02 2015 #1 MIRT Onderzoek oostkant amsterdam Bereikbaarheid, landschap en economie in samenhang bekeken Uit analyse is gebleken dat in de toekomst, na 2020, een bereikbaarheidsknelpunt optreedt op de A1 tussen Muiden en Hoevelaken. Dit is de aanleiding voor het rijk om samen met andere partijen te onderzoeken hoe in de toekomst de doorstroming van het verkeer aan de oostkant van Amsterdam kan worden behouden. Het onderzoek beperkt zich niet tot de bereikbaarheidsopgave, maar wordt in samenhang met andere ruimtelijke opgaven breder bekeken. Welke mogelijkheden zijn er om de ruimtelijk economische ontwikkelingen in het gebied op elkaar te laten aansluiten? Vanuit verschillende schaalniveaus (nationaal, regionaal en lokaal), belangen en ambities wordt onderzocht welke samenhang is aan te brengen tussen infrastructuur, ruimtelijke vraagstukken, natuur en economische ontwikkelingen. Door de brede blik op dit bereikbaarheidsvraagstuk van overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke partijen, draagt dit onderzoek bij aan een versterking van de slagkracht van het gebied en van de economische concurrentiepositie van een goed bereikbaar Nederland. Voor de eerste sessie zijn alle structuurvisies, ambities en visies van alle overheidspartijen in het gebied geanalyseerd. Kwartier maken In het najaar van 2014 is het MIRT -onderzoek Oostkant Amsterdam gestart. De eerste fase in dit onderzoek is het kwartier maken, waarin de kwartiermaker een analyse start van toekomstige opgaven, ambities en belangen die breed in het gebied spelen. In een open proces gaat de kwartiermaker met overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke partners in gesprek over de afbakening van het onderzoek, de opgaven en ambities in dit gebied en de samenhang tussen deze onderdelen. Ook worden er gebiedssessies georganiseerd waarin vertegenwoordigers van verschillende organisaties en met een verschillende (beleids)achtergrond met elkaar in gesprek gaan over mogelijke slimme verbindingen. De kwartiermaker levert aan het eind van de kwartiermakersfase een breed gedragen plan van aanpak op, waarin staat welke opgaven in het onderzoek aan de orde worden gesteld, welke rol de verschillende partijen krijgen en wat de beoogde resultaten zijn. De samenwerking tussen betrokken partners kan resulteren in een gedeeld opdrachtgeverschap, de brede blik kan leiden tot een bredere visie op de (aanpak van de) onderzoeksvraag. Maar bovenal biedt deze aanpak kansen voor maatwerk! Uitgangspunten onderzoek In dit brede MIRT-onderzoek wordt gewerkt vanuit de volgende principes: Een brede analyse en afweging van opgaven en ambities, Ontwikkeling van onderbouwde kosteneffectieve ontwikkelingsrichtingen en alternatieven richting de toekomst, Gelijkwaardige samenwerking met partijen in het gebied. De sleutel tot oplossingen voor veel vraagstukken hebben het rijk, de medeoverheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties vaak al zelf in handen. Gezamenlijk bezien ze het gebied binnen de ruimtelijke economische ontwikkeling van Nederland. Daarbij staan zij open voor innovatie, ondersteunen ze samenhangende bestaande initiatieven en maken ze waar mogelijk ruimte voor nieuwe initiatieven en ontwikkelingen. De basis hiervoor is gelijkwaardige samenwerking. Samen hebben deze partijen alles in huis om de economische concurrentiepositie van een goed bereikbaar Nederland te optimaliseren.
MIRT ONDERZOEK OOSTKANT AMSTERDAM Proces en leeswijzer In september 2014 is het MIRT-onderzoek Oostkant Amsterdam gestart. De eerste fase in dit onderzoek is het kwartier maken. In deze fase, die loopt tot juni 2015, start de kwartiermaker samen met partijen uit het gebied een analyse naar toekomstige opgaven, ambities en belangen die breed in het gebied spelen en stelt daarbij de vraag of er opgaven of ambities op een slimme manier aan elkaar te verbinden zijn. In een open proces gaat de kwartiermaker met rijk, regionale overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke partners in gesprek over de afbakening van het onderzoek, de opgaven en ambities en de samenhang tussen deze onderdelen. Naast gesprekken met afzonderlijke partijen in het gebied, vinden deze gesprekken vooral plaats in gebiedssessies, waarbij vertegenwoordigers vanuit verschillende organisaties en met een verschillende (beleids)achtergrond met elkaar in gesprek gaan. Waar staan we nu? Er hebben inmiddels twee gebiedssessies, in november en december 2014, plaatsgevonden. De opbrengst uit deze gebiedssessies is in deze leaflet weergegeven. De opbrengsten zijn verdeeld in drie thema s: economie, bereikbaarheid en landschap, natuur en water. Voor de eerste gebiedssessie zijn alle structuurvisies, ambities en visies van alle overheidspartijen in het gebied geanalyseerd (zie afbeelding op voorpagina). Dit heeft een beeld opgeleverd wat er speelt in het gebied en welke thema s / elementen het vaakst genoemd worden. In de eerste gebiedssessie zijn een drietal thema s benoemd die volgens de deelnemers een verdieping behoefden, te weten economie, bereikbaarheid en landschap, natuur en water. In de tweede gebiedssessie zijn deze thema s verder besproken met de deelnemers. Er zijn gezamenlijke beelden ontstaan rondom deze thema s. Er is geconcludeerd dat het zinvol lijkt de verschillende thema s in samenhang te bezien, in plaats van deze thema s afzonderlijk aan te pakken. In volgende gebiedssessies zal bekeken worden of en waar raakvlakken gevonden kunnen worden, welke verbindingen het meest kansrijk zijn en welke verdieping mogelijk is. Vervolg van het proces Tot in het voorjaar 2015 wordt er in gebiedsessies en in expertsessies over de thema s breed verkend wat er speelt en welke verbindingen er mogelijk zijn (divergeren). In een bestuurlijke conferentie in het voorjaar zullen de meest kansrijke ambities, opgaven en belangen voorgelegd en besproken worden. Daarna wordt gekozen welke opgaven en ambities in samenhang worden geagendeerd voor de volgende stap in het MIRT-onderzoek (convergeren). De kwartiermakersfase wordt in juni 2015 afgesloten met een Plan van Aanpak voor het vervolg.
! Strategische 0 1 km MIRT ONDERZOEK OOSTKANT AMSTERDAM Potentieel HOV Centrumstations stations TOP s (Toeristische overstap punten) Ziekenhuizen Bedrijvenparken Rivieren/kanalen Opbrengst sessie economie Voorkomen wateroverlast De ambities op het terrein van economie zijn legio. De Unesco erfgoed deelnemers aan de gebiedssessie zien veel groeipotentie in de recreatiesector, Natuurlijk water juist in verbinding met het karakteristieke Nieuwe landschap ondieptes en versterkt met toeristische overstappunten (TOP s). Over knooppunten gesproken, de Sloepenroute bijzondere stationslocaties zijn mooie ontmoetingsplekken Directe toegang tot landschap en dus plekken voor allerlei nieuwe bedrijvigheid. Kans voor fietsverbindingen Daar liggen kansen. De media- en zorgsectoren worden Weidevogelgebied gezien als belangrijke bestaande pijlers die in ieder geval behouden Historische moeten waterlinies worden. Voor winkelkernen en bedrijventerreinen liggen de ambities vooral in het Heuvels vitaliseren en herstructureren. Tot slot kent het gebied een uniek Dijkaanpassing netwerk van ondernemers en beslissers waaruit regelmatig start-ups komen. Een interessante voedingsbodem dus. A27, A1 Wel hebben Overige de snelwegen deelnemers aan de gebiedssessies voorzichtig N236, geconstateerd N201 dat de uiteenlopende ambities Overige regionale wegen gefragmenteerd en weinig in samenhang zijn. Op basis Lokaal wegennet van de nu beschikbare informatie lijken veel ambities om Potentieel wegverbindingen nadere uitwerking en concretisering te vragen. Probleem Waterwegen daarbij is wellicht het eigenaarschap. Wie voelt zich op meer regionale schaal en in een meer nationale context, Potentiele fietssnelweg verantwoordelijk voor de ambities? Wie kan koers zetten Snelweg afrit en de reikwijdte bepalen? Het zou helpen meer scherpte en duidelijkheid te krijgen over de aangedragen economische ambities, hun Bottlenecks Problematische spoorwegovergangen samenhang en de randvoorwaarden die daarbij gewenst of noodzakelijk zijn. Waarom? Omdat we vervolgens met elkaar kunnen bekijken hoe deze te realiseren zijn en waar de bijdrage van de overheden zou moeten liggen onder andere als het gaat om de bereikbaarheid (onderliggend wegennet en hoofdwegen). Drie schaalniveaus spelen een belangrijke rol voor het gebied Het gebied is deel van het wegennetwerk richting Duitsland
! Strategische 0 1 km MIRT ONDERZOEK OOSTKANT AMSTERDAM Potentieel HOV Centrumstations stations TOP s (Toeristische overstap punten) Ziekenhuizen Bedrijvenparken Rivieren/kanalen Voorkomen wateroverlast Unesco erfgoed Natuurlijk water Nieuwe ondieptes Sloepenroute Directe toegang tot landschap Kans voor fietsverbindingen Weidevogelgebied Historische waterlinies Heuvels Dijkaanpassing A27, A1 Opbrengst Overige snelwegen sessie landschap, natuur en water N236, N201 Cultuurhistorie Overige regionale en landschappelijke wegen rijkdom vormen Lokaal wegennet belangrijke dragers voor de verdere ontwikkeling van het Potentieel wegverbindingen gebied en bieden kansen voor de ruimtelijke economische Waterwegen ontwikkeling. Dit kan zich vertalen in het creëren van werkgelegenheid in de zorg, in het toerisme, de recreatie Potentiele fietssnelweg of andere sectoren. Snelweg afrit Het gebied tussen Amsterdam en Amersfoort wordt Bottlenecks Problematische spoorwegovergangen gekenmerkt door vier landschappelijke elementen. Aan de westzijde de Vecht, de plassen en het veenweidegebied, aan de oostzijde de Eem en het Arkemheengebied met het open landschappelijk karakter en de weidevogels, daartussen de zandrug en aan de noordzijde het Gooimeer. Het gebied heeft een grote cultuurhistorische rijkdom, die bijvoorbeeld tot uiting komt in de prehistorische grafheuvels, de Hollandse waterlinie en de vele buitenplaatsen. Cultuurhistorie en landschappelijke elementen vormen gezamenlijk de basis voor het eigen verhaal van het gebied, een verhaal dat nog veel sterker uitgedragen zou kunnen worden: de cultuurhistorie en de landschappelijke rijkdom verklaren immers veel van de kenmerken van het huidige gebied en helpen het te begrijpen. Water vormt een uitdaging voor de regio volgens de deelnemers aan de gebiedssessies. Te denken valt hierbij aan de bescherming tegen water, het aanpakken van de droogte in het gebieden, de waterkwaliteit in het Gooimeer. Ook het aanpakken van deze uitdaging biedt kansen om het gebied economisch te ontwikkelen en het cultuurhistorische verhaal te versterken en uit te dragen. Waterrecreatie kan in de toekomstige ontwikkeling een omslagpunt vormen in een verdergaande ontwikkeling van het gebied. Wel moet dan de werking van het gehele watersysteem onderzocht worden: hoe zit het in elkaar, hoe is dit zo gekomen en hoe brengen we eventueel de dynamiek erin terug? Het gebied maakt ook deeluit van de metropolitane agglomeratie van Nederland.
! Strategische stations TOP s (Toeristische overstap punten) Ziekenhuizen MIRTBedrijvenparken ONDERZOEK OOSTKANT AMSTERDAM Rivieren/kanalen Voorkomen wateroverlast Unesco erfgoed Natuurlijk water Nieuwe ondieptes Sloepenroute Directe toegang tot landschap Kans voor fietsverbindingen Weidevogelgebied Historische waterlinies Heuvels Dijkaanpassing A27, A1 Overige snelwegen N236, N201 Overige regionale wegen Lokaal wegennet Potentieel wegverbindingen Waterwegen Potentiele fietssnelweg Snelweg afrit Bottlenecks Problematische spoorwegovergangen 0 1 km Opbrengst sessie bereikbaarheid Uit de Nationale Markt en Capaciteitsanalyse komt een knelpunt naar voren op de A1 ter hoogte van t Gooi, na 2020. Dit bereikbaarheidsknelpunt wordt door de deelnemers aan de gebiedssessies gevoelsmatig onderschreven, maar minder duidelijk is waar dit knelpunt mee samenhangt, hoe het veroorzaakt wordt en wat dus de beste oplossing is. Pas als duidelijker is hoe het vervoerssysteem in brede zin in elkaar zit, kan bekeken worden waar de opgaven liggen. Hieronder een greep uit de knelpunten die worden ervaren op het gebied van bereikbaarheid in het gebied. De A1 is een drukke doorvoerweg, maar wordt ook door lokaal verkeer gebruikt. Het spoor en de A1 hebben een barrièrewerking, het oversteken van deze infrastructuur is lastig. Er zijn ontwikkelingen gaande op het gebied van snelfietspaden en knooppunten. Er wordt sluipverkeer ervaren en treinen zitten vol. Het gebied wordt gekenmerkt door een hoge landschappelijke waarde en een kwalitatief hoogwaardig woonklimaat. Dit veroorzaakt spanning op de bestaande ruimte voor voorzieningen en ook op bereikbaarheid. Behoud en wellicht verbetering van de landschappelijke kwaliteit zijn randvoorwaarden bij een eventuele capaciteitsuitbreiding op het hoofdwegennet. Hier ligt een mogelijke koppeling met de opbrengst uit de sessie landschap, natuur en water. Geconstateerd wordt dat de bereikbaarheid van de A1 in samenhang met het verkeer op de A6, de A27, provinciale wegen, lokaal wegennet en OV dient te worden geanalyseerd. Inzicht in het vervoerssysteem draagt bij aan het benoemen en onderbouwen van knelpunten en kan helpen in het benoemen van ambities. Bereikbaarheid staat niet op zichzelf, maar werkt ondersteunend en richtinggevend voor ambities van de regio en van het rijk. Omdat nog niet geheel duidelijk is welke ambities de regio heeft op het gebied van economische of landschappelijke ontwikkelingen, is er nog geen eenduidige uitspraak te doen over de ambities met betrekking tot bereikbaarheid. Lokaal komen de netwerken van verschillende schaalniveaus bij elkaar.
MIRT ONDERZOEK OOSTKANT AMSTERDAM Gebiedssessie 1 07/11/2014 Visio Huizen Peter van de Mortel Gemeente Diemen Derk van der Velden Goois Natuurreservaat Ed Heijstee ilocator Andries Liemburg Provincie Flevoland Jeske Reijs Provincie Noord-Holland Rob Uijtjens Regio Gooi en Vechtstreek Annelies Heidekamp Rijkswaterstaat WNN Örjan van Drongelen Waternet Luc de Vries Min IenM, kwartiermaker Marieke Hofstra Min IenM, DGRW Paul Gerretsen Vereniging Deltametropool Miriam Ram Vereniging Deltametropool Gebiedssessie 2 12/12/2014 Regiokantoor Gooi en Vechtstreek Peter Richters Gemeente Amersfoort Ben Berends Gemeente Bussum Thijs Herngreen Gemeente Bussum Michel Beuving Gemeente Huizen Tonneke Tersteeg Gemeente Huizen Glenn Janssen Gemeente Weesp Derk van der Velden Goois Natuurreservaat Ed Buijs Metropoolregio Amsterdam Henk Groenewegen Metropoolregio Amsterdam Andries Liemburg Provincie Flevoland Jeske Reijs Provincie Noord-Holland Mariëtte Zivkovic Regio Gooi en Vechtstreek Rob Uijtjens Regio Gooi en Vechtstreek Tim Schiereck Rijkswaterstaat MN Annelies Heidekamp Rijkswaterstaat WNN Adriana Jeuring Waternet Örjan van Drongelen Waternet Joop van Dort FIN Bedrijvenvereniging Naarden-Bussum Luc de Vries Min IenM, kwartiermaker Marieke Hofstra Min IenM, DGRW Paul Gerretsen Vereniging Deltametropool Contact info Voor vragen en nadere informatie over het MIRT-onderzoek Oostkant Amsterdam kunt u contact opnemen met de kwartiermaker Luc de Vries, luc.de.vries@minienm.nl, tel. 06 53753998, met Paul Gerretsen, ruimtelijk denker, paul.gerretsen@deltametropool.nl of met de projectsecretaris, Regien Visser, regien.visser@minienm.nl, tel. 06 15879101.