Onderwerp: Beleid openstelling van avondwinkels op zon- en feestdagen op grond van de Verordening Winkeltijden Leiderdorp Datum: 10 augustus 2011 Auteur: Gerbrand Kuipers Registratienummer Corsa: 2011i01464 Beleid openstelling van avondwinkels op zon- en feestdagen op grond van de Verordening Winkeltijden Leiderdorp Gemeente Leiderdorp Afdeling Beleid Gerbrand Kuipers Leiderdorp, juli 2011 Vastgesteld door het College van Burgemeester en Wethouders van Leiderdorp op 2 augustus 2011 1
1. Inleiding Om uitvoering te geven aan het coalitieakkoord vindt er een onderzoek plaats om de maximale wettelijke mogelijkheden voor koopzondagen te benutten 1. Een mogelijkheid om een verruiming van de winkelopenstelling mogelijk te maken, is door gebruik te maken van de openstelling van avondwinkels op zon- en feestdagen. Het moet hierbij gaan om winkels waar uitsluitend of hoofdzakelijk eet- en drinkwaren worden verkocht, met uitzondering van sterke drank, als bedoeld in artikel 1, lid 1 Drank- en Horecawet. De gemeente heeft hier op dit moment geen beleid over opgesteld, terwijl er recent wel aanvragen zijn binnengekomen en er reeds voor één supermarkt een dergelijke ontheffing voor bepaalde tijd is verstrekt. Om de andere supermarkten niet tekort te doen, wordt gekozen om een rechtvaardig beleid ten aanzien van de openstelling van avondwinkels op zonen feestdagen (hierna: avondopenstelling of avondwinkels) op te stellen. In deze beleidsnota wordt niet ingegaan op de verruiming van het aantal koopzondagen meer dan de toegestane 12 zondagen. Hier zal een aparte beleidsnotitie voor worden opgesteld. Doelstelling De doelstelling van deze notitie is om beleid te formuleren ten aanzien van de openstelling van avondwinkels op zon- en feestdagen op grond van artikel 6 Verordening Winkeltijden gemeente Leiderdorp. 2. Wettelijk kader De Winkeltijdenwet geeft gemeenten de mogelijkheid om, naast 12 koopzondagen, voor winkels die levensmiddelen verkopen een avondopenstelling toe te staan. In artikel 3, lid 4 Winkeltijdenwet worden de volgende voorwaarden aan de avondopenstelling op zon- en feestdagen gesteld: winkel dient tussen 00.00 uur en 16.00 uur gesloten te zijn; verkoop van uitsluitend eet- en drinkwaren, met uitzondering van sterke drank (art. 1, lid 1 Drank- en Horecawet); maximaal 1 winkel per 15.000 inwoners. In artikel 6 Verordening Winkeltijden Leiderdorp staan, naast bovengenoemde voorwaarden, de volgende aanvullende voorwaarden genoemd: De winkel dient gesloten te zijn tussen 23.00 en 24.00 uur; De ontheffing kan worden geweigerd indien de woon- en leefsituatie of de openbare orde in de omgeving van de winkel op ontoelaatbare wijze wordt beïnvloed door de openstelling van de winkel. Op grond van artikel 4 Verordening Winkeltijden Leiderdorp kan een ontheffing worden ingetrokken of worden gewijzigd, indien: a. ter verkrijging daarvan onjuiste of onvolledige gegevens zijn verstrekt; b. op grond van een verandering van omstandigheden of inzichten na het verlenen van de ontheffing, moet worden aangenomen dat intrekking of wijziging wordt gevorderd door het belang of de belangen ter bescherming waarvan de ontheffing is vereist; c. het gebruik van de winkel of de uitoefening van een bedrijf anders dan in een winkel op basis van de ontheffing gevaar oplevert voor de openbare orde, de veiligheid of het woon- en leefklimaat ter plaatse; d. de aan de ontheffing verbonden voorschriften en beperkingen niet zijn of worden nagekomen; e. van de ontheffing geen gebruik wordt gemaakt binnen een daarin gestelde termijn of, bij gebreke van een dergelijke termijn, binnen een redelijke termijn; f. de houder of zijn rechtverkrijgende dit verzoekt. In de toelichting bij artikel 6 van de VNG-model Winkeltijdenverordening staan methoden genoemd voor het toepassen van het selecteren van een avondsuper. Deze methoden zijn: het instellen van een rouleersysteem, waarbij diverse supermarkten tijdelijk ontheffing krijgen, elk voor een afzonderlijke periode; verdeling op volgorde van aanvraag (die t eerst komt, die t eerst maalt); 1 Coalitieakkoord Leiderdorp 2010-2014 van VVD, D66, GroenLinks, 31 maart 2010 2
verdeling via een vergelijkende toets. Daarbij kunnen aspecten aan de orde zijn als mogelijke overlast, voldoende parkeergelegenheid, een afscheiding tussen de (verkoop van) sterke drank en de overige winkelruimte, verspreiding over de gemeente; loting, waarbij een combinatie mogelijk is met inhoudelijke aspecten zoals hiervoor benoemd. 3. Belangenafweging Om tot een zorgvuldige belangenafweging te komen hoe de avondopenstelling in onze gemeente geregeld dient te worden, worden de volgende belangen in de overwegingen meegenomen. In overeenstemming met de Winkeltijdenwet en de Verordening winkeltijden Leiderdorp De Winkeltijdenwet (artikel 3) en de Verordening winkeltijden Leiderdorp (artikel 6) bieden de mogelijkheid om een zondagavondopenstelling mogelijk te maken tussen 16.00 uur en 23.00 uur. Uit jurisprudentie 2 blijkt uit dat een zondagavondopenstelling niet is te combineren met openstelling op een aangewezen koopzondag. De zondagavondwinkel kan geen gebruik maken van openstelling vóór 16.00 uur op een aangewezen koopzondag. De zondagavondwinkel dient op grond van de Winkeltijdenwet op alle zon- en feestdagen, ook al zijn ze als koopzondag aangewezen, vóór 16.00 uur gesloten te zijn. Handreiking VNG (augustus 2010) Tijdens een bestuurlijk overleg tussen VNG, MKB-Nederland en VNO-NCW is de afspraak gemaakt om gezamenlijk tot een handreiking te komen over de verdeling van de ontheffingen voor de avondsupers op grond van artikel 3 van de Winkeltijdenwet. In deze handreiking worden mogelijkheden besproken over de toepassing van verschillende methoden voor een rechtmatige selectie. Ook bevat deze handreiking een selectieprocedure (stappenplan). Dit stappenplan zullen wij eveneens hanteren. Hoofdstuk 5 procedure verlening ontheffing gaat hier verder op in. Tegemoet komen aan wensen supermarkten Er zijn meerdere aanvragen van supermarkten voor een dergelijke avondopenstelling bij ons binnengekomen. Vooruitlopend op de vaststelling van dit beleid hebben we gemeend om de supermarkt die als eerste een aanvraag heeft ingediend een ontheffing voor bepaalde tijd (tot 1 januari 2012) te verlenen. Verlening van deze ontheffing stuitte ons inziens op het moment van verlening niet op bezwaren. Na verlening hebben andere supermarkten aangegeven interesse te hebben. Aan hen is per brief kenbaar gemaakt dat wij bezig zijn met de beleidsontwikkeling ten aanzien van avondwinkels en dat wij hen willen uitnodigen om met ons mee te denken om een eerlijk systeem van selectie te ontwikkelen. Op 9 juni heeft er een gesprek plaatsgevonden met de supermarkten die in Leiderdorp zijn gevestigd om over het beleidsvoornemen van de avondopenstelling op zon- en feestdagen te spreken. Tijdens dit gesprek waren vertegenwoordigers van Albert Heijn, C1000 en Digros (Dirk van der Broek) aanwezig; de Hoogvliet was verhinderd en heeft in een schriftelijke reactie laten weten geen interesse te hebben in een avondopenstelling. De supermarkten hebben tijdens het gesprek uitgesproken verheugd te zijn over de beleidsontwikkeling door de gemeente en willen gebruik maken van deze avondopenstelling. De uitkomst van dit gesprek is meegenomen in de totstandkoming van deze beleidsnota. Ook hebben we de voorzitters van de winkeliersverenigingen van Winkelhof en Santhorst benaderd met de vraag of de ondernemers van beide winkelcentra (specifiek: de speciaalzaken die levensmiddelen verkopen) belangstelling zouden hebben in een dergelijke avondopenstelling. Beide voorzitters hebben aangegeven dat er vanuit deze winkeliers (mogelijk) geen interesse is. 2 Voorzieningenrechter College van Beroep voor het bedrijfsleven, 10 september 2009, LJN: BJ7337 en College van Beroep voor het bedrijfsleven, 28 oktober 2009, LJN: BK1526 3
Ingediende bezwaarschriften tegen reeds verleende ontheffing zondagavondopenstelling Bezwaarschrift 1 Voor het jaar 2011 is een ontheffing zondagavondopenstelling aan één supermarkt verleend. De ontheffing geldt uitsluitend voor de zondagen. De openstelling is beperkt tot vier uren, namelijk van 16.00 uur tot 20.00 uur. Tegen deze verleende ontheffing is een bezwaarschrift ingediend. De gronden van het bezwaar richten zich op het veronderstelde ontbreken van een onderzoek of omwonenden hinder ondervinden van de avondopenstelling. Ook is aangegeven dat de supermarkt in een dichtbevolkte woonwijk ligt en dat dit veel effect heeft op de directe omgeving (bijv. verkeersdrukte, geluid winkelend publiek, enz.) De Commissie Bezwaar- en Beroepschriften van de gemeente Leiderdorp heeft op 20 mei 2011 (nummer 2011-029) in haar advies aangegeven dat het college conform de Winkeltijdenwet en de Verordening Winkeltijden Leiderdorp heeft gehandeld en adviseert om het bezwaarschrift ongegrond te verklaren, met dien verstande dat de motivering aangevuld dient te worden ten aanzien van een belangenafweging. Daarnaast constateert de Commissie dat [het] thans niet in het geding is of een avondwinkelopenstelling kan worden gecombineerd met een vrijstelling of ontheffing voor koopzondagen. ( ) Overigens constateert de kamer (uit de Commissie Bezwaar- en Beroepschriften) dat de verordening (in het bijzonder de artikelen 5 en 6) zich tegen de combinatie niet lijkt te verzetten, zolang aan de voorwaarden genoemd in artikel 6, lid 3 is voldaan: de winkel dient gesloten te zijn tussen 23.00 uur en 24.00 uur en mag uitsluitend of hoofdzakelijk eet- en drinkwaren verkopen (uit vaste jurisprudentie blijkt dat de omzet voor minstens 70% uit eet- en drinkwaren moet bestaan). Het College van Burgemeester en Wethouders van Leiderdorp heeft in zijn vergadering van 6 juni 2011 besloten tot ongegrond verklaring van het bezwaarschrift. Bezwaarschrift 2 Er is een bezwaarschrift ingediend tegen de ontheffing van het college aan een supermarkt voor het toekennen van een drietal koopzondagen (2 e paasdag, Hemelvaartsdag en 2 e pinksterdag). De gronden van het bezwaar zijn tweeledig. Ten eerste dienen christelijke feestdagen niet als koopzondagen te worden beschouwd en ten tweede is het besluit in strijd met artikel 6 van de Verordening winkeltijden Leiderdorp (openstelling van avondwinkels op zon- en feestdagen) De Commissie Bezwaar- en Beroepschriften adviseert op 23 juni (nummer 2011-041) dat het bezwaar niet kan slagen: gelet op de Verordening en de jurisprudentie kunnen de zogenoemde zondagopenstelling en de avondopenstelling naast elkaar verleend worden. De verplichting om bij de avondopenstelling op de aangegeven uren gesloten te zijn geldt, in tegenstelling tot hetgeen bezwaarde aangeeft, uitsluitend ten aanzien van de betreffende (zon)dagen. Dat de regelgeving zo moet worden geïnterpreteerd blijkt uit de jurisprudentie (College van Beroep voor het bedrijfsleven, 28 oktober 2009 (LJN: BK 1526) en Voorzieningenrechter College van Beroep voor het bedrijfsleven, 10 september 2009 (LJN: BJ 7337)) waarin vrijstellingen waren verleend voor koopzondagen op dezelfde dag als waar avondopenstelling toegestaan was. Het bestreden besluit ziet op een drietal christelijke feestdagen, welke vallen op maandag en donderdag. Nu de openstelling ziet op andere dagen dan de zondagen waarop de avondopenstelling plaats vindt, wordt er ten aanzien van deze vrijstellingen voldaan aan het vereiste van artikel 6 van de Verordening winkeltijden Leiderdorp om tussen 00.00 uur en 16.00 uur voorafgaand aan de avondopenstelling gesloten te zijn. Het College van Burgemeester en Wethouders van Leiderdorp heeft in zijn vergadering van 5 juli 2011 besloten tot ongegrond verklaring van het bezwaarschrift. 4
4. Beleidskader 1. Winkels die in hoofdzaak eet- en drinkwaren verkopen, kunnen in aanmerking komen voor een ontheffing openstelling van avondwinkels op zon- en feestdagen op grond van artikel 6 Verordening Winkeltijden Leiderdorp Alleen winkels die in hoofdzaak eet- en drinkwaren verkopen, kunnen in aanmerking komen voor een ontheffing avondopenstelling. Wij stellen geen norm aan de omvang van de vloeroppervlakte, wel kunnen alleen supermarkten voor een ontheffing in aanmerking komen. Speciaalzaken in eet- en drinkwaren komen niet voor een ontheffing in aanmerking. Wij verstaan onder een supermarkt een winkel die bij het CBS staat geregistreerd onder de SBI-code 4711. 2. Ontheffingverlening vindt plaats middels een rouleersysteem Het is toegestaan om per 15.000 inwoners aan een avondsuper een ontheffing te verlenen voor een avondopenstelling. Het is niet mogelijk om het inwonertal naar boven af te ronden; in Leiderdorp is een avondopenstelling voor slechts één avondsuper mogelijk. Om tot een rechtvaardig systeem te komen en om alle supermarkten die belangstelling hebben voor een avondopenstelling een eerlijke kans te geven, stellen wij voor om een rouleersysteem in te stellen. De loting bepaalt de volgorde van de lijst per kalenderjaar en wordt verricht voor een periode die afhankelijk is van het aantal aanmeldingen voor de loting. De voor een bepaald kalenderjaar ingelote supermarkt is van loting uitgesloten van deelname voor de andere kalenderjaren. De supermarkten die voor een ontheffing in aanmerking willen komen, hebben tijdens de loting een gelijke kans. Het College werkt niet mee aan het bevoordelen van supermarkten voorafgaand aan of tijdens de loting. De loting wordt verricht door een notaris. Nieuw gevestigde supermarkten, die mogelijk in aanmerking kunnen komen van ontheffing voor een avondopenstelling, komen pas in aanmerking voor een ontheffing op het moment er een nieuwe loting wordt uitgeschreven en zij zich hiervoor hebben aangemeld. 3. De ontheffing wordt verleend voor een periode van één kalenderjaar De avondopenstelling wordt verleend voor een periode van één kalenderjaar. 4. De ontheffing voor openstelling als avondwinkel op zon- en feestdagen geldt van 16.00 uur tot 20.00 uur Een supermarkt met een ontheffing voor een avondopenstelling mag geopend zijn vanaf 16.00 uur. Om eventuele overlast voor omwonenden zoveel mogelijk te beperken is de ontheffingsmogelijkheid beperkt tot maximaal 20.00 uur. De ontheffing geldt zowel op de zondagen als op de in de wet en in de verordening genoemde feestdagen. Indien voor een zon- of feestdag ontheffing voor een koopzondag is verleend, dan kan de zondagavondwinkel daar geen gebruik van maken. De zondagavondwinkel moet op zon- en feestdagen altijd vóór 16.00 uur gesloten zijn. 5
5. Ondernemers dienen bij de aanvraag gemotiveerd aan te geven hoe zij zorg zullen dragen voor het voorkomen van overlast wanneer aan hen ontheffing zal worden verleend De ontheffing kan worden geweigerd, indien blijkt dat de motivering van de ondernemer onvoldoende is gewaarborgd om de overlast te beperken of indien blijkt dat de woon- en leefsituatie of de openbare orde in de omgeving van de winkel op ontoelaatbare wijze nadelig zal worden beïnvloed door de avondopenstelling van de supermarkt(keten). Het College kan de politie om advies vragen ter beoordeling van bovengenoemde motivering. Ook de in de aanvraag opgenomen motivering van de wijze waarop de aanvrager de overlast zal voorkomen, wordt bij de afweging meegenomen. 6. Het college kan aan de ontheffing specifieke voorwaarden verbinden ter beperking van de overlast. Afhankelijk van de locatie/ situatie van de betreffende winkel kan het college ter voorkoming van overlast aanvullende voorwaarden verbinden aan de ontheffing. 7. Er dient feitelijk gebruik gemaakt te worden van de ontheffing Indien gedurende drie achtereenvolgende weken geen gebruik gemaakt is van de verleende ontheffing, wordt geacht geen sprake te zijn van feitelijk gebruik en wordt de ontheffing door het college ingetrokken. In dat geval is de volgorde van loting leidend; aan de eerstvolgende winkel kan het college voor die resterende periode van het kalenderjaar ontheffing verlenen. Hiertoe zal een beschikking voor worden opgesteld. De periode van deze ontheffing is gedurende het resterende kalenderjaar plus het daaropvolgende kalenderjaar. 6
5. Procedure verlening ontheffing 1. In de rubriek Gemeente Aan Huis (GAH) van het Leiderdorps Weekblad wordt kenbaar gemaakt dat supermarkten zich bij de gemeente kunnen aanmelden voor een avondopenstelling; 2. Het College van Burgemeester en Wethouders toetst de aanvragen aan de weigeringsgronden zoals deze in de Verordening Winkeltijden Leiderdorp staan vermeld en het College toetst de aanvragen aan de gegeven motivering van de ondernemers om de overlast te beperken; 3. De belangstellenden worden uitgenodigd in het gemeentehuis van Leiderdorp. Daar vindt een loting plaats aan welke supermarkt een avondopenstelling wordt toegekend. De loting is openbaar en wordt verricht door een notaris; 4. Na de loting stelt het college voor iedere supermarkt afzonderlijk de ontheffing vast. Deze ontheffing wordt gepubliceerd in GAH. Op grond van deze ontheffing staat voor belanghebbenden bezwaar open conform de Algemene wet bestuursrecht. De wettelijke termijnen zoals genoemd in de Winkeltijdenwet en de Verordening Winkeltijden Leiderdorp zijn overeenkomstig van toepassing. 6. Evaluatie Deze beleidsnota wordt vastgesteld voor een periode van vier jaar. In 2015 zal het beleid worden geëvalueerd. Datum inwerkingtreding beleid zondagavondopenstelling Leiderdorp Deze beleidsnota treedt daags na publicatie in werking. De eerste ontheffing zal worden verleend per 1 januari 2012. 7
Bronnen: VNG, Handreiking voor de selectie door het College van B&W van levensmiddelenwinkels die voor een ontheffing op grond van artikel 3, lid 4 Winkeltijdenwet in aanmerking willen komen, augustus 2010 Gemeente Purmerend, uitvoeringsbeleid zondagopenstelling, juli 2009 Gemeente Haarlem, Zondagavondwinkelbeleid, B&W-vergadering 3 maart 2009 Gemeente Wijchen, Notitie zondagavondopenstelling levensmiddelenwinkels, 2010 8