Voorjaar 2009 17 Voor de gebruikers van de methode Alles telt 4 Meer oefenen en herhalen s e r v i c e b u l l e t i n Dankzij de maatschriften krijgen zwakke rekenaars meer zelfvertrouwen 6 Aanvullingen op uw huidige rekenmethode 8 10 Reacties uit groep 1-2 op de vertelplaten Terugblik op de spannende Cijferstrijd Al ruim zes jaar werkt basisschool De Steenen Brug in Roermond met Alles telt. En dat bevalt heel goed, zegt Han Janssen, leerkracht in groep 7. Vanaf het moment dat we met deze methode zijn gaan werken, halen onze leerlingen betere resultaten met de Cito-toets. Meer dan de helft van mijn klas heeft nu een A-score en driekwart van de andere helft heeft een B-score. Voorheen had ik circa 25% met een A- en 25% met een B-score en de rest zat daaronder. Met de maatschriften lukt het sommige leerlingen zelfs van een E- naar een C-score op te klimmen! Volgens Han hebben de betere rekenresultaten veel te maken met de overzichtelijkheid en de structuur van Alles telt. Zowel voor mij als voor de kinderen is duidelijk wat er moet gebeuren. Bovendien krijg ik meer dan genoeg manieren aangereikt om de stof uit te leggen aan kinderen die iets moeilijk vinden. Dat de methode niet al te dwingend is, vind ik ook een pluspunt. Alles telt nodigt me eerder uit een deel van de les zelf in te vullen en dingen toe te voegen of weg te laten dan een voorgekauwd lesje te draaien. Lees verder op pagina 2
I n h o u d Pagina 1 Pagina 4 Maatschriften in de praktijk De L.W. Beekmanschool over het rekenonderwijs v e rv o l g Dankzij de maatschriften krijgen zwakke rekenaars meer zelfvertrouwen Pagina 6 Pagina 7 Pagina 8 Pagina 10 Pagina 12 C o l o f o n Aanvullingen op uw huidige rekenmethode Terugblik op de Reken-inspiratiedag De vertelplaten in de kleuterpraktijk Spannende cijferstrijd Korte berichten Servicebulletin Alles telt is een uitgave van ThiemeMeulenhoff. Hoofd- en eindredactie Manintveld Tekst & Ontwerp Met dank aan Joop van Dijk Han Janssen Yvonne Vreeswijk Vormgeving Crossings Communications Fotografie Martin Hogeboom Drukwerk ARS Grafische Producties & Communicatie Redactieadres ThiemeMeulenhoff t.a.v. Liane Verheul Postbus 19240 3501 DE Utrecht l.verheul@thiememeulenhoff.nl Extra oefening en herhaling Ook over de mogelijkheid die Alles telt biedt om differentiatie aan te brengen voor zwakkere leerlingen is Han erg te spreken. De interactieve instructie vindt klassikaal plaats, daarna gaan de leerlingen op hun eigen niveau aan de slag. De zwakkere leerlingen werken met de maatschriften. Hierin staan oefeningen met een extra tussenstap, een verhelderende tekening of juist wat herhaling om mee te oefenen. We hebben een gemotiveerd team dat graag een stap verder gaat, maar op onze kleine school is weinig tijd voor remedial teaching. Daarom is het heel prettig werken met een methode die extra hulp biedt. Kijk, als er onder de motorkap een kleine motor zit, dan zal het rekenen ondanks extra oefening op een laag niveau blijven steken. Maar sommige kinderen kunnen de stof door meer oefening en veel herhaling wel degelijk onder de knie krijgen en doorgroeien. Van de vijf kinderen die dit jaar in mijn groep met de maatschriften werken, zijn er twee van een E-score doorgegroeid naar een C-score bij de laatste Cito-toets in januari. Door meer oefening en herhaling hebben deze kinderen ook meer zelfvertrouwen gekregen! Doorgroeien Het komt voor dat leerlingen ineens het licht zien en er zelfs in slagen de overstap te maken van de maatschriften naar de reguliere methode. In de afgelopen zes jaar is dat drie leerlingen van De Steenen Brug gelukt. Natuurlijk streven we naar het best haalbare resultaat. Op het moment dat kinderen tijdens de verwerkingslessen de oefeningen uit hun maatschrift af hebben en nog tijd over hebben, laat ik ze herhalingsoefeningen uit het gewone boek maken. Ze ervaren dat als een hele eer. Als ze zien dat die sommen niet eens zo anders zijn, vinden ze het niet zo erg meer dat ze in het maatschrift werken. Vreemd genoeg zijn het vaak de ouders die het als een blamage zien en het ook zo benoemen. Dat stuit bij ons op onbegrip. We willen graag samen met de ouders de beste keuze voor het kind maken. Maatschriften bieden juist een goede mogelijkheid om een redelijk eindniveau te halen. Nieuw bij de 2 e editie van Alles telt: Maatschriften voor groep 3 en 4 Met de maatschriften van de 1 e editie van Alles telt kunnen leerlingen van groep 5 t/m 8 die niet kunnen meekomen met de reguliere stof op hun eigen niveau werken. De 2 e editie van Alles telt biedt ook maatschriften voor de groepen 3 en 4. Deze nieuwe maatschriften kunt u ook gebruiken naast uw huidige rekenmethode en Alles telt 1. Ook zijn ze goed inzetbaar als preteaching of extra oefenstof. De schriften kijkt u makkelijk na met een ingevulde versie van het maatschrift. U kunt de maatschriften bestellen via de bestelkaart. 2 3
Meer automatiseringsoefeningen, meer herhalen én blijven boeien Regelmatig verschijnen er alarmerende berichten in de krant. Nieuwe onderzoeksresultaten, onder andere van het CITO, tonen aan dat kinderen de afgelopen twintig jaar minder goed zijn gaan cijferen. Vorig jaar gaf de Onderwijsinspectie bijna een kwart van de basisscholen een onvoldoende voor het rekenonderwijs. Wat is er aan de hand en hoe kan het rekenonderwijs worden verbeterd? Joop van Dijk, directeur van de L.W. Beekmanschool in Den Bosch geeft zijn visie. Nieuw: bij de 2 e editie van Alles telt: Kwismeesters voor groep 3 t/m 8. De L.W. Beekmanschool is een witte school met voornamelijk kinderen van hoogopgeleide ouders die vrij hoog scoren met rekenen. Wel moeten we ons op het gebied van automatiseren de laatste jaren meer inspannen om de leerlingen op het gewenste niveau te krijgen, stelt Joop. Het automatiseren en het leren spelen met getallen vormen een belangrijke basis. Dit moet je kunnen om de achterliggende systematiek te kunnen doorgronden en inzicht te verwerven. Hij noemt twee belangrijke oorzaken voor deze ontwikkelingen. Binnen het rekenonderwijs is de nadruk steeds meer verschoven van rekenvaardigheid naar inzicht. En door de toename van het aantal vakken is bovendien de beschikbare tijd verminderd. Kwismeesters De oplossing ligt volgens Joop in het inbouwen van veel oefenmomenten en het systematisch herhalen van de stof. Er wordt nu geroepen dat er veel meer tijd besteed zou moeten worden aan rekenonderwijs. Maar ik ben van mening dat de winst niet zozeer in de kwantiteit maar eerder in de kwaliteit te boeken is. Veel te veel komt hap snap aan bod. Na de instructie krijgen de leerlingen een paar sommetjes aangeboden om te oefenen en vervolgens verdwijnt het onderwerp weer voor lange tijd uit beeld. Dat werkt niet. Er moet veel meer geoefend en gedurende een langere periode herhaald worden. Groep 5 heeft proefgedraaid met de 2 e editie van Alles telt. Daarin is een goede balans aangebracht tussen het aanbieden van vaardigheden in een context voor het verwerven van inzicht en het oefenen van kale rijtjes om te automatiseren. Ook de Kwismeesters van deze editie kunnen hierin volgens Joop een rol spelen. Deze bieden op een speelse manier automatiseringsoefeningen aan waarmee de leerlingen in tweetallen aan de slag gaan. Het is voor de kinderen heel afwisselend, ze vinden het leuk. Kinderen zijn gebaat bij afwisseling en willen steeds iets nieuws. Om ze te kunnen blijven boeien, moet je de leerstof telkens op een andere manier kunnen brengen. Ander soort leerkrachten Dat de pabo s tegenwoordig een ander soort leerkrachten afleveren, is volgens Joop mede debet aan het De Kwismeester is een opzetboek waarmee leerlingen in tweetallen oefenen met automatiseren. De ene leerling ziet alleen de opgaven, de ander ook de antwoorden. Met de Kwismeesters kunt u op een leuke, speelse manier meer aandacht besteden aan het automatiseren. Per leerjaar zijn er twee Kwismeesters beschikbaar, met tien oefen bladen per blok. De Kwismeesters zijn ook te gebruiken naast uw huidige rekenmethode en Alles telt 1. Bent u nog niet aan vervanging toe maar heeft u wel interesse in de Kwismeester? Vraag dan via de antwoordkaart de aanvullende zichtzending aan. dalende niveau van het reken- en ook het taalonderwijs. Studenten die nu van de pabo komen, zijn minder vakmatig geschoold dan pakweg tien tot vijftien jaar geleden. De tegenwoordige opleiding is niet meer alleen op het vak gericht. De studenten leren nu onder meer ook te reflecteren op zichzelf, weten haarfijn wat ze wel en niet goed doen, zijn prima in staat om samen met kinderen dingen op te lossen en zijn goed getraind in samenwerken. Maar veel jonge leerkrachten vergeten soms dat het vak nog steeds voor een belangrijk deel bestaat uit het leren lezen en aanleren van reken- en taalvaardigheden. De didactiek moeten ze vaak in de praktijk nog leren en daarvoor is een goede begeleiding van groot belang. Overzichtelijke methode De duidelijkere geordendheid van de onderwerpen en de verbeterde lay-out met de kleuren en aanduidingen die de structuur herkenbaar maken noemt Joop als voordelen van de 2 e editie van Alles telt. Hoe overzichtelijker de methode hoe beter. Niet alleen voor onze leerlingen maar ook voor onszelf in de begeleiding van jonge leerkrachten. Toen de 1 e editie in 2002 uitkwam, waren wij een van de eerste gebruikers. Toen waren we al erg gecharmeerd van deze eenvoudige rechttoe rechtaan methode zonder allerlei ingewikkelde verwijzingen. Het was een verademing na andere methoden die met meerdere boeken werkten en van boek naar boek verwezen. Daarbij was het vaak al een studie op zich om erachter te komen hoe ze werkten. 4 5
1e editie Alles telt na september 2005 aangeschaft? Van papieren zakken tot kaaskoekjes en stemkastjes Leerkrachten doen ideeën op tijdens de Reken-inspiratiedag Maak gebruik van de inruilregeling! Werkt u pas sinds enkele jaren met de 1e editie van Alles telt? Dan komt u in aanmerking voor de inruilregeling, waarmee ook uw school kan profiteren van de 2e editie van Alles telt. Als u besluit voor schooljaar 2009-2010 over te stappen op de 2e editie van Alles telt, dan ontvangt u het totale of een deel van het aankoopbedrag retour. Deze inruilregeling geldt indien u na 2005 bent gestart met Alles telt. De regeling geldt voor alle materialen inclusief de software, maar met uitzondering van de werkschriften en maatschriften. Heeft u Alles telt in 2007 of 2008 aangeschaft dan ontvangt u 100% retour. Op het materiaal dat u in 2006 heeft aangeschaft ontvangt u 50% retour en voor alle aankopen in 2005 geldt 25% retour. Zo kunt u tegen beperkte kosten toch aan de slag met een volledig vernieuwde rekenmethode! Reageer snel! Alleen scholen die in 2009 overstappen op de 2e editie van Alles telt, komen in aanmerking voor de inruilregeling. Wilt u meer informatie over deze regeling? Stuur dan een e-mail naar info.bao@thiememeulenhoff.nl met als onderwerp Alles telt inruilregeling. U kunt ook direct contact opnemen met de vertegenwoordiger van uw schoolleverancier. 9 789006 632545 3 9 789006 63229 Ruim honderd leerkrachten lieten zich tijdens de Alles telt Reken-inspiratiedag op 12 november 2008 inspireren. Zij namen deel aan lezingen en workshops en namen een kijkje in de toekomst van het rekenonderwijs. Een terugblik op deze leerzame en gezellige dag. 9 789006 632798 9 789006 63304 7 632026 9 789006 6 9 78900 631746 Te gebruiken bij de 1e en 2e editie: Nieuwe materialen bij Alles telt Wellicht is uw school nog niet toe aan de aanschaf van een compleet nieuwe rekenmethode. Maar wist u dat uw school met een kleinere investering toch al kan profiteren van nieuwe rekenmaterialen als aanvulling op uw huidige rekenmethode? Een overzicht van de producten van de 2e editie van Alles telt die u nu al kunt gebruiken: Maatschriften voor zwakke rekenaars Kwismeesters voor extra automatiseren Nu ook beschikbaar voor de groepen 3 en 4! Leerlingen oefenen in tweetallen met automatiseren! (zie ook pagina 4 en 5) Plusschriften voor sterke rekenaars Extra uitdagende oefenstof voor meer- en hoogbegaafde leerlingen, van groep 3 t/m groep 8. De plusschriften voor groep 3, 4 en 5 zijn gereed. De schriften voor groep 6, 7, en 8 verschijnen tijdens schooljaar 2009-2010. Kleuterpakket voor groep 1 en 2 Het kleuterpakket van de 2e editie van Alles telt bevat een ideeënmap met een cd met reken- en telliedjes, een knieboek met vertelplaten en een computerprogramma. Heeft u interesse in deze materialen? Vraag dan een aanvullende zichtzending aan via de antwoordkaart in dit servicebulletin of bestel de producten direct via de bestelkaart. 6 Vanuit ThiemeMeulenhoff kijken wij terug op een geslaagde en inspirerende rekendag. Ook van de bezoekers kregen we veel positieve reacties. 7
Vertelplaten in de kleuterpraktijk De kinderen blijven ernaar kijken! Nieuw bij de 2 e editie van Alles telt zijn de vertelplaten voor groep 1-2. Op de voorkant staat een tekening en op de achterkant staan bijpassende verhaaltjes en vragen. De platen zijn kleurrijk en leerzaam: maar wat vinden de kinderen er eigenlijk van? Kleuterleidster Yvonne Vreeswijk van basisschool de Voorhof in Vianen nam de proef op de som. Ze noemt zichzelf een ouderwetse kleuterjuf en zit al jaren in het vak. Wij gebruiken hier op school de eerste editie van Alles telt, zegt Yvonne. Zelf doe ik veel met het computerprogramma dat bij de methode hoort. Het is ook erg populair bij de kinderen. Ik heb daarnaast de ideeënmap in de kast staan, maar die komt er maar af en toe uit. Een voor veel scholen herkenbare situatie: de map wordt gebruikt als bronnenmap voor de leerkracht en de kinderen werken zelfstandig achter de computer. In de 2 e editie van Alles telt is een minimumprogramma in de map opgenomen voor een goede spreiding van rekenwiskundige activiteiten over het jaar. De map helpt de leerkracht nog beter bij de organisatie van het rekenen met kleuters. De vertelplaten zijn een voorbeeld van de uitbreiding van het kleuterpakket. Groepsgrootte en niveaus Yvonne probeerde de vertelplaten op verschillende manieren uit in de klas: Ik heb de platen in grote en kleine groepen ingezet. Zo kwam ik erachter dat de platen het beste werken in een kleinere groep. Je hebt de plaat dan op je schoot en iedereen kan hem goed zien. Als je met zes of acht kinderen werkt, komt iedereen voldoende aan bod en wordt er minder door elkaar gepraat. Ik heb een combinatieklas van de groepen 1 en 2. Het is handig om die groepen gescheiden te houden bij het werken met de vertelplaten. Bij de plaat over piraten wisten sommige kinderen uit groep 2 al veel te vertellen nog voordat ik een vraag stelde. Dat is dan minder leuk voor de kinderen uit groep 1 die nog veel op de plaat moeten ontdekken. Makkelijk te combineren De plaat die ik besproken had, heb ik na afloop een plek in de klas gegeven. De kinderen blijven ernaar kijken en bleven zelfs daarna nog actief bezig met het thema. Tijdens het buitenspelen werd er in de zandbak druk naar schatkisten gegraven! Ik heb het thema piraten gekozen omdat wij toevallig bezig zijn met een project over water. Dat is ook het mooie van deze platen. Je kunt ze heel makkelijk combineren met je eigen projecten en ideeën. Wat ik verder positief vind is dat de platen de kinderen niet alleen laten oefenen met getallen en tijd, maar ook de luisterhouding en de woordenschat erg bevorderden. Alles t e lt 2 e editie Nieuw kleuterpakket biedt houvast en vrijheid tegelijk Veel leerkrachten zoeken naar meer houvast om de rekenontwikkeling in de groepen 1 en 2 goed op gang te brengen en een soepele overgang naar groep 3 te realiseren. Meer houvast, maar ook een hoge mate van vrijheid om goed te kunnen blijven inspelen op dagelijkse situaties en ervaringen van kinderen. Het kleuterpakket van de vernieuwde Alles telt speelt hierop in. In het kleuterpakket zijn nieuwe accenten gelegd. Zo is er bijvoorbeeld meer aandacht voor de aansluiting op groep 3 en voor de ontwikkeling van getalbegrippen. Er worden suggesties aangereikt voor differentiatie en leerkrachten krijgen meer houvast door de mogelijkheid gebruik te maken van een planner. Het rekenonderwijs is hierdoor niet strak methodisch geprogrammeerd, maar wel gestructureerd. De activiteiten uit het kleuterpakket sluiten dan ook goed aan op het dagritme, de indeling van uw lokaal met vaste hoeken en het werken vanuit thema s. Ontwikkeling goed volgen In de ideeënmap van de 2 e editie is veel aandacht voor het volgen van de ontwikkeling van de kleuters. Zo worden er per activiteit observatiepunten aangereikt en krijgt u suggesties om de oefening moeilijker of makkelijker te maken. In de map is een ook een uitgebreid ontwikkelingsvolgsysteem opgenomen met observatieformulieren en een didactisch groepsplan. Op deze manier kunt u planmatig te werk gaan terwijl u ook voldoende ruimte heeft om spontaan in te spelen op wat de kinderen zelf aandragen. De 2 e editie van Alles telt biedt voor de groepen 1 en 2 de volgende materialen: een ideeënmap voor de leerkracht met suggesties voor reken-wiskundige activiteiten, inclusief een cd met reken- en telliedjes een computerprogramma een knieboek met negen vertelplaten Deze materialen kunnen ook los gebruikt worden, als aanvulling op uw huidige rekenmethode. Vraag nu een zichtzending van het kleuterpakket aan met de bestelkaart. 8 9
Welke school heeft de snelste en creatiefste rekenaars? Spannende cijferstrijd Maak een foto van twee schoenen met een verschillende maat, Hoeveel computers zijn er op jouw school? Hoe koud is het in de diepvries? Hoeveel weegt een literpak melk? Het zijn slechts enkele voorbeelden van de cijferraadsels die leerlingen van scholen door heel Nederland tijdens de spannende Cijferstrijd oplosten. De uitkomsten legden zij vast op een foto. De strijd barstte los op 9 januari. Vier weken en 4 x 24 opdrachten later was bekend wie de snelste rekenaars van Nederland zijn en wie de mooiste foto maakte. De Regenboog uit Utrecht kwam als winnaar van de Cijferstrijd uit de bus en De Horizon uit Deventer maakte de mooiste foto. De opdrachten varieerden van eenvoudige telvragen tot uitdagende rekenopgaven en waren verdeeld over drie niveaus. Zo konden alle leerlingen van de school meedoen aan de Cijferstrijd, van groep 1 tot en met groep 8 konden leerlingen laten zien dat zij kunnen rekenen. Hoofdprijs mooiste foto: De Horizon uit Deventer Opdracht: Maak een zo hoog mogelijke toren van blokken uit groep 1-2. Een greep uit de inzendingen van de wedstrijd: Vraag: Hoeveel gram weegt een rode kater? Vraag: Welk deel van de kinderen uit groep 6 heeft blond haar? Opdracht: Maak een foto met daarop goed zichtbaar een vierkant, driehoek en cirkel. Leerkrachten over de Cijferstrijd: De kinderen keken al uit naar de vrijdag zodat ze weer konden beginnen aan de nieuwe opdrachten. Het team werd ook steeds enthousiaster. De posters kwamen in de hal te hangen en er werd steeds vaker naar gekeken. Mevrouw Koevoets, De Vossenburcht Er waren leerlingen bij die zich nu tijdens deze opdrachten enorm inspanden, terwijl hun werkhouding nogal eens te wensen over laat! Supergaaf, leuk initiatief, zeker doorgaan. Mevrouw Swanen, De Kring Er werd op een andere manier tegen rekenen aangekeken. Er zat iets bij voor iedereen. Zo snel is nog nooit de hele klas aan het werk geweest. De heer Piening, Basisschool St. Jozef Vraag: Hoeveel verschillende soorten appels zijn er te koop in de supermarkt? Opdracht: Maak een foto van een voorwerp met de vorm van een piramide. Vraag: Hoe koud is het in de diepvries? 10 11
Korte berichten Nieuw: De 1 e editie van Alles telt op uw digibord De complete leerlingenboeken, werkschriften en maatschriften van de 1 e editie van Alles telt zijn verkrijgbaar voor het digibord. Hiermee kunt u gemakkelijk met de hele klas pagina s uit het boek bekijken of bijvoorbeeld een opgave uit een werkschrift klassikaal behandelen. Door de grote weergave van het materiaal op het digibord weten de leerlingen precies waar u bent en wat u doet. Een handig hulpmiddel bij uw rekenlessen dus! De cd-rom Alles telt pdf s voor het digibord (materiaal groep 1 tot en met 8) is nu verkrijgbaar voor E 155,-, ISBN 978 90 06 63322 1. U kunt de cd-rom bestellen via de bestelkaart. Bij de 2 e editie van Alles telt verschijnt aparte digibordsoftware. Benieuwd naar de 2 e editie van Alles telt? Vraag de gratis zichtzending aan! De beste manier om een goede indruk te krijgen van de 2 e editie van Alles telt, is het bekijken van de zichtzending. Aan de hand van de bijgeleverde methodewijzer krijgt u een duidelijk beeld waar de methode uit bestaat. Vraag nu de zichtzending aan via de antwoordkaart. De zichtzending bevat de materialen voor de groepen 1 tot en met 5 en voorbeelden uit groep 6, 7 en 8. Wilt u het materiaal direct uitproberen in de klas? Dan kunt u via www.allestelt.nl voorbeeldlessen printen. Op deze website kunt u ook demo s van de nieuwe software bekijken. ThiemeMeulenhoff Postbus 7 7200 AA Zutphen T (0575) 594 894 F (0575) 594 961 E info.bao@thiememeulenhoff.nl I www.thiememeulenhoff.nl I www.allestelt.nl 978 11 112 5228 1 5799 12