Mangaan bladbemesting en boldompeling in lelie

Transcriptie

1 Mangaan bladbemesting en boldompeling in lelie In opdracht van Productschap Tuinbouw februari 2005 F. Kreuk eindrapportage

2 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING INLEIDING 5 2. PROEFOPZET ALGEMEEN Statistiek PROEFRESULTATEN Resultaten Weer Gewasbeoordeling Bolopbrengst Bolanalyse Conclusies Resultaten Weer Gewasbeoordeling Bolopbrengst Bolanalyse Conclusies Resultaten Weer Gewasbeoordeling Bolopbrengst Bolanalyse Conclusies RESULTATEN GEMIDDELD OVER 3 JAAR Bolopbrengst Bolanalyse Algemene conclusies RESULTATEN AFBROEI Inleiding Proefopzet Resultaten 2002/ Conclusies 2002/ Resultaten 2003/ Conclusies 2003/ Algemene conclusies 20

3 7. BIJLAGEN 1. Foto s Verwerkte resultaten Bolanalyse Spuitdata en spuitomstandigheden Overige teeltmaatregelen Proefopzet en veldschema. 41

4 SAMENVATTING Het gebruik van mangaanhoudende middelen (dithiocarbamaten) als vuurbestrijdingmiddel onder andere bij de teelt van lelies vormt reeds diverse jaren een punt van discussie. Na een verbod in 2002 is er een voorlopige toelating van dithiocarbamaten tot 1 december Het beleid na 2008 ten aanzien van dithiocarbamaten is op dit moment nog ongewis. Uit onderzoek is gebleken dat het element mangaan onmisbaar is voor de plant. De vraag is nu op welke manier mangaan toegediend kan worden als alternatief voor dithiocarbamaten. In opdracht van Productschap Tuinbouw is door in de jaren 2002, 2003 en 2004 onderzocht op welke alternatieve manier het element mangaan in de bol kan komen. Hierbij is gekeken naar de methode boldompelen (in mangaannitraat) wel of niet in combinatie met bladbemesting. Voor boldompelen is gekozen omdat in de tulpenteelt positieve ervaringen zijn opgedaan met deze toepassing. Een ander manier om meststoffen in de plant te krijgen is het uitvoeren van gewasbespuitingen, waarbij de lelies wekelijks met 3 typen mangaanhoudende meststoffen (mangaannitraat, Mantrac 500 en Fertichel-Mn) gespoten zijn. Mantrac 500 is een mangaancarbonaat en Fertichel-Mn een lignosulfonaat. De bladmeststoffen zijn in combinatie met de vuurbestrijdingsmiddelen gespoten. Bij een gebleken geschiktheid van mangaanhoudende meststoffen in de lelieteelt kan als bijkomend voordeel het aantal milieubelastingspunten gereduceerd worden. Bij de veldbeoordeling is alleen in het 3 e jaar enige fytotoxiciteit waargenomen. Allure + mancozeb was toen het meest veilig voor het gewas. De andere behandelingen waren in meer of mindere mate fytotoxisch voor het gewas, dit openbaarde zich in een paars/bruinverkleuring van het bladweefsel. In de seizoenen 2002 en 2003 waren de toegepaste middelen visueel veilig voor het gewas. In het jaar 2002 was het vuurpercentage van Allure + Fertichel-Mn hoger dan de overige behandelingen te zijn. Het vuurpercentage van Allure + mancozeb was lager dan Allure. In de overige seizoenen waren er geen verschillen in vuuraantasting tussen de behandelingen. Het toedienen van mangaannitraat aan het dompelbad had een lagere opbrengst tot gevolg, maar werd wel het mangaangehalte in de bol verhoogd. De bolopbrengst was van de bladbespuiting met Allure + mancozeb hoger dan alleen Allure en Allure + Fertichel-Mn. De bolopbrengst van alle toegepaste mangaanmeststoffen in combinatie met Allure was gelijk aan Allure. Allure + mangaannitraat en Allure + Mantrac hadden een vergelijkbare opbrengst met Allure + mancozeb en Allure De bladmeststoffen middels gewasbespuitingen toegediend, hadden een positieve invloed op het mangaangehalte in de bol. Het mangaangehalte in de bol was van Allure + mancozeb gelijk aan de behandelingen Allure + mangaannitraat, Mantrac 500 of Fertichel-Mn. Een gedeelte van de veldproef is afgebroeid. De opzet hiervan was of de verschillen in de veldproef ook tot uitdrukking kwamen bij de broei van lelies. Tijdens de broeierij waren er geen significante verschillen in taklengte en takgewicht tussen de behandelingen Allure, Allure + mancozeb en Allure + mangaannitraat. Wel was het aantal knoppen van Allure + mancozeb in 2003 lager. 4

5 1. INLEIDING Het gebruik van mangaanhoudende middelen (dithiocarbamaten) als vuurbestrijdingmiddel onder andere bij de teelt van lelies vormt reeds diverse jaren een punt van discussie. Uit onderzoek van het Laboratorium voor Bloembollenonderzoek (tegenwoordig PPO) is gebleken dat het weglaten van dithiocarbamaten bij de vuurbestrijding geen opbrengstreductie gaf. Op bleek echter uit onderzoek dat het achterwege laten van dithiocarbamaten wel een oogstderving teweeg kan brengen. Volgens de literatuur is mangaan slecht opneembaar bij een hoge ph. De combinatie hoge ph, een hoog organische stof gehalte en droogte is nog nadeliger voor de opname van mangaan. Ook de praktijk is er nog steeds van overtuigd dat het weglaten van dithiocarbamaten bij de vuurbestrijding leidt tot oogstderving. Mangaanhoudende middelen worden daarom volop toegepast. Na een verbod in 2002 is er een voorlopige toelating van dithiocarbamaten tot 1 december Het beleid na 2008 ten aanzien van dithiocarbamaten is nog ongewis. In opdracht van Productschap Tuinbouw is door gekeken op wat voor manier we mangaan in de plant kunnen krijgen om zo een geschikt alternatief te vinden voor dithiocarbamaten. In de tulpenteelt zijn positieve ervaringen met het dompelen van tulpen in meststoffen. In deze proef wordt onder andere gekeken of deze methode ook effectief in de lelieteelt kan zijn. Het uitgangspunt van de proef is dat de opbrengst en het mangaangehalte in de bol gelijkwaardig aan de behandeling met mancozeb moet zijn. Bij een gebleken geschiktheid van mangaanhoudende meststoffen in de lelieteelt, wordt als bijkomend voordeel het aantal milieubelastingspunten gereduceerd. 2. PROEFOPZET De behandelingen en de voornaamste teeltgegevens staan vermeld in respectievelijk tabel 1 en 2. Tabel 1. Behandelingen dompelen voor planten gewasbespuiting dosering kg/l per ha 1 standaard Allure 1,5 2 standaard Allure + mancozeb 1,5 + 1,5 3 standaard Allure + mangaannitraat 1,5 + 0,5 4 standaard Allure + Mantrac 1,5 + 0,5 5 standaard Allure + Fertichel-Mn 1, standaard + 0,5% MnNO 3 Allure 1,5 7 standaard + 0,5% MnNO 3 Allure + mancozeb 1,5 + 1,5 8 standaard + 0,5% MnNO 3 Allure + mangaannitraat 1,5 + 0,5 9 standaard + 0,5% MnNO 3 Allure + Mantrac 1,5 + 0,5 10 standaard + 0,5% MnNO 3 Allure + Fertichel-Mn 1,5 + 2 Daags voor het planten zijn de bollen ontsmet middels de dompelmethode (15 minuten). Er is in 2004 gebruik gemaakt van een standaard ontsmettingsbad (1,25 % Mirage Plus + 1 % Topsin M + 0,25% Shirlan + 0,04 % Admire). In 2002 en 2003 is 0,4 % Bavistin gebruikt in plaats van 1% Topsin M. De bollen zijn daags voor het planten 15 minuten lang gedompeld. Bij de behandelingen 6 t/m 10 is in het dompelbad gebruik gemaakt van het goed opneembare mangaannitraat als mangaanmeststof. 5

6 De bespuitingen zijn in een 7-daags schema uitgevoerd. De middelen ter beperking van virusoverdracht zijn gemengd met vuurbestrijdingsmiddelen en de eventuele mangaanmeststoffen gespoten. De onkruidbestrijding alsmede de bemesting is volgens advies uitgevoerd. Door het seizoen heen is het gewas gevolgd. Op het moment dat er vuur in het gewas kwam is het gewas regelmatig beoordeeld. Het vuur is beoordeeld door het schatten van het percentage blad dat aangetast was door vuur. De stand van het gewas is bij visuele verschillen beoordeeld. Hierbij geldt het cijfer 10 voor een zeer goede stand en het cijfer 1 voor een zeer slechte stand. De fytotoxiciteit van de behandelingen is beoordeeld bij visuele verschillen. Hierbij geldt het cijfer 10 voor geen gewasschade en het cijfer 1 voor zeer veel gewasschade. Na het rooien zijn de lelies verwerkt. Hierbij is het aantal 18/op, 16-16, 14-16, 12-14, 10-12, < 10, het totaal gewicht en het gemiddeld bolgewicht bepaald. In de tabellen zijn de resultaten van het leverbaar uitgedrukt in procenten, het totaal gewicht in kg en het gemiddeld bolgewicht in gram. Na de oogst is de bolanalyse uitgevoerd. Per veldje is een monster van 20 bollen genomen. Bij de bolanalyse wordt het product eerst gedroogd waarna de gehalten van de voedingselementen bepaald worden. Tabel 2. Teeltgegevens Cultivar Umbria (Aziaat) Umbria (Aziaat) Navona (Aziaat) Ziftmaat Plantgewicht per veldje 1967 gram 2063 gram 1458 gram Plantdatum 29 maart 28 maart 1 april Opkomstdatum 2 mei 1 mei 10 mei Kopdatum 25 juni 1 juli 29 juni Rooidatum 30 september 31 oktober 5 november Aantal herhalingen Aantal bollen per veld Veldlengte 2 m + 1 m pad 2 m + 1 m pad 2 m + 1 m pad Veldbreedte 1 m + 0,5 m pad 1 m + 0,5 m pad 1 m + 0,5 m pad Aantal bespuitingen Eerste bespuiting 15 mei 13 mei 18 mei Laatste bespuiting 22 augustus 11 september 16 september Aantal bespuitingen Grondsoort klei zand zand Organische stof 5,9% 1,7 2,6 ph 7,4 5,0 7,1 Proefplaats Anna Paulowna t Zand 6

7 3. ALGEMEEN 3.1 Statistiek Met behulp van de variantie-analyse (Anova) is bepaald of de behandelingen significant van elkaar verschillen. Er is gewerkt met een betrouwbaarheidsinterval van 95% (P = 0,05). De LSD geeft het kleinst betrouwbare verschil aan. Indien het verschil tussen twee getallen groter is dan de LSD, dan is het verschil betrouwbaar. Voor de duidelijkheid is dit in de tabel weergegeven met letters. Wordt een behandeling gekwalificeerd met a en de andere met b dan is er sprake van een significant verschil, echter verschillen tussen a en ab zijn niet significant. De p-waarde die onder de tabel vermeld is geeft de significantie aan, hoe kleiner dit getal is hoe groter de significantie. De afkorting n.s. die soms in de tabel gebruikt wordt betekent niet significant. 4. PROEFRESULTATEN 4.1 Resultaten Weer De maand april was nat en aan de zachte en zonnige kant met 52 mm neerslag. Mei was warm en somber en gemiddeld over het land droog. In mei viel gemiddeld 41 mm neerslag ten opzichte van 57 mm normaal. Juni was warm met de normale hoeveelheid zon en neerslag. Gemiddeld viel er 67 mm ten opzichte van 71 normaal. De maand juli was nat en somber met een vrijwel normale temperatuur. Gemiddeld viel er tussen de 75 en 95 mm water tegen 70 normaal. Augustus was zeer warm, somber en gemiddeld over het land nat. In deze streek viel 150 mm tegen 60 mm normaal. De maand september was droog, aan de warme kant en zonnig. Er viel gemiddeld mm water tegen 75 mm normaal Gewasbeoordeling Totdat het vuur in het gewas kwam zijn er geen kleur- of standverschillen opgetreden. Op het moment dat er vuur in het gewas kwam is het gewas regelmatig beoordeeld. Het bleek dat er tussen de behandelingen verschil in vuuraantasting was. Tijdens het groeiseizoen is geen enkele vorm van fytotoxiciteit waargenomen. De resultaten staan vermeld in tabel 3. Tabel 3. Gewasbeoordeling mangaanbemesting Zwaagdijk 2002 gemiddeld over wel en niet dompelen in mangaannitraat. behandeling % vuur % vuur % vuur Allure 24 a 88 bc 100 b 2 Allure + mancozeb 13 a 63 a 96 a 3 Allure + mangaannitraat 17 a 80 bc 99 b 4 Allure + Mantrac 20 a 76 ab 98 ab 5 Allure + Fertichel-Mn 41 b 94 c 100 b P-waarde < 0,001 0,005 0,045 Lsd

8 Het vuurpercentage was op 12 augustus van Allure + Fertichel-Mn hoger dan van de overige behandelingen. De overige behandelingen verschilden niet aantoonbaar van elkaar. Op 23 augustus had Allure + mancozeb minder vuur dan Allure, Allure + mangaannitraat en Allure + Fertichel-Mn. Allure + Mantrac had minder vuur dan Allure + Fertichel-Mn. Het gewas was op 28 augustus volledig of bijna volledig afgestorven. Allure + mancozeb had op deze datum minder vuur dan Allure, Allure + mangaannitraat en Allure + Fertichel-Mn. De overige behandelingen verschilden niet statistisch van elkaar. Het toepassen van wel of geen mangaannitraat aan het dompelbad had geen invloed op de vuuraantasting Bolopbrengst De bollen zijn 30 september gerooid. In tabel 4 en 5 staan de resultaten. Tabel 4. Resultaten bolopbrengst lelie mangaanbemesting 2002 gemiddeld over wel en niet dompelen in mangaannitraat.. Behandeling gemiddeld % % % % totaal bolgewicht 16/op gewicht Allure 28,7 ab 17 b 42 a 34 bc 7 5,57 a Allure + mancozeb 29,9 c 19 b 47 b 27 a 6 5,95 c Allure + MnNO 3 29,6 bc 19 b 44 ab 30 ab 6 5,87 bc Allure + Mantrac 28,7 ab 18 b 41 a 32 bc 8 5,76 abc Allure + Fertichel-Mn 28,5 a 13 a 45 ab 35 c 7 5,67 ab P-waarde 0,018 0,005 0,027 0,014 0,209 0,011 Lsd 1, n.s. 0,22 Het gemiddeld bolgewicht was van Allure + mancozeb hoger dan Allure, Allure + Mantrac en Allure + Fertichel-Mn. Allure + mangaannitraat had een hoger bolgewicht dan Allure + Fertichel. Allure + mancozeb had een hoger totaal gewicht dan Allure en Allure + Fertichel-Mn. Allure + mangaannitraat had een hoger totaal gewicht dan Allure. Het percentage 16/op was van Allure + Fertichel-Mn het laagst. Allure + mancozeb had een hoger percentage dan Allure en Allure + Mantrac. Tabel 5. Resultaten bolopbrengst lelie mangaanbemesting 2002 gemiddeld over de gewasbespuitingen. Boldompeling gemiddeld % % % % totaal bolgewicht 16/op gewicht standaard 29, ,76 standaard + MnNO 3 29, ,77 P-waarde 0,762 0,485 0,989 0,407 0,457 0,847 Lsd n.s. n.s. n.s. n.s. n.s. n.s. Er waren bij alle bepalingen geen significante verschillen tussen de standaard bolontsmetting en de standaard bolontsmetting + mangaannitraat. 8

9 4.1.4 Resultaten bolanalyse De resultaten staan vermeld in tabel 6 en 7. Tabel 6. Resultaten bolanalyse na de oogst uitgedrukt in mg per 100 gram droge stof gemiddeld over wel en niet dompelen in mangaannitraat.. behandeling mangaangehalte Allure 0,87 a Allure + mancozeb 1,01 b Allure + MnNO 3 1,10 c Allure + Mantrac 1,08 bc Allure + Fertichel-Mn 1,01 b P-waarde < 0,001 Lsd 0,08 Het mangaangehalte was van Allure + mangaannitraat hoger dan van Allure, Allure + mancozeb en Allure + Fertichel-Mn. Allure had het laagste mangaangehalte. Tabel 7. Resultaten bolanalyse na de oogst uitgedrukt in mg per 100 gram droge stof gemiddeld over de gewasbespuitingen. boldompeling mangaangehalte standaard 0,88 standaard + MnNO 3 1,15 P-waarde < 0,001 Lsd 0,05 Het mangaangehalte van de standaard bolontsmetting + mangaannitraat was hoger dan de standaard bolontsmetting Conclusies 2002 Het toedienen van mangaan aan het dompelbad had een verhoging van het mangaan in de bol tot gevolg. Het toedienen van mangaan aan het dompelbad had geen invloed op de opbrengst. Het mangaangehalte in de bol was van Allure het laagst. Het mangaangehalte in de bol was van Allure + mangaannitraat hoger dan van Allure, Allure + mancozeb en Fertichel-Mn. Alle bladbespuitingen hadden een positieve invloed op het mangaangehalte in de bol. Allure + mancozeb had minder vuur en een hogere opbrengst dan Allure. De opbrengst van Allure was gelijk aan Allure + mangaannitraat en Allure + Mantrac. De bolopbrengst was van Allure + Fertichel-Mn lager dan Allure + mancozeb en Allure + mangaannitraat. Het vuurpercentage van Allure + Fertichel-Mn was hoger dan de overige behandelingen. 9

10 4.2 Resultaten Weer Over het algemeen werd het groeiseizoen voor lelies gekenmerkt als zonnig, warm en droog. De maand april was zeer zonnig, zacht en wat neerslag betreft normaal met 46 mm neerslag. Mei was vrij warm, nat en had de gemiddelde hoeveelheid zon met een zomers slot van de maand. In mei viel gemiddeld 85 mm neerslag ten opzichte van 57 mm normaal, maar het neerslagbeeld over het land was zeer grillig. Juni was zeer warm, zonnig en gemiddeld over het land droog. De gemiddelde temperatuur was in De Bilt 17,8 C tegen normaal 15,2 C. Gemiddeld viel er 40 mm neerslag tegen normaal 71. Evenals juni was de maand juli zeer warm, zonnig en gemiddeld aan de droge kant. Het maandgemiddelde in De Bilt was 18,8 C tegen 17, 4 C normaal. Landelijk viel 57 mm neerslag tegen 70 normaal. Augustus was zeer warm, zeer droog en zeer zonnig. In deze maand viel gemiddeld 22 mm neerslag tegen 62 mm normaal. De temperatuur was gemiddeld 19,3 C tegen normaal 17,2 C. De maand september was zeer zonnig, aan de koele kant en gemiddeld droog. Gemiddeld viel er 53 mm neerslag tegen een langjarig gemiddelde van 75 mm. Oktober was zeer koud en zeer zonnig met een normale hoeveelheid neerslag Gewasbeoordeling Tijdens het groeiseizoen is geen enkele vorm van fytotoxiciteit waargenomen. De resultaten staan vermeld in tabel 8. Tabel 8. Gewasbeoordeling mangaanbemesting Anna Paulowna 2003 gemiddeld over wel en niet dompelen in mangaannitraat.. behandeling % groen blad Allure 54 a 2 Allure + mancozeb 81 c 3 Allure + mangaannitraat 66 ab 4 Allure + Mantrac 74 bc 5 Allure + Fertichel-Mn 66 ab P-waarde 0,006 Lsd 14 Tot aan het afsterven van het gewas aan toe waren er geen verschillen in gewaskleur en stand. Tegen het einde van het groeiseizoen is het percentage groen beoordeeld. De behandeling Allure + mancozeb had meer groen blad dan Allure, Allure + mangaannitraat en Allure + Fertichel-Mn. Het percentage groen blad van Allure + Mantrac was groter dan van Allure. Het toepassen van wel of geen mangaannitraat aan het dompelbad had geen invloed op het percentage groen blad. 10

11 4.2.3 Bolopbrengst De bollen zijn 31 oktober gerooid. In tabel 9 en 10 staan de opbrengstresultaten. Tabel 9. Resultaten bolopbrengst lelie mangaanbemesting 2003 gemiddeld over wel en niet dompelen in mangaannitraat.. Gewasbespuiting gemiddeld % % % % totaal bolgewicht 16/op gewicht Allure 32,2 a 21 a ,83 Allure + mancozeb 34,0 b 26 b ,19 Allure + MnNO 3 32,9 ab 21 a ,12 Allure + Mantrac 33,3 ab 23 ab ,20 Allure + Fertichel-Mn 32,7 ab 22 a ,07 P-waarde 0,083 0,083 0,220 0,359 0,259 0,259 Lsd 1,3 4 n.s. n.s. n.s. n.s. Het gemiddelde bolgewicht was van Allure + mancozeb hoger dan Allure. Tussen de overige behandelingen zijn geen significante verschillen opgetreden. Het percentage 16/op was van Allure + mancozeb hoger dan Allure, Allure + mangaannitraat en Allure + Fertichel-Mn. Bij de overige sorteringen en het totaal gewicht waren de verschillen niet significant. Tabel 10. Resultaten bolopbrengst lelie mangaanbemesting 2002 gemiddeld over de gewasbespuitingen. boldompeling gemiddeld % % % % totaal bolgewicht 16/op gewicht standaard 33, ,23 standaard + MnNO 3 32, ,93 P-waarde 0,018 0,236 0,648 0,806 0,373 0,013 Lsd 0,8 n.s n.s n.s n.s 0,23 Zowel het totaal gewicht als het gemiddelde bolgewicht was van de standaard boldompeling hoger dan de standaard boldompeling + MnNO 3. Er waren bij alle sorteringen geen significante verschillen tussen de standaard bolontsmetting en de standaard bolontsmetting + mangaannitraat. 11

12 4.2.4 Resultaten bolanalyse De resultaten van de bolanalyse staan vermeld in tabel 11 en 12. Tabel 11. Resultaten bolanalyse na de oogst uitgedrukt in mg per 100 gram droge stof gemiddeld over wel en niet dompelen in mangaannitraat.. gewasbespuiting mangaangehalte Allure 0,62 a Allure + mancozeb 0,71 b Allure + MnNO 3 0,69 b Allure + Mantrac 0,68 b Allure + Fertichel-Mn 0,70 b P-waarde < 0,001 Lsd 0,03 De bollen van de behandeling Allure hadden het laagste mangaangehalte. Tussen de overige behandelingen waren de verschillen niet significant. Tabel 12. Resultaten bolanalyse na de oogst uitgedrukt in mg per 100 gram droge stof gemiddeld over de gewasbespuitingen. boldompeling mangaangehalte standaard 0,54 standaard + MnNO 3 0,83 P-waarde < 0,001 Lsd 0,02 Het mangaangehalte van de standaard bolontsmetting + mangaannitraat was hoger dan de standaard bolontsmetting Conclusies Het toedienen van mangaan aan het dompelbad had een verhoging van het mangaangehalte in de bol tot gevolg, maar een negatieve invloed op de opbrengst. Het mangaangehalte in de bol was van Allure het laagst. Bij de overige behandelingen was het mangaangehalte in de bol statistisch gelijk. Alle bladbespuitingen hadden een positieve invloed op het mangaangehalte in de bol. Allure + mancozeb had meer groen blad en een hogere opbrengst dan alleen Allure. De opbrengst van Allure was gelijk aan Allure + mangaannitraat, Allure + Mantrac en Allure + Fertichel-Mn. 12

13 4.3 Resultaten Weer De maand april was zeer zonnig, zacht en wat neerslag betreft normaal met 46 mm neerslag. Mei was aan de koele kant, droog en had de gemiddelde hoeveelheid zon. In mei viel gemiddeld 35 mm neerslag ten opzichte van 57 mm normaal. Juni was aan de warme kant en had vrijwel de normale hoeveelheid neerslag en zon. Gemiddeld viel er 67 mm neerslag tegen normaal 71. Juli was vrij koel, nat en aan de zonnige kant. Met gemiddeld over het land 105 mm neerslag tegen een langjarig gemiddelde van 70 mm was juli nat. De meeste neerslag viel in de oostelijke helft van het land. De maand augustus was zeer nat, zeer warm en had de normale hoeveelheid zon. Gemiddeld over het land viel 143 mm neerslag tegen normaal 62 mm. September was zeer zonnig, warm en gemiddeld over het land aan de droge kant. Landelijk gemiddeld viel er 66 mm neerslag tegen normaal Gewasbeoordeling Tot aan half augustus zijn geen kleur- of standverschillen in het gewas opgetreden. Na deze datum had de behandeling zonder mangaantoediening een iets lichtere kleur. Begin september werden de eerste fytotoxische verschijnselen zichtbaar. Dit openbaarde zich in een paars/bruinverkleuring (roestig uiterlijk) van het bladweefsel. Vanaf begin september werden de eerste vuurspetters in het gewas waargenomen. Pas eind september nam het vuurpercentage toe, maar op dat moment begon het gewas ook al op natuurlijke wijze af te sterven. De resultaten van de gewasbeoordeling staan vermeld in tabel 13. Tabel 13. Gewasbeoordeling mangaanbemesting 't Zand 2004 gemiddeld over wel en niet dompelen in mangaannitraat.. behandeling Gewasstand Fytotox Gewasstand Allure 7,8 8,1 a 5,5 a 2 Allure + mancozeb 7,9 9,9 c 7,2 c 3 Allure + mangaannitraat 7,9 8,4 ab 5,8 a 4 Allure + Mantrac 7,9 8,4 ab 6,6 bc 5 Allure + Fertichel-Mn 7,9 8,8 b 6,1 ab P-waarde 0,563 < 0,001 < 0,001 Lsd n.s. 0,4 0,7 Bij de beoordeling van de gewasstand op 11 augustus waren er geen significante verschillen tussen de behandelingen. De fytotoxiciteit was van de behandeling Allure groter dan bij de behandelingen Allure + mancozeb en Allure + Fertichel-Mn. De gewasschade was bij de behandeling Allure + mancozeb nihil en het laagst van alle behandelingen. Op 1 oktober was de gewasstand van de behandeling Allure + mancozeb beter dan van Allure, Allure + mangaannitraat en Allure + Fertichel-Mn. Allure + Mantrac had een betere gewasstand dan Allure en Allure + mangaannitraat. Het toepassen van wel of geen mangaannitraat aan het dompelbad had geen invloed op de gewasstand en de fytotoxiciteit. 13

14 4.3.3 Bolopbrengst De bollen zijn 5 november gerooid. In tabel 14 en 15 staan de opbrengstresultaten. Tabel 14. Resultaten bolopbrengst lelie mangaanbemesting 2004 gemiddeld over wel en niet dompelen in mangaannitraat.. gewasbespuiting gemiddeld % % % % totaal bolgewicht 16/op gewicht Allure 31,0 14,3 53,3 27,0 5,2 7,60 Allure + mancozeb 31,1 12,8 52,3 31,1 3,8 7,56 Allure + MnNO 3 30,6 14,5 53,3 27,8 4,0 7,51 Allure + Mantrac 31,2 11,0 51,3 33,6 3,6 7,63 Allure + Fertichel-Mn 30,4 13,3 50,5 30,7 5,3 7,42 P-waarde 0,641 0,632 0,844 0,256 0,102 0,713 Lsd n.s. n.s. n.s. n.s. n.s. n.s. Bij het gemiddelde bolgewicht, het totaal gewicht en de diverse sorteringen waren de verschillen niet significant. Tabel 15. Resultaten bolopbrengst lelie mangaanbemesting 2004 gemiddeld over de gewasbespuitingen. boldompeling gemiddeld % % % % totaal bolgewicht 16/op gewicht standaard 31,4 14,4 53,5 28,4 3,6 7,68 standaard + MnNO 3 30,4 12,0 50,8 31,6 5,1 7,40 P-waarde 0,007 0,135 0,162 0,123 0,006 0,010 Lsd 0,7 n.s. n.s. n.s. 1,0 0,20 Zowel het totaal gewicht als het gemiddelde bolgewicht was van de standaard boldompeling hoger dan de standaard boldompeling + MnNO 3. Het percentage was van de standaard boldompeling + MnNO 3 hoger dan de standaard boldompeling. Bij de sorteringen 16/op, en12-14 waren de verschillen niet significant. 14

15 4.3.4 Resultaten bolanalyse De resultaten van de bolanalyse staan vermeld in tabel 16 en 17. Tabel 16. Resultaten bolanalyse na de oogst uitgedrukt in mg per 100 gram droge stof gemiddeld over wel en niet dompelen in mangaannitraat.. Gewasbespuiting Mangaangehalte Allure 0,41 a Allure + mancozeb 0,52 b Allure + MnNO 3 0,53 b Allure + Mantrac 0,51 b Allure + Fertichel-Mn 0,51 b P-waarde < 0,001 Lsd 0,04 De bollen van de behandeling Allure hadden het laagste mangaangehalte. Tussen de overige behandelingen waren de verschillen niet significant. Tabel 17. Resultaten bolanalyse na de oogst uitgedrukt in mg per 100 gram droge stof 2004 gemiddeld over de gewasbespuitingen. Boldompeling Mangaangehalte standaard 0,36 standaard + MnNO 3 0,63 P-waarde < 0,001 Lsd 0,03 Het mangaangehalte van de standaard bolontsmetting + mangaannitraat was hoger dan de standaard bolontsmetting Conclusies Het toedienen van mangaan aan het dompelbad had een verhoging van het mangaangehalte in de bol tot gevolg, maar had een negatieve invloed op de opbrengst. Het mangaangehalte in de bol was van de behandeling Allure het laagst. Het mangaangehalte in de bol was van de behandelingen Allure + mangaannitraat, Allure + mancozeb, Allure + Mantrac en Fertichel-Mn gelijk. Alle bladbespuitingen hadden een positieve invloed op het mangaangehalte in de bol. De behandeling Allure + mancozeb was veiliger voor het gewas dan de overige behandelingen. De bolopbrengst was van alle behandelingen statistisch gelijk. 15

16 5. RESULTATEN GEMIDDELD OVER 3 JAAR 5.1. Resultaten bolopbrengst De resultaten van 3 jaar onderzoek zijn geanalyseerd. In tabel 18 en 19 zijn de resultaten van het leverbaar uitgedrukt in procenten, het totaal gewicht in kg en het gemiddeld bolgewicht in gram. Tabel 18. Resultaten bolopbrengst lelie mangaanbemesting gemiddeld over 3 jaar wel en niet dompelen in mangaannitraat.. Gewasbespuiting gemiddeld % % % % totaal bolgewicht 16/op gewicht Allure 30,7 a 17,5 42,3 30,5 8,6 6,33 a Allure + mancozeb 31,7 b 19,2 44,3 28,3 7,1 6,57 b Allure + MnNO 3 31,0 ab 18,2 44,1 29,0 7,4 6,50 ab Allure + Mantrac 31,1 ab 17,1 42,5 31,5 7,7 6,53 b Allure + Fertichel-Mn 30,6 a 19,2 42,6 31,7 8,3 6,39 ab P-waarde 0,041 0,801 0,404 0,081 0,202 0,069 Lsd 0,8 n.s. n.s. n.s. n.s. 0,19 Het gemiddelde bolgewicht was van Allure + mancozeb hoger dan de behandelingen Allure en Allure + Fertichel-Mn. Tussen de overige behandelingen waren de verschillen niet significant. Het totaal gewicht was van de behandelingen Allure + mancozeb en Allure + Mantrac hoger dan Allure. Tussen de overige behandelingen waren de verschillen niet significant. Bij de diverse sorteringen waren de verschillen niet significant. Tabel 19. Resultaten bolopbrengst lelie mangaanbemesting gemiddeld over 3 jaar over de gewasbespuitingen. boldompeling gemiddeld % % % % totaal bolgewicht 16/op gewicht standaard 31,3 19,4 43,7 29,8 7,4 6,56 standaard + MnNO 3 30,7 17,1 42,6 30,6 8,3 6,37 P-waarde 0,009 0,100 0,205 0,421 0,045 0,002 Lsd 0,5 n.s. n.s. n.s. 0,9 0,12 Zowel het gemiddelde bolgewicht als het totaal gewicht was van de standaard bolontsmetting hoger dan de bolontsmetting + mangaannitraat. Bij de sorteringen 16/op, en waren de verschillen niet significant. 16

17 5.2 Resultaten bolanalyse Bij de bolanalyse zijn de resultaten van 3 jaar onderzoek geanalyseerd. De resultaten staan vermeld in tabel 20 en 21. Tabel 20. Resultaten bolanalyse na de oogst uitgedrukt in mg per 100 gram droge stof gemiddeld over 3 jaar wel en niet dompelen in mangaannitraat.. Gewasbespuiting mangaangehalte Allure 0,63 a Allure + mancozeb 0,75 bc Allure + MnNO 3 0,77 c Allure + Mantrac 0,76 bc Allure + Fertichel-Mn 0,74 b P-waarde < 0,001 Lsd 0,03 De bollen van Allure hadden het laagste mangaangehalte. Het mangaangehalte van Allure + Fertichel Mn was lager dan Allure + mangaannitraat. Tussen de overige behandelingen waren de verschillen niet significant. Tabel 21. Resultaten bolanalyse na de oogst uitgedrukt in mg per 100 gram droge stof gemiddeld over 3 jaar over de gewasbespuitingen. Boldompeling Mangaangehalte standaard 0,59 standaard + MnNO 3 0,87 P-waarde < 0,001 Lsd 0,02 Het mangaangehalte van de standaard bolontsmetting + mangaannitraat was hoger dan de standaard bolontsmetting. 5.3 Algemene conclusies De bollen dompelen in mangaannitraat had een positieve invloed op het mangaangehalte in de bol, maar dit resulteerde wel in een lagere opbrengst. Middels een bladbespuiting met mangaanhoudende meststoffen of mancozeb nam het mangaangehalte in de bol toe. De opbrengst van Allure was lager dan van Allure + mancozeb. Ook bij het gebruik van de mangaanhoudende meststoffen mangaannitraat en Mantrac zijn er aanwijzingen dat de opbrengst positief wordt beïnvloed. Fertichel-Mn had een lagere opbrengst dan Allure + mancozeb en was vergelijkbaar met de overige behandelingen. 17

18 6. RESULTATEN AFBROEI 6.1 Inleiding Uit de resultaten van de veldproef bleek dat het mangaangehalte in de bol kan worden verhoogd d.m.v. een boldompeling en gewasbespuiting, tevens leidde dit bij de gewasbespuitingen soms tot een hogere opbrengst. In de afbroei van de veldproef is gekeken of een hoger mangaangehalte tot een betere takkwaliteit leidde. De resultaten van dit onderzoek staan in dit verslag. 6.2 Proefopzet Alleen de behandelingen Allure, Allure + mancozeb en Allure + mangaannitraat uit het teeltjaar 2002 en 2003 zijn voor de afbroei gebruikt, waarbij zowel gedompeld als niet gedompeld met mangaannitraat in de proef meegenomen is. De behandelingen en de voornaamste teeltgegevens staan vermeld in respectievelijk tabel 1 en 2. Tabel 1. Behandelingen Behandeling boldompeling met mangaannitraat 1 Allure nee 2 Allure + mancozeb nee 3 Allure + mangaannitraat nee 4 Allure ja 5 Allure + mancozeb ja 6 Allure + mangaannitraat ja Tijdens de kasperiode zijn de kleur- en standverschillen of fytotoxische beoordeeld. Bij de oogst is van iedere behandeling is het takgewicht, de taklengte en het aantal knoppen bepaald. Het takgewicht is aangegeven in gram en de taklengte in cm. Tabel 2. Broeigegevens 2002/ /2004 Cultivar Umbria (Aziaat) Umbria (Aziaat) Plantmaat Bolontsmetting 1,5% Allure + 0,04% Admire 1,5% Allure + 0,04% Admire Plantdatum 10 februari 5 februari Inhaaldatum 7 maart 27 februari Oogstdatum 30 mei 11 juni mei Voortrekken 10 C 10 C Aantal herhalingen 4 4 Aantal bollen per veld Kastemperatuur 14 C (16 C luchten) 14 C (16 C luchten) Proefplaats 18

19 6.3 Resultaten 2002/2003 Tijdens de kasperiode zijn geen kleur- en standverschillen of fytotoxische verschijnselen waargenomen. In tabel 1 en 2 staan de resultaten vermeld. Tabel 2. Resultaten opbrengst seizoen 2002/2003 gemiddeld over wel en niet dompelen. Behandeling takgewicht taklengte aantal knoppen Allure ,4 b Allure + mancozeb ,9 a Allure + mangaannitraat ,5 b p-waarde 0,628 0,156 0,056 Lsd n.s n.s n.s Bij alle bepalingen waren er geen verschillen tussen de behandelingen. Tabel 2. Resultaten opbrengst seizoen 2002/2003 gemiddeld over de gewasbespuitingen boldompeling takgewicht taklengte aantal knoppen standaard ,5 standaard + MnNO ,0 p-waarde 0,711 0,958 0,031 Lsd n.s n.s 0,4 Het aantal knoppen was van de standaard boldompeling hoger dan de boldompeling met mangaannitraat. Bij het takgewicht en de taklengte waren er geen verschillen tussen wel en niet dompelen in mangaannitraat. 6.4 Conclusies 2002/2003 In deze proef was het mangaangehalte in de bol niet van invloed op het takgewicht en de taklengte, wel was het aantal knoppen bij de bollen gedompeld in mangaannitraat lager dan de standaardbehandeling. 19

20 6.5 Resultaten 2003/2004 Tijdens de kasperiode zijn geen kleur- en standverschillen of fytotoxische verschijnselen waargenomen. In tabel 3 en 4 staan de resultaten Tabel 3. Resultaten opbrengst seizoen 2003/2004 gemiddeld over wel en niet dompelen. behandeling takgewicht taklengte aantal knoppen Allure ,9 Allure + mancozeb ,1 Allure + mangaannitraat ,1 p-waarde 0,991 0,722 0,223 Lsd n.s n.s n.s Bij alle bepalingen waren er geen verschillen tussen de behandelingen. Tabel 4. Resultaten opbrengst seizoen 2003/2004 gemiddeld over de gewasbespuitingen. boldompeling takgewicht taklengte aantal knoppen standaard ,1 standaard + MnNO ,0 p-waarde 0,158 0,285 0,303 Lsd n.s n.s n.s Bij alle bepalingen waren er geen verschillen tussen de behandelingen. 6.6 Conclusies In deze proef was het mangaangehalte in de bol niet van invloed op de takkwaliteit. 6.7 Algemene Conclusies De toediening van mangaannitraat aan het dompelbad had geen invloed op de taklengte en het takgewicht, wel bleek het aantal knoppen in 2003 van de bollen gedompeld in mangaannitraat lager te zijn. 20

21 7. BIJLAGEN 1. Foto s foto 1. overzicht proefveld foto 2. overzicht proefveld

22 foto 3. overzicht proefveld foto 4. Allure (fyto) 22

23 foto 4. Allure + mancozeb foto 4. Allure + mangaannitraat (fyto) 23

24 2. Verwerkte resultaten Opbrengst 2002 veld aant aant % gew aant % gew aant % gew aant % gew aant gew totaal gem nr beh her bollen 16/op 16/op 16/op /10 -/10 gew bolgew 2 1 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,9 6 2 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,2 5 3 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,1 1 4 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,9 4 5 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,4 24

25 veld aant aant % gew aant % gew aant % gew aant % gew aant gew totaal gem nr beh her bollen 16/op 16/op 16/op /10 -/10 gew bolgew 3 6 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,9 9 7 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , , a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,3 8 9 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , , a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,6 25

26 opbrengst 2003 aant aant % gew aant % gew aant % gew aant % gew aant gew totaal gem veld beh her bollen 16/op 16/op 16/op /10 -/10 gew bolgew 8 1 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,8 1 2 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,9 7 3 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,4 3 4 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , , a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,0 26

27 aant aant % gew aant % gew aant % gew aant % gew aant gew totaal gem veld beh her bollen 16/op 16/op 16/op /10 -/10 gew bolgew 2 6 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,8 6 7 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,8 4 8 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,5 5 9 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , , a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,8 27

28 opbrengst 2004 aant aant % gew aant % gew aant % gew aant % gew aant gew Totaal gem veld beh her bollen 16/op 16/op 16/op <10 <10 gew bolgew 5 1 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,0 9 2 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,5 8 3 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,2 1 4 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,5 3 5 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,4 28

29 aant aant % gew aant % gew aant % gew aant % gew aant gew Totaal gem veld beh her bollen 16/op 16/op 16/op <10 <10 gew bolgew 7 6 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , , a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,3 6 8 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,3 2 9 a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , , a , , , , , b , , , , , c , , , , , d , , , , ,6 29

30

31 Gewasbeoordeling 2002 % vuur % vuur % vuur veld beh her 12-aug 22-aug 28-aug 2 1 a b c d a b c d a b c d a 0, b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a 0, b c d a b c d

32 2003 % groen veld beh her 18-sep 8 1 a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d a b c d 55 32

33 2004 stand fyto stand veld beh her 11-aug 15-sep 01-okt 5 1 a b c 7,5 8 5, d a b , c d a b c 7,5 9 6, d 7, a b c d a b 7, c d a b c d 7,5 8 5, a , b 8 9, c 7, d ,5 6 8 a 8 9, b c d 8 8 5,5 2 9 a 7, b c d 7, a b 8 9 6, c 8 8 5, d

34 3. Bolanalyse 2002 beh Ds TotN Pds Kds Cads Mgds Feds Mnds Bds Znds Nads Cuds Mods 1A 28, ,19 0,76 0,93 1,93 28,60 0,30 0,02 1B 26, ,20 0,62 0,93 1,84 28,43 0,34 0,02 1C 28, ,63 0,74 0,95 1,76 33,14 0,29 0,02 1D 27, ,80 0,75 0,89 1,63 36,72 0,41 0,02 2A 28, ,84 0,94 0,91 1,94 25,49 0,29 0,01 2B 29, ,14 0,88 0,87 1,78 35,35 0,39 0,02 2C 30, ,26 0,90 0,88 1,78 29,82 0,34 0,02 2D 31, ,93 0,86 0,86 1,89 31,16 0,32 0,01 3A 28, ,97 1,02 0,91 1,86 34,66 0,33 0,02 3B 28, ,18 0,97 0,90 1,75 31,43 0,31 0,02 3C 30, ,75 0,82 0,93 1,58 28,90 0,27 0,03 3D 27, ,13 1,00 0,92 1,68 27,52 0,24 0,02 4A 29, ,85 0,79 0,90 1,74 23,45 0,26 0,01 4B 27, ,02 0,86 0,92 1,67 28,26 0,25 0,01 4C 27, ,84 0,95 0,86 1,76 48,11 0,68 0,03 4D 27, ,77 1,04 0,87 1,83 42,23 0,38 0,02 5A 30, ,58 0,87 0,85 1,88 37,69 0,44 0,03 5B 27, ,96 1,01 0,92 1,74 51,34 1,23 0,09 5C 28, ,70 0,90 0,86 1,87 44,45 0,40 0,03 5D 28, ,93 0,87 0,81 1,78 46,44 1,39 0,03 6A 29, ,63 0,98 0,85 1,75 24,76 0,26 0,02 6B 29, ,34 1,06 0,83 1,65 30,25 0,26 0,01 6C 29, ,28 1,13 0,87 1,65 33,39 0,26 0,01 6D 31, ,82 0,91 0,88 1,77 31,66 0,28 0,01 7A 29, ,22 1,18 0,83 1,86 32,36 0,36 0,01 7B 29, ,11 1,14 0,86 1,72 33,24 0,32 0,01 7C 28, ,49 1,12 0,86 1,79 28,78 0,23 0,01 7D 30, ,70 1,07 0,85 1,77 29,83 0,26 0,01 8A 29, ,66 1,07 0,82 1,75 32,73 0,31 0,01 8B 29, ,06 1,23 0,85 1,79 35,35 0,36 0,01 8C 29, ,87 1,39 0,85 1,87 43,44 0,54 0,01 8D 30, ,84 1,27 0,87 1,78 38,82 0,33 0,02 9A 30, ,65 1,27 0,86 1,87 38,70 0,43 0,02 9B 29, ,36 1,21 0,92 1,89 36,76 0,34 0,02 9C 28, ,16 1,24 0,98 1,89 35,56 0,39 0,01 9D 27, ,87 1,30 0,95 1,88 35,93 0,35 0,03 10A 28, ,60 1,13 0,89 1,78 35,07 0,34 0,02 10B 28, ,68 1,09 0,88 1,92 33,58 0,34 0,02 10C 27, ,38 1,11 0,83 1,87 42,84 0,41 0,02 10D 27, ,46 1,10 0,85 1,75 45,67 0,43 0,02 34

35 2003 veld Ds TotN Pds Kds Cads Mgds Feds Mnds Bds Znds Nads Cuds Mods 1A 33, , ,83 52,57 3,365 0,519 0,7 1,495 22,73 0,293 0,118 1B 31, , ,88 55,95 2,346 0,479 0,734 1,447 23,89 0,298 0,112 1C 30, , ,38 57,35 2,352 0,427 0,836 1,548 22,6 0,322 0,133 1D 32, ,7 52,91 2,33 0,469 0,776 1,461 23,6 0,372 0,142 2A 33, , ,45 52,46 3,204 0,541 0,688 1,512 22,58 0,268 0,124 2B 32, , ,56 54,79 2,483 0,542 0,748 1,571 21,24 0,254 0,127 2C 32, , ,32 55,08 2,389 0,592 0,773 1,63 20,02 0,288 0,123 2D 32, , ,44 55,56 2,416 0,577 0,761 1,693 21,41 0,369 0,135 3A 32, , ,95 53,45 3,075 0,551 0,802 1,385 21,12 0,248 0,134 3B 31, , ,33 54,33 2,376 0,527 0,745 1,405 22,85 0,309 0,112 3C 30, , ,3 54,39 2,396 0,572 0,8 1,551 23,66 0,317 0,132 3D 31, , ,71 55,39 2,244 0,561 0,767 1,555 20,62 0,349 0,135 4A 32, , ,47 51,34 3,651 0,519 0,741 1,305 19,57 0,23 0,137 4B 31, , ,65 56,06 2,215 0,545 0,76 1,381 22,14 0,232 0,122 4C 32, , ,48 53,65 1,97 0,54 0,79 1,385 17,06 0,347 0,129 4D 30, , ,9 57,8 2,434 0,54 0,772 1,537 28,75 0,448 0,141 5A 32, , ,43 54,12 3,07 0,564 0,827 1,325 19,84 0,248 0,141 5B 31, , ,76 54,77 2,18 0,551 0,795 1,416 20,3 0,235 0,116 5C 31, ,09 54,96 2,287 0,563 0,807 1,456 17,7 0,321 0,139 5D 31, , ,24 55,29 2,256 0,57 0,726 1,481 19,11 0,305 0,143 6A 31, , ,29 54,62 2,591 0,795 0,776 1,415 23,51 0,272 0,128 6B 30, , ,07 54,46 2,285 0,809 0,805 1,324 19,81 0,201 0,107 6C 31, , ,76 56,4 2,17 0,717 0,802 1,52 19,5 0,365 0,148 6D 32, , ,95 50,81 2,064 0,771 0,78 1,346 14,88 0,322 0,136 7A 32, ,91 53,94 2,488 0,856 0,739 1,589 21,86 0,339 0,124 7B 32, , ,13 55,23 2,195 0,89 0,792 1,479 22,76 0,226 0,11 7C 32, , ,19 51,23 2,242 0,814 0,747 1,386 15,67 0,305 0,126 7D 31, , ,48 53,25 2,544 0,888 0,739 1,547 21,63 0,319 0,136 8A 32, , ,86 53,95 2,458 0,757 0,71 1,4 21,85 0,273 0,127 8B 32, , ,13 52,61 2,278 0,904 0,778 1,295 20,77 0,223 0,109 8C 31, , ,62 56,09 2,379 0,852 0,749 1,529 24,47 0,331 0,132 8D 31, , ,96 53,29 2,266 0,825 0,772 1,469 25,67 0,302 0,156 9A 32, , ,94 54,29 2,954 0,813 0,801 1,438 20,62 0,279 0,137 9B 32, , ,16 51,23 2,204 0,8 0,808 1,233 21,59 0,324 0,111 9C 31, , ,12 54,01 2,335 0,85 0,761 1,497 25,1 0,318 0,141 9D 31, , ,6 53,07 2,39 0,845 0,819 1,477 23,91 0,343 0,148 10A 32, , ,37 52,89 2,619 0,809 0,778 1,424 21,69 0,307 0,121 10B 32, , ,51 55,31 2,13 0,826 0,782 1,467 23,05 0,336 0,124 10C 30, , ,5 55,71 2,445 0,864 0,759 1,489 28,32 0,366 0,143 10D 31, , ,47 55,3 2,322 0,842 0,797 1,485 21,78 0,267 0,152 35