Tabellen bij het rapport Alumni van de masteropleiding Physician Assistant

Tabellen bij het rapport Alumni van de masteropleiding Physician Assistant Utrecht, maart 2013 Eindversie

Kiwa Prismant is hét kennis- en expertisecentrum in het hart van de zorg. Wij willen de ederlandse zorgsector optimaal informeren, adviseren en ondersteunen en daarmee bijdragen aan een goede sturing en kwaliteit van de zorg. Uitgangspunten zijn: objectiviteit, gedegenheid, betrouwbaarheid en onafhankelijkheid. Kiwa Prismant wortelt in de basis en heeft een sterke verbinding met de top van de zorg. Door die unieke sleutelpositie zijn wij bij uitstek in staat om actief bij te dragen aan de ontwikkeling van het landelijke beleid en ontwikkelingen in het veld. Wij ondersteunen onze klanten in hun streven de doeltreffendheid, doelmatigheid, toegankelijkheid en kwaliteit van de zorg te verbeteren. Kiwa Prismant, Utrecht, maart 2013. Alle rechten voorbehouden. iets uit dit werk mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Kiwa Prismant. Publicatie van cijfers en/of tekst uit dit werk als toelichting of ondersteuning bij wetenschappelijke artikelen, boeken of scripties, is toegestaan mits daarbij geen sprake is van commerciële doeleinden en voor zover de bron duidelijk wordt vermeld. Uitgever Kiwa Prismant Ptolemaeuslaan 900, 3528 BV Utrecht Postbus 85200, 3508 AE Utrecht Telefoon 030-2345 678 Fax 030-2345 677 prismant@kiwa.nl Indien het werk bedoeld is voor openbare publicaties dan mag dat zonder schriftelijke toestemming louter in zijn geheel en zonder enige toevoeging of weglating openbaar gemaakt worden. Prismant is een wettig gedeponeerd dienst- en warenmerk. Colofon Dit is een rapport van het Capaciteitsorgaan Postbus 20051 3502 LB Utrecht www.capaciteitsorgaan.nl T 030-2823840 Uitvoering Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Capaciteitsorgaan door Kiwa Prismant Jaartal/publicatienummer: 2013/maart Kiwa Prismant 2

Inhoud Inleiding... 5 1 Arbeidsituatie... 7 2 Kenmerken van de beroepsgroep... 9 2.1 Geslacht per specialisme... 9 2.2 Leeftijd per specialisme... 11 2.3 Leeftijdsverdeling bij een aantal specialismen... 12 3 Capaciteit... 13 3.1 Aantal PA s per specialisme... 13 3.2 Aantal PA s en fte per specialisme in de afgelopen jaren... 14 3.3 Aandeel PA s en arbeidsproductiviteit... 19 4 Loopbanen... 33 4.1 Werkzaam in meerdere specialismen... 33 4.2 Deelspecialismen... 33 5 Verwachtingen voor de toekomst... 37 Kiwa Prismant 3

Kiwa Prismant 4

Inleiding In het rapport Alumni van de masteropleiding Physician Assistant (december 2012) worden de bevindingen weergegeven van een onderzoek onder gediplomeerden van de Masteropleiding Physician Assistant. De data voor dat onderzoek zijn verzameld via een webenquête. In het rapport is de beroepsgroep in beeld gebracht. iet alle data uit de enquête zijn opgenomen in het rapport: sommige gegevens zijn te gedetailleerd. In dit tabellenboek zijn deze data wel opgenomen. De tabellen zijn per thema bij elkaar gezet. Om de resultaten van het onderzoek te kunnen extrapoleren naar landelijke gegevens, is gebruik gemaakt van een weegfactor. Het gebruik van een weegfactor brengt met zich mee dat getallen in tabellen afrondingen zijn. Hierdoor kan het voorkomen dat de totalen binnen een tabel, dan niet optellen tot het totaalcijfer dat gegeven wordt. Ook kan het voorkomen dat totaalcijfers in de ene tabel net iets anders zijn dan in een andere tabel. Omdat bij het weergeven van percentages afgeronde getallen worden weergegeven, komt het soms ook voor dat de percentages in tabellen niet optellen tot 10. Kiwa Prismant 5

Kiwa Prismant 6

1 Arbeidsituatie Tabel 1 Gediplomeerde PA s: arbeidssituatie naar diplomajaar Diplomajaar 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Totaal Werkzaam als 0 15 17 42 72 60 59 81 346 PA Werkzaam in 2 4 1 4 0 7 9 10 37 de zorg (niet als PA) iet 0 0 0 3 0 7 0 0 10 werkzaam Onbekend 0 0 0 0 0 0 0 8 8 (gediplomeerd in 2011, start als PA na 1-1- 2012) Totaal 2 19 18 49 72 74 68 99 401 Kiwa Prismant 7

Kiwa Prismant 8

2 Kenmerken van de beroepsgroep 2.1 Geslacht per specialisme Tabel 2 PA s die werkzaam zijn in het beroep: aantal mannen en vrouwen per medisch specialistisch domein () Man Vrouw Aandeel vrouw Huisartsgeneeskunde 5 11 69% Ouderengeneeskunde 2 4 67% Anesthesiologie 5 3 38% Cardiologie 9 4 31% Cardio-thoracale chirurgie 6 7 54% Dermatologie en venerologie 3 10 Heelkunde 3 17 85% Interne geneeskunde 2 3 75% Keel-neus-oorheelkunde 1 1 5 Kindergeneeskunde 3 3 6 Klinische geriatrie 3 2 4 Longziekten en tuberculose 1 3 75% Maag-darm-leverziekten 2 10 eurochirurgie 1 3 75% eurologie 1 6 86% Obstetrie en gynaecologie 4 10 Oogheelkunde 1 10 Orthopedie 2 3 6 Plastische chirurgie 1 10 Psychiatrie 1 5 Radiologie 1 2 67% Radiotherapie 1 3 75% Reumatologie 2 5 71% Revalidatiegeneeskunde 5 3 38% Spoedeisende geneeskunde/ 2 ambulance Urologie 4 10 IC 3 0 Anders 6 4 4 Totaal 63 102 6 Kiwa Prismant 9

Tabel 3 PA s die werkzaam zijn in het beroep: aantal mannen en vrouwen per medisch specialistisch domein () Man Vrouw Aandeel vrouw Huisartsgeneeskunde 10 32 76% Ouderengeneeskunde 4 8 64% Anesthesiologie 9 7 43% Cardiologie 19 12 39% Cardio-thoracale chirurgie 12 17 58% Dermatologie en venerologie 5 10 Heelkunde 7 35 84% Interne geneeskunde 2 6 74% Keel-neus-oorheelkunde 3 3 51% Kindergeneeskunde 5 8 61% Klinische geriatrie 6 3 36% Longziekten en tuberculose 2 6 75% Maag-darm-leverziekten 4 10 eurochirurgie 2 7 77% eurologie 2 15 86% Obstetrie en gynaecologie 11 10 Oogheelkunde 2 10 Orthopedie 4 11 73% Plastische chirurgie 2 10 Psychiatrie 2 2 5 Radiologie 1 3 71% Radiotherapie 3 8 75% Reumatologie 4 8 7 Revalidatiegeneeskunde 11 6 36% Spoedeisende geneeskunde/ ambulance 9 Urologie 7 10 IC 6 0 Anders 13 9 41% 76% Totaal 137 236 63% Kiwa Prismant 10

2.2 Leeftijd per specialisme Tabel 4 PA s die werkzaam zijn in het beroep: gemiddelde leeftijd ( en ) Gemiddelde leeftijd, Gemiddelde leeftijd, Huisartsgeneeskunde 43,8 42,8 Ouderengeneeskunde 47,7 47,6 Anesthesiologie 44,9 44,8 Cardiologie 42,2 39,8 Cardio-thoracale chirurgie 39,5 38,4 Dermatologie en venerologie 33,0 32,5 Heelkunde 37,5 38,8 Interne geneeskunde 43,3 41,5 Keel-neus-oorheelkunde 40,5 40,5 Kindergeneeskunde 50,0 50,7 Klinische geriatrie 45,4 46,3 Longziekten en tuberculose 34,5 34,6 Maag-darm-leverziekten 37,0 37,2 eurochirurgie 44,7 45,2 eurologie 36,7 35,9 Obstetrie en gynaecologie 36,0 36,2 Oogheelkunde 55,0 55,0 Orthopedie 43,5 41,8 Plastische chirurgie 37,0 37,0 Psychiatrie 52,0 53,0 Radiologie 41,3 40,6 Radiotherapie 34,8 34,6 Reumatologie 37,0 37,7 Revalidatiegeneeskunde 43,1 43,0 SEH / ambulance 51,5 51,2 Urologie 42,8 41,4 IC 38,3 37,5 Anders 43,7 43,7 Totaal 41,2 41,0 Kiwa Prismant 11

2.3 Leeftijdsverdeling bij een aantal specialismen Tabel 5 Leeftijdsverdeling van de PA s werkzaam in het domein huisartsgeneeskunde Aantal Aandeel 25-34 10 23% 35-49 14 33% 50-64 19 44% Totaal 43 10 Tabel 6 Leeftijdsverdeling van de PA s werkzaam in het domein heelkunde Aantal Aandeel 25-34 14 33% 35-49 26 6 50-64 3 7% Totaal 43 10 Tabel 7 Leeftijdsverdeling van de PA s werkzaam in het domein thoraxchirurgie Aantal Aandeel 25-34 12 4 35-49 14 47% 50-64 4 13% Totaal 30 10 Tabel 8 Leeftijdsverdeling van de PA s werkzaam in het domein cardiologie Aantal Aandeel 25-34 13 45% 35-49 11 38% 50-64 5 17% Totaal 29 10 Kiwa Prismant 12

3 Capaciteit 3.1 Aantal PA s per specialisme Tabel 9 Aantal PA s (op 1 januari in 2012) en aantal medisch specialisten (op 1 januari 2012) per medisch specialisme Aantal werkzame pa's Aantal werkzame medisch specialisten Huisartsgeneeskunde 42 10371 Ouderengeneeskunde 12 1443 Anesthesiologie 19 1445 Cardiologie 31 850 Thoraxchirurgie 29 120 Dermatologie 5 430 Heelkunde 48 1100 Interne geneeskunde 13 1780 KO 6 440 Kindergeneeskunde 15 1270 Klinische geriatrie 9 170 Longziekten 9 490 Mag-darm-lever 6 320 geneeskunde eurochirurgie 10 125 eurologie 17 785 Obstetrie en gynaecologie 11 900 Oogheelkunde 2 600 Orthopedie 15 590 Plastische chirurgie 2 235 Psychiatrie 2 2700 Radiologie 4 940 Radiotherapie 10 230 Reumatologie 12 235 Revalidatiegeneeskunde 20 430 Totaal 347 26990 Kiwa Prismant 13

3.2 Aantal PA s en fte per specialisme in de afgelopen jaren Huisartsgeneeskunde 2007 1 1,0 2 2,4 2008 7 6,3 15 13,9 2009 8 6,5 17 14,3 2010 10 7,1 27 16,4 2011 12 8,5 32 18,7 2012 16 11,5 42 25,6 Ouderengeneeskunde 2007 0 0,0 0 0,0 2008 0 0,0 0 0,0 2009 0 0,0 0 0,0 2010 1 1,0 2 2,1 2011 4 3,9 9 9,1 2012 6 5,4 12 11,2 Anesthesiologie 2007 0 0,0 0 0,0 2008 1 1,0 1 1,4 2009 2 2,0 4 3,8 2010 4 4,0 10 10,3 2011 5 4,1 12 10,2 2012 9 8,2 19 18,1 Cardiologie 2007 0 0,0 0 0,0 2008 2 1,5 6 4,0 2009 4 3,5 10 8,2 2010 6 5,9 15 14,1 2011 10 8,9 23 20,8 2012 13 11,7 31 27,8 Thoraxchirurgie 2006 3 3,0 9 9,8 2007 4 4,0 9 10,2 2008 5 5,0 11 12,3 2009 9 8,6 21 21,0 2010 10 9,6 22 22,3 2011 11 9,8 24 22,4 2012 13 11,8 29 27,5 Kiwa Prismant 14

Dermatologie 2007 0 0,0 0 0,0 2008 1 0,1 1 0,1 2009 1 0,1 1 0,1 2010 1 0,1 1 0,1 2011 2 1,1 4 2,4 2012 3 1,9 5 3,8 Heelkunde 2007 1 1,0 2 1,7 2008 3 2,9 5 5,1 2009 8 7,6 17 16,0 2010 11 10,6 24 23,0 2011 15 13,6 33 30,4 2012 22 19,8 48 43,2 Interne geneeskunde 2007 0 0,0 0 0,0 2008 2 2,0 3 3,5 2009 5 4,9 10 10,1 2010 5 4,8 10 9,8 2011 6 5,8 13 12,1 2012 6 5,8 13 12,1 KO 2007 0 0,0 0 0,0 2008 0 0,0 0 0,0 2009 0 0,0 0 0,0 2010 2 2,0 6 6,4 2011 2 2,0 6 6,4 2012 2 2,0 6 6,4 Kindergeneeskunde 2007 0 0,0 0 0,0 2008 1 0,8 1 1,1 2009 2 1,8 4 3,6 2010 6 5,8 14 13,9 2011 6 4,8 15 14,3 2012 6 4,8 15 14,3 Kiwa Prismant 15

Klinische geriatrie 2006 1 1,0 2 2,2 2007 1 1,0 2 2,2 2008 1 1,0 2 2,2 2009 1 1,0 2 2,2 2010 2 2,0 4 3,5 2011 2 2,0 4 3,5 2012 5 5,0 9 9,4 Longgeneeskunde 2007 0 0,0 0 0,0 2008 0 0,0 0 0,0 2009 1 1,0 2 2,2 2010 2 2,0 3 3,5 2011 2 2,0 3 3,5 2012 4 3,7 9 7,8 Maag-darm-levergeneeskunde 2007 0 0,0 0 0,0 2008 0 0,0 0 0,0 2009 0 0,0 0 0,0 2010 0 0,0 0 0,0 2011 2 2,0 4 3,9 2012 3 3,0 6 5,7 eurochirurgie 2006 1 0,8 4 3,0 2007 2 1,3 5 3,9 2008 3 2,3 7 5,3 2009 4 3,3 9 7,7 2010 4 3,3 9 7,7 2011 4 3,6 10 8,5 2012 4 3,6 10 8,5 eurologie 2007 1 0,5 2 0,9 2008 2 1,5 3 2,3 2009 5 4,0 10 8,4 2010 5 4,0 10 8,4 2011 5 4,3 11 9,2 2012 7 6,1 17 14,4 Kiwa Prismant 16

Gynaecologie en obstetrie 2007 0 0,0 0 0,0 2008 0 0,0 0 0,0 2009 0 0,0 0 0,0 2010 2 1,6 7 5,4 2011 3 2,1 9 6,5 2012 4 3,0 11 7,9 Oogheelkunde 2007 1 0,8 2 1,4 2008 1 0,8 2 1,4 2009 1 0,8 2 1,4 2010 1 0,8 2 1,4 2011 1 0,8 2 1,4 2012 1 0,7 2 1,2 Orthopedie 2007 1 1,0 2 1,7 2008 2 2,0 3 3,1 2009 4 3,3 8 6,0 2010 5 4,3 15 13,0 2011 5 4,2 15 12,9 2012 5 4,2 15 12,9 Plastische chirurgie 2007 0 0,0 0 0,0 2008 1 1,0 1 1,4 2009 2 0,8 4 1,5 2010 2 0,7 4 1,3 2011 1 0,3 2 0,8 2012 1 0,3 2 0,8 Psychiatrie 2007 0 0,0 0 0,0 2008 0 0,0 0 0,0 2009 1 1,0 1 1,4 2010 1 1,0 1 1,4 2011 0 0,0 0 0,0 2012 1 1,0 2 2,1 Kiwa Prismant 17

Radiologie 2007 0 0,0 0 0,0 2008 1 1,0 1 1,4 2009 1 1,0 1 1,4 2010 2 2,0 3 2,7 2011 2 2,0 3 2,7 2012 3 3,0 4 4,5 Radiotherapie 2007 0 0,0 0 0,0 2008 0 0,0 0 0,0 2009 2 1,8 4 3,9 2010 2 1,8 4 3,9 2011 3 2,8 8 7,6 2012 4 3,8 10 10,2 Reumatologie 2007 1 1,0 2 2,2 2008 3 2,8 5 4,7 2009 4 3,8 7 7,2 2010 6 5,4 10 9,3 2011 6 5,3 10 9,0 2012 7 6,1 12 10,5 Revalidatiegeneeskunde 2007 0 0,0 0 0,0 2008 0 0,0 0 0,0 2009 2 1,9 5 4,4 2010 2 1,9 5 4,4 2011 7 6,7 16 15,5 2012 9 8,7 20 19,4 SEH/ambulance 2007 0 0,0 0 0,0 2008 0 0,0 0 0,0 2009 0 0,0 0 0,0 2010 2 1,8 8 8,0 2011 3 2,1 10 8,6 2012 2 1,3 9 7,6 Kiwa Prismant 18

Urologie 2007 1 1,0 2 2,2 2008 2 1,7 4 3,7 2009 2 1,7 4 3,7 2010 4 3,7 7 6,9 2011 4 3,6 7 6,5 2012 4 3,6 7 6,5 IC 2007 1 1,0 2 1,7 2008 1 1,0 2 1,7 2009 2 2,0 4 4,2 2010 2 2,0 3 3,1 2011 2 1,6 4 3,1 2012 3 2,5 6 5,4 Anders 2007 1 0,9 1 1,3 2008 3 2,5 6 4,7 2009 5 4,0 10 8,1 2010 6 4,5 13 9,7 2011 11 9,2 23 16,9 2012 9 7,9 21 16,2 De categorie ander medisch specialistisch domein bestaat een divers aantal domeinen: een docent bij een Hogeschool, geriatrie, seksuologie, slaapstoornissen, sportgeneeskunde, urogynaecologie en wervelkolomcentrum. 3.3 Aandeel PA s en arbeidsproductiviteit Algemeen In de afgelopen tien jaar is de gemiddelde medisch specialist in algemene ziekenhuizen gestegen. De ontwikkelingen in productievolume en productiviteit verschillen echter per specialisme en cluster van medisch specialismen. In Figuur 1 is op de linkeras de ontwikkeling in productievolume/ medisch specialist weergegeven, voor de clusters snijdende en beschouwende specialismen, in de periode 1998-2010 (data afkomstig uit Vandermeulen e.a., 2012 1 ). Het gaat hier om de productie in de algemene ziekenhuizen. Op de 1 Vandermeulen, Beldman en van der Kwartel. Productiviteitswinst in de Zorg. Who gets what, when and how. Kiwa Prismant, 2012. De productiviteit is berekend door te kijken naar het productievolume en het aantal fte per medisch specialisme in algemene ziekenhuizen. Het productievolume is bepaald door te kijken naar het aantal opnamen, dagopnamen en eerste polikliniekbezoeken, en deze te vermenigvuldigen met een specialismespecifieke weegfactor. De auteurs geven zelf aan dat het om een relatief grove methode gaat om het productievolume te berekenen. Daarnaast zijn de gebruikte gewichten Kiwa Prismant 19

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 rechteras wordt het aantal fte PA s in het betreffende specialisme ten opzichte van het aantal fte medisch specialisten in dat specialisme weergegeven. Dit aandeel is niet helemaal correct: het is het totaal aantal fte PA, gedeeld door het aantal fte medisch specialist in de algemene ziekenhuizen. Het daadwerkelijke aandeel zal dus wat lager liggen (met name bij specialismen waarbij een relatief groot deel van de specialisten werkzaam is in een academisch of categoraal ziekenhuis). Voor het cluster ondersteunende specialismen zijn geen data beschikbaar. 110 108 106 104 102 100 98 96 94 92 90 1 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% medisch specialist, snijdend medisch specialist, beschouwend fte pa tov fte medisch specialist, snijdend fte pa tov fte medisch specialist, beschouwend Figuur 1 Indexcijfers medisch specialist (1998=100) en fte PA's t.o.v. fte's medisch specialisten, twee clusters In de figuur is te zien dat de productiviteit per cluster in de periode 1998-2001 krimpt. a 2001 neemt deze toe. 2001 is het jaar dat het boter bij de vis principe werd geïntroduceerd (een bekostigingsregel om de wachtlijsten weg te werken. Deze regeling bleef van kracht tot en met 2003). De groei in productiviteit is vanaf 2005 (het jaar waarin gestart werd met bekostiging op basis van productprijzen) vrij constant en zet door tot en met 2010. Vanaf 2006 waren de eerste PA s werkzaam bij deze twee clusters. In de figuur is verder te zien dat het aandeel fte van deze PA s ten opzichte van het aantal fte medisch specialist, vanaf 2006 gestaag is gestegen. De productiviteit in ziekenhuizen wordt door allerlei factoren beïnvloed. Blank en Eggink (2011 2 ) geven aan dat de ontwikkeling binnen de ziekenhuizen sterk is beïnvloed door het reguleringsregime van de overheid. Het tempo van de productiegroei varieert tussen de verschillende reguleringsperioden. De auteurs geven aan dat dat in het bijzonder geldt voor de ontwikkeling van de productiviteit. Vandermeulen e.a. noemen (naast de financieringssystematiek) medische technologie als belangrijke factor die een sterke invloed heeft op de ontwikkeling van productievolume en productiviteit. Een toename van het aantal beroepsbeoefenaren dat taken overneemt van de arts, zal (enige) invloed hebben op de artsen (als die productiviteit zoals de hier gebruikte data berekend wordt op basis van aantal opnamen, dagopnamen en eerste polikliniekbezoeken). Dit effect (en zeker het constant gehouden over de beschouwde periode, er is dus geen rekening gehouden met ontwikkelingen in de productmix binnen de specialismen. 2 J.L.T Blank en E. Eggink. Productiviteitstrends in de ziekenhuiszorg. Een empirisch onderzoek naar het effect van regulering op de productiviteitsontwikkeling tussen 1972 en 2008. IPSE Studies, Technische Universiteit Delft/Sociaal Cultureel planbureau, 2011 Kiwa Prismant 20

effect van een toename van het aantal beroepsbeoefenaren van één specifieke beroepsgroep) kan echter ook wegvallen tegen allerlei andere ontwikkelingen, zoals het reguleringsregime, de effecten van medische technologie of de gevolgen van een toenemende zorgzwaarte. Als per medisch specialisme wordt gekeken naar de ontwikkelingen in arbeidsproductiviteit en het aantal fte PA s dat werkzaam is binnen dat specialisme, dan blijkt dat ook het geval te zijn: hoewel bij de meeste specialismen zowel de arbeids medisch specialist en het aantal fte s PA stijgt, zijn er ook specialismen waarbij de arbeidsproductiviteit daalt (terwijl het aantal fte PA stijgt), of waarbij de arbeidsproductiviteit sterk stijgt terwijl het aantal fte PA ten opzichte van het aantal fte artsen stagneert. Voor het cluster huisartsgeneeskunde en het cluster psychiatrie zijn geen data beschikbaar. Voor het cluster ouderengeneeskunde zijn data beschikbaar over het aantal specialisten ouderengeneeskunde, gerelateerd aan het aantal intramurale bedden in verpleeghuizen (van der Windt en Bloemendaal, 2012 3 ). Deze data lopen echter tot 2010. In dat jaar waren er volgens de enquête slechts 2 PA s werkzaam binnen het cluster ouderengeneeskunde, op een totaal van ruim 1100 specialisten ouderengeneeskunde. Het is daarom minder zinvol om deze gegevens weer te geven. Arbeidsproductiviteit en aantal fte PA per specialisme In onderstaande figuren wordt het indexcijfer van de medisch specialist op de linkeras weergegeven. Het betreft hier de ontwikkeling van de productiviteit in algemene ziekenhuizen (Bron: Vandermeulen et al., 2012). Op de rechteras wordt het aantal fte PA s in het betreffende specialisme ten opzichte van het aantal fte medisch specialisten in dat specialisme weergegeven. Dit aandeel is niet helemaal correct: het is het totaal aantal fte PA, gedeeld door het aantal fte medisch specialist in de algemene ziekenhuizen. Het daadwerkelijke aandeel zal dus wat lager liggen (met name bij specialismen waarbij een relatief groot deel van de specialisten werkzaam is in een academisch of categoraal ziekenhuis). Er zijn twee uitzonderingen op bovenstaande. Gegevens over de productiviteit van revalidatieartsen betreffen de revalidatiecentra (Bron: Vandermeulen et al., 2012). Gegevens over de ouderengeneeskunde betreffen het aantal beroepsbeoefenaren per verpleeghuisbed (als proxy voor het aantal patiënten in verpleeghuizen. Bron: van der Windt en Bloemendaal, 2012). 3 W. van der Windt en I. Bloemendaal. Het werkproces onderzocht. Hoeveel patiënten kan een specialist ouderengeneeskunde bedienen? Kiwa Prismant, 2012 Kiwa Prismant 21

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ouderengeneeskunde 90 80 70 60 50 40 30 20 bedden per SOG bedden per arts bedden per medische eenheid 10 0 2001 2004 2007 2010 Cardiologie 120 3 115 25% 110 105 100 95 2 15% 1 5% cardiologen fte PA t.o.v. fte cardiologen 90 Kiwa Prismant 22

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Thorax chirurgie 125 120 115 110 105 100 95 90 85 80 75 5 45% 4 35% 3 25% 2 15% 1 5% thorax chirurgen fte PA t.o.v. ftethorax chirurgen Dermatologie 125 3 120 25% 115 110 105 100 2 15% 1 5% dermatologen fte PA t.o.v. fte dermatologen 95 Kiwa Prismant 23

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Chirurgie 104 102 100 98 96 94 92 14% 12% 1 8% 6% 4% 2% chirurgen fte PA t.o.v. fte chirurgen 90 Interne geneeskunde (exclusief allergologie) 104 102 100 98 96 94 92 14% 12% 1 8% 6% 4% 2% internisten fte PA t.o.v. fte internisten 90 Kiwa Prismant 24

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 KO 110 108 106 104 102 100 98 96 94 92 90 2 18% 16% 14% 12% 1 8% 6% 4% 2% KO artsen fte PA t.o.v. fte KO artsen Kindergeneeskunde 105 25% 100 2 95 90 85 15% 1 5% kinderartsen fte PA t.o.v. fte kinderartsen 80 Kiwa Prismant 25

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Klinische geriatrie 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 9 8 7 6 5 4 3 2 1 klinisch geriaters fte PA t.o.v. fte klinisch geriaters Longgeneeskunde 125 120 115 110 105 100 95 90 4 35% 3 25% 2 15% 1 5% longartsen fte PA t.o.v. fte longartsen 85 Kiwa Prismant 26

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 eurochirurgie 105 25% 100 2 95 90 85 15% 1 5% neurochirurgen fte PA t.o.v. fte neurochirurgen 80 eurologie 125 3 120 25% 115 110 105 100 2 15% 1 5% neurologen fte PA t.o.v. fte neurologen 95 Kiwa Prismant 27

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Gynaecologie en obstetrie 105 103 101 99 97 95 93 91 89 87 85 2 18% 16% 14% 12% 1 8% 6% 4% 2% gynaecologen fte PA t.o.v. fte gynaecologen Oogheelkunde 145 6 135 5 125 115 105 95 4 3 2 1 oogartsen fte PA per fte oogartsen 85 Kiwa Prismant 28

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Orthopedie 115 25% 110 2 105 100 95 15% 1 5% orthopeden fte PA t.o.v. fte orthopeden 90 Plastische chirurgie 110 25% 105 2 100 95 90 15% 1 5% plastisch chirurgen fte PA tov fte plastisch chirurgen 85 Kiwa Prismant 29

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Reumatologie 110 108 106 104 102 100 98 96 94 92 90 2 18% 16% 14% 12% 1 8% 6% 4% 2% reumatologen fte PA t.o.v. fte reumatologen Revalidatiegeneeskunde 125 120 115 110 105 100 95 90 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 arb.prod. per fte revalidatie-arts (2002=100) aantal fte revalidatie arts (2002=100) fte PA Kiwa Prismant 30

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Urologie 120 115 110 105 100 35% 3 25% 2 15% 1 5% urologen fte PA t.o.v. fte urologen 95 Kiwa Prismant 31

Kiwa Prismant 32

4 Loopbanen 4.1 Werkzaam in meerdere specialismen Tabel 10 Aantal PA s dat werkzaam is (geweest) in meerdere specialismen Aantal Cardiologie en thoraxchirurgie 3 Heelkunde en IC 1 Heelkunde en orthopedie 1 Heelkunde en ouderen geneeskunde 1 Heelkunde en huisartsgeneeskunde 1 Huisartsgeneeskunde en cardiologie 1 Huisartsgeneeskunde en orthopedie 1 Huisartsgeneeskunde en reumatologie 1 Ouderengeneeskunde en SEH/ambulance 1 Thoraxchirurgie en kindergeneeskunde 1 Orthopedie en revalidatie 1 Reumatologie en revalidatie 1 Pathologie en radiotherapie 1 Urologie en anders (seksuologie) 1 eurologie en anders (slaapstoornissen) 1 Dermatologie en heelkunde 1 Anesthesiologie en anders (pijngeneeskunde) 1 Cardiologie, anesthesiologie en IC 1 Ouderengeneeskunde, kindergeneeskunde en 1 urologie Interne geneeskunde, kindergeneeskunde en 1 psychiatrie Huisartsgeneeskunde, ouderengeneeskunde, 1 heelkunde en SEH/ambulance Heelkunde, MDL, neurochirurgie en neurologie 1 4.2 Deelspecialismen De respondenten is gevraagd of zij binnen een specifiek specialisme, werkzaam waren bij een deelspecialisme. Hieronder wordt per specialisme weergegeven hoeveel respondenten een deelspecialisme hebben genoemd. Huisartsgeneeskunde bijzondere doelgroepen (LG,GGZ, doven e.a. ): 1 huisartsenpost : 1 Ouderengeneeskunde neuro - ortho -pulma- cardio revalidatie: 1 revalidatie: 1 somatische patiënten: 1 Kiwa Prismant 33

Anesthesiologie pijngeneeskunde: 3 kinderanesthesiologie : 1 procedurele sedatie en analgesie: 1 Cardiologie hartfalen: 2 Algemene cardiologie en voorwacht dienst: 1 elektrofysiologie: 1 Hartcatheterisatie: 1 kindercardiologie: 1 ritmestoornissen: 1 Cardio-thoracale chirurgie cardio-anesthesie: 1 verpleegafdeling: 1 volwassen en kindercardiothoracale chirurgie : 1 Dermatologie en venerologie flebologie: 1 Heelkunde algeheel, echter accent op GE-oncologie: 1 algemene chirurgie en traumatologie: 1 bariatrie: 1 flebologie, colonchirurgie: 1 gastro-enterologie: 1 GI en oncologische chirurgie: 1 mammacare: 1 oncologie, mamma en melanomen: 1 spoedeisende hulp/traumatologie: 1 traumatologie: 1 vaatchirurgie:4 Interne geneeskunde algemene interne geneeskunde en endocrinologie: 1 hematologie & stamceltransplantatie: 1 nefrologie: 4 vasculaire geneeskunde en endocrinologie: 2 Kindergeneeskunde kindercardiologie: 3 neonatologie: 2 Maag-darm-leverziekten colonpathologie, oncologie: 1 zaalartsfunctie, polikliniek, consulten: 1 eurologie CVA: 1 TIA-poli en Elektro MyoGrafie (KF): 1 vasculair en bewegingsstoornissen: 1 TIA, CTS spreekuren: 1 Kiwa Prismant 34

Obstetrie en gynaecologie obstetrie/verloskunde: 4 Orthopedie alles met aandacht voor wervelkolom, voet: 1 spoedeisende hulp/traumatologie: 1 Psychiatrie verslavingspsychiatrie: 1 onderzoek CVRM: 1 Radiologie abdomen: 1 echografie: 1 Radiotherapie mamma en prostaatcarcinoom: 2 clinical trials: 1 longkanker en palliatie: 1 Revalidatiegeneeskunde cardiorevalidatie en chronische pijn: 1 chronische pijnrevalidatie: 1 neurorevalidatie: 1 orthopedie: 1 Spoedeisende geneeskunde/ambulance chirurgie/traumatologie: 1 Eerste Hart Hulp: 1 Kiwa Prismant 35

Kiwa Prismant 36

5 Verwachtingen voor de toekomst Tabel 11 Verwachtingen over de hoeveelheid werk voor PA s in de toekomst eemt af, met 40 tot 8 eemt af met 0 tot 4 Blijft ongeveer gelijk eemt toe met 0 tot 4 eemt toe met 40 tot 8 eemt toe met meer dan 8 Huisartsgeneeskunde 16 1 0 3 5 3 4 Ouderengeneeskunde 5 0 0 0 0 2 3 Anesthesiologie 8 0 0 1 1 3 3 Cardiologie 13 0 0 2 3 2 6 Thoraxchirurgie 13 0 0 0 5 3 5 Dermatologie 3 0 0 0 0 1 2 Heelkunde 20 0 0 3 7 4 6 Interne geneeskunde 5 0 0 0 2 2 2 KO 5 0 0 0 0 3 2 Klinische geriatrie 5 0 1 0 2 1 1 Longgeneeskunde 4 0 0 1 1 0 2 MDL 2 0 0 0 0 2 0 eurochirurgie 4 1 0 0 1 2 0 eurologie 7 0 0 0 3 3 1 Gynaecologie en obstetrie 4 0 0 0 2 2 0 Oogheelkunde 1 0 0 0 0 0 1 Orthopedie 5 0 0 0 1 3 1 Plastische chirurgie 1 0 0 0 0 1 0 Psychiatrie 1 0 0 0 0 1 0 Radiologie 3 0 0 1 1 1 0 Radiotherapie 4 0 0 0 3 0 1 Reumatologie 7 0 0 0 2 2 3 Revalidatiegeneeskunde 4 0 0 2 1 1 0 SEH /ambulance 2 0 0 0 0 2 0 Urologie 4 0 0 2 1 1 0 IC 3 0 0 0 1 0 2 Totaal 154 2 1 14 40 50 47 Kiwa Prismant 37