Centrale Adviesdienst Fruitteelt EINDVERSLAG Productvergelijk tussen middelen die het barsten van kers beperken Opdrachtgever: Cropsafe bvba Montenakenweg 133/1 3800 Sint-Truiden België Uitvoering: Centrale Adviesdienst Fruitteelt Postbus 610 6700 AP Wageningen Nederland Waardenburg, oktober 2010
I N H O U D S O P G A V E 1. Inleiding 3 2. Proefveldgegevens en opzet 5 3. Waarnemingen en resultaten 7 3.1 Beoordeling barsten Merchant 7 3.2 Uitstalleven Merchant 8 3.3 Beoordeling barsten Regina 9 3.4 Uitstalleven Regina 10 4. Conclusies en aanbevelingen 11 Bijlagen 1. Hoeveelheden neerslag 2. Spuitrapport 3. Detailcijfers beoordeling uitstalleven Merchant 2
1. INLEIDING Het barsten van kersen bij percelen die niet overkapt zijn is een jaarlijks terugkerend issue. Om dit barsten te beperken zijn er diverse producten, vaak in de vorm van (blad)meststoffen, op de markt die door middel van bespuitingen toegepast kunnen worden. Ook zijn er sinds vorig jaar enkele nieuwe producten beschikbaar die binnen Nederland nog niet waren beproefd. Kersen gaan barsten op het moment dat zij voor een langere periode aan regen worden blootgesteld. Hebben de kersen de mogelijkheid op te drogen na een regenbui dan zal het barsten meevallen. Grote hoeveelheden neerslag in de avond zijn vaak verantwoordelijk voor het massaal barsten van kersen, doordat de kersen dan niet op kunnen drogen. Door kersen onder een overkapping te telen wordt directe neerslag op de kersen voorkomen, maar door een stijgend luchtvochtigheidsgehalte onder de kappen kunnen de vruchten ook daar barsten. Een andere oorzaak waardoor kersen barsten is het optreden van worteldruk. Bij grote regenval na een droge periode neemt de boom veel water op en pompt dit in de kersen. Door de plotseling vochttoevoer barsten de kersen. Deze laatste vorm van barsten is eigenlijk alleen tegen te gaan door in de periode dat de kersen kleuren voldoende water te geven. Gebarsten kersen kunnen niet langer als een klasse I product worden afgezet. Dit geeft een directe inkomstendaling voor de teler. Wanneer kersen barsten treed een beschadiging aan de schil op, waardoor ook het risico op vruchtrot toeneemt. Vooral als kersen dik hangen kan dit vruchtrot zich snel uitbreiden. Juist richting de oogst is voor veel kersentelers het doel om minimaal fungiciden in te zetten. Het voorkomen van vruchtrot draagt bij aan een minimale inzet van fungiciden. Het barsten van kersen is onder meer te beperken door het toepassen van calcium. In het verleden gebeurde dit door het toepassen van calciumchloride. Tegenwoordig kiezen telers vaak voor het gebruik van Aminocal. Door het toepassen van calcium wordt de celstructuur van de kersen verbeterd wat een vermindering van barsten geeft. Daarnaast wordt door het toepassen van calcium het effect van omgekeerde osmose verkregen. Water dat normaal door osmotische werking de kers wordt ingezogen blijft nu aan de buitenzijde aan de zouten van de calciummeststof hangen. Zoals aangegeven is er de laatste jaren binnen Nederland relatief weinig onderzoek gedaan naar middelen die het barsten van kersen beperken. Met de komst van nieuwe middelen, zoals Repelo, PreTect, Inca en ESA 2010 heeft de CAF in 2010 in opdracht van Cropsafe een project uitgevoerd waarin een aantal middelen onder Nederlandse omstandigheden met elkaar worden vergeleken. Daarnaast is dit project uitgevoerd om de positionering van de meest gangbare middelen, zoals Platina en Aminocal beter te bevestigen. Repelo is een nieuw product in de vorm van een gel van de firma Cropsafe welke ervoor zorgt dat er een soort van film rond de kersen wordt gelegd welke ervoor zorgt dat er geen water de kersen kan binnendringen, daarentegen kan de kers nog wel ademen. Dus de kers kan zijn vocht opgebouwd door worteldruk nog wel kwijt, anders zouden de kersen daar nog op kunnen barsten. Repelo wordt afgebroken door UV-licht en geeft hierdoor bij de oogst geen residu. 3
PreTect is meststof met daarin een harpine eiwit dat de plantversterkend werkt. Tevens mobiliseert PreTect de calcium in cellen en maakt calcium beter opneembaar. Door aan de PreTect extra calcium toe te voegen dient de barstgevoeligheid van kersen nog verder af te nemen. Om te kijken of deze hypothese correct is liggen in de proef twee objecten met PreTect. Eentje met PreTect in combinatie met de calciummeststof Natural Green en de PreTect single. Inca is een calciummeststof die het aanwezige calcium in de plant/ boom verder mobiliseert. Het is geen specifiek product dat het barsten van kersen beperkt, maar doordat er meerdere calciummeststoffen worden toegepast past dit product goed in een dergelijke proef. Wel is het zeer interessant om te kijken wat voor effect Inca heeft op het uitstalleven van de kersen. In andere gewassen geeft Inca vaak een beter uitstalleven. Net als Repelo is ESA 2010 een nieuw product dat specifiek ingezet kan worden om het barsten van vruchten te beperken. ESA 2010 is net als PreTect een bladmeststof met een plantversterkende werking. Deze meststof heeft een vochtregulerende werking in de cellen en kan daarmee het barsten van kersen beperken. In België is dit product getest onder de naam Greenstimm. Figuur 1. Gebarsten kersen 4
2. PROEFVELDGEGEVENS EN OPZET De proef is uitgevoerd op een kersenperceel te Buurmalsen (fruitgebied West Betuwe, omgeving Waardenburg). Dit is een kersenperceel met meerdere rassen dat niet overkapt is, maar wel beschermd tegen vogels door middel van een vogelnet. Nadere gegevens over het proefobject zijn weergegeven in tabel 1. Tabel 1 Proefveldgegevens Proefveldhouder: A.M. Hakkert, Groeneweg 36, 4197 HG Buurmalsen Gewas (rassen) : Kers (Merchant en Regina, 3 e en 8 e kersenweek) Leeftijd bomen: Plantjaar 2000 Plantafstand: 4.00 x 2.00 m, enkele rij vrije spil Plotgrootte: 4 bomen per veldje Aantal herhalingen: 3 OBJECTEN De objecten zijn aangelegd op meerdere rijen zodat per object voldoende bomen zijn verkregen. Voor de aangelegde objecten zie tabel 2. Tabel 2 Objecten Object Bladbespuiting Dosering per ha Aantal toepassingen 1 Onbehandeld - - 2 Platina 1,5 liter 3 3 Aminocal 6 liter 3 4 PreTect 1 kg 3 5 PreTect + Natural Green 1 kg + 500 gram 3 6 Repelo 10 liter 1 2 7 TopTrace Inca 1,5 liter 3 8 ESA 2010 3,5 kg 2 Op twee momenten bij verschillende rassen (Merchant en Regina) zijn de diverse producten ingezet. Er is bewust gekozen voor twee inzetmomenten om de kans op regen en dus de kans op het barsten van kersen te vergroten. Achteraf bleek dit een goede keuze, want bij het vroege ras Merchant is er nauwelijks neerslag gevallen. Het late ras Regina heeft wel te maken gehad met neerslag. De gegevens aangaande hoeveelheden neerslag zijn terug te vinden in bijlage 1. Op vrijdag 11 juni 2010 heeft de eerste toepassing van alle middelen op het ras Merchant plaats gevonden. Net als ook de volgende toepassingen hebben deze allen plaats gevonden op een droog gewas en is er geen bespuiting afgeregend. Doordat de toepassingen plaats vonden in een droge periode hebben sommige toegepaste middelen wel zichtbaar residu gegeven 5
Alle middelen zijn enkelvoudig toegepast. Dit wil zeggen dat er omgerekend met 1000 liter water per hectare gespoten is. Op dinsdag 7 juli 2010 is de eerste bespuiting op de Regina uitgevoerd. Vervolgens zijn volgens protocol de bespuitingen met een wekelijks interval herhaald. De laatste bespuiting heeft plaats gevonden op 20 juli, wat 6 dagen voor de oogst was. Voor de precieze data en spuitomstandigheden zie bijlage 2. Van enkele van de toegepaste middelen is op voorhand van de proef aangegeven dat zij een beter uitstalleven van de kersen geven. Zo zouden PreTect, Repelo en Inca een beter uitstalleven geven. Om dit na te gaan zijn zowel van de Merchant als van de Regina de kersen beoordeeld op uitstalleven. De kersen van het ras Merchant zijn geoogst op 28 juni 2010 en beoordeeld op 8 juli 2010. De kersen hebben 1 dag op het CAF kantoor gestaan, waarna ze vervolgens 5 dagen in de koelkast hebben gestaan. Op 5 juli zijn de kersen uit de koelkast gehaald, waarna ze nog twee dagen op kantoor hebben gestaan alvorens beoordeeld te worden. Doordat de kersen enkele dagen in de koelkast hebben gestaan is het uitstalleven daarna vrij snel achteruit gegaan. De Regina zijn geoogst op 26 juli 2010 en beoordeeld op 30 juli 2010. Deze kersen zijn geplukt onder natte omstandigheden. Vervolgens hebben deze kersen 5 dagen op het CAF kantoor gestaan alvorens beoordeeld te zijn. Bij de beoordeling waren met name de kersen onderin de bakjes rot. Het percentage rot is niet berekend, maar dit kwam in alle objecten voor. Zeker wanneer kersen onder natte omstandigheden worden geoogst zitten deze na vijf dagen aan het einde van het maximale uitstalleven. Dit is ook te zien in figuur 2. Figuur 2. Rot onderin het bakje 6
3. WAARNEMINGEN Gedurende de proef zijn diverse waarnemingen en beoordelingen uitgevoerd, zoals: 1. Beoordeling barsten Merchant 2. Uitstalleven Merchant 3. Beoordeling barsten Regina 4. Uitstalleven Regina Van de opgedane resultaten heeft geen statistische verwerking plaats gevonden. 3.1 Beoordeling barsten Merchant Na de uitgevoerde bespuitingen zijn random 300 kersen aan de boom beoordeeld op het wel of niet gebarsten zijn. Deze beoordeling op barsten is terug te vinden in grafiek 1. Grafiek 1 Beoordeling barsten Merchant Aantal gebarsten kersen Merchant 12 10 Aantal gebarsten kersen 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Objecten Door de droge omstandigheden voorafgaand aan de oogst van Merchant was het aantal gebarsten kersen zo beperkt dat in deze grafiek letterlijk het aantal gebarsten kersen van de 300 beoordeelde kersen is weergegeven. Tussen de objecten zijn er nauwelijks verschillen waar te nemen. Bij de beoordeling zijn object 4 waarin PreTect is gespoten en object 7, waarin Inca is toegepast als beste naar voren gekomen. Het enige middel waarin meer gebarsten kersen aanwezig waren dan gemiddeld is object 8. Waarom juist in dit object enkele kersen meer gebarsten zijn is verder niet onderzocht. Het kan te maken hebben met het behang van de bomen. 7
3.2 Beoordeling uitstalleven Merchant Na het beoordelen van de kersen op barsten is per object een 500 gram bakje met kersen geplukt om later beoordeeld te worden op uitstalleven. De geplukte kersen hebben eerst een dag op kantoor gestaan, daarna enkele dagen in de koelkast, vervolgens weer twee dagen op kantoor, waarna de kersen beoordeeld zijn aangaande hun uitstalleven. In grafiek 2 zijn de resultaten aangaande het uitstalleven van Merchant weergegeven. De kersen zijn beoordeeld op kleur, glans en de kleur van het steeltje. Het steeltje dient zo lang mogelijk frisgroen te blijven voor een frisse uitstraling. Aan kersen is voor ieder onderdeel een cijfer tussen één en tien gegeven, waarbij één staat voor zeer slecht en tien voor zeer goed. Grafiek 2 Beoordeling uitstalleven Merchant Uitstalleven Merchant 8 Gemiddelde beoordeling 25 kersen 7 6 5 4 3 2 1 Kleur kers Glans kers Kleur steeltje 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Objecten Zoals in de grafiek te zien is zijn ook de verschillen in uitstalleven klein. De kleur van alle beoordeelde kersen was goed. Wat betreft de glans van de kersen waren er wel kleine verschillen tussen de objecten. Zo zijn object 1 en 2, respectievelijk onbehandeld en Platina qua glans van de kersen minder dan de overige objecten. De kleur van het steeltje viel bij de meest objecten tegen. In dit opzicht vormden Platina en ESA 2010 een positieve uitzondering. De detailcijfers van deze beoordeling zijn terug te vinden in de tabel in bijlage 3. 8
3.3 Beoordeling barsten Regina In tegenstelling tot de Merchant heeft het voor de beoordeling van de Regina flink geregend en zijn er behoorlijke hoeveelheden neerslag gevallen. De nacht en ochtend voorafgaand aan de beoordeling is er ruim 20 mm regen gevallen. Hierdoor treden er in dit deel van de proef dan ook de nodige verschillen op. De kersen zijn beoordeeld op de morgen van 26 juli 2010 onder regenachtige omstandigheden. De resultaten van deze beoordeling zijn terug te vinden in grafiek 3. Grafiek 3 Beoordeling barsten Regina Percentage gebarsten kersen Regina 25 Percentage gebarsten kersen 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Objecten In de grafiek wordt duidelijk gemaakt dat Platina het laagste percentage gebarsten kersen geeft. In totaal is er na de eerste bespuiting tot aan de oogst 52 mm regen gevallen, waarbij vooral de dagen kort voor de beoordeling nat waren. Het extra toevoegen van calcium aan de PreTect heeft het percentage gebarsten kersen nog verder terug gedrongen. Zoals verwacht geven de calciumproducten in object 3 en object 7 een reductie van het percentage gebarsten kersen, maar blijven deze calciumproducten toch achter bij de specifieke producten tegen het barsten van kersen. In dit deel van de proef is de Repelo in object 6 volgens voorschrift één keer toegepast. Met de regen kort voor de oogst was het wellicht beter geweest deze toepassing nog een keer te herhalen. 9
3.4 Beoordeling uitstalleven Regina In grafiek 4 zijn de resultaten aangaande het uitstalleven van Regina weergegeven. De kersen zijn op dezelfde criteria beoordeeld als de Merchant, waarbij ook hier voor ieder onderdeel een cijfer tussen één en tien is gegeven, waarbij één staat voor zeer slecht en tien voor zeer goed. Grafiek 4 Uitstalleven Regina Uitstalleven Regina 9 Gemiddelde beoordeling 25 kersen 8 7 6 5 4 3 2 1 Kleur kers Glans kers Kleur steeltje 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Objecten Net als bij het ras Merchant zijn de verschillen wat betreft uitstalleven van de kersen zeer beperkt. Als het gaat over de kleur en glans van de kersen komt bij de Regina object 6, Repelo als beste naar voren. Als het gaat over de steelkwaliteit dan komt object 8 als beste naar voren. Dit is het object van de ESA 2010. Jammer genoeg konden niet alle objecten een verbetering ten opzichte van onbehandeld geven. Zoals in tabel 3 terug te vinden is geven ESA 2010 en Repelo aangaande het totale uitstalleven de beste resultaten. Tabel 3 Detailcijfers uitstalleven Regina Object Kleur kers Glans kers Kleur steeltje Totaal score 1 7,32 6,88 5,52 19,72 2 7,72 6,64 5,08 19,44 3 7,84 7,48 5,68 21 4 6,96 6,64 5,48 19,08 5 7,28 6,96 5,36 19,6 6 7,96 7,36 5,8 21,12 7 7,8 6,92 5,2 19,92 8 7,56 7,56 6,48 21,6 10
4. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Naar aanleiding van deze proef kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Bestrijding van het barsten van kersen Aangezien er tussen de toepassingen en de oogst van de Merchant geen regen is gevallen kunnen er aan dit deel van de proef geen conclusies worden verbonden; Wel werd duidelijk dat middelen op basis van calcium en eiwitten soms snel zichtbaar residu geven. Dit is zeker bij een glanzend product als kersen niet gewenst. Belangrijk is om met dergelijke producten vroegtijdig te starten met de bespuitingen en deze richting de oogst alleen in te zetten bij dreigende regen. Onder deze producten vallen PreTect, PreTect + Natural Green, Aminocal en Top Trace Inca; Platina geeft samen met PreTect en ESA 2010 de beste resultaten aangaande het beperken van het barsten van kersen. Door aan PreTect calcium in de vorm van Natural Green toe te voegen geeft het na de Platina de minste gebarsten kersen; Het product Inca heeft onvoldoende effect als wordt gekeken naar het beperken van barsten; Het effect van Repelo op het beperken van het barsten van kersen is goed, aangezien het resultaat met één toepassing behaald is. Het effect op het uitstalleven van kersen In relatie tot uitstalleven zijn de verschillen tussen de objecten uiterst klein; Het fris groen behouden van het steeltje is nagenoeg met geen enkel middel te behouden, ESA 2010 slaagde hier het beste in; Aminocal geeft van de calciummeststoffen de beste resultaten wat betreft uitstalleven; Gekeken naar het totale plaatje aangaande uitstalleven mag geconcludeerd worden dat ESA 2010 en Repelo de beste resultaten hebben behaald. Eindconclusie Als het gaat over het beperken van het barsten van kersen voldoet Platina als standaard product prima; De nieuwe producten bieden zeker mogelijkheden, maar zullen zich in de praktijk bij telers verder moeten onderscheiden en bewijzen; Repelo en ESA 2010 zijn op basis van deze proef, waarbij is gekeken naar het beperken van het barsten en naar het uitstalleven van de kersen de producten die in de toekomst samen met Platina het beste ingezet kunnen worden. Aanbevelingen Op basis van deze proef verdiend het de aanbeveling om nader onderzoek te doen om een combinatie van middelen in te zetten. Bijvoorbeeld om op deze manier te profiteren van de goede werking van PreTect of andere calciumproducten en vervolgens richting de oogst gebruik te maken van Repelo of ESA 2010; Een andere aanbeveling vanuit deze proef is om verder te onderzoeken of twee toepassingen van Repelo zich qua werking verder kunnen onderscheiden van de andere toegepaste producten. CAF, G.H. van Gessel 22 oktober 2010 11
Bijlagen 12
Bijlage 1 Hoeveelheden neerslag Datum aantal mm's 3-jul 5 Na de regen is het gewas opgedroogd 10-jul 25 De volgende dag is het droog en warm geweest, waarna het gewas is opgedroogd 12-jul 3 Weinig regen en het gewas heeft weer kunnen drogen 14-jul 9 Op de 15e 's ochtends waren de kersen nog nat, dit was de eerste aanzet tot het barsten van de kersen 16-jul 6 Ook na deze regenval heeft het gewas weer kunnen drogen 25-jul 10 Deze regen is 's avonds en 's nachts gevallen 26-jul 10 Dit is de regen die 's ochtends gedurende de beoordeling is gevallen De kersen zijn meer dan 12 uur lang nat geweest 13
Bijlage 2 Spuitrapport Datum ras tijdstip temperatuur ºC windkracht (bft) weerbeeld RV behandelde objecten 11-jun Merchant 11.30-12.30 uur 21 3 half bewolkt 65 2 tot en met 8 15-jun Merchant 14.15-15.15 uur 19 3 zonnig 50 2,3,4,5 en 7 23-jun Merchant 10.00-11.00 uur 21 1 zonnig 60 2 tot en met 8 6-jul Regina 8.00-9.00 uur 20 2 zonnig 60 2 tot en met 8 13-jul Regina 8.30-9.30 uur 19 1 half bewolkt 65 2 tot en met 5 en 7+ 8 20-jul Regina 7.00-8.00 uur 19 1 zonnig 80 2 tot en met 5 en 7 14
Bijlage 3 Detailcijfers beoordeling uitstalleven Merchant Object Kleur kers Glans kers Kleur steeltje Totaal score 1 6,72 5,56 5,4 17,68 2 6,92 5,72 5,56 18,2 3 6,76 6,04 4,56 17,36 4 6,92 6,2 4,44 17,56 5 6,84 5,96 4,8 17,6 6 6,52 6,2 4,48 17,2 7 6,56 6,2 4,48 17,24 8 6,56 6,08 5,12 17,76 15