MASTER SCRIPTIE GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE CEES KOSTER OPEN UNIVERSITEIT

Vergelijkbare documenten
Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen. bij Voormalige Borstkankerpatiënten

Het verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij

Kwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive

BISEKSUALITEIT: DE ONZICHTBARE SOCIALE IDENTITEIT. Biseksualiteit: de Onzichtbare Sociale Identiteit met Zichtbare Gezondheidsgevolgen

Modererende Rol van Seksuele Gedachten. Moderating Role of Sexual Thoughts. C. Iftekaralikhan-Raghubardayal

De Relatie tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen; de Modererende Rol van de Aanwezigheid van de Partner

Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie

van Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope

De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten

Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1

Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen

De relatie tussen Stress Negatief Affect en Opvoedstijl. The relationship between Stress Negative Affect and Parenting Style

Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch

Het Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive

Moderatie van de Big Five Persoonlijkheidsfactoren op de Relatie tussen. Gepest worden op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten en

GOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1. Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out

Bullying in Schools for Special Education: Who Are the Defenders?

Falende Interpretatie? De Samenhang van Faalangst met Interpretatiebias

Pesten op het werk en de invloed van Sociale Steun op Gezondheid en Verzuim.

De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving

De invloed van veerkracht op de relatie tussen pijn en psychische klachten bij revalidatiecliënten in een verpleeghuis.

De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Stemming met Modererende Invloed van Coping stijl

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering

Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van. zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior

De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen

Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1. The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety

Verschillen in het Gebruik van Geheugenstrategieën en Leerstijlen. Differences in the Use of Memory Strategies and Learning Styles

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?

De Relatie tussen Intimiteit en Seksualiteit en de Modererende Rol van Sekse en. Anita Jansen-Breukelman

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar

De Modererende Invloed van Sociale Steun op de Relatie tussen Pesten op het Werk. en Lichamelijke Gezondheidsklachten

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?

Tijdelijk en Toch Bevlogen

De Relatie tussen Autonomie, Pesten en Ervaren Gezondheid

Ik voel niets maar eigenlijk alles: Verbanden tussen Alexithymie, Somatisatiestoornis en Depressie. I feel nothing though in essence everything:

De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality

De Rol van Sense of Coherence bij de Glucoseregulatie bij Mensen met Diabetes Type 1

Relatie Tussen Organisatie-Onrechtvaardigheid, Bevlogenheid en Feedback. The Relationship Between the Organizational Injustice, Engagement and

Het Welbevinden van Mantelzorgers in Vlaanderen: Relaties tussen Sociale Steun, Sense of Coherence, Bevlogenheid en Welbevinden.

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Welke Factoren hangen samen met Kwaliteit van Leven na de Kanker Behandeling?

De Relatie tussen Lichamelijke Gezondheid, Veerkracht en Subjectief. Welbevinden bij Inwoners van Serviceflats

Dagelijkse Stress en Snackgewoonte: de. Modererende Rol van Persoonlijkheid. Daily Stress and Snack Habit: the. Moderating Role of Personality

Procedurele Rechtvaardigheid en Samenwerking bij Thuislozen: De Invloed van het Huishoudreglement. Procedural Justice and cooperation with Homeless:

Tahnee Anne Jeanne Snelder. Open Universiteit

De Relatie tussen Existential Fulfilment, Emotionele Stabiliteit en Burnout. bij Medewerkers in het Hoger Beroepsonderwijs

Adherence aan HWO en meer bewegen

Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.

Stress en Psychose 59 Noord. Stress and Psychosis 59 North. A.N.M. Busch

Mentaal Weerbaar Blauw

Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children

De Rol van Zelfregulatie, Motivatie en Eigen Effectiviteitsverwachting op het Volhouden

De Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik. makend van GPS- en Versnellingsmeterdata

Het Effect van Angst en Hyperactiviteit op het Uitvoeren van een. Reactietijdtaak bij Volwassenen.

gedrag? Wat is de invloed van gender op deze samenhang? gedrag? Wat is de invloed van gender op deze samenhang?

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of

Running Head: IDENTIFICATIE MET SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS 1. Sociaal-economische Status en Gezondheid:

Geheimen en Professionele Effectiviteit: De Modererende Invloed van Type D persoonlijkheid, Negatief Affect en Sociale Inhibitie bij Werknemers

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en

Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid

Relatie tussen Cyberpesten en Opvoeding. Relation between Cyberbullying and Parenting. D.J.A. Steggink. Eerste begeleider: Dr. F.

De Invloed van Religieuze Coping op. Internaliserend Probleemgedrag bij Genderdysforie. Religious Coping, Internal Problems and Gender dysphoria

De relatie tussen intimiteit, aspecten van seksualiteit en hechtingsstijl in het dagelijks leven van heteroseksuele mannen en vrouwen.

Het Verband Tussen Negatieve Levensgebeurtenissen, 5-HTTLPR en Reactieve. Agressie. Pien S. Martens. Open Universiteit Heerlen

VERBAND VAN ACTIVITEITEN MET DEPRESSIE EN WELBEVINDEN 1

Verwevenheid van Temperament en Hechtingsstijl: verbanden tussen de temperamentkenmerken negatief affect, extraversie/energie en

Vormen Premorbide Persoonlijkheidskenmerken die Samenhangen met Neuroticisme een Kwetsbaarheid voor Depressie en Apathie bij Verpleeghuisbewoners?

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

De Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een. Vergelijking met Rusten in Liggende Positie

Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy. Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders

Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer

Invloed van Bewegen op Depressieve Klachten in de. Fysiotherapie Praktijk. Influence of Movement on Depression in the. Physiotherapy Practice

(On)Voorgelicht een Keizersnede Ondergaan. Caesarean Section: the Informed and Uninformed Patient

Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering

Engagement is not a Spur of the Moment

SLACHTOFFER CYBERPESTEN, COPING, GEZONDHEIDSKLACHTEN, DEPRESSIE. Cyberpesten: de implicaties voor gezondheid en welbevinden van slachtoffers en het

Running head: EFFECT VAN IB-CGT OP SEKSUELE DISFUNCTIES BIJ VROUWEN

Depressieve Klachten bij Adolescenten: Risicofactoren op School en de Invloed. van Geslacht, Coping, Opleiding en Sport

Testattitudes van Sollicitanten: Faalangst en Geloof in Tests als. Antecedenten van Rechtvaardigheidspercepties

De Invloed van Familie op

De Effecten van de Kanker Nazorg Wijzer op Psychologische Distress en Kwaliteit van. Leven

Transcriptie:

2015 Relatie tussen Voorlichting en Gevoelens van Angst en Gepercipieerde Controle bij Mannen met Prostaatkanker: De Rol van Opleidingsniveau en Locus of Control MASTER SCRIPTIE GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE CEES KOSTER OPEN UNIVERSITEIT

1 Relatie tussen Voorlichting en Gevoelens van Angst, Depressie en Gepercipieerde Controle bij Mannen met Prostaat Kanker: De Rol van Opleidingsniveau en Locus of Control Relation between Education and Feelings of Anxiety, Depression and Perceived Control for Men with Diagnosed Prostate Cancer. The Influence of Education Level and Locus of Control Student: Cees Koster Studentnummer: 838955060 Afstudeerrichting: Gezondheidspsychologie Faculteit: Psychologie Open Universiteit Nederland Eerste begeleider: Dr. E. Bakker Tweede begeleider: Prof. Dr. L. Lechner Datum: 28 september 2015

2 Samenvatting Achtergrond Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen in de ontwikkelde landen. In het beginstadium van deze vorm van kanker zijn, afhankelijk van de aard, verschillende behandelingen mogelijk waarbij de bijwerking verschillen. Deze bijwerkingen betreffen vooral incontinentie en seksuele problemen. Het hebben van kanker en de bijwerkingen kunnen leiden tot angst, depressie en verlies van controle. Doel Doel van het onderzoek is het vergroten van de kennis over de relatie tussen de gepercipieerde voorlichting en de gevoelens van angst, depressie en controle, alsmede het vergroten van de kennis over de relatie tussen het nemen van bedenktijd en de modererende effecten van opleidingsniveau en locus of control op de relatie tussen voorlichting en de gevoelens van angst, depressie en controle. Met een beter inzicht in deze relaties zou de voorlichting aan prostaatkanker patiënten verder kunnen worden verbeterd. Deelnemers, procedure, onderzoeksonderwerp In het Flevoziekenhuis vulden 102 patiënten met prostaatkanker een vragenlijst in waarin werd gevraagd naar de perceptie van voorlichting, de mate van controle en de gevoelens van angst en controle. Gebruik werd gemaakt van een in een aantal andere studies gebruikte en gevalideerde vragenlijst over de gevoelens van controle (Thompson, Sobolew-Shuba, Galbraith, Swakovsky & Cruzen, 1993). Locus of control werd gemeten met de Multidimensional Health Locus of Control (MHLC) scales (Wallston, Strudler-Wallston & DeVellis, 1978). Gegeven voorlichting werd gemeten met de Ouote Questionnaire for Elderly People (Sixma, Van Campen, Kerssens & Peters, 2000) en angst en depressie met de Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) (Zigmund & Smith, 1983). Daarna werden hiërarchische en lineaire regressiemethoden gebruikt om de relaties te analyseren.

3 Resultaten Er blijken negatieve relaties te zijn tussen de voorlichting en respectievelijk depressie en angst en een positieve relatie met controle (p < 0.05). Hoe beter de voorlichting wordt ervaren des te minder depressieve en angstgevoelens men heeft en des te meer controle men ervaart. Er zijn ook negatieve relaties tussen controle en angst en depressie (p < 0.05). Hoe meer controle men ervaart des te minder depressieve en angstgevoelens men heeft. Locus of control modereert deze relatie (p < 0.05). Locus of control (toeval) beïnvloedt de relatie tussen voorlichting en depressie negatief, hoe meer men gebeurtenissen toeschrijft aan toeval hoe zwakker de invloed van ervaren voorlichting op depressie. Locus of control (machtige anderen) beïnvloedt de relatie tussen voorlichting en depressie positief, hoe meer controle men toedicht aan machtige anderen hoe sterker de relatie tussen ervaren voorlichting en depressie. Locus of control (machtige anderen) beïnvloedt de relatie tussen ervaren voorlichting en angst eveneens positief, hoe meer controle men toedicht aan machtige anderen hoe sterker de relatie tussen ervaren voorlichting en angstgevoelens. Locus of control (machtige anderen) beïnvloedt de relatie tussen ervaren voorlichting en controle negatief. Hoe meer controle men toedicht aan machtige anderen des te minder de invloed van ervaren voorlichting op controle. Conclusie Door meer individuele aandacht voor de patiënt, het betrekken van de patiënt bij de besluitvorming en het vergroten van de controlemogelijkheden om met de symptomen om te gaan zijn angst en depressieve gevoelens te verminderen.

4 Summary Background Prostate cancer is the most common male cancer in developed countries. In the early stages of prostate cancer various treatments are possible. The side-effects of those treatments differ. The most important side-effects are urinary and sexual problems. The idea of having cancer and the sideeffects of the treatment can cause anxiety depression and loss of control. Aim The present study describes the relationship between information provision and the feelings of anxiety, depression and control. Also the moderation effects of education level and locus of control is investigated. The aim of this study is to understand how information provisioning influences these feelings to be able to improve information provisioning. Participants, procedure, design In the Flevohospital 102 persons with diagnosed prostate cancer answered questions related to their perception on information provisioning and their feelings of anxiety, depression and having control. A Questionnaire was used to measure control that was already used and validated in other studies (Thompson, Sobolew-Shuba, Galbraith, Swakovsky & Cruzen, 1993). The Multi Dimensional Health Locus of Control (MHLC) scale was used (Wallston, Strudler- Wallston & DeVellis, 1978), also the Hospital Anxiety and Depression Scale ) (Zigmund & Smith, 1983) and the Quote Questionnaire for Elderly People (Sixma, Van Campen, Kerssens & Peters, 2000). Hierarchical and lineair regression methods were used to execute the analyses. Results There is a negative relationship between information provisioning and respectively anxiety and depression (p < 0.05). The more satisfied men are with the information they get, the less feelings of anxiety and depression they report. There is a positive relationship between information provisioning and control, the more satisfied men are with the information they get, the more they feel to be in

5 control. Also negative relationships are found between control and anxiety and depression (p < 0.05). The more patients have the feeling to be in control, the less they have feelings of anxiety and depression. A moderating effect of locus of control is found (p < 0.05). Locus of control (chance) has a negative moderating effect on the relation between information provisioning and depression. The higher the locus of control (chance) the weaker the relationship between information provisioning and depression. Locus of control (powerful others) has a positive moderating effect on the relation between information provisioning and depression. The higher the locus of control (powerful others), the stronger the relationship between information provisioning and depression. Locus of control (powerful others) also has a positive moderating effect on the relationship between information provisioning and anxiety. The higher the locus of control (powerful others), the stronger the relationship between information provisioning and anxiety. Finally, locus of control (powerful others) has a negative moderating effect on the relationship between information provisioning and control. The higher the locus of control (powerful others) the weaker the relationship between information provisioning and control. Conclusion By giving individual information and giving the patient the ability to participate in the process of decision making it is possible to reduce anxiety and depression. By improving the possibilities of controling the side-effects, anxiety and depression levels can further be decreased. Keywords: Prostate cancer, Anxiety, Depression, Control, Active surveillance, Education, Quality of life

6 Inhoudsopgave Samenvatting... 2 Inleiding... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Prostaatkanker... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Prevalentie... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Symptomen... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Mogelijke behandelingen van prostaatkanker... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Angst... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Depressie... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Controle... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Patiëntenvoorlichting... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Fasering patiëntenvoorlichting... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Patientenvoorlichting in de praktijk... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Onderzoeksvraag... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Vraagstelling... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Onderzoeksmodel... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Hypothesen... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Methoden... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Onderzoeksdesign... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Respondenten... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Procedure... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Onderzoeksinstrumenten en schalen... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Analyse methoden... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Resultaten... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Discussie... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Angst... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Depressie... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Controle... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Voorlichting... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Mogelijke interventies voor patiënten met prostaatkanker na de diagnose... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Beperkingen... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Aanbevelingen... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Conclusie... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Literatuurlijst... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Bijlage 1... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Bijlage 2... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

7