De Belgische Machinebouw- en Mechatronicasector Rapport samengesteld door: Daan Oerlemans Tom Vansteenkiste November 2014 Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg Tervurenlaan 168 bus 2, 1150 Brussel Alle rechten voorbehouden +32-2-219-11-74 +32-2-218-78-21 info@nkvk.be www.nkvk.be
2 Disclaimer & auteursrechten Dit rapport werd met de uiterste zorg samengesteld. De Nederlandse Kamer van Koophandel voor België en Luxemburg (NKVK) en haar medewerkers streven naar juistheid, actualiteit en volledigheid van de informatie, maar kunnen echter niet de correctheid, noch volledigheid van de informatie garanderen. De lezer is zich er eveneens van bewust dat de informatie kan veranderen, zonder dat hij of zij daar van tevoren van op de hoogte wordt gebracht. De NKVK doet haar uiterste best om uitspraken van personen op een objectieve manier weer te geven, in overeenstemming met de bedoeling waarmee en de context waarin ze gebeurden. Toch is het mogelijk dat in het rapport meningen en uitspraken van personen worden weergegeven, die niet noodzakelijk als algemeen geldend geïnterpreteerd mogen worden. Bovendien zullen deze uitspraken evenmin steeds overeen stemmen met de overtuigingen van de NKVK. Daarom kan de NKVK niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van het rapport of voor het gebruik dat hiervan wordt gemaakt. We sluiten tevens elke aansprakelijkheid uit voor schade die verband houdt met het gebruik van dit rapport. De in dit rapport beschikbaar gestelde structuur, tekst, figuren, fiches en tabellen kunnen afgedrukt en/of verveelvoudigd worden voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveelvoudiging, distributie, commercialisatie of exploitatie onder derden, tenzij met voorafgaande toestemming van de Nederlandse Kamer van koophandel voor België en Luxemburg.
3 Inhoudstafel Hoofdstuk 1 Sociaal-economisch beeld van België... 8 1.1 Geografische en bestuurlijke indeling... 8 1.2 Bevolking... 10 1.3 Economie... 13 1.3.1 Bruto binnenlands product... 13 1.3.2 Inflatie... 14 1.3.3 Consumentenvertrouwen... 14 1.3.4 Ondernemingen en faillissementen... 15 1.3.5 Beroepsbevolking en werkeloosheid... 17 1.3.6 Buitenlandse handel... 18 1.4 Wetgeving... 19 1.4.1 Handelswetgeving... 19 1.4.2 Belastingwetgeving... 19 1.4.3 Producteisen... 21 1.4.4 Consumentenbescherming... 21 1.5 Cultuurverschillen België en Nederland... 21 Hoofdstuk 2 De Belgische technologische industrie... 25 2.1 Marktafbakening... 25 2.2 Kerncijfers... 25 2.2.1 Omzet... 26 2.2.2 Investeringen... 26 2.3 Deelsectoren van de Technologische Industrie... 28 2.3.1 ICT... 28 2.3.2 Building technology... 29 2.3.4 Materiaaltechnologie... 29 2.3.5 Metaalbewerking... 30 2.3.6 Productie technologie en Mechatronica... 30 2.3.7 Transport systemen & oplossingen... 30 2.3.8 Energiesystemen en -oplossingen... 31 2.3.9 Milieutechnologieën... 31 2.3.10 Luchtvaart, ruimtevaart, beveiliging en defensie technologie... 31 Hoofdstuk 3 De Belgische Machinebouw- en Mechatronicasector... 32
4 3.1 Marktafbakening... 32 3.2 Kerncijfers... 33 3.2.1 Toegevoegde waarde... 34 3.2.2 Buitenlandse handel... 34 3.2.3 Werkgelegenheid... 34 3.2.4 Werkgevers... 34 3.2.5 R&D uitgaven... 34 3.3 Karakteristieken van de sector... 35 3.3.1 Niches... 35 3.3.2 Bedrijfsgrootte... 35 3.3.3 Innovatie... 35 3.3.4 Loonhandicap... 35 3.3 Regionale spreiding van de mechatronicasector... 36 3.3.1 Aantal bedrijven per provincie... 36 3.3.2 Omzet per provincie... 37 3.3.3 Belangrijkste provincies... 38 3.4 Invloed economische crisis... 40 3.5 Subsectoren... 41 3.5.1 Compressoren... 41 3.5.2 Food equipment... 43 3.5.3 Gereedschapsmachines... 44 3.5.4 Industriële automatisering... 46 3.5.5 Industrieovens... 47 3.5.6 Land- en tuinbouwmachines... 49 3.5.7 Machines voor de voedings-, verpakkings- en farmaceutische industrie... 50 3.5.8 Machines voor burgerlijke bouwkunde... 52 3.5.9 Pompen en appendages... 53 3.5.10 Textielmachines... 55 3.5.11 Tandwielen en transmissies... 56 3.6 Trends... 58 3.6.1 Made Different programma... 58 3.6.2 Toenemende samenwerking... 61 3.6.3 Opkomst Azië... 64 3.4.1 Technologische ontwikkelingen... 69
5 3.6.5 Additieve productietechnologie (3D-Printen)... 71 3.7 Kansen en Opportuniteiten in de Belgische Mechatronica sector... 75 3.5.1 Focus op hightech toepassingen... 75 3.5.2 State of the art productieapparaat... 76 3.5.3 Duurzaamheid... 76 3.5.4 Samenwerking... 76 3.5.5 Focus als leverancier... 76 4 Bedrijfsfiches en adressenlijsten... 78 4.1 Bedrijfsfiches Vervaardiging van motoren en turbines, exclusief motoren voor luchtvaartuigen, motorvoertuigen en bromfietsen (Nacebel klasse 2811)... 79 4.2 Adressenlijst Vervaardiging van motoren en turbines, exclusief motoren voor luchtvaartuigen, motorvoertuigen en bromfietsen (Nacebel klasse 2811)... 82 4.3 Bedrijfsfiches Vervaarding van Hydraulische Apparatuur (Nacebel klasse 2812)... 83 4.4 Adressenlijst Vervaarding van Hydraulische Apparatuur (Nacebel klasse 2812)... 88 4.5 Bedrijfsfiches Vervaarding van andere pompen en compressoren (Nacebel klasse 2813)... 89 4.6 Adressenlijst Vervaarding van andere pompen en compressoren (Nacebel klasse 2813)... 91 4.7 Bedrijfsfiches Vervaarding van andere kranen en dergelijke artikelen (Nacebel Klasse 2814).. 92 4.8 Adressenlijst Vervaarding van andere kranen en dergelijke artikelen (Nacebel Klasse 2814)... 95 4.9 Bedrijfsfiches Vervaardiging van tandwielen, lagers en andere drijfwerkelementen (Nacebel klasse 2815)... 96 4.10 Adressenlijst Vervaardiging van tandwielen, lagers en andere drijfwerkelementen (Nacebel klasse 2815)... 101 4.11 Bedrijfsfiches Vervaarding van ovens en branders (Nacebel klasse 2821)... 102 4.12 Adressenlijst Vervaarding van ovens en branders (Nacebel klasse 2821)... 107 4.13 Bedrijfsfiches Vervaarding van hijs-, hef- en transportwerktuigen (Nacebel klasse 2822)... 108 4.14 Adressenlijst Vervaarding van hijs-, hef- en transportwerktuigen (Nacebel klasse 2822)... 113 4.15 Bedrijfsfiches Vervaarding van kantoormachines en uitrusting, exclusief computers en randapparatuur (Nacebel klasse 2823)... 115 4.16 Bedrijfsfiches Vervaarding van kantoormachines en uitrusting, exclusief computers en randapparatuur (Nacebel klasse 2823)... 118 4.17 Bedrijfsfisches Vervaardiging van elektrisch handgereedschap (Nacebel klasse 2824)... 119 4.18 Bedrijfsfisches Vervaardiging van elektrisch handgereedschap (Nacebel klasse 2824)... 122 4.19 Bedrijfsfiches Vervaarding van machines en apparaten voor de koeltechniek en de klimaatregeling, voor niet-huishoudelijk gebruik (Nacebel klasse 2825)... 123 4.20 Adressenlijst Vervaarding van machines en apparaten voor de koeltechniek en de klimaatregeling, voor niet-huishoudelijk gebruik (Nacebel klasse 2825)... 128
6 4.21 Bedrijfsfiches Vervaardiging van andere machines en apparaten voor algemeen gebruik, n.e.g. (Nacebel Klasse 2829)... 130 4.22 Adressenlijst Vervaardiging van andere machines en apparaten voor algemeen gebruik, n.e.g. (Nacebel Klasse 2829)... 135 4.23 Bedrijfsfiches Vervaardiging van machines en werktuigen voor de landbouw en de bosbouw (Nacebel Klasse 2830)... 136 4.24 Adressenlijst Vervaardiging van machines en werktuigen voor de landbouw en de bosbouw (Nacebel Klasse 2830)... 141 4.25 Bedrijfsfiches Vervaardiging van machines voor de metaalbewerking (Nacebel klasse 2841)... 142 4.26 Adressenlijst Vervaardiging van machines voor de metaalbewerking (Nacebel klasse 2841) 145 4.27 Bedrijfsfiches Vervaardiging van andere gereedschapswerktuigen (Nacebel klasse 2849)... 146 4.28 Adressenlijst Vervaardiging van andere gereedschapswerktuigen (Nacebel klasse 2849)... 149 4.29 Bedrijfsfiches Vervaardiging van machines voor de metallurgie (Nacebel klasse 2891)... 150 4.30 Bedrijfsfiches Vervaardiging van machines voor de metallurgie (Nacebel klasse 2891)... 153 4.31 Bedrijfsfiches Vervaardiging van machines voor de winning van delfstoffen en voor de bouw (Nacebel klasse 2892)... 154 4.32 Adressenlijst Vervaardiging van machines voor de winning van delfstoffen en voor de bouw (Nacebel klasse 2892)... 157 4.33 Bedrijfsfiches Vervaarding van machines voor de productie van voedings- en genotsmiddelen (Nacebel klasse 2893)... 158 4.34 Adressenlijst Vervaarding van machines voor de productie van voedings- en genotsmiddelen (Nacebel klasse 2893)... 161 4.35 Vervaarding van Machines voor de productie van textiel, kleding en leer (Nacebel code 2894)... 162 4.36 Vervaarding van Machines voor de productie van textiel, kleding en leer (Nacebel code 2894)... 165 4.37 Bedrijfsfiches Vervaardiging van machines voor de productie van papier en karton (Nacebel klasse 2895)... 166 4.38 Bedrijfsfiches Vervaardiging van machines voor de productie van papier en karton (Nacebel klasse 2895)... 168 4.39 Bedrijfsfiches Vervaarding van machines voor de kunststof- en rubberindustrie (Nacebel klasse 2896)... 169 4.40 Adressenlijst Vervaarding van machines voor de kunststof- en rubberindustrie (Nacebel klasse 2896)... 172 4.41 Bedrijfsfiches Vervaardiging van andere machines, apparaten en werktuigen voor specifieke doeleinden, n.e.g. (Nacebel klasse 2899)... 173
7 4.42 Adressenlijst Vervaardiging van andere machines, apparaten en werktuigen voor specifieke doeleinden, n.e.g. (Nacebel klasse 2899... 176 5 Belgische, Nederlandse en belangrijke internationale beurzen... 178 6. Lijst van figuren... 198 7. Lijst van Tabellen... 198 8. Lijst van grafieken... 199 9. Bronnen... 200