2% bij 1,2% meer stelen. De middenprijs kwam uit op 0,291, een toename van 3,3 cent/st. Bonden dreigen met acties op veilingen vlak voor Valentijnsdag AALSMEER - In de media wordt bericht dat de vakbonden acties gaan houden bij FloraHolland in de aanloop naar Valentijnsdag. De vestigingen Aalsmeer, Rijnsburg en Naaldwijk zouden worden platgegooid, omdat de bonden geen overeenstemming hebben bereikt met de veiling over het sociaal plan voor de werknemers die ontslagen worden. Vanwege een reorganisatie verdwijnen 200 fte s bij de bloemenveiling. FloraHolland laat via haar website weten de aangekondigde acties te betreuren. Zij doet er naar eigen zeggen alles aan om samen met de bonden in redelijkheid tot afspraken te komen. Gedeputeerde Jaap Bond opent Westfriese Flora STEDE BROEC - Het belang van de Flora wordt ook in de provincie erkend. Daarom komt gedeputeerde Jaap Bond op donderdag 27 februari om 16.00 uur in het Verenigingsgebouw Bovenkarspel de Flora openen. Met het thema verbinden probeert de organisatie meerdere partijen te betrekken bij de Flora. Zo krijgen zorginstellingen de gelegenheid om op donderdag en vrijdag langs te komen. Op zaterdag en zondag is er een markt in de grote zaal met allemaal producten uit de regio. Het Martinus College is druk bezig om de achterwand een landelijk plaatje te geven. Zoveel enthousiaste mensen die van alles bedenken om van de Westfriese Flora een waar feest te maken. Voor iedereen is er iets, van Florabal tot foto`s van de Streek, van eten tot een markt, van kunst tot konijnen, van machines tot film. Op zaterdag wordt er een nieuwe tulp gedoopt. Door wie wordt nog even geheim gehouden. Tijdens het weekeinde is er een Westfriese tafel waar men een plek kan reserveren. Door een topkok worden producten uit de streek klaargemaakt die deze avond genuttigd kunnen worden. 24 januari 2014 BLOEMBOLLENVISIE 9

CNB ACTUEEL Reglement Koel- en Preparatiebedrijf in nieuw jasje Per 1 februari is het nieuwe reglement van het CNB Koel- en Preparatiebedrijf in Bovenkarspel van kracht. Het gaat vooral om een modernisering van het huidige reglement dat aan vervanging toe was. De wijzigingen en aanvullingen van inhoudelijke aard zijn minimaal. Een en ander is waar mogelijk eenvoudiger en duidelijker omschreven en aangepast aan de huidige tijdgeest, vertelt Jos Duin. Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas In het reglement van het CNB Koel- en Preparatiebedrijf Bovenkarspel (KPB) worden de algemene voorwaarden vermeld die van toepassing zijn op de met klanten gesloten overeenkomsten. Het betreft een reeks afspraken om de zaken hier in goede banen te leiden, vat Jos Duin, hoofd KPB, kort samen. Dit lijkt soms wat ambtelijk, maar het is belangrijk om duidelijke afspraken op papier te hebben staan die men te allen tijde kan raadplegen. Het CNB Koelhuisreglement omvat een aantal spelregels met betrekking tot onder andere kwaliteit, betalingen, verzekeringen, inslag en uitslag. Maar ook verpakkingsmateriaal is een van de onderwerpen, vertelt Duin. Het fust waarin klanten hun producten aanleveren moet geschikt zijn voor onze bewaarme- thoden. Ook zegt het reglement iets over aansprakelijkheid. Wat als er onverhoopt discussie ontstaat over de kwaliteit van de bewaarde bollen? In overleg komen we er altijd wel uit, het is evenwel prettig voor beide partijen dat het reglement daarin ondersteunt. LEESBAARHEID De laatste aanpassing van het CNB Koelhuisreglement heeft alweer een aantal jaren geleden plaatsgevonden, vandaar dat gekozen is voor een modernisering. Dat uit zich vooral in de omschrijving van de algemene voorwaarden. Een reglement is en blijft een juridisch verhaal, maar we hebben wel geprobeerd de duidelijkheid en leesbaarheid te vergroten. Inhoudelijk heeft de revisie volgens Duin geen grote gevolgen. De enige toevoeging betreft Kwaliteit van zaken. Dat houdt in dat de klant, oftewel de bewaargever, er voor in staat dat zijn bollen gezond zijn. Jos Duin: Inhoudelijk heeft de revisie geen grote gevolgen Het vernieuwde reglement is van toepassing op alle activiteiten waarin het koel- en preparatiebedrijf diensten verleent. Inslag, inpakken, koelen en invriezen, kwaliteitscontroles en ga zo maar door. Ook de zogenaamde celhuur valt onder dit reglement. Als het louter om de verhuur van ruimte gaat, dan is een huurovereenkomst van toepassing, maar meestal worden door ons handelingen verricht in de vorm van in- en uitslag, temperatuur instellen of controles. Het reglement van het KPB wordt altijd meegestuurd met offertes en bevestigingen en ligt ter inzage bij de bewaarnemer. Klanten van het KPB worden per brief geïnformeerd over het nieuwe reglement dat straks ook te downloaden is vanaf de website van CNB. 10 VISIE 24 januari 2014

VAN DE REDACTIE Zelfrefectie Foto Wim Ciggaar COLOFON Broeierijactualiteiten CNB-workshop Dag van de tulp Eén van de sprekers tijdens de Dag van de tulp die op vrijdag 31 januari bij Proeftuin Zwaagdijk wordt gehouden is Nico Hof, hoofd Kwaliteitszorg van CNB Kwaliteit+. Hij zal op deze middag in zijn bijdrage aan de workshop Actualiteiten broeierij dieper ingaan op het verloop van het broeiseizoen tot nu toe. Zoals bekend was stadium G dit jaar negentien dagen later dan normaal met als gevolg een veel latere start van de broeierij. Tijdens een interactieve sessie neemt Nico Hof zijn toehoorders mee vanaf het moment van stadium G tot de actualiteit van dit moment. Nu het broeiseizoen echt goed op gang begint te komen wordt ook steeds duidelijker wat de precieze impact is van dat late stadium en wat de gevolgen zijn voor de broeierij. Hoe is de kwaliteit van de tulpen en welke problemen komen we tegen in de dagelijkse praktijk? Deelnemers aan deze workshop van Nico Hof kunnen overigens ook zelf problemen aankaarten die meegenomen kunnen worden in de discussie. Kortom, een workshop die een update behelst van de actualiteitenavond over dit onderwerp die de afgelopen zomer in Bovenkarspel werd gehouden en die ongetwijfeld veel belangstelling zal trekken. De Dag van de tulp begint om 13.00 uur en wordt om plm. 17.15 uur afgesloten met een buffet en een rondgang langs de eerste marktbroeishow van dit jaar. Aanmelden voor deze dag kan via de sites van de organiserende partijen. Die partijen zijn LTO Groeiservice, Proeftuin Zwaagdijk, PPO, CNB, Hobaho, KAVB en de Rabobank. BloembollenVisie is het toonaangevende, 14-daagse vakblad voor de bloembollen- en vasteplantensector. REDACTIE: Wim Ciggaar (hoofdredacteur), Arie Dwarswaard, Monique Ooms, Jeannet Pennings, Gerrit Wildenbeest en Lilian Braakman (vakredacteuren). FOTOGRAFIE: René Faas.VORMGEVING: Prepress BloembollenVisie. UITGEVERS: KAVB en CNB (U.A.). REDACTIE-ADRES: Heereweg 347, 2161 CA Lisse, Postbus 31, 2160 AA Lisse, tel. 0252-431130, fax 0252-431127, e-mail: info@bloembollenvisie.nl. Internet: www.bloembollenvisie.nl. Tel. kantoor A. Dwarswaard: 0252-536 966. ABONNEMEN- TEN: (excl. 6% BTW): Nederland 255,-- per jaar, Europa 275,-- per jaar, buiten Europa 305,-- per jaar. Aanmelden bij John Meijer, tel. 0252-431173, fax 0252-431126. Meer info over abonnementen op www.bloembollenvisie.nl. ADVERTENTIES: Bureau Van Vliet BV, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, tel. 023-5714745, e-mail: zandvoort@bureauvanvliet.com. VERANTWOORDELIJK- HEID: De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. Aan alle artikelen en rubrieken wordt de meest mogelijke zorg besteed. Uitgevers, redactie en medewerkers aanvaarden echter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die direct en/of indirect kunnen voortvloeien uit de inhoud van artikelen en/of advertenties. De redactie houdt zich het recht voor om ingezonden brieven en mededelingen niet te plaatsen dan wel te wijzigen of in te korten. Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. NIEUWSBRIEF: BloembollenVisie verzorgt ook een dagelijkse nieuwsrubriek op internet (www.bloembollenvisie.nl). De afgelopen tijd is er voor de redactie van BloembollenVisie geen ontkomen aan. Menig bijeenkomst heeft als onderwerp de nieuwe visie van de Rabobank op het ondernemerschap in onder meer de bloembollensector. We horen het aan, en doen er in ons blad verslag van. En wat blijkt? U doet het niet goed. Verbazen zal u dat niet, want dit bleek ook in alle eerdere versies van deze visie. Twee aspecten uit de nieuwe Flexibiliteitsscan zijn de moeite waard om hier eens tegen het licht te houden. In de eerste plaats blinkt de bloembollensector niet uit in innovatie. Sterker nog, de hele sierteelt staat bij de Rabobank te boek als conservatief. Naar onderliggende redenen wordt niet gezocht. Terwijl die zo voor de hand liggend zijn. Zeker in de bloembollensector, maar ook in de vasteplantenteelt en boomkwekerij, is het alleen al op sortimentsgebied niet eenvoudig om snel te veranderen. Wie aan een bepaald gewas of sortiment begint, heeft tijd nodig om dat gewas of sortiment te leren kennen. En heeft tijd nodig om een partij op te bouwen. Daarnaast horen bij zo n gewas specifieke machines en werktuigen. Zomaar van het ene op het andere jaar volledig wisselen van sortiment is een vorm van kapitaalsvernietiging, en dat zal de bank waarschijnlijk niet erg aanspreken. Het andere aspect betreft het advies van de Rabobank om volop met alle medewerkers in gesprek te gaan over hun visie op de ontwikkeling van het bedrijf en te investeren in hoog opgeleide medewerkers. De realiteit in de bloembollensector is dat een flink deel van de bedrijven twee, hooguit drie vaste medewerkers telt, waarvan vaak nog een deel directe familie. Dat worden interessante discussies, schat ik zo in. Misschien doet de Rabobank er goed aan om de visie op de toekomst van het ondernemen in te zetten in de gesprekken die ze voert met de ondernemers. In het directe contact komt een boodschap vaak veel beter over, en kan ook een advies op maat worden verstrekt. Het spreken van grote woorden vestigt weliswaar de aandacht op de Rabobank, maar misschien is het beter als de bank eens met al zijn medewerkers in gesprek gaat om na te gaan of het opstellen van dergelijke visies wel de meest zinvolle activiteit is. Arie Dwarswaard 24 januari 2014 BLOEMBOLLENVISIE 11

VISIE Agrarische sector be Het gebrek aan internationale kennis van de agrarische sector in zijn gemeente is een belangrijke reden voor Leo Berbee om zich namens de VVD kandidaat te stellen voor de gemeenteraad in Lisse. De bloembollensector is een belangrijke factor in de gemeente, daar is dus wel wat bijscholing nodig. Hij wil zich onder andere inzetten voor een verdere ontwikkeling van het Flower Science Center en ook vergunningen langduriger maken. Een eerste interview in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart. Tekst: Gerrit Wildenbeest Fotografie: René Faas LEO BERBEE, KANDIDAAT-RAADSLID VOOR DE VVD IN LISSE Leo Berbee (67) is altijd wel politiek geïnteresseerd geweest maar als directeur van een groot bloembollenexportbedrijf ontbrak de tijd voor een actieve rol. Je kunt geen bedrijf runnen en ook nog politiek bedrijven. Sinds de opheffing van zijn bedrijf vier jaar geleden is er meer ruimte om zich in te zetten voor het algemeen belang. Ik vind dat iedereen die tijd heeft en gezond is, iets terug moet doen voor de gemeenschap. Naast zijn politieke activiteiten is Berbee ook nog actief in het kerkelijk leven en is hij adviseur bij het Ondernemersklankbord. Ja, noem dat een stukje verantwoordelijkheidsbesef. Daar klinkt een CDA-geluid in door en dat klopt wel. Berbee komt uit een CDA-nest, maar maakte net als zo velen vier jaar geleden de overstap naar de VVD. Ach, op lokaal niveau maakt dat allemaal niet zoveel uit. Dat hij als lid van het lokale VVD-bestuur zo snel is opgeschoven richting een mogelijk raadslidmaatschap verbaast hem zelf ook wel. Het is sneller gegaan dan ik zelf had gedacht, maar ik voldeed klaarblijkelijk aan de gestelde criteria. De VVD is nu met 5 leden de grootste fractie in de Lissese gemeenteraad. Als nummer vijf van de kandidatenlijst maakt Berbee goede kans in de raad te komen, zeker als de VVD weer in het gemeentebestuur - College van B& W - komt en lijsttrekker Cia Kroon weer wethouder wordt. In sommige gemeenten is het moeilijk om kandidaten te vinden voor de gemeenteraad. Minister Plasterk wil daarom de beloning verhogen. Wat is jouw mening? Je moet het doen uit ideële overwegingen. Je gaat andere belangen creëren als er financieel gewin gaat meespelen, zie het gedoe in de Rotterdamse deelgemeente Feyenoord. Sowieso word je er in een kleine gemeente niet rijk van. Het is een vraag die elke vier jaar kun stellen: wordt het geen tijd dat er één Bollenstreekgemeente komt. Dat maakt het werk van de regionale organisaties als de Greenport Ontwikkelings Maatschappij (GOM) toch ook veel gemakkelijker? Mee eens, als VVD streven we naar een fusie van de Bollenstreekgemeenten. Alleen zit dat er voorlopig niet in, de Commissaris van de Koningin heeft zich daar ook bij neergelegd, vandaar dat hij weer naar vaste burgemeesters wil in plaats van waarnemende zoals nu het geval is. Wel is er 12 VISIE 24 januari 2014

ter over het voetlicht brengen nu sprake van Bollenraad als alternatief samenwerkingsverband voor de ambtelijke diensten van Lisse, Hillegom, Teylingen en Noordwijkerhout (zonder Noordwijk), met behoud van de zelfstandigheid van de gemeenteraden. Als VVD zijn we daar sceptisch over, je moet oppassen voor een extra bestuurslaag, wat weer voor vertragingen en extra kosten gaat zorgen. Jarenlang was behoud van de 2500 hectare bollengrond een item bij de lokale verkiezingen in de Bollenstreek. Dat lijkt nu niet meer ter discussie te staan.. De druk is weg. De vraag naar nieuwe industrieterreinen gaat pas weer aantrekken als de economie aantrekt. Dat geldt ook voor de woningbouw. Katwijk heeft Valkenburg, Lisse kan bouwen op het Sportlaangebied, dat is voldoende voor de huidige ontwikkelingen. Het staat er allemaal wat anders voor dan een paar jaar geleden. Lisse is doende een aantal financieel risicovolle projecten af te ronden. Hoe ver is men daar mee? Een aantal grondaankopen in het verleden heeft de gemeente handen vol geld gekost. Het oude CNB-terrein, als ik toen in de raad had gezeten had ik zeker tegengestemd. Gelukkig zit er nu schot in, er wordt nu zo doorgebouwd dat het project in 2015 klaar is. Ja, het Hobaho-terrein wacht nog op ontwikkeling. De gemeente wil wel, maar wacht vol spanning op stappen van de eigenaar. Er hebben in het verleden al veel plannen gecirculeerd, maar tot nu toe is er nog niets bruikbaars uit gekomen. Lisse heeft alles in huis om dé bloembollengemeente van Nederland te zijn, maar de uitstraling op dit gebied is belabberd. Zie de falende rotondebeplantingen en het gedoe rond de plantenbakken. De VVD spreekt haar steun uit voor het Bloemencorso, zonder daar financiële consequenties aan te verbinden. Als VVD zijn we niet blij met de bloembollenuitstraling, je ziet hier dat de agrarische inbreng in de raad wordt gemist. Maar de eerste verantwoordelijkheid ligt bij de betreffende wethouder van Nieuw Lisse (Ad van Zelst g.w). We willen er zeker meer aandacht aan geven. Dit najaar zijn er narcissen aan burgers uitgegeven, we stimuleren de betrokkenheid van scholen bij de Lenteflora via het Agrarisch Ondernemersfonds, de mozaïekwedstrijd komt er wellicht weer. Met betrekking tot de rotondebeplanting is het wel een probleem dat je ook te maken hebt met provinciale regels. En er worden geen bloembakken met hyacinten meer neergezet wegens vandalisme. Voor het bloemencorso levert de overheid geen politiebegeleiding meer. In plaats daarvan moeten vrijwilligers een internetcursus doen om een certificaat te halen om dat werk te kunnen doen. Ik zou er voor zijn om de verantwoordelijkheid bij de organisatie te leggen, die kan dan centraal zo n cursus organiseren, dan hoeft dat niet bij elke gemeente individueel ingevuld en herhaald te worden. Keukenhof is het paradepaardje binnen de gemeente. Zijn, na de afronding van de beruchte compensatieregeling, alle plooien glad gestreken? De relatie met Keukenhof is goed. In deze raadsperiode is de herinrichting van de Delfweg, de Stationsweg en de aansluiting op de Westelijke Randweg gereed gekomen. De realisering van het oostelijke parkeerterrein en de geplande bouw is een zaak van Keukenhof, daar wil de gemeente alleen faciliteren. Op papier zijn de ambities van het Flower Science Center groot. Met de aanstaande verhuizing van Hobaho naar het PPO-pand ontstaan er de contouren van een soort bollenbusinesspark, maar meer ook niet. Hoe zie jij die ontwikkeling? De ESA-ESTEC bedrijvencluster in Noordwijk zou als voorbeeld genomen kunnen worden, er kan geprobeerd worden om in samenwerking met Universiteit Leiden, andere universiteiten en HBO-opleidingen innovatieve bedrijfjes - maar ook bestaande bedrijven bijvoorbeeld op het gebied van inhoudsstoffen - hier naar toe te halen. De Rabobank participeert er ook in. Het PPO kan een belangrijke factor zijn in dit geheel, maar iedereen weet dat Wageningen Universiteit het basisonderzoek in Wageningen wil houden. Onze VVD-wethouder Cia Kroon heeft vanuit haar studieachtergrond goede contacten in Wageningen, dat kan helpen om het PPO hier te houden. Er is nu ook een begeleider aangesteld om de Greenport en het Flower Science Center meer handen en voeten te geven, maar het moet uiteindelijk wel vanuit het bedrijfsleven, in samenwerking met onderzoeksinstellingen, komen. Zijn er initiatieven, dan vinden wij als VVD dat er snel geschakeld moet worden en er niet ellenlang getreuzeld moet worden over vergunningen. Dat is sowieso een VVD punt: als er vergunningen nodig zijn, moeten die snel afgegeven worden en dat voor een lange periode, zodat de ondernemer niet elk jaar weer met nodeloos papierwerk opgezadeld wordt. De vraag is wel of er met alle moderne communicatiemiddelen nog behoefte is aan grootschalige bedrijfsruimte. Wellicht moet je denken aan een soort bedrijfsverzamelgebouw. Ja, misschien is de leegstaande ruimte van Swets en Zeitlinger daar wel geschikt voor, maar dan moet toch eerst de huidige projectontwikkelaar daar wat in zien. Volgens de verwachtingen maken op 19 maart weer minder mensen de gang naar de stembus dan vier jaar geleden. Waarom moeten mensen zeker stemmen en dan het liefst op de VVD? Als je niet stemt heb je ook geen recht om kritiek te leveren. De VVD staat voor een stuk eigen verantwoordelijkheid, het is belangrijk dat we samen de samenleving vorm geven en niet alles van de overheid verwachten. En ik wil er voor zorgen dat de agrarische ondernemersbelangen de juiste aandacht krijgen die ze verdienen. De gemeente Lisse telde november 2013 22.303 inwoners en heeft een oppervlakte van 16,11 km². De huidige samenstelling van de gemeenteraad (sinds 2010) is: VVD 5 zetels, D66 3, Nieuw Lisse 4, CDA 3, PvdA 2, SGP/Christenunie 2 (19 zetels totaal). Het College van B&W (dagelijks bestuur) wordt gevormd door Lies Spruit (waarnemend burgemeester), Ad van Zelst (Nieuw Lisse), Cia Kroon (VVD) en Adri de Roon (D66). De top vijf van de VVD-kandidatenlijst voor de verkiezingen van 19 maart is als volgt samengesteld: Cia Kroon (1 en lijsttrekker), Wim Slootbeek (2), Valentina Tsjebanova (3), Martijn Tibboel (4), Leo Berbee (5) en Jurrien Westhoek (6). 24 januari 2014 VISIE 13

BROEIERIJ Sneeuwbaleffect voor snijh Uniformiteit loopt als een rode draad door de hyacintenbroeierij bij Van Haaster Vijfhuizen. Leveren aan de retail betekent grote soorten produceren waar je elke week dezelfde bos van kunt snijden. De broers Rob en Jacques van Haaster broeien jaarlijks ruim 2,2 miljoen stelen, aangevuld met hyacinten van collega-kwekers om de grote orders in te kunnen vullen. De start van het seizoen is dit jaar wat traag. Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas Van hectiek is half januari nog geen sprake bij de broers Jacques en Rob van Haaster. Integendeel, de activiteiten op het bedrijf aan de Spieringweg in Vijfhuizen komen dit jaar wat langzaam op gang. Het is geen laat seizoen, vertelt Rob van Haaster, want we zijn net als andere jaren op nieuwjaarsdag begonnen, maar het is wel een trager seizoen. De hyacinten hebben meer tijd nodig om in de juiste rijpheid te komen. Dat is volgens de ondernemer toe te schrijven aan het afgelopen voorjaar. Koud weer en weinig zon. Daardoor is de broeierij niet alleen trager, maar is de kwaliteit ook iets schraler. De hyacinten zijn wat korter en magerder. Hoewel afnemers aan het begin van het seizoen extra scherp zijn, verwacht Van Haaster geen problemen. De kwaliteit valt binnen de marges. In de meeste contracten is de eis minimaal 28 centimeter en 22 of 25 nagels en dat halen we nog steeds makkelijk. COLLECTEREN Met hun kwaliteit snijhyacinten presteren Jacques en Rob van Haaster naar eigen zeggen bovengemiddeld. Wij zijn niet het type dat genoegen neemt met kostprijsbewust produceren en kleine maatjes opplanten. De kwaliteit moet goed zijn en constant. Met ruim 2,2 miljoen snijhyacinten op jaarbasis behoort Van Haaster Vijfhuizen tot de grotere producenten. In totaal zijn er zo n veertig broeiers in het spel, waarvan tien bedrijven de helft van de totale productie voor hun rekening nemen. Van Haaster Vijfhuizen werkt veel met collega-bedrijven samen. Wij kopen hyacinten bij andere kwekers, omdat onze orders meestal te groot zijn om helemaal zelf in te vullen. De meeste contracten worden vooraf vastgelegd. Ter indicatie: de voorverkoop betreft al zo n 170 procent van onze productie. Dat betekent dat we aanbod moeten collecteren en voor kwekers met wie goed samen te werken valt, willen wij best verkopen. We zeggen het er altijd wel duidelijk bij tegen klanten. Het gaat ons er om dat consumenten zoveel mogelijk in contact komen met snijhyacinten Een en ander vloeit voort uit de omslag die het bedrijf een kleine vijf jaar geleden maakte. In plaats van te produceren voor de klok, wordt nu vrijwel uitsluitend aan de retail geleverd. Wij wilden graag groeien met onze broeierij, maar de klokprijzen waren slecht, vertelt Rob. Het diverse koperspubliek was een probleem. Dat bleek wel toen ik onze top tien kopers belde om te vragen waarom zij onze hyacinten kochten. De antwoorden waren zo wisselend, daar konden we niets 14 VISIE 24 januari 2014

yacint op Engelse markt dezelfde bos hyacinten. Uniformiteit. Dat kan alleen als je alles onder een dak hebt, met een eigen bolproductie. mee. Langzaam kwam het besef dat de markt vol zat en de snijhyacinten in een aanbodsmarkt zaten. Dat is het moment dat we de weg naar de retail zijn gaan zoeken, samen met een aantal andere kwekers. We waren te groot voor de klok en zaten onszelf in de weg. Nu de retailhandel opgepakt is, loopt ook de klokhandel weer beter. Maar daar profiteren wij ook van. Elk jaar maken we een stapje in de goede richting qua prijsvorming. Al komen we nu wel op een kantelpunt. PROEVEN WATERBROEI De snijhyacint wordt volgens Rob eigenlijk te duur voor hun afzetmarkt en dus wordt gezocht naar andere manieren om rendabel te kunnen blijven telen. Wij streven ieder jaar naar een groei van tien procent. Dat is niet groeien om het groeien, maar om nog efficienter te kunnen werken. En de afzet is geen probleem. Daarnaast zijn we samen met een ander bedrijf bezig met proeven voor waterbroei op stromend water. Aangezien we de totaalprijs van de bloem niet zo snel zien stijgen, zoeken we naar manieren om de kostprijs te reduceren. Dat kan door van potgrond op waterbroei over te stappen. Het zou mooi zijn als we dat via een bestaand systeem - uit de tulpen - kunnen realiseren. Voordat het zover is, gaan de ontwikkelingen in de huidige broeierij bij Van Haaster Vijfhuizen onverminderd door. Toen Jacques en Rob van Haaster, de derde generatie, het bedrijf in 1995 overnamen werd de broeierij - tot dan toe een activiteit voor de restjes bollen - serieus opgepakt. Nu vormt het een mooi verlengstuk van de bloembollenteelt (hyacinten, tulpen, narcissen en krokussen). Wij hebben bewust gekozen voor snijhyacinten. Het pottenseizoen begint vroeg met Franse bollen, dat past niet in onze kwekerij. Bovendien was de snijproductie nog relatief jong. Het assortiment werd aangepast op de broeierij en omvat soorten als Delfts Blauw, Top Hit, Aiolos, China Pink, Anne Marie en Louvre. Wij willen altijd minimaal vier kleuren kunnen aanbieden van vroeg tot laat. Je moet bovendien grote soorten hebben als je aan de retail levert. Zij verwachten elke week ENGELSE MARKT Belangrijk in de contracthandel is volgens Rob het contact met collega s verderop in de keten. Je moet goed kunnen luisteren naar wat de klant wil. Vervolgens kijk je hoeveel ruimte je hebt om aan die wensen te voldoen. Soms moet je je ook afvragen of je wel bij elkaar past. Als ondernemer voel je wel aan welk type klanten bij jou passen. De snijhyacinten van Van Haaster Vijfhuizen gaan voor negentig procent naar Engeland. Vanwege de strenge kwaliteitseisen een moeilijk land om te beleveren, geeft Rob toe. Maar als je daar aan kan voldoen, schept dat kansen. Het voordeel van de Engelse markt is dat de hyacint daar meer een voorjaarsbloeier is dan een winterbloem. Wij kunnen tot half mei leveren. Bovendien hebben we als retailleverancier minder last van weersinvloeden. Wat voor weer het ook is, mensen gaan naar de supermarkt. Het gaat ons er om dat de consument zoveel mogelijk in contact komt met snijhyacinten. Rob merkt wel dat het seizoen steeds meer golfbewegingen kent. De afname concentreert zich steeds meer rond feestdagen. Het is zaak daar op in te spelen met je productie. Als er vraag is, moet je aan de markt zijn. Juist daarom is het gunstig om actief met afnemers in contact te staan. De ondernemer merkt op dat het retailkanaal zich de laatste jaren positief heeft ontwikkeld voor de afzet van snijhyacinten. In Engeland ontstaat het sneeuwbaleffect. Wij zijn in de top begonnen en langzaam druppelt de afzet door naar de goedkopere supermarkten. De markt is enorm gegroeid en kan nog veel groter worden. Als je nagaat dat we Tesco nog niet beleveren en er af en toe al testzendingen naar Amerika gaan, zijn er uitdagingen zat. Ook op het gebied van promotie. Het imago van de hyacint is wisselend. Veel mensen zien het als oubollig. Er liggen kansen om er weer een trendy product van te maken. 24 januari 2014 VISIE 15

OPENBAAR GROEN Midden in de Randstedelijke wereld van stenen en wegen, is Wassenaar een zeer aantrekkelijke, groene oase. De groene buffers aan weerszijden van de Rijksstraatweg die de gemeente doorkruist, houden de verstedelijking op veilige afstand. Aan de westrand vormen de duinen een natuurlijke overgang naar de zee. Al deze ingrediënten maken Wassenaar tot een aantrekkelijke gemeente om te wonen. Groen vraagt echter beheer en onderhoud. Hoe gaat Wassenaar daarmee om, in deze budgettair zware tijden? is een hele groene gemeente en daar zijn we trots Wassenaar op, steekt Leendert de Lange van wal. De Lange is sinds een jaar wethouder in de gemeente Wassenaar en onder andere verantwoordelijk voor openbaar groen. Het groen bepaalt de identiteit van Wassenaar en is een van de belangrijkste kenmerken van het dorpskarakter. Wij hechten dan ook veel waarde aan ons groen. Om een indruk te geven: in deze gemeente staan 19.000 openbare bomen. Dat zijn er veel voor een gemeente van deze omvang, met 25.000 inwoners. Alleen de gemeente Apeldoorn heeft er meer. Als je door Wassenaar rijdt, vallen je direct de prachtige lanen op, omzoomd door bomen. Tegelijkertijd heeft het dorp een open karakter. Wassenaar bestaat vanuit de historie uit een aaneenschakeling van landgoederen die doorlopen tot in Den Haag. Veel van de landgoederen zijn in tact gebleven. Hiervan heeft de gemeente 80 hectare in beheer. Een van die landgoederen is Landgoed De Paauw, het voormalige woonhuis van Prins Frederik van Oranje-Nassau. Hier is ons raadhuis gevestigd. 16 BLOEMBOLLENVISIE 24 januari 2014 Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas BASISKWALITEIT Het Wassenaarse groen vormt een mooie buffer naar de omliggende randstad. Je bent nog maar nauwelijks de stad uit en je bent in de natuur. In Wassenaar zelf heb je nauwelijks in de gaten dat de stad zo dicht bij is. Een ander sterk punt van onze gemeente is het duingebied met het strand in het westen, die bij elkaar een derde vormen van ons gebied. De Lange merkt op dat beheer en onderhoud hiervan in handen is van waterleidingbedrijf Dunea. Daarvoor hoeven wij dus geen kosten te maken. En dat scheelt, want onderhoud en beheer zijn kostbaar, met name in een gemeente die zo rijk aan groen is. Wij bezitten een flink areaal. Onze visie is dat wij op het gebied van groen in elk geval een basiskwaliteitsniveau willen vasthouden. Je moet je voorstellen: niveau A is het allerbeste, niveau D het minimumniveau. Wij zetten qua onderhoud en beheer in op niveau B/C. En als we zien dat op een bepaalde plek het niveau dreigt weg te zakken, grijpen we daar in en ondernemen we extra actie. BEHOUD BUDGET De intensiteit van beheer en onderhoud binnen de gemeentegrenzen loopt nogal uiteen. Globaal kennen wij vier gebieden: de landgoederen, de dorpskernen en woonwijken, weidegebieden en het duingebied. De landgoederen hebben een natuurlijk karakter, als daar eens een tak van een boom waait, kun je die best een tijdje laten liggen, dat kan juist heel goed zijn voor de natuur. Ik vind de groeiende maatschappelijke betrokkenheid bij groen een interessante ontwikkeling Het verwijderen van al het blad is wel veel werk, dat kun je je wel voorstellen in zo n Engelse landschapstuin. In dorpskernen en woonwijken vragen onderhoud en beheer meer aandacht, in perken en langs wegen. Het duingebied valt dus buiten ons beheer en de weidegebieden worden door agrariërs onderhouden. De Lange heeft zich in de raad hard gemaakt voor in elk geval het behoud van het budget voor groen. Dat is voor dit jaar gelukt. Daarmee kunnen we ons groen op niveau houden. Iedereen realiseert zich ook welke waarde groen in onze gemeente vertegenwoordigt; het vastgoed in Wassenaar zou stevig in waarde dalen als het groen zou verdwijnen of afnemen. Groen kost geld, maar bezorgt ons dus ook inkomsten. Daarbij is bekend wat groen Leendert de Lange: Zonder groen zou de waarde van Groen bep doet voor het welzijn van mensen. En ten slotte besteden wij een deel van het onderhoud aan ons groen uit aan de sociale werkvoorziening; op die manier betekent ons groen ook iets voor mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Redenen genoeg voor onze gemeente om in te zetten op versterking van onze groene structuur. Ook tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in maart is openbaar groen een issue. Daar is geen grote discussie over: alle partijen hebben dit hoog op de agenda staan. Belangrijk daarbij is dat er voldoende geld voor beheer en onderhoud van openbaar groen blijft en dat dit onderwerp niet ondersneeuwt door andere wensen. PARTICIPATIE Geld voor spectaculaire nieuwe projecten is er niet, met het huidige openbaar groen budget

het vastgoed in onze gemeente flink dalen aalt de identiteit van Wassenaar van 2,1 miljoen euro. Wel ontplooit Wassenaar nieuwe initiatieven in samenwerking met zijn inwoners. Veel van onze bewoners hebben zelf een grote tuin en tuinieren is voor hen vaak een hobby. Vanuit die hobby en een gevoel van betrokkenheid ontstaan hier en daar voorzichtig allerlei initiatieven en wij stimuleren dat ook. Wassenaar heeft maar liefst 26 wijkverenigingen en een van die verenigingen is aan de slag gegaan met het opknappen van een park. Een andere buurtvereniging heeft een project opgepakt bij de oude burcht. In een nieuwe wijk bood een gepensioneerde inwoner aan dat hij wel met het openbaar groen aan de slag wilde gaan. Hij heeft de gevraagde struiken gekregen en is aan de slag gegaan. Wij juichen deze ontwikkelingen van harte toe. Tegelijkertijd realiseren we ons dat we met het weggeven van een stuk beheer en onderhoud ook moeten loslaten hoe dit gebeurt. Bewoners hebben daar soms andere ideeën over dan wij, kiezen voor een andere aanpak. Maar, ook dat hoort bij dit proces. Natuurlijk moeten we wel goed met elkaar vastleggen wat ieders taken en verantwoordelijkheden zijn zodat er geen problemen ontstaan rond aansprakelijkheid. Ook het kwaliteitsniveau mogen we niet uit het oog verliezen; binnen de gemeente hebben we de nodige expertise opgebouwd op groengebied, die zullen we blijven inzetten. Los van dat alles vind ik de groeiende maatschappelijke betrokkenheid bij groen een interessante ontwikkeling. BLOEMBOLLEN Ook het bedrijfsleven doet een duit in het openbaar groen zakje van de gemeente Wassenaar. Bijna alle rotondes in Wassenaar zijn gesponsord door het bedrijfsleven. De aanleg en het onderhoud zijn veelal in handen van hoveniers die hiervoor contracten hebben met de desbetreffende bedrijven. Ieder bedrijf geeft zo zijn eigen invulling aan de rotonde. Een bescheiden bordje maakt kenbaar welk bedrijf de rotonde sponsort. De gemeente hoeft dus niks aan deze rotondes te doen, een prima samenwerking. Ook de bollenkwekers in het gebied dragen hun steentje bij. Het aantal bollenkwekers in Wassenaar is in de loop der jaren afgenomen - veel bollengrond is teruggegeven aan de natuur maar van oudsher horen bloembollen wel bij dit gebied. Die link is er dan ook nog altijd. Een kweker zorgt in het voorjaar voor mooie bakken, kisten en manden met bloembollen in het centrum. Dat fleurt de boel mooi op in die winterse periode, daar zijn we erg blij mee. Dat maakt het groene plaatje van onze gemeente compleet. 24 januari 2014 BLOEMBOLLENVISIE 17

VOORLICHTING Het toepassen van verlichting Vanuit het Demonstratieproject Schoon en Zuinig zijn in het broeiseizoen binnen het praktijknetwerk Het Nieuwe Telen bij Tulp bij drie broeierijbedrijven verschillende aspecten onderzocht. Eén van deze aspecten was het toepassen van andere vormen van verlichting en het bijbehorende elektriciteitsverbruik daarvan in kaart te brengen. De metingen op de bedrijven zijn verricht door WUR/PPO samen met DLV Plant. Theo van der Gulik, DLV Plant, Markgroep Bloembollen Fotografie: DLV Bloembollen De belangstelling voor verlichting neemt door teelt van tulpenbloemen in meer lagen toe. Voor het produceren van tulpenbloemen is assimilatiebelichting niet nodig omdat alle energie die nodig is voor de groei in feite al in de bol zit. Wel is het zogenoemde stuurlicht nodig om bloemen van een gewenste kwaliteit te produceren. LED LED-lampen produceren licht van een bepaalde golflengte, waarbij weinig warmtestraling vrijkomt. Daardoor kunnen LED s dicht boven het gewas worden gehangen. Er worden nog steeds proeven uitgevoerd om te bepalen wat de meest gewenste lichtbehoefte en kleur is. Uit eerdere proeven van PPO/WUR bleek dat bij blauw licht de tulpen het zwaarst werden en de plantlengte, pootlengte en bladlengte lang zijn. Bij toevoeging van een kleine hoeveelheid rood licht worden deze lengten en ook het gewicht minder. Bij rood licht komt de bloem verder uit het blad. Bij meer dan 50% rood licht veranderen lengte en gewicht niet meer. Door tijdens de groei van kleur te wisselen kan de plantopbouw effectiever gestuurd worden: de poot strekt vooral in de eerste helft van de groeiperiode, zodat belichten met blauw licht in die periode tot een extra lange poot leidt. Het langste blad groeit vooral in de tweede helft van de groeiperiode, zodat belichten met rood licht tot een korter langste blad leidt waardoor de bloem verder uit het blad komt. Uit de proeven van PPO/WUR kwam tevens naar voren dat bij LED-verlichting zelfs bij een laag niveau van 10 μmol/s/m de plantgroei en -opbouw door rood/blauwverhoudingen zijn te sturen. Dit betekent echter ook dat deze sturing in een kas niet mogelijk is: de invloed van daglicht zal de rood/blauw verhoudingen bij LED-verlichting van 10 μmol/s/m2 te veel verstoren. Daardoor zal bij broei in een kas de capaciteit van de LED-verlichting om invloed te hebben waarschijnlijk hoger moeten liggen. Bedrijf 1 teelt gedeeltelijk in twee lagen. De verlichting bij de onderste laag gebeurt door hogedrukkwiklampen. Het water wordt gerecirculeerd. De waterzuivering gebeurt via lagedruk-uv-installaties. Er is besparing op energie door onder meer een energiescherm en door warmteopslag in de bodem. Hiertoe zijn slangen aan palen tot vijftien meter diep in de bodem aangebracht. De warmteverspreiding in de kas gebeurt via een net in de betonbodem. De warmtevoorziening bedraagt ongeveer 70% van het gemiddelde dat op basis van de geregistreerde temperaturen nodig zou zijn geweest. HR-ketels staan gereed om bij te springen. In de zomer kan met grondwater worden gekoeld. Bij bedrijf 2 start de broei om redenen van interne logistiek op de bovenste laag. De tweede helft van de trek staan de tulpen op de onderste laag. In broeiseizoen 2011/2012 werden tulpen op de onderste laag vanaf week 1 met blauwe en witte TL-lampen twaalf uur per dag belicht, in het voorgaande jaar was dit nog 24 uur. Op de 6.450 m2 teelt (161% kasbedekking) bedroeg de pro- Productie (stuks) en Energieverbruik (Mjoules) 800,000 700,000 600,000 500,000 400,000 300,000 200,000 100,000 productie gas elektra gas + elektra Energie-efficiëntie 14.0 12.0 10.0 8.0 6.0 4.0 2.0 EnergieEfficientie (MJ/bos) 0 18-Nov 09-Dec 30-Dec 20-Jan 10-Feb 03-Mar 24-Mar 14-Apr 05-May 0.0 Figuur 1: Wekelijkse productie en energieverbruik seizoen 2011/ 2012, bedrijf 2. 18 VISIE 24 januari 2014

bij het Nieuwe Telen Tulp ductie twaalf miljoen tulpen. De oogst van de eerste tulpen was 15 november, de laatste op 17 april. Vanaf half januari t/m half april is de kas in volle productie. Het gasverbruik voor verwarming is in december t/m half maart het hoogst en neemt daarna af. Het elektriciteitsverbruik voor de verlichting start pas als ook op de onderste laag gebroeid wordt. Dit is in de eerste week van januari. In figuur 1 is het energieverbruik per bos weergegeven: in het begin van het broeiseizoen is dit het hoogst (meer dan 8 MJ/bos) door de lage weekproductie en het hoge energieverbruik. Het totale energieverbruik (verwarming plus belichting) is het hoogst in februari. Voor het broeiseizoen 2011/2012 zijn productie en energieverbruik samengevat in figuur 1 (Bron: WUR/PPO). Vanaf 24 oktober 2011 t/m 17 april 2012 werden 12 miljoen stelen verkocht, was het gasverbruik 130.822 m3 en het berekende elektraverbruik voor belichting 210.302 kwh. Het gewogen gemiddelde energieverbruik per bos kwam hiermee op 5,41 MJ en betekent ten opzichte van broei in één teeltlaag een energiebesparing van 39%. Tevens zijn de cijfers van 2011/2012 weergegeven. Zie tabel 1 (Bron: WUR/PPO). Bedrijf 3 teelt in drie lagen bij een productie van ongeveer tien miljoen bloemen per seizoen. De tulpen komen binnen op de middelste laag, waar LED-verlichting hangt met een capaciteit van zestien tot zeventien μmol/s/m2. Na enige tijd gaan de tulpen naar de onderste laag waar eveneens LED-verlichting hangt. Als het gewas voldoende is ontwikkeld gaan de bakken naar de bovenste laag waar ze in daglicht staan. Als ze oogstbaar zijn gaan ze naar een gedeelte van de onderste laag en vervolgens naar een plukhal om geoogst te worden. Bij dit bedrijf wordt het water gerecirculeerd. Reiniging gebeurt onder meer met een hogedruk-uv-installatie. STROOMVERBRUIK In tabel 2 is een vergelijking gemaakt van het elektriciteitsverbruik van de drie praktijkbedrijven en het gas- en elektraverbruik per 1.000 stelen. Tabel 1: energieverbruik Bedrijf 2 eenheid 2010/2011 2011/2012 produktie miljoen 13,15 12,01 gasverbruik m 3 162.850 130.822 M 5.727.435 4.600.998 elektra verlichting kwh 221.118 210.302 MJ 1.990.062 1.892.722 Totaal M 7.717.496 6.493.719 MJ/bos 5,87 5,41 Energiebesparing % 41% 39% * primaire energie Tabel 2 Productie en energieverbruik in broeiseizoen 2011/2012, vergelijking drie bedrijven Bedrijf 1 Bedrijf 2 Bedrijf 3 Productie mln stelen 27,1 12,0 9,8 netto kas (oppv 1ste laag) m 2 4867 3226 1140 totaal netto teeltoppervlak m 2 8050 6451 3421 Kasbenutting % 165% 200% 300% productie netto kasoppv. stelen/m 2 5561 3722 8593 productie netto teeltoppv. stelen/m 2 3362 1861 2864 totaal gasverbruik m 3 0 130.822 53.000 gas per m 2 netto kas m 3 /m 2 0 41 46 gas per m 2 teelt m 3 /m 2 0 20 15 totaal warmtepomp kwh 815.850 - - oppv belicht m 2 4867 3226 1093 uren per dag n 6 24 24 lampvermogen watt/m 2 40 31 16 energie voor belichten kwh/m 2 5 33 18 energie voor belichten kwh 40.000 210.302 63.202 gas/1000 stelen m 3 0,0 10,9 5,4 elektra/1000 stelen kwh 31,6 17,5 6,4 primaire energie/1000 stelen MJoules 285 541 248 (114)* (213)* Energiebesparing door MLT 38% 39% 61% Zuiniger dan sectorgemiddelde** 57% 19% 63% * Bedrijf 1 en 3 verbruiken groene stroom waarvoor per kwh geen 9 MJ aan gas is verbruikt: bij de omrekening kwh naar MJoules de omrekening kwh zou dus 3,6 ipv. 9 gebruikt kunnen worden gebruikt. ** Uit de EnergieMonitor 2011 van de bloembollensector blijkt een gemiddeld gasverbruik van19 m³ per 1000 tulpen = 35,17 x 19 = 668 MJ/1000 st. Het project Het Nieuwe Telen Tulp Het demonstratieproject wordt uitgevoerd door DLV Plant en PPO in samenwerking met drie demonstratiebedrijven. De betrokken installateurs zijn Van Zaal, Philips, Ateco en Polytechniek. Het doel van het project is een bijdrage leveren aan energiebesparing in de bloembollensector door het demonstreren en communiceren van energiebesparende technieken en maatregelen tijdens het broeien van tulpen. De looptijd is drie jaar en vindt plaats in het kader van de demonstratieregeling Schoon en Zuinig. Het project wordt gefinancierd vanuit het Programma voor Plattelandsontwikkeling (POP) met bijdragen van de EU, het ministerie van EL&I aangevuld met bijdragen van de demonstratiebedrijven en betrokken installateurs. 24 januari 2014 VISIE 19

VAKVENSTER Topkwaliteit loont Foto: René Faas Tekst: Arie Dwarswaard Half januari start het narcissenseizoen bij H. Wijnhout & Zoon in Hillegom. Vader Henk, zoon Rien en de medewerkers Ron en Roger oogsten volop de narcis Dutch Master. Wijnhout kiest voor topkwaliteit, door te werken met eigen bollen, en alles netjes rechtop te planten op grote bakken. Kwaliteit loont, merkt Wijnhout. Door alles met blad te plukken en netjes te bossen is er een goede boterham te verdienen. En Dutch Master is altijd goed. De mensen willen toch graag een gele trompetnarcis voor op de vaas. Voor de tuin heeft Wijnhout een veel breder sortiment, met een hoofdrol voor de dubbele narcis. Maar dat is weer een ander verhaal.