Nummer : 11-13.2011 Onderwerp : Verzoek renteloze lening Hospice de Ommejas BV Korte inhoud : De gemeenteraad van de gemeente Eemsmond wordt voorgesteld in te stemmen met het verzoek tot een renteloze lening van Hospice de Ommejas BV ten einde de inventaris voor de high care hospice te kunnen aanschaffen. Uithuizen, 1 december 2011. AAN DE RAAD. 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Op 30 mei jl. ontving onze gemeente een aanvraag voor een renteloze lening van 40.000,- door Stichting Exploitatie de Ommejas voor de inrichting van de in aanbouw zijnde hospice. De hospice is gevestigd aan de Bovenhuizen 32- kbd te Uithuizen. Voorzitter van de stichting is mevrouw Wil Ruiter- Rijckenberg. Gedurende de behandeling van de aanvraag bleek de situatie te zijn gewijzigd. Hierdoor is een nieuwe aanvraag nodig. Deze nieuwe aanvraag, afkomstig van de Hospice de Ommejas BV, dochter van Stichting Thuiszorg de Ommejas, treft u hierbij aan, evenals een begeleidend schrijven van de initiatiefnemers. In dit voorstel wordt de nieuwe aanvraag behandeld en getoetst aan de voorwaarden van een renteloze lening. 1.2 Centrale vraag Aan het toekennen van een renteloze lening is een aantal voorwaarden verbonden, waaraan de aanvraag moet voldoen. In dit voorstel wordt bekeken of de aanvraag aan de gestelde voorwaarden voldoet. 1.3 Leeswijzer Eerst worden de voorwaarden van een renteloze lening besproken en wordt bekeken of de aanvraag aan de voorwaarden voldoet. Vervolgens wordt de aanvraag beoordeeld en wordt de financiële dekking van de rentelast weergegeven. Afgesloten wordt met een voorstel over het al dan wel of niet toekennen van de renteloze lening.
2 2. Voorwaarden renteloze lening Hieronder worden eerst de voorwaarden beschreven, zoals deze zijn vastgesteld in het subsidiebeleid en de Wet FIDO (Wet Financiering decentrale overheden), waaraan de aanvraag zal moeten voldoen. Vervolgens worden deze voorwaarden een voor een besproken, waarna wordt afgesloten met conclusies. 2.1 Voorwaarden Op 20 november 2008 is het subsidiebeleid van de gemeente Eemsmond door de raad vastgesteld. Een renteloze lening is onderdeel van het subsidiebeleid, zie bijlage 1. Naast de voorwaarden gesteld in het subsidiebeleid worden er vanuit de Wet FIDO voorwaarden gesteld aan onder andere een renteloze lening. De Wet FIDO, artikel 2, eerste lid geeft aan dat het aangaan van leningen en het uitzetten van middelen en het verlenen van waarborgen en garanties uitsluitend is toegestaan voor de uitoefening van de publieke taak. Samenvattend moet een aanvraag voor een renteloze lening aan de volgende voorwaarden voldoen: 1. De aanvrager oefent een publieke taak uit; 2. De lening wordt verstrekt ten behoeve van de aanschaf van kapitaalgoederen; 3. De uitvoering van de activiteit waarvoor de lening wordt aangevraagd vindt niet binnen vier maanden na het tijdstip van indiening plaats; 4. De aanvraag doorstaat de financiële toets; 5. Het plafond voor renteloze leningen dient nog niet bereikt te zijn. 2.2. Behandeling van de voorwaarden 2.2.1 Publieke taak De vraag wat nu nog wel of juist niet tot de publieke taak kan en/of mag worden berekend, speelt zich af in een spanningsveld. In dat verband kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het verstrekken van een lening aan een voetbalvereniging of het via het Stimuleringsfonds volkshuisvesting doen verstrekken van startersleningen. Een strak omvattend kader valt echter niet te geven. Van belang is dat gemotiveerd en transparant de gemeente in principe zelf aangeeft wat onder de publieke taak moet worden verstaan en hoe deze zal worden uitgeoefend. Een beschrijving van hetgeen in algemene zin onder publieke taak kan worden verstaan, zou de volgende kunnen zijn: de overheid kan en/of mag iets tot haar publieke raak rekenen wanneer het particuliere bedrijfsleven niet of tegen bijzonder hoge kosten in een voorziening voorziet, waardoor deze niet of voor velen niet bereikbaar is. Palliatieve terminale zorg Er zijn diverse voorzieningen waar palliatieve terminale zorg wordt aangeboden. Verpleeg- en verzorgingshuizen bieden deze zorg. Vaak gebeurt dit op incidentele basis. Dat wil zeggen dat, wanneer er een bed vrij is, er incidenteel een palliatieve terminale patiënt wordt opgenomen. Daarbij is het kleinschalige en
3 huiselijke karakter dat gewenst wordt vaak niet aanwezig bij verpleeg- en verzorgingshuizen. Naast verpleeg- en verzorgingshuizen wordt er ook door thuiszorgorganisaties palliatieve terminale thuiszorg geleverd. Al dan niet ondersteund door vrijwillige mantel- of respijtzorg. Er bestaan ook situaties waar mensen die in hun laatste levensfase zitten om welke reden dan ook, niet thuis of in het ziekenhuis kunnen en/of willen blijven. Voor deze mensen zijn de hospice voorzieningen bedoeld. High en low care Er bestaan twee soorten hospices, namelijk het bijna thuis huis en de high care hospices. Het verschil is vooral gelegen in de (financiële) organisatie. Het bijna thuis huis draait volledig op vrijwilligers. Zij hebben een aparte scholing gekregen om de gasten en hun naasten naar behoefte te kunnen bijstaan. Daarnaast geven huisartsen (als het mogelijk is de eigen huisarts) en wijkverpleegkundigen of thuiszorgorganisaties de medische en verpleegkundige zorg. De vrijwilligers zorgen dus 24 uur per dag voor de gasten en worden ondersteund door een coördinator (de enige betaalde kracht). De coördinator zorgt voor de afstemming en heeft de dagelijkse leiding. In een high care hospice is altijd een verpleegkundige aanwezig en de voorziening is meer geschikt voor gasten die afhankelijk zijn van allerlei ingewikkelde medische apparatuur. De opstartkosten van een high care hospice zijn hoog. Dit komt met name door het verpleegkundig personeel dat al wel in dienst treedt, terwijl de bezetting van de bedden nog onvolledig is. In een bijna thuis huis krijgen de cliënt en familie met veel verschillende mensen te maken. Naast de vrijwilligers en (huis)artsen komen er ook mensen van een thuiszorgorganisatie voor de daadwerkelijke zorg. In de praktijk zijn dit niet altijd steeds dezelfde personen. Dit kan als belastend worden ervaren door de cliënt en familie. In een high care hospice wordt met een klein en vast team van professionals gewerkt. Ook hier zijn vrijwilligers, maar die dragen alleen zorg voor randvoorwaarden zoals koffie en thee en andere huishoudelijke taken. Zij hebben geen specifieke taken richting de cliënt, de zorg ligt in zijn geheel bij de professionals. Hospice De Ommejas Hospice de Ommejas betreft een zogenaamde high care hospice. Hiervoor is door de initiatiefnemers gekozen vanwege hun (schrijnende) ervaringen in de palliatieve terminale zorg. Een treffend voorbeeld betreft een cliënt en zijn familie die in de laatste twee maanden met 49 nieuwe hulpverleners te maken kreeg. De initiatiefnemers van de Ommejas wilden dit soort situaties in de toekomst voorkomen en hebben van hieruit de high care hospice gestart. De hospice kent de volgende organisatiestructuur (zie bijlage 2): De aandelen van Hospice de Ommejas BV zijn alle in handen van de Stichting Thuiszorg de Ommejas. De initiatiefnemers zijn eigenaar van deze stichting en de stichting staat onder toezicht van een onafhankelijke Raad van Toezicht. De rol, taken
4 en verantwoordelijkheden van deze Raad van Toezicht zijn juridisch vastgelegd in de statuten van de Stichting. De wijze waarop dit gebeurd is, laat geen onregelmatigheden zien. Hospices Noord Groningen Een dergelijk initiatief, een high care hospice blijkt in de gehele provincie Groningen niet aanwezig te zijn. In bijlage 3 vindt u een opsomming van alle initiatieven in de provincie Groningen. Volgens deze informatie van Agora, landelijk ondersteuningspunt palliatieve zorg, zou er in Appingedam wél een high care hospice aanwezig zijn bij de Zorggroep Fivelland, tegenwoordig de Zonnehuisgroep. Na contact te hebben gezocht met de Zonnehuisgroep over het aantal bedden, bleek dat dit niet het geval is. De Zonnehuisgroep in Appingedam beschikt niet over een zogenaamde high care palliatieve terminale zorgvoorziening. Deze foutieve informatie zal dan ook door hun PR afdeling worden hersteld. Wel nemen zij, wanneer er een bed vrij is, incidenteel een palliatief terminale patiënt op. De Zonnehuisgroep gaf wel aan betrokken te zijn bij de low care hospice De Schutse, gerund door vrijwilligers. Ook hebben zij in het verzorgingshuis in Zuidhorn een tweetal plekken voor palliatieve terminale zorg. Plekken in verzorgings- en verpleeghuizen zijn er in de provincie Groningen in principe voldoende aanwezig. Een high care hospice binnen de provincie Groningen bestaat echter nog nergens. Publieke taak of niet? De omschrijving van de publieke taak de overheid kan en/of mag iets tot haar publieke raak rekenen wanneer het particuliere bedrijfsleven niet of tegen bijzonder hoge kosten in een voorziening voorziet, waardoor deze niet of voor velen niet bereikbaar is geldt voor de Ommejas vanwege de volgende redenen. De renteloze lening wordt gevraagd voor de aanschaf van de inventaris. Een groot deel van deze kosten wordt door particulieren en lokale ondernemers bijeen gebracht. Echter ziet de hospice zich nog steeds gesteld voor hoge opstartkosten. Mede door de salariskosten van de professionele hulpverleners, maar ook door de inrichtingskosten van onder andere de cliëntkamers, logeerkamers, huiskamer en stiltekamer. Daarnaast kunnen we ook het volgende concluderen. Wanneer je als terminale patiënt niet thuis kan of wil sterven, om welke reden dan ook, en je hebt wel de wens om je laatste levensfase door te brengen in een huiselijke omgeving, in het bijzijn van je naasten en met een vast team van professionele zorgverleners, dan kun je in de provincie Groningen in principe nog nergens terecht. Het college van de gemeente Eemsmond is van mening dat deze vorm van zorg bereikbaar en toegankelijk zou moeten zijn voor haar inwoners. Het is tot slot aan de raad om te bepalen of zij vindt dat deze vorm van palliatieve terminale zorg aangeboden zou moeten worden aan haar inwoners. 2.2.2 Kapitaalgoederen Een voorwaarde is verder dat een lening kan worden verstrekt als het kapitaalgoederen betreft. Dit zijn goederen waarop afgeschreven wordt op de balans.
5 Hieraan voldoet de aanvraag. De lening wordt aangewend om de inrichting te kunnen aanschaffen. Wel geldt de voorwaarde dat gedurende de looptijd van de lening de aangeschafte goederen dienen als onderpand. 2.2.3 Tijdsbestek Aan deze voorwaarden wordt voldaan. De termijn tussen indiening van de aanvraag en uitbetaling bedraagt meer dan vier maanden. 2.2.4 Financiële toets: Voor alle aangevraagde leningen geldt verder dat: 1. De aanvrager moet aantonen dat hij in staat is het bedrag in tien jaar geheel terug te betalen. De conclusie is dat het zeer aannemelijk lijkt dat de aflossing binnen 10 jaar kan worden gedaan. De gevraagde renteloze lening is bedoeld voor de eerste jaren waar men tegen hoge opstartkosten (aanschaf inventaris) aanloopt. Een kanttekening die gemaakt dient te worden is dat de ingediende begroting gebaseerd is op prognoses. Deze prognoses zijn naar onze mening realistisch ingeschat. 2. De aanvrager moet aantonen dat hij een aanzienlijk deel van de benodigde financiën zelf genereert dan wel dat hij een bijdrage levert in de vorm van zelfwerkzaamheid. Een (aanzienlijk) deel van de benodigde financiën is door de initiatiefnemers zelf gegenereerd. Zij hebben hiervoor particuliere geldverstrekkers bereid toe gevonden. Daarbij wordt een aanzienlijk deel door zelfwerkzaamheid bijgedragen. Zo wordt er momenteel aan de initiatiefnemers geen loon uitbetaald. 3. De aanvrager moet aantonen dat het niet mogelijk is om de lening via andere kanalen te realiseren, bijvoorbeeld via een reguliere lening bij een bank. De aanvragers hebben aangegeven dat de banken geen lening willen verstrekken voor de inventaris, ondanks dat men de cijfers uitstekend vond. Tot 2008 was de financiering waarschijnlijk gemakkelijker geweest, maar sinds de crisis zijn banken terughoudend. Zeker ook wanneer het gaat om een dergelijk nieuw initiatief als een high care hospice. 2.2.5 Plafond renteloze lening Er geldt een totaal plafond van 250.000,-. De stand op dit moment is 155.750,-. Het subsidieplafond voor renteloze leningen is nog niet bereikt en vormt dan ook geen bezwaar om de renteloze lening toe te kennen. Derhalve kan de renteloze lening worden verstrekt.
6 2.3 Conclusie Het college van de burgemeester en wethouders van de gemeente Eemsmond is van mening dat aan de gestelde voorwaarden voor het verstrekken van een renteloze lening wordt voldaan. Ten eerste is zij van mening dat het hier om een publieke taak gaat. Door de hoge opstartkosten en de huidige financiële crisis zien de aanvragers zich genoodzaakt om zich tot de gemeente te wenden voor financiële steun. Ten tweede wordt de gevraagde financiering gebruikt voor de aanschaf van kapitaalgoederen. Deze dienen vervolgens ook als onderpand van de renteloze lening. Daarnaast doorstaat de aanvraag de financiële toets. Tot slot is het plafond van de uitstaande renteloze leningen nog niet bereikt, dus ook hier ligt geen barrière. 2.4 Aanvullende voorwaarden Het college hecht veel waarde aan transparantie rondom financiële transacties, waaronder een renteloze lening. Daarom stelt zij naast de gestelde voorwaarden, enkele aanvullende voorwaarden. Aanvullend zullen de volgende voorwaarden worden gesteld: - Alvorens tot uitbetaling kan worden overgegaan dienen facturen van de aangeschafte goederen te worden overlegd; - De goederen waarvoor de lening is bedoeld, kunnen op de balans worden afgeschreven; - De aangeschafte goederen dienen als onderpand voor de lening; - Uitgaande van een lineaire aflossing bedraagt de jaarlijkse aflossing 10% is 4.000,-; - Jaarlijks dient voor 1 december de jaarlijkse aflossing worden gedaan; - Aanvrager overlegt jaarlijks een financieel jaarverslag aan het college. 3. Beoordeling van de aanvraag De aanvraag is beoordeeld op een aantal voorwaarden. Hieronder worden kort de bevindingen samengevat. Het college van de gemeente Eemsmond is van mening dat het om een publieke taak gaat. Binnen de grenzen van de provincie Groningen bestaat nog geen dergelijk initiatief en het college is van mening dat een dergelijke vorm van zorg bereikbaar en toegankelijk zou moeten zijn voor haar inwoners. De gevraagde renteloze lening wordt aangewend voor de aanschaf van kapitaalgoederen, de inventaris. De aanvrager, BV Hospice de Ommejas, staat onder toezicht van een raad van toezicht. Hun verantwoordelijkheden zijn opgenomen in een bij een notaris vastgelegd statuut, opgesteld conform de geldende regels. Ook de termijn tussen indiening van de aanvraag en uitbetaling bedraagt meer dan de gestelde vier maanden. Daarbij doorstaat de aanvraag de financiële toets, de begroting toont aan dat de aanvrager in staat is het bedrag binnen termijn van 10 jaar terug te betalen, de aanvrager genereert een aanzienlijk deel van de benodigde financiën zelf en de aanvrager heeft aangetoond dat het niet (geheel) mogelijk was om de benodigde financiering via andere
7 kanalen te realiseren. Tevens is het plafond voor uitstaande leningen nog niet bereikt. Het college stelt tot slot aanvullend een aantal voorwaarden bij over de uitbetaling en terugbetaling met het oog op transparantie. Bovenstaande in ogenschouw nemend, kan geconcludeerd worden dat de aanvraag voor een renteloze lening toegekend kan worden onder genoemde aanvullende voorwaarden. 4. Financiën Voor de gemeente wordt de renteloze lening gezien als een kostenpost. Er wordt dan ook gerekend met een kapitaallast van 4% (betreft een interne rekenrente, voorheen was dit 6%) x 40.000,- = 1.600,-. Dit kan worden gedekt uit het post Wmo 46203810 - Wmo algemeen 434610 in 2012. 5. Voorstel 1. Instemmen met het verstrekken van een renteloze lening van 40.000,- aan Hospice de Ommejas BV onder de genoemde voorwaarden dat terugbetaling binnen tien jaar geschiedt en uitbetaling van de lening pas plaatsvindt op basis van overlegde facturen; 2. De rentelasten van 1.600,- te dekken uit de post Wmo 46203810 - Wmo algemeen 434610. Burgemeester en wethouders van de gemeente Eemsmond, M. van Beek, burgemeester W.J.M. Haarsma, secretaris