1 De Bijbel open 2013 41 (19-10) Hoe kan het nu dat mensen in de tijd van het Oude Testament God hoorden spreken, maar dat wij dat nu niet meer meemaken? Waarom gebeurt dat nu niet meer? Dat vraagt iemand van de luisteraars zich af. Je zou haast denken dat je beter in de tijd van het Oude Testament had kunnen leven. Dan had je heel direct de stem van God kunnen horen. Vanmorgen willen we op deze vraag ingaan. We gaan luisteren naar een voorbeeld uit het Oude Testament dat God inderdaad heel direct tegen iemand sprak. We lezen er over in Exodus 33: 11. Het gaat dan over Mozes, de leider van het volk Israel. We lezen daar: De Here sprak tot Mozes van aangezicht tot aangezicht, zoals een man met zijn vriend spreekt. Ik denk dat we het vanmorgen wel over een heel wezenlijk punt hebben. Het gaat om niets minder dan om de vraag hoe God met ons mensen omgaat. Ik kan nu al wel zeggen dat het niet zo is dat God vandaag niet meer tot ons spreekt. Alleen is het de vraag op welke manier God dat doet. En dat heeft weer alles te maken met de betekenis van de Bijbel, die we zojuist geopend hebben. Dat wij de bijbel hebben en dat dit in de tijd van het OT nog niet het geval was, dat maakt precies het verschil. We luisteren nu eerst naar het bijbelgedeelte waarin het gaat om het spreken van God tot Mozes. Exodus 33:11 vinden we na de geschiedenis van de zonde met het gouden kalf en nadat Mozes voor het volk Israel om vergeving gebeden heeft. Dan lezen we dat er een tent buiten het kamp van het volk Israel wordt neergezet en dat Mozes daar elke dag naar toe gaat om de Here te ontmoeten. En hoe. Nog een keer vers 11: De Here sprak tot Mozes van aangezicht tot aangezicht, zoals een man met zijn vriend spreekt. In Num.12: 8 staat het ongeveer net zo: God spreekt met Mozes van mond tot mond. Je merkt dat het hier om een heel bijzondere manier van communiceren gaat. Zoals we het maar heel zelden in de bijbel tegenkomen. Dat God zo vertrouwelijk met een mens omgaat, alsof er twee vrienden met elkaar praten. Dat de hoge heilige God zich zo diep neerbuigt naar Mozes, ja dat is toch wel heel bijzonder en uitzonderlijk.
2 Tegelijk moeten we zeggen dat er veel meer voorbeelden in het OT zijnn dat God met mensen spreekt. Dat gebeurde al in het paradijs. Dan lezen we dat God in de wind van de dag met Adam en Eva sprak. Maar ook met iemand als Abraham sprak God. Een mooi voorbeeld is ook dat God tot de kleine Samuel spreekt en dat deze dan zegt: spreek Here, want uw dienaar luistert. Later lezen we dat God tot psalmdichters spreekt, zoals David en ook profeten zoals Jesaja. Het valt me dan wel op dat je dan vaak leest dat deze mensen een stem horen. De stem van God zelf of ook wel de stem van een engel. Je leest nergens dat God zich laat zien, wel dus dat Hij zich laat horen. Zien zou ook helemaal niet kunnen, zegt God tegen Mozes. Geen mens zal God zien en leven. Dat is de reden waarom er iets verborgens is en blijft in het spreken van God met mensen. We moeten ook zeggen dat we het spreken van God niet puur menselijk moeten opvatten. Alsof God met stembanden spreekt zoals wij dat doen. Als God tot mensen spreekt schept Hij ook het gehoor om zijn stem te horen. Wat mij opvalt is dat het spreken van God in het OT altijd een bijzondere bedoeling heeft. God spreekt maar niet zomaar, te pas of te onpas. Nee, het blijft altijd iets uitzonderlijks dat God tot mensen spreekt. Of het nu gaat om een antwoord op een gebed van iemand of om iets anders. Zo is het ook met het gebruik van de zogenaamde urim en de tummim, de twee stenen die men raadpleegde. Daardoor wilde God ook in bijzondere gevallen tot mensen spreken. Maar waarom gebeurde het toen dan toch maar, dat God direct tot mensen sprak? Ik denk omdat er toen nog geen geschreven woord van God bestond. Later lees je heel vaak dat mensen het gesproken woord van God moeten opschrijven. Centraal in het OT staat het spreken van God bij de berg Horeb in de woestijn. Toen heeft God al zijn woorden aan Israel laten horen. En Mozes heeft ze opgeschreven. Daar komen ook de daden van God bij. Woord en daad is in het OT één geheel, weergegeven met het woord dabar. Je ziet dan het volgende: hoe meer het woord van God wordt opgeschreven, hoe minder het nodig is dat God nog op een bijzondere wijze tot mensen spreekt. De gewone weg wordt hoe langer hoe meer dat mensen die Gods stem willen horen, zijn geschreven woord moeten raadplegen. Daarin kunnen we alles vinden
3 wat voor ons wezenlijk is over God, over zijn wil, over zijn geboden en beloften. Hoe ligt het in het Nieuwe Testament? Ook daarin komen we voorbeelden tegen dat God direct tot mensen spreekt. Ik denk aan Paulus die zegt in 2 Kor. 12 dat God tegen hem zegt: mijn genade is u genoeg. Ook komt het voor dat mensen een stem horen, zoals Petrus bij het laken vol reine en onreine dieren. Dat lezen we ook van Jezus zelf, wanneer Hij wordt gedoopt. Dan wordt er ook een stem gehoord, de stem van zijn Vader. En ook in het NT lezen we dat God door middel van een engel tot mensen spreekt. Wat mij dan opvalt is dat het ook dan weer om bijzondere gevallen gaat. Dat komt omdat er steeds meer geschreven Woord van God is. De H. Geest gaat steeds meer door middel van dat Woord spreken. Dat wordt het gewone, en tegelijk zo bijzondere spreken van God tot mensen. Zeker. daarnaast blijven zo nu en dan andere vormen voorkomen, maar die zijn dan steeds iets heel bijzonders, zoals bij Johannes op Patmos. Waar het nu vooral om gaat, is dat God het meest tot ons mensen gesproken door zijn Zoon, Jezus Christus. Daarover lezen we met name in Hebr. 1:1: God heeft voorheen vele malen en op vele wijzen gesproken door de profeten, maar in deze laatste dagen heeft Hij tot ons gesproken door de Zoon. Dat is een heel wezenlijk gegeven in het spreken van God. God heeft inderdaad direct tot mensen zoals Mozes gesproken, Hij heeft inderdaad tot profeten gesproken, maar God heeft zich helemaal uitgesproken in zijn Zoon Jezus Christus. Alles wat God over zichzelf bekend wilde maken heeft Hij in Hem bekend gemaakt. Zoals Jezus is, zo is God. We hebben buiten Hem niets meer nodig om te delen in het heil van God. Wanneer we dus de dingen samenvatten, kunnen we zeggen: Toen er nog geen geschreven woord van God was sprak God herhaaldelijk direct tot mensen, maar toen het geschreven woord er eenmaal was, was dat alleen maar bij wijze van uitzondering het geval. God spreekt door zijn geschreven Woord, dat is de gouden lijn en we zeggen er bij dat het in dat Woord gaat om het levende Woord, dat is Jezus Christus.
4 Ik kom nu terug op de vraag, waar we mee begonnen. Waarom God nu niet meer direct tot ons spreekt, zoals eenmaal met Mozes. Dat is niet omdat het spreken van God nu minder is, maar juist meer. Wij hebben nu het hele Woord van God, dat is de Bijbel, en in dat Woord gaat het om Jezus Christus, die zelf het meest diepe en rijke Woord van God is. Willen we dus God horen spreken, dan moet de Bijbel open. Daarin spreekt God ook tot ons, even persoonlijk als toen God dat eenmaal met Mozes deed. Ja, nog veel rijker, want Mozes wist lang niet alles van wat wij van God weten vanuit de Bijbel. Het gaat er dan ook om dat we de Bijbel persoonlijk lezen en zo, al lezende gaan ontdekken dat God tot ons spreekt. Dat noemen we niet voor niets de opening van het Woord. En als we dan iets aan God vragen in ons gebed, dan wil God antwoorden door zijn Woord. Sterker nog: God antwoordt al voor wij Hem vragen. Dat wordt zo mooi uitgebeeld door die tekening van de gevouwen handen op het geopende woord van God, de Bijbel. De Bijbel is dus het boek waarin God tot ons spreekt. Willen we zijn stem horen dan dienen we thuis te raken in de Bijbel. Het is zoals da Costa eens over de bijbel zei: Hoe meer u in mij leest, hoe meer u in mij vindt en hoe meer u in mij vindt, hoe meer u mij bemint. Hoe vaak heeft God ons al niet geantwoord in zijn Woord. Door een gedeelte te lezen, door het ene bijbelgedeelte met het andere te vergelijken. Zo worden ons de dingen van God in ons leven duidelijk. Zo is het ook in de prediking van zijn woord in de kerkdienst. Die prediking is indirect ook Gods spreken tot ons. Hoe vaak hebben mensen al niet ervaren dat God hun leven leidde door de verkondiging van zijn Woord. Trouwens God spreekt ook nog steeds, vanuit de Bijbel, door de dingen die in ons leven gebeuren. Zijn woorden en daden vormen nog een geheel, dabar. Niets is toevallig in ons leven. Dat zie je vaak pas achteraf. Dan zie je de leiding van God in je leven als een spreken van God. Maar laten we die leiding wel verbinden met de Bijbel. We moeten altijd voorzichtig blijven met de dingen die gebeuren te duiden. We kunnen ons ook vergissen. Daarom moeten we zeggen: maak de Geest van God en het Woord van God nooit van elkaar los. Anders kunnen er zomaar ongelukken gebeuren. Dan denk je Gods Geest te horen, los van het geschreven Woord, maar het zou ook je eigen geest kunnen zijn. Laten we maar heel dicht bij het
5 Woord blijven. Dan varen we op een veilig kompas als het gaat om het spreken van God. Ik zou u vanmorgen graag willen wijzen op de rijkdom die we hebben in de Bijbel, als het gaat om het spreken van God. In de Bijbel wil God niet minder met ons spreken dan eenmaal met Mozes, zoals een man met zijn vriend. Ja, nog veel rijker, want Gods Woord komt altijd eerst naar ons toe, en dan pas komt ons antwoord. Zo leven we met God, spreekt Hij tot ons, totdat we Hem eenmaal mogen aanschouwen als Jezus wederkomt. Dan, ja dan zullen we echt zijn stem horen. Zoals het eenmaal was in het paradijs.