Controleprotocol 2014

Vergelijkbare documenten
Controleprotocol Controleprotocol 2015

Controleprotocol Metropoolregio Eindhoven 2015

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENTE TEN BOER.

Controleprotocol Werkorganisatie Duivenvoorde

CONTROLEPROTOCOL. voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2010 van de gemeente Leeuwarderadeel

Object van controle is de jaarrekening Tevens geeft de accountant aan of het jaarverslag met de jaarrekening verenigbaar is.

1.2 Wettelijk kader CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2017 VAN DE GEMEENTE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL. 1.

Controleprotocol Gemeente Loon op Zand

Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid. Gemeente IJsselstein

: Controleprotocol voor de accountantscontrole inclusief normenkader

2 Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid én rechtmatigheid)

Controleprotocol Jaarrekening Gemeente De Bilt 2014

CONTROLEPROTOCOL 2015

Controleprotocol. van de RUD Zuid-Limburg

Controleprotocol Het Waterschapshuis vanaf boekjaar 2013

CONTROLEPROTOCOL. Voor de accountantscontrole op de jaarrekeningen

Document:13IT Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van het Waterschap Brabantse Delta

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2004 VAN DE GEMEENTE SLIEDRECHT.

Controleprotocol DCMR Milieudienst Rijnmond 2014

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Purmerend

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Mill en Sint Hubert

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014 van de gemeente Bellingwedde

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2009 van Waterschap Rivierenland

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OBJECT VAN CONTROLE: JAARREKENING 2014 EN 2015

Procedure Na afronding van de controle vindt er (afstemming-)overleg plaats tussen de accountant en de directeur van de RAD Hoeksche Waard.

Controleprotocol 2018 en 2019 voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Delfzijl

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Velsen

CONTROLEPROTOCOL JAARREKENING 2015 GEMEENTE WOENSDRECHT

Controleprotocol accountantscontrole jaarrekening 2011 Waterschap Rivierenland

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de DCMR Milieudienst Rijnmond

Controleprotocol 2009 Waterschap Peel en Maasvallei

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de stadsregio Rotterdam

Controleprotocol Het Gegevenshuis

Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied

PROGRAMMA VAN EISEN (CONTROLEPROTOCOL) VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE VAN DE JAARREKENING VAN DE OMGEVINGSDIENST GRONINGEN

Controleprotocol voor de accountantscontrole Datum: 29 oktober pagina 1 van 9

SAMENWERKING A2-GEMEENTEN. Cranendonck 1 Heeze-Leende 1 Valkenswaard. Controleprotocol. Controleprotocol GRSA2 1 van 10

Na afronding van de controle vindt er (afstemming-)overleg plaats tussen de accountant en de directeur van het SVHW.

CONTROLEPROTOCOL voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2013 van de gemeente Hengelo

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTS- CONTROLE OP DE JAARREKENINGEN 2011 TOT EN MET 2014 VAN DE GEMEENTE BOXTEL

CONTROLEPROTOCOL 2017 VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING VAN DE REGIONALE UITVOERINGSDIENST DRENTHE

De raad kan de accountant alleen nadere aanwijzingen geven voor zover dit uitgaat boven de wettelijke minimumeisen.

Controleprotocol 2014 t/m 2018 Regio Gooi en Vechtstreek

Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening gemeente Maasdriel

Hellendoom. Aan de raad. III II III IIII IIII III III II (code voor postverwerking)

Ontwerp-Controleprotocol VRU

Controleprotocol A.B. 15/18. SVHW Rijksstraatweg 3b Postbus ZH Klaaswaal (0186)

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening Versie: 2.0 Datum: 20 november pagina 1 van 8

Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van het algemeen bestuur van 24 november 2014

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING VAN DE GEMEENTE VENRAY 2010 EN VERDER

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2018 van het recreatieschap

AGENDAPUNT voor burgemeester en wethouders

1 Inleiding. 2 Doel protocol. 3 Rechtmatigheid

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING VAN DE GE- MEENTE VENRAY

Controleprotocol gemeente Coevorden

Controleprotocol accountantscontrole HEFPUNT

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING VAN DE GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING REINIGINGSBEDRIJF AVALEX

Onderwerp: voorstel tot vaststelling van het Controleprotocol No en het normen- en toetsingskader 2018 Dos. 5/46 A

Controleprotocol jaarrekening 2016

CONTROLEPROTOCOL GEMEENTE TYNAARLO VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2014 VAN DE

Protocol op de accountantscontrole BghU 2018

CONTROLEPROTOCOL ACCOUNTANTSCONTROLE GBLT 2016

Aan de raad. Status: ter besluitvorming. Voorgesteld besluit Vaststellen van het Controleprotocol 2013 voor een periode van twee jaren.

Algemeen Bestuur : 22 november Agendapunt 4 : Controleprotocol jaarrekening 2016

Het vaststellen controleprotocol voor de accountant op de jaarrekening 2015

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2015 t/m 2017 van gemeenschappelijke regeling SED organisatie.

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van Waterschap Zuiderzeeland

Reg.nr. CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAAR- REKENING 2013 VAN DE GEMEENTE DELFT.

Controle verordening gemeente Opmeer, vastgesteld bij besluit van de raad van de gemeente Opmeer van 13 december 2018.

Verantwoording van de Jaarrekening Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard. (Controleprotocol voor de verantwoording van de jaarrekening 2018)

CONTROLEPROTOCOL. VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2018 e.v. VAN DE

CONTROLEPROTOCOL 2017 VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING V AN DE REGIONALE UITVOERINGSDIENST DRENTHE

2 Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid én rechtmatigheid)

PROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING VAN DE GEMEENTE KRIMPENERWAARD

In behandeling genomen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 10 december besluit:

VERGADERDATUM STUKDATUM AFDELING NAAM STELLER CONTROLEPROTOCOL ACCOUNTANTSCONTROLE GBLT 2014

BE'L Beh-óofï besmrt Vän Enk R5 Raad der gemeente'mrš embhk i Ogsås! dewêgfi' ien GEMEENTE Medemblik CONTROLEPROTOCOL

Controleprotocol 2016

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 en 2017 VAN KEMPISCH BEDRIJVENPARK

Protocol voor de accountantscontrole op de jaarrekeningen van Noordwijk

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING VAN DE GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING REINIGINGSBEDRIJF AVALEX

Controleprotocol jaarrekening gemeente Heerenveen

Controleprotocol. Accountantscontrole Jaarrekening Gemeente Berkelland Bijlage 1. Versie juni 2014 Controleprotocol pagina 1 van 9

Voorstel raad en raadsbesluit

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

Provinciale Normenkader Rechtmatigheid 2015(aangepast)

Algemeen Bestuur Veiligheidsregio Groningen

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2013 VAN KEMPISCH BEDRIJVENPARK

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING OMGEVINGSDIENST IJMOND

Controleprotocol Gemeente Zaltbommel voor de accountantscontrole op de jaarrekening

Controleprotocol Begrotingsjaren 2019 t/m 2021 Regio Gooi en Vechtstreek

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de Gemeenschappelijke Regeling Reinigingsbedrijf Avalex Datum 22 december 2016

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTS- CONTROLE OP DE JAARREKENING VAN DE GEMEENTE NIEUWKOOP

Voorstel : Controleprotocol Vergadering Algemeen Bestuur d.d.: 27 september Agendapunt : 5.a. Vertrouwelijk. Aan het Algemeen Bestuur,

Voorstel : Controle protocol Vergadering Algemeen Bestuur d.d.: 24 september Agendapunt : 6.a. Vertrouwelijk : Nee

Controleprotocol accountant ten behoeve van de jaarrekeningen

Toelichting op het controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2004 van de gemeente Sint Anthonis

Transcriptie:

Controleprotocol 2014

Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 1.1. Doelstelling 3 1.2. Wettelijk kader 3 1.3. Hardheidsclausule 3 1.4. Procedure en communicatietraject 3 2. Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid en rechtmatigheid) 4 3. Begrip rechtmatigheid en de aanvullend te controleren rechtmatigheidscriteria 5 3.1. Rechtmatigheid 5 3.2. Begrotingscriterium 5 3.3. Misbruik en oneigenlijk gebruik criterium (M&O-criterium) 6 3.4. Voorwaardencriterium 6 4. Te hanteren goedkeurings- en rapporteringstoleranties 7 5. Reikwijdte accountantscontrole rechtmatigheidstoetsing 8 5.1. Wet- en regelgeving extern 8 5.2. Wet- en regelgeving intern 8 6. Rapportering accountant 9 Bijlage 1. Bijlage 1: Inventarisatie wet- en regelgeving bij het SRE 10 Bijlage 2. Bijlage 3: Rapportage 13 1

37159-37164 2

1. Inleiding Ter voorbereiding en ondersteuning van de uitvoering van de accountantscontrole dient de Regioraad een aantal zaken nader te regelen, hetgeen op hoofdlijnen in dit controleprotocol plaatsvindt. Object van controle is de jaarrekening 2014 en daarmede tevens het financieel beheer over het jaar 2014 zoals uitgeoefend door of namens het Dagelijks Bestuur van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven. Het jaar 2014 is wat betreft de controle een bijzonder jaar. Het SRE bevindt zich in een transformatieproces, waarbij in de begroting 2014 zowel de taken voor de organisatie in oprichting (de Metropoolregio Eindhoven) als voor de af te bouwen organisatie(sre oud) zijn opgenomen. De te regelen zaken dienen hierop te worden afgestemd in voorliggend protocol. 1.1. Doelstelling Dit controleprotocol heeft als doel nadere aanwijzingen te geven aan de accountant over de reikwijdte van de accountantscontrole, de daarvoor geldende normstellingen en de daarbij verder te hanteren goedkeurings- en rapporteringstoleranties voor de controle van de jaarrekening 2014 van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE). 1.2. Wettelijk kader De Gemeentewet (GW), art. 213, schrijft voor dat de Regioraad bij verordening regels vaststelt voor de controle op het financiële beheer en op de inrichting van de organisatie. Deze verordening ex art 213 GW is op 24 november 2005 door de Regioraad vastgesteld. Verder zijn in het Besluit Accountantscontrole Decentrale overheden (Bado) de regels voor de accountantscontrole opgenomen. 1.3. Hardheidsclausule Ondanks het feit dat het normenkader zorgvuldig is opgesteld, is het moeilijk te garanderen dat dit kader limitatief is. Dit betekent dat in die gevallen waarin interne wet- en regelgeving, zoals die is opgenomen in het normenkader niet voorziet dan wel (interpretatie)ruimte laat, het Dagelijks Bestuur gemandateerd is om beslissingen te nemen. Besluiten van het Dagelijks Bestuur in deze worden ter kennis van de Regioraad gebracht. 1.4. Procedure en communicatietraject In de verordening ex artikel 213 Gemeentewet is in artikel 4, lid 3, de volgende zinsnede opgenomen: Ter bevordering van een efficiënte en doeltreffende accountantscontrole vindt periodiek (afstemmings-)overleg plaats tussen de accountant en de portefeuillehouder financiën, de secretaris van het samenwerkingsverband, de (concern)controller danwel het hoofd financiën. In artikel 2 lid 4 en artikel 7 lid 5 van deze controleverordening zijn ook nog de communicatiemomenten benoemd tussen de regioraad en de accountant. In artikel 2 betreft het de communicatie voorafgaand aan de accountantscontrole van een boekjaar en in artikel 7 de communicatie tussen de accountant en de Regioraad na afloop van de jaarrekeningcontrole. In bijlage 2 is het communicatietraject verder uitgewerkt. 3

2. Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid en rechtmatigheid) De door de Regioraad benoemde accountant richt zich bij het afgeven van een oordeel op: - de getrouwe weergave van de in de jaarrekening gepresenteerde baten en lasten en de activa en passiva; - het rechtmatig tot stand komen van de baten en lasten en balansmutaties. Deze dienen in overeenstemming te zijn met de begroting en met de van toepassing zijnde wettelijke regelingen, waaronder verordeningen van het samenwerkingsverband; - de inrichting van het financieel beheer en de financiële organisatie gericht op de vraag of deze een getrouwe en rechtmatige verantwoording mogelijk maken; - het in overeenstemming zijn van de door het Dagelijks Bestuur opgestelde jaarrekening met de bij of krachtens algemene maatregel van bestuur te stellen regels bedoeld in artikel 186 Gemeentewet (Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten); - de verenigbaarheid van het jaarverslag met de jaarrekening. Bij de controle zullen de nadere regels die bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden gesteld op grond van artikel 213, lid 6 Gemeentewet (Besluit Accountantscontrole Decentrale overheden) en de Richtlijnen voor de Accountantscontrole (Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants) bepalend zijn voor de uit te voeren werkzaamheden. 4

3. Begrip rechtmatigheid en de aanvullend te controleren rechtmatigheidscriteria 3.1. Rechtmatigheid Onder rechtmatigheid wordt volgens de definitie uit het Besluit Accountantscontrole Decentrale overheden (Bado) verstaan dat de in de rekening verantwoorde lasten, baten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Dit wil zeggen in overeenstemming zijn met de begroting en met de van toepassing zijnde wettelijke regelingen, waaronder de verordeningen van het samenwerkingsverband. Voor de oordeelsvorming over de rechtmatigheid van het financiële beheer zal extra aandacht besteed moeten worden aan de volgende rechtmatigheidscriteria: 1. het begrotingscriterium; 2. het misbruik en oneigenlijk gebruik criterium (M&O-criterium); 3. het voorwaardencriterium. 3.2. Begrotingscriterium De controle op de begrotingsrechtmatigheid omvat meerdere aspecten en kan uit verschillende invalshoeken worden benaderd: 1. Verantwoording op het juiste begrotingsonderdeel De verantwoording op het juiste begrotingsonderdeel dient primair te worden gewaarborgd door interne procedures. De accountant toetst de invulling en naleving van de interne procedures. De controle door de accountant geschiedt op programmaniveau. 2. Juiste begrotingsjaar Verantwoording dient plaats te vinden op basis van het voorgeschreven stelsel van baten en lasten. Afwijkingen van dit stelsel die leiden tot verschuivingen tussen begrotingsjaren worden toegelicht in de jaarrekening. De juiste toepassing van het voorgeschreven toerekeningsstelsel maakt deel uit van het accountantsonderzoek. De accountantscontrole van de juiste verwerking van de begrotingscijfers in de jaarrekening en de controle op het gebruik van de juiste begrotingspost geven de waarborgen dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft. 3. Toereikendheid van het begrotingsbedrag Als blijkt dat het gerealiseerde programmasaldo hoger is dan de, ook na de laatste begrotingswijziging, geraamde bedragen is per definitie sprake van onrechtmatige uitgaven (begrotingsonrechtmatigheid), omdat de overschrijding strijdig is met het budgetrecht van de Regioraad. Volgens het BBV dienen deze overschrijdingen (en onderschrijdingen) goed herkenbaar in de jaarrekening te worden opgenomen. Door het vaststellen van de rekening door de Regioraad, waarin de overschreden budgetten zijn opgenomen en adequaat zijn toegelicht, werden in het verleden de betreffende uitgaven alsnog geautoriseerd (de zogenaamde slotwijziging). Thans is van dit automatisme een expliciete procedure gemaakt. Deze procedure is als volgt: Het is zaak vast te stellen of het Dagelijks Bestuur bij de uitgaven die overschrijdingen van het programmasaldo veroorzaken, binnen het door de Regioraad uitgezette beleid is gebleven. In de jaarrekening presenteert het Dagelijks Bestuur een overzicht met een analyse van de aard/soort van de 5

programmasaldo overschrijding. De invulling van het begrotingscriterium dient zich te beperken tot onderwerpen die van materieel belang zijn. In praktische zin zal de toelichting op het aantal overschrijdingen dan beperkt blijven tot posten die relevant zijn voor de totale begrotingsuitvoering. Als algemene regel geldt dat alle begrote overschrijdingen die per begrotingsonderdeel (programmasaldo, algemene dekkingsmiddelen, stelposten, reservemutaties en saldo van kostenplaatsen) per saldo 10 % van het programmasaldo met een ondergrens van 30.000 te boven gaan, gemeld worden. Dit is conform de uitwerking van de besluitvorming bij het vaststellen van de financiële verordening in de Regioraad van november 2005. Conform het Besluit Begroting en Verantwoording worden toevoegingen aan voorzieningen wegens het op peil houden van deze voorzieningen verantwoord op het functionele product. De rentebaten, die hier tegenover staan, worden verantwoord onder Saldo financieringsfunctie. Verschillen tussen (niet) geraamde en gerealiseerde toevoegingen aan voorzieningen wegens het op peil houden van voorzieningen leiden derhalve niet tot begrotingsoverschrijdingen. Het is in zijn algemeenheid niet de bedoeling dat de accountant deze overschrijdingen betrekt bij de beslissing of al dan niet een goedkeurende controleverklaring kan worden afgegeven. Wel moet de accountant in het verslag van bevindingen het overzicht, waarin het Dagelijks Bestuur heeft aangegeven dat deze bedragen nog dienen te worden geautoriseerd, aan de orde stellen. De accountant dient in dat kader aan te geven of dit overzicht toereikend is. 3.3. Misbruik en oneigenlijk gebruik criterium (M&O-criterium) Voor bestaande procedures moet worden getoetst in hoeverre deugdelijke maatregelen ter voorkoming van misbruik- en oneigenlijk gebruik zijn genomen. Daarbij is de vooronderstelling gerechtvaardigd dat binnen de belangrijkste procedures reeds adequate maatregelen zijn getroffen ter waarborging van de getrouwheid van de financiële verantwoording. 3.4. Voorwaardencriterium Door de Regioraad zijn in verschillende verordeningen en besluiten voorwaarden opgenomen. Met het vaststellen van de reikwijdte van de rechtmatigheidstoets door de accountant in dit controleprotocol wordt het voorwaardencriterium nader uitgewerkt. Uitgangspunt daarbij is dat vooralsnog het huidige beleid wordt bekrachtigd en er met name jegens derden niet met terugwerkende kracht strengere normen worden toegepast. 6

4. Te hanteren goedkeurings- en rapporteringstoleranties De accountant richt de controle in op het ontdekken van belangrijke fouten en baseert zich daarbij op risicoanalyse, vastgestelde toleranties en statische deelwaarnemingen en extrapolaties. In het Besluit Accountantscontrole Decentrale overheden (Bado)zijn de minimumeisen voor de in de controle te hanteren goedkeuringstoleranties voorgeschreven. Naast deze kwantitatieve benadering zal de accountant ook een kwalitatieve beoordeling hanteren (professional judgement). De weging van fouten en onzekerheden vindt ook plaats op basis van professional judgement. Onder goedkeuringstolerantie verstaan we het bedrag dat de som van fouten in de jaarrekening of onzekerheden in de controle aangeeft, die in een jaarrekening maximaal mogen voorkomen zonder dat de bruikbaarheid van de jaarrekening voor de oordeelsvorming door de gebruikers kan worden beïnvloed. De goedkeuringstolerantie is bepalend voor de oordeelsvorming, de strekking van de af te geven controleverklaring. Naast de goedkeuringstoleranties wordt onderkend de rapporteringstolerantie. De rapporteringstolerantie is een bedrag dat gelijk is aan of lager dan de bedragen voortvloeiend uit de goedkeuringstolerantie. Bij overschrijding van dit bedrag vindt rapportering plaats in het verslag van bevindingen. In het hierna opgenomen schema zijn de goedkeuringstolerantie en de rapporteringstolerantie(s) opgenomen voor het controlejaar 2014. Deze komen overeen met het wettelijke minimum. De Regioraad mag de goedkeuringstoleranties scherper vaststellen dan deze minimumeisen. Dit moet dan wel worden toegelicht in de controleverklaring. 2014 Strekking controleverklaring: Goedkeuringstolerantie Goedkeurend Beperking Oordeelonthouding Afkeurend Fouten in de jaarrekening (% lasten) 1 % 1 % < P < 3 % - 3 % Onzekerheden in de controle (% lasten) 3 % 3 % < P < 10 % 10 % - Op basis van de herziene begroting 2014 van het SRE betekent bovengenoemde percentages dat een totaalbedrag aan fouten in de jaarrekening van circa 603.171 (= 1% van 60.317.047 / herziene begroting 2014 na 2 e wijziging) en een totaal van onzekerheden van circa 1.809.513 (= 3% van 60.317.047) de goedkeurende strekking van de controleverklaring niet zullen aantasten. Voor de rapporteringstolerantie stelt de regioraad als maatstaf dat de accountant elke fout of onzekerheid groter of gelijk aan 30.000 rapporteert. De grens is op grond van discussies in de Regioraad vastgesteld. Natuurlijk blijven de Besluit Accountantscontrole Decentrale overheden (Bado) voor de reguliere jaarrekeningcontrole ook geldig voor de Specifieke Sisa-uitkeringen. Dit betekent dat de accountant de indicatoren van de specifieke uitkering, voor zover relevant, wel meeneemt in de jaarrekeningcontrole (zoals maximaal een goedkeurings- en rapporteringtolerantie van 1 %). 7

5. Reikwijdte accountantscontrole rechtmatigheidstoetsing De accountantscontrole op rechtmatigheid richt zich voor het kalenderjaar 2014 uitsluitend op de financiële beheershandelingen als gevolg van: 5.1. Wet- en regelgeving extern De naleving van wettelijke kaders, zoals die in de kolom Wetgeving extern van de Inventarisatie wet- en regelgeving bij het SRE is opgenomen (bijlage 1 van dit protocol). 5.2. Wet- en regelgeving intern De naleving van de volgende kaders: - de begroting - de financiële verordening ex artikel 212 Gemeentewet, uitgezonderd de artikelen: 14. Registratie bezittingen, activa en vermogen 15. Weerstandsvermogen en risicomanagement, lid 1 22. Financiële organisatie 24. Steunverlening aan ondernemingen (inclusief subsidies) - de controleverordening ex artikel 213 Gemeentewet - besluiten Dagelijks Bestuur die een nadere uitwerking zijn van externe regelgeving. - overige kaders zoals opgenomen in de kolom Regelgeving intern van de Inventarisatie wet- en regelgeving bij het SRE (bijlage 1 van dit protocol). 8

6. Rapportering accountant Tijdens en na afronding van de controle werkzaamheden rapporteert de accountant hierna in het kort weergegeven als volgt: Interimcontroles Door de accountant wordt een zogenaamde interim-controle uitgevoerd. Over de uitkomsten van die tussentijdse controle wordt een verslag uitgebracht. Bestuurlijk relevante zaken worden op grond van de overeengekomen rapportage wensen aan het Portefeuillehoudersoverleg Financiën gerapporteerd. Verslag van bevindingen Overeenkomstig de gemeentewet wordt omtrent de controle een verslag van bevindingen uitgebracht aan het Portefeuillehoudersoverleg Financiën als vertegenwoordiger van de Regioraad en in afschrift aan het Dagelijks Bestuur. In het verslag van bevindingen wordt gerapporteerd over de opzet en uitvoering van het financiële beheer of de beheersorganisatie een getrouw en rechtmatig financieel beheer en een rechtmatige verantwoording daarover waarborgen. Uitgangspunten voor de rapportage Gesignaleerde onrechtmatigheden worden toegelicht gespecificeerd naar de aard van het criterium (begrotingscriterium, voorwaardecriterium, etc.). Fouten of onzekerheden die de rapporteringstoleranties als bedoeld in hoofdstuk 3 van dit controleprotocol overschrijden, worden weergegeven in een apart overzicht bij het verslag van bevindingen. De accountant rapporteert ook over eventuele bevindingen met betrekking tot de betrouwbaarheid en de continuïteit van de door het SRE gehanteerde geautomatiseerde informatieverzorging. Controleverklaring In de controleverklaring wordt op een gestandaardiseerde wijze, zoals wettelijk voorgeschreven, de uitkomst van de accountantscontrole weergegeven, zowel ten aanzien van de getrouwheid als de rechtmatigheid. Deze controleverklaring is bedoeld voor de Regioraad, zodat deze de door het Dagelijks Bestuur opgestelde jaarrekening kan voorlopig vaststellen. In bijlage 3 worden de rapportagemomenten nader vastgelegd. 9

Bijlage 1: Inventarisatie wet- en regelgeving bij het SRE In het navolgende overzicht is een inventarisatie gegeven van de in het kader van de rechtmatigheidscontrole relevantie algemene wet- en regelgeving. Dit overzicht moet als volgt worden gelezen: In de eerste kolom wordt een algemene omschrijving gegeven die overeenkomt met een mogelijke algemene aanduiding van programma s. In de tweede kolom wordt e.e.a. nader uitgewerkt naar de specifieke activiteiten welke onder zo n programma kunnen vallen. In de kolom wetgeving extern wordt de te toetsen algemene wet- en regelgeving aangegeven die direct een relatie heeft met het financieel beheer en de inrichting van de financiële organisatie van het samenwerkingsverband. Het feitelijke toetsingkader voor een specifieke geldstroom moet echter veelal nog nader worden uitgewerkt. Voor subsidies van en voor derden worden bijvoorbeeld nadere subsidieregels opgesteld. De randvoorwaarden waarbinnen uitgaven (lasten) mogen worden (aan)gedaan worden ondermeer ontleend aan de begroting, de beheersverordening en het delegatie en mandaatbesluit. Veelal zal de Regioraad dus ter verdere implementatie van de uitvoering van de algemene wet- en regelgeving eigen verordeningen en/of beleidsregels opstellen waarmee een nadere invulling wordt gegeven voor de lokale uitvoering van het daaraan verbonden financiële beheer. Deze verordeningen en besluiten zijn opgenomen in de laatste kolom. Met de in dit overzicht gepresenteerde inventarisatie wordt een minimumkader geboden voor de reikwijdte van de rechtmatigheidscontrole zoals vastgelegd in art. 213 gemeentewet en het met Algemene maatregel van bestuur vastgesteld Besluit Accountantscontrole Provincies en Gemeenten. Programma s /producten Specifieke activiteit Wet- en regelgeving extern Wet- en regelgeving intern Algemeen bestuur en ondersteunende processen Algemeen financieel middelenbeheer Grondwet Burgerlijk wetboek Gemeentewet Besluit Begroting en Verantwoording Kaderwet bestuur in verandering Wet gemeenschappelijke regelingen Algemene wet bestuursrecht BTW wetgeving Wet financiering decentrale overheden (FIDO) Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden (Ruddo) Wet Schatkistbankieren EU-aanbestedingsregels (BAO) Verordening ex art 212 GW Verordening ex art 213 GW Gemeenschappelijke regeling SRE Nota Indexering gemeentelijke bijdrage Treasury Treasury statuut Delegatie- & mandaatbesluit Inkopen en contractsbeheer Mandaat- en volmachtsbesluiten Besluit inkoop en aanbesteding SRE Studiefaciliteitenregeling Levensloopregeling SRE Regeling fietsplan SRE Regeling reiskostenvergoeding Arbeidsvoorwaarden en personeelsbeleid Ambtenarenwet Fiscale wetgeving Sociale verzekeringswetten Car/UWO 10

Programma s /producten Specifieke activiteit Wet- en regelgeving extern Wet- en regelgeving intern Arbeidstijdenwet Arbowet Ambtenarenreglement Wet Normering Topinkomens (WNT) Mobiliteit (Openbaar) Vervoer Wet Brede Doeluitkering Verkeer & Vervoer Wet en besluit Personenvervoer 2000 Interim regeling Duurzaam Veilig Amendement Dijsselbloem Convenant Verdi Besluit Infrastructuurfonds Planwet Verkeer en vervoer Wet Milieubeheer Ruimtelijke ordening Woningbouw Nieuwe Wet Ruimtelijke ordening (nwro) Huisvestingswet Besluit woninggebonden subsidies 1995 Besluit locatiegebonden subsidies NGR Wet stedelijke vernieuwing ISV-delegatiebelsuit provincie Noord Brabant woonwerkverkeer SRE Bedrijfsfitness Subsidieverordening Exploitatie openbaar vervoer Exploitatie overeenkomst openbaar vervoer Subsidieverordening BDU Subsidieverordening Duurzaam Veilig Subsidieverordening RBF Subsidieverordening RMF Subsidieverordening BBZOB Verordening BLS Vinex BLS-toepassing beleidsregel Beleidsregel ISV-II RR besluit Bosplan Vaarle Economie Cofinanciering Interreg III Subsidieverordening SRE Stimuleringsfonds Overeenkomst Brainport Development NV Plattelandsontwikkeling PIR PAR SIR SAR Toerisme Infrastructuur Interreg Milieu Milieubeheer Wet Milieubeheer Wet Bodemsanering Wet Geluidhinder Cultuurhistorie Archiefwet Bestuurscommissie Stedelijk Gebied Mandaatbesluit per gemeente (Eindhoven, Helmond, Nuenen) Mandaatbesluit Provincie Subsidieverordening financieringsfonds 11

Bijlage 2: Communicatie en periodiek overleg Onderstaand is de overlegstructuur in een communicatiematrix vastgelegd voor het boekjaar 2014. Uit oogpunt van de doelmatigheid heeft het de voorkeur zoveel mogelijk gesprekken te combineren. In het kader van het bestuurlijk overleg en de rapportage kunnen de volgende contacten tussen de accountant en het bestuur en management als regel van toepassing zijn. Portefeuillehoudersoverleg Financiën als afgevaardigde van de Regioraad Aantal per jaar PM Toelichting De Regioraad is opdrachtgever van de accountant. Het Portefeuillehoudersoverleg financiën is als delegatie van de Regioraad tevens het aanspreekpunt voor de accountant voor de opdrachtformulering. Met het portefeuillehoudersoverleg kan op verzoek voorafgaand aan de controle een overleg plaatsvinden om te komen tot een afstemming inzake de nadere invulling van de controle-opdracht. Wellicht kan dit worden gecombineerd met het pre-audit gesprek dat ambtelijk wordt gevoerd. Eventuele tussentijdse belangrijke bijstellingen van de controle zullen tussentijds worden teruggekoppeld naar het portefeuillehoudersoverleg. Daarnaast zullen de bevindingen van de eindejaarscontrole worden besproken in het Portefeuillehouderoverleg Financiën. Secretaris/ (Concern)controller Periodiek De secretaris en (concern)controller zijn voor de accountant belangrijke gesprekspartners binnen het samenwerkingsverband. Bijeenkomsten: pre-audit, gesprek, de bespreking van de bevindingen van de interim controle (op basis van de concept management letter) en de eindejaarscontrole (op basis van het concept van bevindingen). Diensten PM Binnen de diensten zal, in het kader van de controle, nader overleg van toepassing kunnen zijn met de directeuren en verantwoordelijken voor tussentijdse voortgangsgesprekken. Portefeuillehouder Financiën PM Bijvoorbeeld pre-audit gesprek, bespreking bevindingen interimcontrole en eindejaarscontrole. Dagelijks bestuur en Portefeuillehoudersoverleg Financiën PM Op verzoek zal de accountant verschijnen in de vergadering van het Dagelijks Bestuur en het Portefeuillehoudersoverleg Financiën. 12

Bijlage 3: Rapportage De volgende standaard rapportagemomenten worden onderkend: Rapportage Tijdstip Inhoud Gericht aan Managementletter dan wel verslag van bevindingen interimcontrole Na afronding van de interimcontrole Mogelijke risico s, verbeter- en aandachtspunten betreffende de processen en procedures (beheersingsstructuur), beheersing specifieke subsidiestromen evenals overige van belang zijnde onderwerpen. Voortgang groeiproces rechtmatigheid. Dagelijks bestuur en Portefeuillehoudersoverleg Financiën (hoofdlijnen) Verslag van bevindingen bij jaarrekening Na afronding van de controle van de jaarrekening Wettelijk: de vraag of inrichting van het financieel beheer en van de financiële organisatie een getrouwe en rechtmatige verantwoording mogelijk maken. Daarnaast resterende fouten, onzekerheden of verbeteringen, op het gebied van verslaglegging rekening houdend met afgesproken rapportagetoleranties. Relatie tussen controletolerantie ingevolge controleverordening en de feitelijke bevindingen. Dagelijks bestuur en Portefeuillehoudersoverleg Financiën Controleverklaring Na afronding van de controle van de jaarrekening Het oordeel over de mate waarin de rekening van het samenwerkingsverband een getrouw beeld geeft i.o.m. verslaggevingvoorschriften en voldoet aan de eisen van rechtmatigheid. Regioraad 13