Pythiumbestrijding broeierij tulp

Transcriptie

1 Pythiumbestrijding broeierij tulp In opdracht van Productschap Tuinbouw juli 2004 F. Kreuk

2 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING INLEIDING 4 2. PROEFOPZET ALGEMEEN RESULTATEN Teeltgegevens Resultaten CONCLUSIE BIJLAGEN Foto s 9 2. Verwerkte resultaten Proefopzet en kasschema. 13

3 PYTHIUMBESTRIJDING d.m.v. MIDDEL X BIJ TULPEN SAMENVATTING De wortelziekte Pythium kan in de broeierij van tulpen veel schade veroorzaken. Afhankelijk van de mate van aantasting blijft de groei van de planten achter. Bij een zeer zware aantasting blijven de planten kort en komen niet of slecht in bloei. Aangetaste wortels worden plaatselijk zacht en glazig en hebben aan weerszijden daarvan een ca. 1 mm brede, bruine zône. De ernst van de aantasting kan variëren van enkele wortels per bol tot het hele wortelstelsel. Veel potgrond voor tulpen wordt ontsmet met het chemische middel Aliette. Van Middel X (een plantversterkend middel) wordt verondersteld dat het een min meer vergelijkbare werking heeft als Aliette. In deze proef is gekeken naar de effectiviteit van diverse concentraties Middel X tegen Pythium bij de broei van tulpen. De kunstmatige Pythiumbesmetting was goed aangeslagen. De verschillen tussen de behandelingen waren groot. In de proef was duidelijk het doseringseffect zichtbaar, zowel bij de stand van het gewas, de plantkwaliteit en de Pythiumaantasting. De resultaten waren het beste bij de hoogste dosering Middel X 600 ml. Het resultaat van het middel Aliette (standaard) was beter dan Middel X 300 ml. De effectiviteit van Middel X 600 ml was groter dan die van Aliette. Het bestrijdend effect van 150 ml Middel X was ontoereikend. 3

4 1. INLEIDING De wortelziekte Pythium kan in de broeierij van tulpen veel schade veroorzaken. Afhankelijk van de mate van aantasting blijft de groei van de planten achter. Bij een zeer zware aantasting blijven de planten kort en komen niet of slecht in bloei. Aangetaste wortels worden plaatselijk zacht en glazig en hebben aan weerszijden daarvan een ca. 1 mm brede, bruine zône. De ernst van de aantasting kan variëren van enkele wortels per bol tot het hele wortelstelsel. Veel potgrond voor tulpen wordt ontsmet met het chemische middel Aliette. Van Middel X (een plantversterkend middel) wordt verondersteld dat het een min meer vergelijkbare werking heeft als Aliette. In deze proef werd in opdracht van Productschap Tuinbouw gekeken naar de effectiviteit van diverse concentraties Middel X tegen Pythium bij de broei van tulpen. 2. PROEFOPZET In tabel 1 staan de behandelingen. Tabel 1. Behandelingen code behandeling dosering per m 3 potgrond 1 onbehandeld besmet - 2 Aliette 150 g 3 Middel X 150 ml 4 Middel X 225 ml 5 Middel X 300 ml 6 Middel X 600 ml Er is gebruik gemaakt van gestoomde potgrond. De behandeling van de potgrond is met behulp van een betonmolen uitgevoerd. Het middel is in de betonmolen gespoten zodat het middel en de potgrond goed met elkaar vermengd raakten. De potgrond is kunstmatig met Pythium besmet. Om een voldoende zieke potgrond te krijgen zijn een miljoen Pythiumsporen per liter potgrond door de potgrond gemengd. De besmetting van de potgrond is versterkt door 0,6 gram havermoutmeel per liter potgrond aan het mengsel toe te voegen. Na deze behandeling zijn de bollen geplant Om het opgroeien van de bollen te voorkomen zijn de potten met zand afgestrooid. De potten zijn extra nat gemaakt om de Pythiumaantasting te vergroten. Voor de proef zijn Pythiumgevoelige cultivars ingezet. 3. ALGEMEEN Met behulp van de variantie-analyse is bepaald of de behandelingen significant van elkaar verschillen. Er is gewerkt met een betrouwbaarheidsinterval van 95%. Als de P een waarde heeft die kleiner of gelijk is dan 0,05 dan zijn er betrouwbare verschillen tussen de behandelingen. De LSD (bij een P van 0,05) geeft het kleinst betrouwbare verschil aan. Indien het verschil tussen twee getallen groter is dan de LSD, dan is het verschil betrouwbaar. Voor de duidelijkheid is dit in de tabel weergegeven met letters. Wordt een behandeling gekwalificeerd met a en de andere met b dan is er sprake van een significant verschil, echter verschillen tussen a en ab zijn niet significant. De p-waarde die onder de tabel vermeld is geeft de significantie aan, hoe kleiner dit getal is hoe groter de significantie. De afkorting n.s. die soms in de tabel gebruikt wordt betekent niet significant 4

5 4. RESULTATEN 4.1 Teeltgegevens In tabel 2 staan de voornaamste teeltgegevens vermeld. Tabel 2. Teeltgegevens Cultivars en ziftmaat Arma Leen van der Mark Romance Pythiumstam P 17 Middel X Van Ieperen Middel X 53% Aantal koelweken 16 (Leen v/d Mark en Romance) 18 (Arma) Koeldatum (Arma) (Leen v/d Mark en Romance) Plantdatum Inhaaldatum Bolontsmetting 0,5 % Captan + 0,5 % Sumico + 0,25 % Scala Ontsmettingsduur 15 minuten dompelen Broeifust Aantal herhalingen 4 Aantal bollen per veld liter plastic potten Kastemperatuur 18 C Proefplaats 4.2 Resultaten De kunstmatige Pythiumbesmetting was goed aangeslagen. De verschillen tussen de behandelingen waren groot. Een week voor de oogst is de stand van de tulpen beoordeeld. Bij de oogst zijn de planten gemeten en gewogen. Van iedere plant is de plantlengte, bloemgrootte en het plantgewicht (g) bepaald. Na de teelt is de Pythiumaantasting bepaald. Om de mate van de Pythiumaantasting te bepalen is de hoeveelheid wortels visueel beoordeeld, waarbij 1 staat voor zeer weinig wortels en 5 voor zeer veel wortels. Bij alle behandelingen kwam in meer of mindere mate Pythium voor. De resultaten staan vermeld in tabel 3 t/m 6. Tabel 3. Resultaten Pythiumbestrijding Arma in tulp behandeling dosering per m 3 potgrond plantgewicht (g) plantlengte bloemgrootte % uitval gewasstand Pythiumcijfer 1 onbehandeld - 13,3 a 18 a 4,4 a 53 d 1,3 a 1,0 a 2 Aliette 150 g 15,6 bc 21 c 4,7 bc 10 b 5,1 c 1,1 a 3 Middel X 150 ml 14,7 b 20 b 4,6 b 19 c 3,3 b 1,0 a 4 Middel X 225 ml 16,2 cd 21 c 4,8 c 12 b 5,4 c 1,5 b 5 Middel X 300 ml 16,7 d 22 c 4,9 c 9 b 6,3 d 1,6 b 6 Middel X 600 ml 23,2 e 28 d 5,3 d 2 a 8,0 e 4,0 c p-waarde < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 Lsd 1,0 1 0,1 4 0,7 0,2 Het plantgewicht was van Middel X 600 ml het hoogst. Middel X 300 ml had een hoger plantgewicht dan onbehandeld, Aliette en Middel X 150 ml. De laagste dosering van Middel X was statistisch gelijk aan Aliette. Onbehandeld had het laagste plantgewicht 5

6 De tulpen waren van de hoogste dosering Middel X het langst. Onbehandeld had de kortste planten, gevolgd door Middel X 150 ml. Aliette en Middel X 225 en 300 ml verschilden statistisch niet van elkaar. De kleinste bloemen waren afkomstig van onbehandeld. Middel X 600 ml had de grootste bloemen. De bloemen waren van Middel X 150 ml waren kleiner dan Middel X 225 en 300 ml Het percentage uitval was van Middel X 600 ml het laagst. Het uitval van Aliette was vergelijkbaar met Middel X 225 en 300 ml. Het percentage uitval van onbehandeld was het hoogst, gevolgd door Middel X 150 ml. Een hogere dosering van Middel X leidde tot een betere gewasstand. De gewasstand van Aliette was vergelijkbaar met Middel X 225 ml. Onbehandeld had de slechtste stand. De hoogste dosering Middel X had de meeste wortels, gevolgd door Middel X 225 ml en 300 ml. Onbehandeld, Aliette en Middel X 150 ml hadden de minste hoeveelheid wortels. Tabel 4. Resultaten Pythiumbestrijding Leen van der Mark in tulp behandeling dosering per m 3 potgrond plantgewicht (g) plantlengte bloemgrootte % uitval gewasstand Pythiumcijfer 1 onbehandeld - 16,3 a 23 a 4,4 a 34 c 1,6 a 1,0 a 2 Aliette 150 g 34,3 e 36 d 5,1 d 3 a 7,8 e 3,6 c 3 Middel X 150 ml 21,4 b 28 b 4,8 b 8 b 3,5 b 1,0 a 4 Middel X 225 ml 24,8 c 30 c 4,9 bc 2 a 5,6 c 1,6 b 5 Middel X 300 ml 27,8 d 32 c 4,9 c 4 a 6,8 d 2,1 b 6 Middel X 600 ml 34,1 e 37 d 5,1 d 1 a 8,1 e 5,0 d p-waarde < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 Lsd 2,6 2 0,1 4 0,9 0,6 Het plantgewicht was van Aliette en Middel X 600 ml het hoogst. Een hogere dosering van Middel X had een hoger plantgewicht tot gevolg. Onbehandeld had het laagste plantgewicht. De tulpen waren van Aliette en de hoogste dosering Middel X het langst. Onbehandeld had de kortste planten, gevolgd door Middel X 150 ml. De plantlengte was van Middel X 225 en 300 ml statistisch gelijk. De kleinste bloemen waren afkomstig van onbehandeld. Aliette en Middel X 600 ml hadden de grootste bloemen. De bloemen waren van Middel X 150 ml waren kleiner dan Middel X 300 ml Het percentage uitval was van onbehandeld het hoogst, gevolgd door Middel X 150 ml. Het uitval van Aliette was vergelijkbaar met Middel X 225, 300 en 600 ml. Een hogere dosering van Middel X leidde tot een betere gewasstand. De gewasstand van Aliette was vergelijkbaar met Middel X 600 ml. Onbehandeld had de slechtste stand. De hoogste dosering Middel X had de meeste wortels, gevolgd door Aliette. Aliette had meer wortels dan Middel X 150, 225 en 300 ml. Onbehandeld en Middel X 150 ml hadden de minste hoeveelheid wortels. 6

7 Tabel 5. Resultaten Pythiumbestrijding Romance in tulp behandeling dosering per m 3 potgrond plantgewicht (g) plantlengte bloemgrootte 1 onbehandeld - 15,8 a 20 a 4,1 a 57 b 1.5 a 1,0 a 2 Aliette 150 g 30,4 e 34 e 4,9 c 1 a 7.8 e 3,0 d 3 Middel X 150 ml 19,6 b 25 b 4,5 b 7 a 4.5 b 1,0 a 4 Middel X 225 ml 22,9 c 28 c 4,8 c 6 a 5.6 c 1,5 b 5 Middel X 300 ml 26,8 d 31 d 4,7 bc 2 a 6.9 d 1,9 c 6 Middel X 600 ml 33,2 f 36 f 4,9 c 1 a 8.0 e 5 e p-waarde < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 Lsd 1,1 1 0,2 7 0,7 0,2 Het plantgewicht was van Middel X 600 ml het hoogst, gevolgd door Aliette. Een hogere dosering van Middel X had een hoger plantgewicht tot gevolg. Onbehandeld had het laagste plantgewicht. De tulpen waren van de hoogste dosering Middel X het langst, gevolgd door Aliette. Naarmate de dosering toenam werden de planten langer. Onbehandeld had de kortste planten. De kleinste bloemen waren afkomstig van onbehandeld. De bloemgrootte van Aliette en Middel X 225, 300 en 600 ml was statistisch gelijk. De bloemen waren van Middel X 150 ml kleiner dan Aliette en Middel X 225, 300 en 600 ml Het percentage uitval was van onbehandeld het hoogst. Tussen de overige behandelingen waren de verschillen niet significant. Een hogere dosering van Middel X leidde tot een betere gewasstand. De gewasstand van Aliette was vergelijkbaar met Middel X 600 ml. Onbehandeld had de slechtste stand. De hoogste dosering Middel X had de meeste wortels, gevolgd door Aliette. Aliette had meer wortels dan Middel X 150, 225 en 300 ml. Onbehandeld en Middel X 150 ml hadden de minste hoeveelheid wortels. Tabel 6. Resultaten Pythiumbestrijding gemiddeld over de cultivars in tulp. behandeling dosering per m 3 potgrond % uitval gewasstand Pythiumcijfer plantgewicht (g) plantlengte bloemgrootte % uitval gewasstand Pythiumcijfer 1 onbehandeld - 15,2 a 21 a 4,3 a 48 d 1,5 a 1,0 a 2 Aliette 150 g 26,8 e 30 e 4,9 d 5 b 6,9 d 2,6 d 3 Middel X 150 ml 18,6 b 24 b 4,6 b 11 c 3,8 b 1,0 a 4 Middel X 225 ml 21,3 c 27 c 4,8 c 7 b 5,5 c 1,5 b 5 Middel X 300 ml 23,8 d 28 d 4,8 cd 5 b 6,6 d 1,9 c 6 Middel X 600 ml 30,1 f 34 f 5,1 e 1 a 8,0 e 4,7 e p-waarde < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 Lsd 1,0 1 0,1 3 0,4 0,2 Het plantgewicht was van Middel X 600 ml het hoogst, gevolgd door Aliette. Een hogere dosering van Middel X had een hoger plantgewicht tot gevolg. Onbehandeld had het laagste plantgewicht. 7

8 De tulpen waren van de hoogste dosering Middel X het langst, gevolgd door Aliette. Naarmate de dosering toenam werden de planten langer Onbehandeld had de kortste planten. De kleinste bloemen waren afkomstig van onbehandeld. Middel X 600 ml had de grootste bloemen. De bloemgrootte van Aliette en Middel X 300 ml was statistisch gelijk. De bloemen waren van Middel X 150 ml kleiner dan Aliette en Middel X 225, 300 en 600 ml. Het percentage uitval was van onbehandeld het hoogst, gevolgd door Middel X 150 ml. Middel X 600 ml had het minste uitval. Tussen de overige behandelingen waren de verschillen niet significant. Een hogere dosering van Middel X leidde tot een betere gewasstand. De gewasstand van Aliette was statistisch gelijk aan Middel X 300 ml. Onbehandeld had de slechtste stand. De hoogste dosering Middel X had de meeste wortels, gevolgd door Aliette. Aliette had meer wortels dan Middel X 150, 225 en 300 ml. Onbehandeld en Middel X 150 ml hadden de minste hoeveelheid wortels. 5. CONCLUSIES De hoogste dosering Middel X 600 ml bestreed de Pythium beter dan Aliette 150 gram. Bij het gebruik van Middel X zat een duidelijke lijn in het doseringseffect. Bij een hogere dosering werden de resultaten beter. Aliette was effectiever dan Middel X 300 ml. Middel X was bij een dosering van 150 ml weinig effectief. Er zijn geen fytotoxische verschijnselen van Middel X waargenomen. 8

9 6. BIJLAGEN 1. Foto s foto 1. v.l.n.r. onbehandeld, Middel X 600 ml, Aliette (Leen van der Mark) foto 2. v.l.n.r. Middel X 225 ml, Middel X 300 ml, Aliette (Leen van der Mark) 9

10 foto 3.v.l.n.r. Aliette, onbehandeld, Middel X 300 (Romance) foto 4. v.l.n.r. Aliette, Middel X 225 ml, Middel X 600 ml (Romance) 10

11 2. Verwerkte resultaten beh cv Herh gewicht plantlengte bloemgrootte % uitval stand pythiumcijfer 1 mark A 17,6 23,6 4,5 32, mark B 17,2 23,9 4,5 31,3 1,5 1 1 mark C 15,3 22,3 4,4 40,0 1,5 1 1 mark D 15,2 22,5 4,3 33,3 1,5 1 2 mark A 35,7 36,9 5,2 2,0 7,5 4,5 2 mark B 34,0 35,1 5,1 4,0 7,5 3,5 2 mark C 34,3 35,8 5,2 3,0 8 3,5 2 mark D 33,0 35,5 5,0 2, mark A 20,0 26,5 5,0 7, mark B 20,8 27,9 4,7 8, mark C 22,6 28,9 4,8 6, mark D 22,3 29,3 4,7 11, mark A 22,8 29,0 4,9 2,9 5 1,5 4 mark B 24,5 30,3 4,9 2,0 5 1,5 4 mark C 25,2 30,4 4,9 4,0 6 1,5 4 mark D 26,5 31,8 4,8 0,0 6,5 2 5 mark A 23,2 29,0 5,0 7,2 5 1,5 5 mark B 28,9 32,5 4,8 7,0 7 2,5 5 mark C 30,2 33,7 5,0 2,0 8 2,5 5 mark D 29,0 33,4 4,9 0, mark A 33,9 36,6 5,1 1, mark B 34,5 36,7 5,1 1, mark C 34,9 36,8 5,1 0,0 8,5 5 6 mark D 32,9 36,2 4,9 0, rom A 16,5 20,4 4,2 50, rom B 15,2 19,8 4,0 54, rom C 17,0 21,9 4,4 52, rom D 14,8 19,4 3,7 72, rom A 31,8 33,9 4,9 1, rom B 30,5 33,5 4,9 0, rom C 30,3 33,9 4,9 1, rom D 29,1 32,6 4,9 1, rom A 20,4 25,9 4,6 7, rom B 19,1 25,1 4,4 9, rom C 19,2 24,0 4,5 5, rom D 19,6 25,4 4,6 7, rom A 24,2 30,0 4,9 5,1 6 1,5 4 rom B 21,7 27,0 4,6 8,2 5 1,5 4 rom C 22,5 27,6 4,9 7,0 6 1,5 4 rom D 23,0 28,4 4,6 2,0 5,5 1,5 5 rom A 27,1 31,5 4,8 1, rom B 27,0 31,9 4,7 1, rom C 26,6 30,9 4,7 1,2 7 1,5 5 rom D 26,3 30,9 4,7 3,0 6,5 2 6 rom A 32,9 35,8 5,0 1, rom B 33,7 36,6 4,6 1, rom C 33,3 35,9 5,1 0, rom D 32,9 36,3 5,0 1,

12 beh cv Herh Gewicht plantlengtgrootte bloem- % uitval stand pythium 1 arma A 12,3 17,4 4,2 53, arma B 14,9 20,2 4,6 57,0 1,5 1 1 arma C 13,4 17,8 4,3 53,0 1,5 1 1 arma D 12,7 18,1 4,3 49, arma A 14,6 19,9 4,7 13, arma B 16,2 21,5 4,7 11,0 6 1,5 2 arma C 16,2 22,1 4,8 8, arma D 15,5 21,0 4,7 9,0 4,5 1 3 arma A 14,0 19,1 4,4 16, arma B 14,4 19,5 4,6 23, arma C 15,8 20,9 4,8 16, arma D 14,5 19,9 4,5 20, arma A 16,4 21,2 4,7 15,2 5,5 1,5 4 arma B 15,3 20,2 4,7 13,1 5,5 1,5 4 arma C 16,4 21,6 4,9 15,2 4,5 1,5 4 arma D 16,5 21,6 4,8 4,0 6 1,5 5 arma A 16,1 21,1 4,8 11,0 6 1,5 5 arma B 16,2 20,9 4,8 12,1 6 1,5 5 arma C 17,3 22,1 4,9 6,0 6,5 2 5 arma D 17,2 22,1 4,9 5,0 6,5 1,5 6 arma A 22,7 27,9 5,3 3, arma B 23,4 27,9 5,3 1, arma C 23,0 28,0 5,4 1, arma D 23,6 28,2 5,3 1,

13 3. Proefopzet en kasschema Cultivars en ziftmaat : Leen van der Mark Romance Arma Behandelingen code behandeling dosering per m 3 potgrond dosering per liter potgrond onbehandeld besmet Aliette 150 g 0,15 gram Kalium-Fosfiet 150 ml 0,15 ml Kalium-Fosfiet 225 ml 0,225 ml Kalium-Fosfiet 300 ml 0,3 ml Kalium-Fosfiet 600 ml 0,6 ml 1 t/m 6 = Leen van der Mark 7 t/m 12 = Romance 13 t/m 18 = Arma Beschrijving potgrondbehandeling Er wordt gebruik gemaakt van gestoomde potgrond. De behandeling van de potgrond wordt m.b.v. een betonmolen uitgevoerd. Het middel wordt in de betonmolen gespoten zodat het goed met de potgrond vermengd wordt. Door de grond wordt ook een Pythium sporensuspensie gemengd. Om een voldoende zieke grond te krijgen is 0,75 x 10 6 sporen per liter potgrond nodig. De besmetting van de potgrond wordt versterkt door 0,6 gram havermoutmeel per liter potgrond aan het mengsel toe te voegen. Na deze behandeling worden de bollen geplant Om het opgroeien van de bollen te voorkomen worden de bakken met zand afgestrooid. De bakken worden extra nat gemaakt om de Pythiumaantasting te vergroten. Werkwijze - Betonmolen vullen met potgrond (20 liter per bak) - Middelen toevoegen - Verzamel 6 complete laagjes agar in een beker - Voeg per laagje agar 50 ml water toe - Maal dit met een blender fijn tot een suspensie ontstaat (± 4 minuten) - Voeg 4 ml suspensie per liter potgrond toe. (voor een goede verdeling mag extra water toegevoegd worden) - 0,6 gram havermoutmeel aan de potgrond toevoegen. (gelijktijdig met de Pythiumsuspensie) 13

14 Broeifust : Nipla-bak 40 x 60 cm (20 liter per bak) Pythium stam : P 17 Bolontsmetting : 0,5% Sumico + 0,25% Scala + 0,5% Captan Plantdatum : november 2003 Koelweken : Leen v/d Mark en Romance 16 wk Arma 18 wk Koeldatum : Arma 9 oktober 2003 Leen v/d Mark en Romance 28 oktober 2003 Inhaaldatum : 17 februari 2004 Kastemperatuur : 18 C Aantal cultivars : 3 Aantal behandelingen : 6 Aantal herhalingen : 4 Totaal aantal veldjes : 6 x 4 x 3 = 72 Aantal bollen per veld : 100 Totaal aantal bollen per cv : 24 x 100 = 2400 Waarnemingen - groeiproces volgen, bijzonderheden signaleren - Bij de oogst gewicht, plantlengte, bloemgrootte en uitval bepalen (bloemen afsnijden). - Einde teelt wortels beoordelen Kasschema: rand rand rand rand rand rand 3A 5B 12A 9B 15A 16B 4A 1B 10A 11B 14A 17B 2A 2B 8A 12B 17A 14B 6A 3B 9A 7B 16A 18B 1A 6B 7A 10B 18A 13B 5A 4B 11A 8B 13A 15B 5C 5D 7C 8D 17C 16D 2C 2D 12C 7D 16C 17D 4C 3D 10C 11D 18C 14D 3C 6D 9C 10D 15C 13D 1C 1D 11C 9D 14C 18D 6C 4D 8C 12D 13C 15D rand rand rand rand rand rand 14